herentzia. genetika.mendel

1. KARAKTEREEN
HERENTZIA

2. Geneak
herentziaz
jasotzen diren
ezaugarriak
zehazteko
informazioa
biltzen du Locusa
Loci
Gena: ezaugarri jakin bat emateaz arduratzen dira belaunaldiz belaunaldi
FAKTORE HEREDITARIOAK

3. GENE ALELOMORFOAK
Aleloak
Gameto bakoitzak alelo
bakarra dauka ezaugarri
bakoitzerako.
Geneen transmisioa
meiosian

4. DOMINANTZIA ETA ERREZIBITATEA
-ALELO GAINARTZAILE: beti agertzen da banako batean.
Letra larriz adierazten da
-ALELO AZPIRAKORRA: gainartzailerik ez dagoenean ageretzen da.
Letra xehez adierazten da

5. Gene gainartzaileak eta azpirakorrak
A
a
Aleloak
AA
Aleloak
aa
Aleloak
Aa
Gainartzailea
(kolore horia)
Azpirakorra
(kolore berdea)

6. Herentzia gainartzailea giza espeziean
HERENTZIA GAINARTZAILEA
HIPERKOLESTEROLEMIA
HIPERKOLESTEROLEMIA NORMALA Fenotipoa
Fenotipoa
Genotipoa
Genotipoa
Gametoa
k

7. Herentzia azpirakorra giza espeziean
HERENTZIA AZPIRAKORRA
Gametoa
k
NORMALA NORMALA
NORMALA NORMALA NORMALA
Genotipoa
Genotipoa
Fenotipoa
FenotipoaALBINOA

8. Banako homozigotoak eta heterozigotoak
Alelo
berdinak
banako homozigotikoak
edo arraza garbia
AA aa
banako
heterozigotikoak
edo hibridoa
Aa
Alelo
ezberdinak
Aa

9. Genotipoa eta fenotipoa
Genotipoa
Norbanako batek dituen
eta gurasoengandik jaso
duen gene multzoa.
Fenotipoa
Organismo batek
azaltzen duen
ezaugarri multzoa

10. Ezaugarri fenotipikoak giza espeziean

11. Irakurgaia
Gregor Johann Mendeli genetika modernoaren aita deitu izan diote. Bere
esperimentuekin herentziaren teoria garatu zuen kromosomak aurkitu eta haien portaera
ulertu aurretik.
Johann Mendelek (1822-1884), haurtzaro apala izan zuen gaur egun Txekiar
errepublikan dagoen herrixka batean. 21 urte zituenean agustindarren monasterio
batean sartu zen Brünnen. 1947an apaiztu zen eta Gregor izena hartu zuen. Vienako
Unibertsitatean ikasten ari zenean landareen bariazioekiko interesa piztu zitzaion, bai
eta natura aztertzeko esperimentuekiko eta matematikarekiko ere.
1854an Brünnera itzuli zen eta 1857an ilar landaketa batekin
esperimentu famatuak hasi zituen lorategi txiki batean. Mendel
berritzailea eta zehatza izan zen bere lan berriarekin. Esperimentu
bakoitza izugarri landu zuen aurretik, heredatzen ziren ezaugarriak
zeintzuk ziren jakiteko asmoarekin beti ere.
1866an , lana amaitutzat eman zuen eta Brünneko Natur Zientzien
Elkarteko aldizkarian esperimentuaren emaitzak argitaratu zituen.
Garai hartan ADNaren izaerari eta geneei buruzko ikerketarik ez
zenez, haren lanek ez zuten ondorio handirik izan zientzian.
1968an monasterioko apaiz izendatu zuten eta horrek betiko urrundu zuen Mendel bere
ikerketetatik. 1884an hil zen, bere lanaren garrantzia inork aitortu aurretik.
Mendelen lana hogeita hamabost urteetara baztertu zuten, 1900ean, hiru zientzialarik,
Hugo de Vriesek, Karl Corrensek eta Erick Von Tchermakek era independentean berriro
aurkitu eta herentziaren oinarrizko legeei izena eman zieten arte.
Gregor Johann Mendel

12. Mendelen esperimentuak
Metodoa:
• Zazpi ezaugarri aukeratu
• Lerro puruen erabilera
• Ondorengotzearen ikerketa
belaunaldietan zehar
• Datuen analisia kuantitatiboki
Leka landareak
polinizatu fekundazio
gurutzatuarekin
Gregor Johann Mendel

13. Mendelen esperimentuak
Lehen esperimentu
multzoa
Gregor Johann Mendel
AA aa
A a
Aa
X
Lerro puruen
gurutzaketa
ezaugarri
bakarrerako
Hibridoen homogeneotasunaren legea

14. Mendelen esperimentuak
Bigarren esperimentu
multzoa
Gregor Johann Mendel
Hibridoen
autoernalketa
Aa Aa
A Aa a
X
A
A
a
a
AA
Aa
Aa
aa
Hibridoen karaktereen banantzearen legea

15. Mendelen esperimentuak
Hirugarren esperimentu
multzoa
Gregor Johann Mendel
Lerro puruen
gurutzaketa bi
ezaugarrirentzat
Dihibridoen
autoernalketa
AALL aallX
AaLlF1
aall
aaLlaaLL
aaLl
AaLl AaLl
F2
AaLlAALL AALl AaLL
AALl AaLl
AaLL
AaLl
AaLl
AAll Aall
Aall
Karaktereen konbinazio independientearen legea

16. Bitarteko herentzia LANDARETAN
Gau-lore
(Mirabilis jalapa)
Homozigotoa (RR)
Kolore gorria Kolore zuria
Homozigotoa (BB)
Heterozigotoa edo
hibridoa (RB)
F1
Arrosa kolorea
Tarteko ezaugarriak dituen
fenotipoa
SALBUESPENAK

17. Gris kolorea
Bi aleloak aldi berean
agertzen dira
ANIMALIETAN
Homozigotoa (AA) Homozigotoa (BB)
Heterozigotoa edo
hibridoa (AB)
Kolore beltza Kolore zuria

18. TEORIA KROMOSOMIKOA
Gametoak sortzean aleloak banandu egiten dira,
meiosian kromosoma homologoak gameto
desberdinetan banatzen dira.
Ernaltzean berriz elkartzen dira kromosoma
homologoak eta alelo pareak

19. TEORIA KROMOSOMIKOAREN IDEAK
-GENEAK KROMOSOMETAN DAUDE
- GENEAK LINEALKI ORDENAUTA DAUDE
- BIRKONBINAZIOA BAT DATOR MEIOSIKO
ELKARGURUTZAKETAREN TRUKEAREKIN

20. GENEEN LIGAMENDUA:
elkarrekin heredatzen dira, ez dute Mendelen
3. legea betetzen
BIRKONBINAZIOA ETA ELKARGURUTZAKETA:
Lotuta dauden geneak kromosoma desberdinetan
baleude bezala konbinatu.
Meiosian ematen den elkargurutzaketaren ondorioa.

21. Mendelen esperimentuen interpretazioa
Lehenengo legea
Seme-alaben lehen
belaunaldiko hibridoen
uniformetasun legea
Gregor Johann
Mendel
Anaia-arreba arteko lehen
belaunaldia (F1)
Gurasoen
belaunaldia
Ezaugarri
nagusia
Ezaugarri
errezesiboa
Ezaugarri bakarrerako
homozigoto gurutzaketa
Lerro
puruak

22. Hibrido nahasketa ezaugarri
bakarrerako
Mendelen esperimentuen interpretazioa
Seme-alaben
bigarren
belaunaldia
(F2)
Lehenengo belaunaldia
(F1)
Gregor Johann
Mendel
Bigarren legea
Ezaugarrien segregazio
legea F2n

23. Mendelen esperimentuen interpretazioa
Bi ezaugarrien herentzia
F1
F1
F2
Gregor Johann
Mendel
Hirugarren legea
Ezaugarrien
independentzia legea

24. Odol-taldeen herentzia
A antigenoa
B antigenoa
A eta B antigenoak
Ez dauka
antigenorik

25. Sexuaren determinazioa giza espeziean
Obulu bakoitzak
22 autosoma eta
X kromosoma bat
ditu
Espermatozoideen
erdiek 22 autosoma
eta X kromosoma bat
dute, eta beste erdiek
22 autosoma eta Y
kromosoma bat

26. Gizakien sexu-kromosomak
X
Y
X
YSegmentu
diferentziala
Segmentu
homologoa
Gene ginandrikoak
Gene holandrikoak

27. Odol
X kromosomari lotutako herentzia
Daltonismoa Hemofilia
Gene errezesiboa
X kromosoman
XD
X XD
Y
XD
XD
XD
XXD
Y XY
Koloreetarako
itsutasun
partziala
Odola
koagulatzeko
ezintasuna
XH
X XH
Y
XH
XH
XH
XXH
Y XY

28. Jaio aurreko diagnostikoa
Amniozentesia
Ekografia
Biopsia
koriala
Zilbor-
hestearen
ziztada

29. Klonazioa
Ugalketa-klonazioa
Originalaren berdinak diren
norbanakoak sortzea du helburu.
transferentzia
nuklearra
Klonazio terapeutikoak
Gaisotasunei aurre egitea eta ehunak
sortzea du helburu.