UD 6 SERVIZOS CC SS 3º ESO
Eva Paula L. M.
www.xeografiando.blosgspot.com
www.aulasabertas.blogspot.com

ÍNDICE
0) De onde veñen as cousas?
1) Sector terciario.
2) Servizos sociais.
3) Servizos ás empresas.
4) Servizos ao consumidor: turismo.
5) Servizos de distribución: comercio e transporte.
6) Os servizos en España e Galicia.

VOCABULARIO: Sertor terciario, Capital, Capitalismo, Bolsa, Sector
terciario superior ou cuaternario, Impostos, Interés, Sector terciario banal
Sector económico que inclúe as actividades que non producen bens
materiais, senón que lle prestan servizos á poboación
Mercado no que se compran e venden valores: accións, obrigas,
fondos públicos, etc.
Sistema económico predominante no mundo de hoxe fundamentado
no libre xogo da oferta e da demanda.
Actividades relacionadas coa técnica e a ciencia
Cantidade que o cidadán paga ó Estado ou a outro organismo da
Administración pública para contribuír ó seu presuposto.
Cantidade que se paga polo uso dun diñeiro recibido como préstamo.
Cartos, edificios, instalacións, maquinas ou tecnoloxías necesarias
para producir bens ou servizos.
Actividades que esixen pouca preparación e están mal remunerados

0) De onde veñen as cousas?
The Story of Stuff (www.storyofstuff.com). Cuestionario:
1) Enumera polo menos 4 recursos naturais que están a desaparecer debido a
sobreexplotación:
2) Que países controlan a meirande parte dos recursos do planeta. Pon un exemplo.
3) Que tipo de sustancias contaminantes se empregan no proceso de produción nas
fábricas? A quen afectan?
4) En Norteamérica onde remata o 99% das cousas que se mercan ao cabo de 6
meses?
5) En que consiste a obsolencia planificada?
6) E a obsolencia percibida?
7) Que técnica de comunicación xoga un gran papel na sociedade de consumo?
8) Reciclar é necesario. Pero por que non é suficiente?
9) Graves consecuencias deste sistema económico:
10) Novas solucións que transformen este sistema:
11) A túa reflexión ao respecto (mínimo 10 liñas):

1) Enumera polo menos 4 recursos naturais que están a desaparecer debido a
sobreexplotación: árbores, minerais, auga, animais.
2) Que países controlan a meirande parte dos recursos do planeta. Pon un exemplo. Os
países ricos e industrializados coma EEUU.
3) Que tipo de sustancias contaminantes se empregan no proceso de produción nas
fábricas? A quen afectan? Químicos tóxicos que afectan as persoas e ao medio
ambiente.
4) En Norteamérica onde remata o 99% das cousas que se mercan ao cabo de 6
meses? No lixo.
5) En que consiste a obsolencia planificada? Estratexia para aumentar o consumo
que consiste en deseñar cousas desbotables (de usar e tirar).
6) E a obsolencia percibida? Estratexia para aumentar o consumo que consiste en
que promover o desexo de cambiar cousas que aínda son útiles por outras
máis novas ou modernas (moda). Tirar o que é útil.
7) Que técnica de comunicación xoga un gran papel na sociedade de consumo? A
publicidade.
8) Reciclar é necesario. Pero por que non é suficiente? A maior parte do lixo non o
producimos nós (non sae das nosas casas) e gran parte do lixo non se pode
reciclar (por levar sustancias tóxicas ou por estar deseñado de maneira que
non se poida reciclar).
9) Graves consecuencias deste sistema económico: esgotamento de recursos
naturais, pobreza, contaminación (auga, terra, aire, persoas), cambio climático,

1) Sector terciario. Páx.
96-97
 1.1 Sinala as características principais do
sector terciario.
 1.2 Explica de que factores depende a
distribución desigual das actividades
terciarias. Aporta exemplos.
 1.3 Copia e completa o esquema sobre a
clasificación das actividades terciarias da páx.
97.

1.1 Sinala as características principais do sector
terciario.
1) Sector predominante
nas economías dos
países desenvolvidos.
2) Inclúe actividades moi
heteroxéneas e
diversas.
3) Sector en expansión.
4) Distribución moi
desigual.

1.2 Explica de qué factores depende a
distribución desigual das actividades terciarias.
Aporta exemplos.
 O nivel de desenvolvemento dos países.
Os países desenvolvidos teñen unha economía
terciarizada (EEUU, Noruega, Finlandia, Bélxica,
Alemaña, Australia).
 A distribución territorial e a densidade de
poboación.
Os servizos tenden a concentrarse nas zonas urbanas
(en España: Madrid, Barcelona, Valencia).
 O grado de riqueza da poboación.
As persoa con poder adquisitivo acceden mías
facilmente as actividades terciarias (turismo, sanidade

1.3 Copia e completa o esquema sobre a
clasificación das actividades terciarias da páx. 97.
Actividades
Terciarias
Servizos Servizos ao Servizos as Servizos de
sociais consumidor empresas distribución
Educación Comercio Finanzas Comercio
Sanidade Turismo Aministración Comunicación
Xustiza Hostalería Publicidade Transporte

2) Servizos sociais. Páx.
98-99
 2.1 (Act. 7, páx. 99)
 2.2 É a sanidade un servizo social para tod@s?.
Completa a táboa e saca as túas conclusións.
 2.3 Segundo a Declaración Universal de Dereitos
Humanos, a sanidade e educación son dereitos
básicos da poboación.
a) Que é a Declaración Universal dos Dereitos
humanos?
b) Sinala outros 5 dereitos recollidos na declaración.
c) A que estamos obrigados se queremos conservar os
dereitos desta declaración?

2.1 Consulta a táboa estatística (páx. 98) sobre os
principais indicadores sociais e contesta as
preguntas….
 Os países cunha
porcentaxe máis alta de
investimento en
educación e en
sanidade son Finlandia,
EEUU e España.
Os países con menos
investimento son
Nixeria, Guatemala e
China

 É importante investir en educación e sanidade
porque deste xeito os países garanten dúas das
necesidades básicas das persoas.
 A longo prazo,
- O investimento en educación contribue ao
avance cientifico-técnico e ao aumento do nivel
cultural dun país.
- O investimento en sanidade permite mellorar os
niveis de saúde da poboación, prolongar os anos
de vida e reducir as desigualdades,

 Existe relación
entre investimento
en formación e
capacitación
profesional e
desenvolvemento
dun país na
medida en que
unha maior
preparación
incide
positivamente no
mellor
funcionamento
do mercado de
traballo e da
economía dun

2.2 É a sanidade un servizo social para tod@s?.
Completa a táboa e saca as túas conclusións.
Países ricos Países pobres (albergan a
maioría da poboación
Desenvolvidos mundial)
Europa Occidental, América Subdesenvolvidos
do Norte Continente africano,
asiático e latinoamericano
NATALIDADE Baixas taxas de natalidade (-15 Elevadas taxas de natalidade
%o) (40-50 %o)
MORTALIDAD Baixas taxas de mortalidade Elevadas taxas de
E INFANTIL infantil mortalidade infantil
ESPERANZA
DE VIDA
ENFERMIDAD
ES
ENDÉMICAS E
EPIDÉMICAS
GASTO
PÚBLICO EN
SANIDADE

Países ricos Países pobres
(albergan a maioría da
Desenvolvidos poboación mundial)
Europa Occidental, Subdesenvolvidos
América do Norte Continente africano,
asiático e
latinoamericano
NATALIDADE Baixas taxas de Elevadas taxas de
natalidade (-15 %o) natalidade (40-50 %o)
MORTALIDAD Baixas taxas de Elevadas taxas de
E INFANTIL mortalidade infantil mortalidade infantil
ESPERANZA Alta esperanza de vida Baixa esperanza de vida
DE VIDA (España 80) (Mozambique 41)
ENFERMIDAD Prevención e tratamento subsistencia de
ES (vacinas) enfermidades endémicas
ENDÉMICAS e epidémicas (cólera,
E
malaria, dengue)
EPIDÉMICAS
GASTO Servizo social básico, que Deficiente nivel sanitario,
PÚBLICO EN dispón de avanzados falta de infraestruturas
SANIDADE medios científicos e (hospitais) e persoal

2.3 Segundo a Declaración Universal de Dereitos
Humanos, a sanidade e educación son dereitos
básicos da poboación.
a) Que é a Declaración Universal dos
Dereitos humanos?
b) Sinala outros 5 dereitos recollidos na
declaración.
c) Que é o único ao que nos abriga esta
declaración?

a) Que é a Declaración Universal dos Dereitos
humanos?
Documento redactado antes de finalizar a
segunda guerra mundial e aprobado pola
ONU no ano1948. Está composto dun
preámbulo e trinta artigos, que recollen
dereitos de carácter civil, político, social,
económico e cultural.
b) Sinala outros 5 dereitos recollidos na declaración.
Liberdade, igualdade, intimidade,
nacionalidade, paz.
c) Que é o único ao que nos abriga esta
declaración?
A respectala.

3) Servizos ás empresas. Páx.
100-101
 3.1 Administración
(Act. 10, páx. 101)
 3.2 Actividades financeiras
(Act. 13, páx. 101)

3.1 Administración (Act. 10, páx. 101)
Recursos humanos
• Selección de persoal, contratos, nóminas,..
Contabilidade
• Declaracións, pago de impostos,..
Informática
• Mantemento de equipos, redes, …
Publicidade
• Deseño e desenvolvemento de campañas,…

 A externalización dos servizos empresariais
consiste na realización por parte de empresas
externas de determinadas tarefas de xestión
empresariais que anteriormente se realizaban dentro
das mesmas empresas.

Marruecos, segundo proveedor del Prens
a
grupo español Inditex
 Marruecos se ha convertido en el segundo país proveedor de
Inditex, después de China. El pasado año, el grupo español
hizo pedidos por valor de cien millones de prendas que, en
dinero, superarían los 350 millones de euros.
En la actualidad, más de 260 empresas textiles trabajan para
Inditex que les reporta casi el 70% de su cifra de negocio. La
elección de Marruecos, por parte de Inditex, no es casual. El
país le permite, a través de un acuerdo con las autoridades
aduaneras, un transporte rápido de su mercancía a través de
Tanger Med. Así, la empresa española garantiza el suministro
a sus tiendas de ropa en España en 24 horas y 48 para las
situadas en Europa.
 http://www.medlognews.com/noticias_detalle.php?language=E
S&contenidos_id=551

3.2 Actividades financeiras (Act. 13, páx. 101)
As entidades financeiras actúan como
intermediarios do mercado financeiro, ocúpanse de
canalizar os movementos de capitais.
Os servizos que ofrecen as entidades financeiras
son: préstamos, xestión de aforro, realización de
cobros e pagos, cambio de moedas,…
Os clientes habituais dos bancos son empresas e
persoas individuais.
Os diferentes tipos de bancos que existen son: a
banca comercial, a banca privada, a banca ética e
banca en liña (on-line)

4) Servizos ao consumidor:
turismo. Páx. 102-105
4.1 COMPLETA A FICHA:
a) Definición de turismo:
b) Orixe do turismo:
c) Factores que favorecen o desenvolvemento do turismo:
d) Empresas de servizos que xera o turismo:
e) Principais tipos de turismo (exemplos):
f) Tendencias do turismo na actualidade:
g) Efectos positivos que ten o turismo para o país que o recibe
(importancia económica):
h) Efectos negativos que ten o turismo para o país que o recibe:
i) Turismo sostible:
j) Principais zonas emisoras do turismo mundial:
k) Principais zonas receptoras do turismo mundial:

a) Definición de
turismo:
Actividade lúdica
que implica o
desprazamento
temporal de
persoas fora da
súa residencia
habitual durante
máis dun día.

b) Orixe do turismo:
Países
desenvolvidos
de
Europa, século
http://www.lavozdeasturias.es/culturas/pri
XIX meros-banos_0_464953567.html
Actividade practicada ata a segunda metade
do século XX por persoas privilexiadas de
clase alta.
Dende a segunda metade do século XX
converteuse nunha práctica ao alcance dun
maior número de persoas que dispoñían de
tempo libre e de recursos.

c) Factores que favorecen
o desenvolvemento do
turismo:
 Aumento do tempo libre
 Estabilidade económica
e política
 Recursos naturais,
culturais e artísticos
 Clima agradable o
soleado

d) Empresas de servizos que xera
o turismo:
 Compañías aéreas
 Cadeas hoteleiras
 Empresas construtoras
 Compañías de transportes
 Hoteis
 Restaurantes
 Empresas de ocio e de
animación

e) Principais tipos de
turismo (exemplos):
 Turismo Cultural
(Roma)
 Turismo de litoral
(caribe)
 Turismo de montaña
(Perineos)
 Turismo de paisaxes
exótico (Bali)

f) Tendencias do turismo na actualidade:
 Aumento da calidade
 Maior variedade
 Diversificación dos destinos
 Novos turistas (Rusia e países do Este)

g) Efectos positivos que ten o turismo para o país
que o recibe (importancia económica):
 Crea postos de traballo directos e indirectos
 Incentiva o desenvolvemento doutras
actividades
 Favorece a construción de infraestruturas e
equipamentos
 Permite o contacto con outras culturas
 Facilita a aprendizaxe de novas linguas

h) Efectos negativos que ten o turismo para o
país que o recibe:
 Desequilibrios nos ecosistemas naturais
 Contaminación atmosférica
 Contaminación da auga e o solo
 Precariedade nas condicións laborais
(estacionalidade)
 Aumento dos prezos dos produtos e dos
servizos
 Incrementa a especulación do solo

i) Turismo sostible:
 É o que atende as
necesidades dos
turistas sen
comprometer as
rexións receptoras,
protexendo e
fomentando as
oportunidades de
futuro

j) Principais zonas k) Principais zonas
emisoras do receptoras do
turismo mundial: turismo mundial:
 Estados Unidos
 Estados Unidos  Europa
 Europa  As costas do
 Xapón Mediterráneo
(España, Francia,
Italia, Marrocos,
Tunisia).
 O caribe.
 Indonesia, Sueste
de Asia.

5) Servizos de distribución:
comercio e transporte.
Páx. 112-119
Servizos sociais
Servizos á Poboación
Servizos ás empresas e finanzas
Servizos de distribución
Porcentaxe de poboación ocupada en servizos
En España predominan os servizos de distribución, que inclúen o comercio, os transportes e as
comunicacións.
Son máis escasos, en cambio, os empregos en servizos sociais (educación, sanidade, cultura etc.), así
como en finanzas e servizos ás empresas (enxeñaría, consultoria, asesoramento legal, servizos
informáticos, publicidade e marketing etc.) e servizos á poboación.
Iso reflicte certas limitacións no proceso de modernización do sector terciario e no acceso da poboación a
servizos moi relacionados co benestar, que está cambiando nos últimos anos.

5.1 Comercio
a) Define os seguintes termos: comercio, comercio
interior, comercio exterior, comercio por xunto e
comercio polo miúdo.
b) Elabora un esquema sobre as tendencias actuais do
comercio interior.
c) Elabora un esquema sobre: o comercio exterior, a
balanza comercial e a balanza de pagamentos.
d) Nomea os principais bloques comerciais e identifica
a lo menos 3 países de cada bloque.

a) Define os seguintes termos: comercio, comercio interior,
comercio exterior, comercio por xunto e comercio polo
miúdo.
Comercio
• Conxunto de actividades de transacción (compra, venda e aluguer) de mercadorías e
servizos a cambio de outros servizos ou de diñeiro, que se efectúa entre un
comprador e un vendedor.
Comercio interior
• O que se leva a cabo no interior das fronteiras dun estado.
Comercio exterior
• Os intercambios de produtos e servizos que se realiza entre distintos estados a través
de importacións e exportacións.
Comercio por xunto
• Comercio maiorista: grandes empresas de distribución que lles compran aos produtores,
polo xeral en grandes cantidades, para vender a outros comercios sen entrar en contacto
directo cos consumidores.
Comercio polo miúdo
• Comercio minorista: compran por xunto e venden ao detalle, é dicir, en pequenas
cantidades e directamente aos consumidores, todo tipo de produtos

b) Elabora un esquema sobre as tendencias actuais do
comercio interior.
Modificación na presentación dos produtos
• Substitución dos produtos a granel por produtos empaquetados e etiquetados (autoservizo)
• Produtos comercializados baixo o nome de marca do establecemento (marcas brancas).
Incorporación de avances técnicos
• Conxelación, códigos de barras, televenda (telefónica ou por Internet).
Potenciación das estratexias de venda
• Campañas de rebaixas e promocións (descontos en gasolina, agasallos ...)
• Facilidades aos clientes para realizar os pagos (vendas a prazos ou tarxetas de crédito)
Innovación nos tipos de empresas
• Novas fórmulas de empresas comerciais: franquicias, cooperativas ou outlets.
Diversificación dos espazos de venda
• Establecementos tradicionais e grandes almacéns compiten con hipermercados e centros
comerciais.

Os diversos tipos de áreas comerciais
Áreas de
comercio Grandes
retallista Almacéns
tradicional
Centros
Establecementos comerciais e
de libre servizo cadeas de
franquía

c) Elabora un esquema sobre: o comercio exterior, a
balanza comercial e a balanza de pagamentos.
Exportacións
Tipos de
transacións
Importacións
Balanza comercial
(diferenza entre o valor das
exportacións e as
Comercio Indicadores
importacións)
exterior Balanza de pagos
(Diferenza entre os pagos e os
ingresos)
Os intercambios de
produtos e servizos que Proteccionista: aranceis
se realiza entre distintos subvencións ou cotas
estados a través de Papel do
importacións e estado
exportacións. Librecambista: o Estado
non interven.

d) Nomea os principais bloques comerciais e identifica a lo
menos 3 países de cada bloque.
 UE (Unión Europea)
 TLC/NAFTA (Tratado de Libre Comercio de
América do Norte)
 MERCOSUR (Mercado Común de América do
Sur)
 COMUNIDAD ANDINA
 MCCA (Mercado Común Centroamericano)
 ASEAN (Asociación de Nacións do Sudeste
Asiático)
 ANZCERTA (Acuerdo Australia-Nueva
Zelanda)

TLC/NAFTA (Tratado de
Libre Comercio de
América do Norte)
MERCOSUR (Mercado
Común de América do
Sur)
COMUNIDAD ANDINA
MCCA (Mercado Común
Centroamericano)

Países membros da ASEAN (Asociación de Nacións do
Sudeste Asiático):
 Indonesia
(1967)
 Malasia (1967)
 Filipinas (1967)
 Singapur (1967)
 Tailandia (1967)
 Brunéi (1984)
 Vietnam (1995)
 Laos (1997)
 Myanmar
(1997)
 Camboya
(1999)

ANZCERTA (Acuerdo Australia-Nueva Zelanda)

http://actualidaddelperu.blogspot.com.es/2011/11/
estados-unidos-japon-australia-nueva.html
APEC
Asia-Pacific Economic
Cooperation

5.2 Transportes e
comunicacións
 Lectura e esquemas:
 A) Transportes
Páx. 116-117
 B) Comunicacións
Páx. 118-119

5.3 “Competencias básicas”
EXERCICIOS 1-6 PÁX. 122
NO LIBRO

6) Os servizos en España e
Galicia. Páx. 126-129/España
 6.1: Comenta a
gráfica
(evolución da
poboación activa
por sectores)
a) Tema:
b) Causas que
explican o
aumento a partir
dos anos 60 do
sector servizos en
España:
c) Comunidades
onde a
terciarización é

a) A gráfica de liñas reflicte o aumento da poboación
empregada no sector servizos e a diminución da
poboación empregada no sector primario en
España a partir dos nos 60.
b) As principais causas que explican o aumento a
partir dos anos 60 da poboación empregada no
sector servizos en España son: o crecemento das
actividades industriais, o aumento do turismo, o
incremento do nivel de vida e a expansión dos
servizos públicos.
c) A terciarización é máis acusada nas comunidades
especializadas no turismo, como Canarias, Illes
Balears e Andalucía, e nos principais centros
económicos do país, como Madrid, Cataluña e
País vasco.

 6.2: Comenta a gráfica (países de orixe e rexións de destino
do turismo internacional)
a) Importancia do turismo en España.
b) Países emisores.
c) Comunidades que reciben máis turistas e tipo de turismo que
ofrecen.
d) Consecuencias do turismo de sol e praia.

a) O turismo é un dos principais motores da economía
española: proporciona elevados ingresos que axudan a
compensar o déficit comercial e ocupa abundante man
de obra.
b) O principal país emisor de turistas cara España é o
Reino Unido, seguido de Alemaña, Francia e outros
países da UE. Países emisores extraeuropeas: Xapón
e EEUU.
c) As comunidades que reciben máis turistas son
Cataluña, Baleares, Canarias, Comunidade Valenciana
e Madrid. Nas costeiras predomina o turismo de sol e
praia. En Madrid e Cataluña o turismo cultural.
d) A principal consecuencias do turismo de sol e praia é o
impacto ambiental: contaminación atmosférica, do solo
e da auga pola construción a pé de praia, destrución
de paisaxes singulares, conflitos polo uso do solo e da

 Informe Semanal - Destino, España
 http://www.rtve.es/alacarta/videos/informe-semanal/informe-
semanal-destino-espana/847135/
 http://www.antena3.com/videos-
online/noticias/economia/extranjeros-espanoles-eligen-
espana-sus-vacaciones_2011062100135.html
 Publicidade
 http://www.youtube.com/watch?v=STsWQ3_cINg (anos 60)
 http://www.youtube.com/watch?v=JKdRQMFq258
(actual)