SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 86
Descargar para leer sin conexión
Envelliment i salut

     Antoni Salvà




         Barcelona 15 de març de 2012
Sumari
• La societat està canviant
  – La transició demogràfica


• Determinants de l’envelliment amb salut

• Els canvis demogràfics van acompanyats de
  nous reptes: Dependència, Malaltia
  d’Alzheimer, cronicitat...
                                            2
Sumari
• La societat està canviant
  – La transició demogràfica


• Determinants de l’envelliment amb salut

• Els canvis demogràfics van acompanyats de
  nous reptes: Dependència, Malaltia
  d’Alzheimer, cronicitat...
                                            3
Evolució de l’esperança de vida al néixer.
                       1900-2005
                                           90



                                           75
       Esperanza de vida al nacer (años)




                                           60

                                                                                                                                                    Hombres
                                           45
                                                                                                                                                    Mujeres

                                           30



                                           15



                                            0
                                            1900   1910   1920           1930              1940               1950              1960              1970               1980   1990   2000



Fuente: Cabré, A., Domingo, A., Menacho T. Demografía y crecimiento de la población española durante el siglo XX. 2002. [internet]. [Acceso 07 Ene 2009] Disponible en:
http://www.ced.uab.cat/publicacions/PapersPDF/Text205.pdf



                                                                                                                                                                                          4
Evolución de la esperanza de vida (ev) a los 65 años.
    1970-2005

                            20
Años de esperanza de vida




                            15


                            10


                             5


                             0
                                 1970    1975         1980   1985           1990          1995            2000   2005
                                        Región Europea OMS            UE.                        España
Fuente: OMS. European health for all database. [internet].[Acceso 20 de enero de 2009].
Disponible en http://www.euro.who.int/hfadb
España. Evolución mortalidad s XX.




• Descenso continuado de la mortalidad en todos los grupos de edad.
  Interrupciónes epidemia gripe 1918 y guerra civil.
• Mortalidad final s XX:
    • 0,6% inicio siglo en niños 1-4 años.
    • 4% inicio siglo en niños < 1 año.
    • 50% inicio siglo en personas ≥ 60 años.
• Diferentes periodos de estabilización para cada grupo de edad.
 Fuente: Viciana Fernandez F. Mortalidad. En: Arroyo Pérez A et al. Tendencias demográficas durante el
      siglo XX en España. Madrid: Instituto Nacional de Estadística : Universidad de Sevilla; 2003
España. Transición demográfica en el s. XX:
 evolución de indicadores de fecundidad

                            Índice sintético fecundidad                       Edad media maternidad
                5                                                                                                             35




                                                                                                                                     Edad media de maternidad (años)
                                                                                                                              30
                4
                                                                                                                              25
  Nº de hijos




                3                                                                                                             20

                2                                                                                                             15
                                                                                                                              10
                1
                                                                                                                              5
                0                                                                                                             0
                    1900   1910   1920      1930       1940       1950       1960       1970       1980       1990
Fuente: Cabré, A., Domingo, A., Menacho T. Demografía y crecimiento de la población española durante el siglo XX.2002. [internet].
[Acceso 07 Ene 2009] Disponible en: http://www.ced.uab.cat/publicacions/PapersPDF/Text205.pdf
Evolución de la composición etaria de la
población española. 1900-2001




                                           8
Pirámide de población. España 1900
       85 y más
        80 a 84
        75 a 79
        70 a 74
        65 a 69                                                                              Mujeres
        60 a 64
        55 a 59                                                                              Varones
        50 a 54
        45 a 49
        40 a 44
        35 a 39
        30 a 34
        25 a 29
        20 a 24
        15 a 19
        10 a 14
           5a9
       Menos 5
                    6%                4%                 2%                 0%     2%   4%             6%
                                                                   Censo de 1900
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales
http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
Evolución población. España s XX
       85 y más
        80 a 84
        75 a 79
        70 a 74
        65 a 69                                                                              Mujeres
        60 a 64
        55 a 59                                                                              Varones
        50 a 54
        45 a 49
        40 a 44
        35 a 39
        30 a 34
        25 a 29
        20 a 24
        15 a 19
        10 a 14
           5a9
       Menos 5
                    6%                4%                 2%                 0%     2%   4%             6%
                                                                   Censo de 1900
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales
http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
Evolución población. España s XX
       85 y más
        80 a 84
        75 a 79
        70 a 74
        65 a 69                                                                              Mujeres
        60 a 64
        55 a 59                                                                              Varones
        50 a 54
        45 a 49
        40 a 44
        35 a 39
        30 a 34
        25 a 29
        20 a 24
        15 a 19
        10 a 14
           5a9
       Menos 5
                    6%                4%                 2%                 0%     2%   4%             6%
                                                                   Censo de 1910
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales
http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
Evolución población. España s XX
       85 y más
        80 a 84
        75 a 79
        70 a 74
        65 a 69                                                                              Mujeres
        60 a 64
        55 a 59                                                                              Varones
        50 a 54
        45 a 49
        40 a 44
        35 a 39
        30 a 34
        25 a 29
        20 a 24
        15 a 19
        10 a 14
           5a9
       Menos 5
                    6%                4%                 2%                 0%     2%   4%             6%
                                                                   Censo de 1920
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales
http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
Evolución población. España s XX
       85 y más
        80 a 84
        75 a 79
        70 a 74
        65 a 69                                                                              Mujeres
        60 a 64
        55 a 59                                                                              Varones
        50 a 54
        45 a 49
        40 a 44
        35 a 39
        30 a 34
        25 a 29
        20 a 24
        15 a 19
        10 a 14
           5a9
       Menos 5
                    6%                4%                 2%                 0%     2%   4%             6%
                                                                   Censo de 1930
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales
http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
Evolución población. España s XX
       85 y más
        80 a 84
        75 a 79
        70 a 74
        65 a 69                                                                              Mujeres
        60 a 64
        55 a 59                                                                              Varones
        50 a 54
        45 a 49
        40 a 44
        35 a 39
        30 a 34
        25 a 29
        20 a 24
        15 a 19
        10 a 14
           5a9
       Menos 5
                    6%                4%                 2%                 0%     2%   4%             6%
                                                                   Censo de 1940
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales
http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
Evolución población. España s XX
       85 y más
        80 a 84
        75 a 79
        70 a 74
        65 a 69                                                                              Mujeres
        60 a 64
        55 a 59                                                                              Varones
        50 a 54
        45 a 49
        40 a 44
        35 a 39
        30 a 34
        25 a 29
        20 a 24
        15 a 19
        10 a 14
           5a9
       Menos 5
                    6%                4%                 2%                 0%     2%   4%             6%
                                                                   Censo de 1950
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales
http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
Evolución población. España s XX
       80 y más
        75 a 79
        70 a 74
        65 a 69                                                                              Mujeres
        60 a 64
        55 a 59                                                                              Varones
        50 a 54
        45 a 49
        40 a 44
        35 a 39
        30 a 34
        25 a 29
        20 a 24
        15 a 19
        10 a 14
           5a9
       Menos 5
                    6%                4%                 2%                 0%     2%   4%             6%
                                                                   Censo de 1960
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales
http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
Evolución población. España s XX
       85 y más
        80 a 84
        75 a 79
        70 a 74
        65 a 69                                                                              Mujeres
        60 a 64
        55 a 59                                                                              Varones
        50 a 54
        45 a 49
        40 a 44
        35 a 39
        30 a 34
        25 a 29
        20 a 24
        15 a 19
        10 a 14
           5a9
       Menos 5
                    6%                4%                 2%                 0%     2%   4%             6%
                                                                   Censo de 1970
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales
http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
Evolución población. España s XX
       85 y más
        80 a 84
        75 a 79
        70 a 74
        65 a 69                                                                              Mujeres
        60 a 64
        55 a 59                                                                              Varones
        50 a 54
        45 a 49
        40 a 44
        35 a 39
        30 a 34
        25 a 29
        20 a 24
        15 a 19
        10 a 14
           5a9
       Menos 5
                    6%                4%                 2%                 0%     2%   4%             6%
                                                                   Censo de 1981
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales
http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
Evolución población. España s XX
       85 y más
        80 a 84
        75 a 79
        70 a 74
        65 a 69                                                                              Mujeres
        60 a 64
        55 a 59                                                                              Varones
        50 a 54
        45 a 49
        40 a 44
        35 a 39
        30 a 34
        25 a 29
        20 a 24
        15 a 19
        10 a 14
           5a9
       Menos 5
                    6%                4%                 2%                 0%     2%   4%             6%
                                                                   Censo de 1991
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales
http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
Evolución población. España s XX
       85 y más
        80 a 84
        75 a 79
        70 a 74
        65 a 69                                                                              Mujeres
        60 a 64
        55 a 59                                                                              Varones
        50 a 54
        45 a 49
        40 a 44
        35 a 39
        30 a 34
        25 a 29
        20 a 24
        15 a 19
        10 a 14
           5a9
       Menos 5
                    6%                4%                 2%                 0%     2%   4%             6%
                                                                   Censo de 2001
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales
http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
Pirámide de población. España 2008
100 y más años
       95 años
       90 años
       85 años
       80 años                                                                                                                   Mujeres
       75 años
       70 años                                                                                                                   Varones
       65 años
       60 años
       55 años
       50 años
       45 años
       40 años
       35 años
       30 años
       25 años
       20 años
       15 años
       10 años
        5 años
        0 años
              1,00%                0,75%         0,50%          0,25%          0,00%         0,25%          0,50%          0,75%         1,00%
                                              Población estimada a 1 de enero de 2008
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Estimaciones de la población actual de España calculadas a partir del censo de 2001 [Internet].
[Acceso 07 Ene 2009] Disponible en: http://www.ine.es/jaxiBD/tabla.do?per=12&type=db&divi=EPOB&idtab=2
Proyecciones de población 2010-
         2050. España. Escenario I
100 y más años
       95 años
       90 años
       85 años
       80 años
       75 años
       70 años
       65 años
       60 años
       55 años
       50 años
       45 años
       40 años
       35 años
       30 años
       25 años
       20 años
       15 años
       10 años
        5 años
        0 años
             1,00%                0,75%          0,50%          0,25%         0,00%          0,25%          0,50%          0,75%         1,00%

     Mujeres 2050           Varones 2050           Mujeres 2030            Varones 2030           Mujeres 2010           Varones 2010
Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Proyecciones de población Base Censo 2001: escenario 1 [Internet]. [Acceso 07 Ene 2009] Disponible en:
http://www.ine.es/jaxi/tabla.do?path=/t20/p251/proy_2001/l0/&file=01001.px&type=pcaxis
Piràmide d’edats població catalana.

                       Homes                      Dones                         Total
0-14                              7,9%       555.865    7,4%            1.146.950     15,3%
                 591.085
15-44                           22,6%      1.581.535         21,1%      3.280.323             43,7%
               1.698.788
45-64                           12,1%        933.921         12,4%      1.845.945             24,6%
                912.024
65 i +          522.618           7,0%       716.545           9,5%     1.239.163             16,5%

 65-84          470.342           6,3%       598.321           8,0%     1.068.663             14,2%

 85 i +          52.276          0,7%        118.224          1,6%        170.500          2,3%
Total         3.724.515         49,6%      3.787.866         50,4%      7.512.381        100,0%

Índex d’envelliment(Població de 65 anys i més per 100 habitants de menys de 15 anys)=108
Índex de sobreenvelliment (Població de 85 anys i més per 100 habitants de 65 anys i més)=14
Índex de dependència senil (Població de 65 anys i més per 100 habitants de 15 a 64 anys)=24
% sobre el total de població. Font. Idescat. Padró continu.



                                                                                                  23
Projeccions població
                        2010         2015            2020             2030           2040

   De 0 a 15 anys       1.218.020    1.338.928       1.361.720        1.227.159      1.354.456

   De 16 a 64 anys      4.985.764    5.030.880       5.140.717        5.345.025      5.205.340

   De 65 anys i més     1.220.457    1.344.305       1.458.162        1.805.961      2.315.410

   Total                7.424.241    7.714.113       7.960.599        8.378.145      8.875.206

   Font: Idescat. Projeccions de població a 1 de gener. Escenari mitjà. Base 2008.




   El grup de persones de 65 anys i més és el que creix en major
proporció, ja que arriba a constituir el 75% del gairebé 1,5 milions
    de persones en que s’incrementarà la població fins a 2040.
                                                                                                 24
Sumari
• La societat està canviant
  – La transició demogràfica


• Determinants de l’envelliment amb salut

• Els canvis demogràfics van acompanyats de
  nous reptes: Dependència, Malaltia
  d’Alzheimer, cronicitat...
                                            25
España. Evolución de la esperanza de vida (EV) y esperanza
  de vida libre de discapacidad (EVLD) al nacer


       90

       75

       60
Años




                                                                               Cambio
       45                                                                      pregunta


       30

       15

        0
         1995                                    2000                                     2005                  2010
              Mujeres - EVLD                  Mujeres - EV                  Hombres - EVLD       Hombres - EV
Fuente: Fuente:Eurostat - Data Explorer. http://epp.eurostat.ec.europa.eu
España. Evolución de la esperanza de vida (EV) y esperanza de vida libre de
discapacidad (EVLD) a los 65 años.



       25

       20

       15
Años




       10
                                                            Cambio
        5                                                   pregunta



        0
         1995                              2000                        2005                  2010
              Mujeres - EVLD              Mujeres - EV   Hombres - EVLD       Hombres - EV
Fuente: Fuente:Eurostat - Data Explorer
28
Trayectorias del envejecimiento


                                                          Envejecimiento
                                                           satisfactorio



 Reserva
funcional                                              Envejecimiento normal




                                         Envejecimiento acelerado
            Desarrollo de fragilidad y
                 discapacidad
                  Edad                                                     29
La fragilitat: una condició dinàmica

INDEPENDÈNCIA PRE-FRAGILITAT      FRAGILITAT    DISCAPACITAT   MORT




           La FRAGILITAT pot ser reversible però també
                un estat definitiu i immodificable
        si no s’implementen les mesures necessàries a temps!



              -Espai per la prevenció/intervenció
Pathology                             Impairment                              Limitation                Disability
                                                                                                          AGE

    Health promotion and prevention:                                            Prevent/delay adverse outcomes
          prevent/delay frailty                  Delay onset of frailty

 Molecular & Disease
                                       Impaired Physiological
  Oxidative stress
Mitochondrial deletions                                                            FRAILTY
                                                            Anorexia
  Shortened telomers                                                                   Clinical               Outcomes
                                                          Sarcopenia
    DNA damage                                                                        Slowness
                                 Inflammation             /osteopenia
   Cell senescence                                                                   Weakness
                                   (IL-6 etc)
                                                        Immune function             Weight loss              Disability
                                Neuroendocrine             Cognition                Low activity
                                                                                                               Morbidity
                                 dysregulation              Clotting                   Fatigue
Inflammatory disease                                                                                          Hospitaliz.
                               (DHAS, ILGF-1)               Glucose
                                                           metabolism                                         Institution.
           Psychological
                                                                                                                  Death
          Social, Societal
            Environment                                 Adapted from: Walston J, et al, Research Agenda for Frailty in Older
                                                          Adults, AGS/NIA conference, JAGS 06, and Bergman H, Canadian
                                                                                              Initiative on Frailty and Aging
El ciclo de la fragilidad
                                                    Cambios musculoesqueléticos enfermedad
                                                         Debidos a la edad
 Disregulación neuroendocrina

                                                                                      Pérddida de peso
                                                       Balance energético negativo

Anorexia relacionada
Con el envejecimiento     Desnutrición crónica



  Gasto energético total                                                             Sarcopenia

       Actividad                             Metabolismo basal

                   Velocidad de la marcha                                Fuerza



                        Discapacidad                                            VO2max

                        Dependencia
                                                                                       33
                                       Fried LP. Principles of Geriatric and Gerontology. 1.998
Criterios operativos de fragilidad


    • Pérdida de peso no intencionada.
        – Pérdida de 10 lbs. en el último año
    • Debilidad.
        – Fuerza muscular: Menor del 20 % (según género y IMC)
    • Baja resistencia y energía.
        – 2 items de la escala CES-D                Frágil= 3 o más criterios
                                                   Pre-frágil= 1 o 2 criterios
    • Velocidad de la marcha
        – Tiempo en caminar 15 pies: Menor del 20 % (según género y IMC)
    • Baja actividad física
        – Kcals/semana: hombres: < 383 Kcal/semana. Mujeres < 270
          Kcal/semana


Fried LP, J GerontologyMS 2001;56A:M146-M157
Cardiovascular Health Study



           Edad                      n          % frágiles
            65-70                        2308                3.2
            71-74                        1271                5.3
            75-79                        1075                9.5
            80-84                         490             16.3
            85-89                         152             25.7
            90+                            39             23.1
            Total                        5317                6.9

  Se excluyen personas con enf. Parkinson, MMT < 18 o que toman antidepresivos


Fried LP, J GerontologyMS 2001;56A:M146-M157
Cardiovascular Health Study. Supervivència



            100%
                                                             No fragilidad
             80%
                                                             F. Intermedia

             60%
                       Mortalidad      3 años       7 años    Fràgil
                       No fragilidad            3       12
             40%
                       F. Intermedia            7       23
             20%       Fragilidad             18        43
                                                                  P<0.0001
              0%

                              24         48             72   96
                                       Meses
Fried LP, J Gerontology MS 2001;56A:M146-M157
Cardiovascular Health Study




                 Primera         Primera caída         Disminución        Disminución
                 Hospitalización                       ADL                movilidad
     Status al   3 años   7 años    3 años   7 años    3 años   7 años    3 años   7 años
     inicio
     No              33        79       15        27        8        23       23        41
     frágill

     F.interm        43        83       19        33       20        41       40        58
     edia
     Frágil          59        96       28        41       39        63       51        71


     p               <0.0001            <0.0001            <0.0001            <0.0001




Fried LP, J Gerontology MS 2001;56A:M146-M157
Fragilidad

Visita inicial
                                              Frecuencia     Porcentaje     Porcentaje     Porcentaje
                                                                            válido         acumulado
Buen estado físico o pre-frágiles                 147            37,7           37,7           37,6
Frágil                                             31            6,9             6,9           39,6
Solo AIVD                                         202            44,9           44,9           84,4
ABVD                                               70            15,6           15,6           100
Total                                             450            100            100




        Salvà A. Rojano X. Estudio de caídas de Mataró. Criterios de fragilidad de Fried (adaptados)
Sarcopenia
•   Depleción de masa muscular. 1 % al año a partir de
    los 70 años
•   Progresiva infiltración grasa incluso en edades muy
    avanzadas
•   Disminución de la fuerza aproximadamente un 3 %
    cada año
•   Se puede observar en personas sanas en ausencia de
    pérdida de peso e incluso en obesidad (obesidad             •   1989: I. Rosenberg: pérdida de masa
    sarcopénica)                                                    muscular asociada al envejecimiento
•   La pérdida de peso y la inactividad física exacerban la
                                                                    Rosenberg IH. Summary comments. 1989, Am J Clin
    sarcopenia                                                      Nutr, págs. 1231-1233.
•   La sarcopenia es el “link” entre el déficit nutricional y
    el déficit funcional
                                                                •   1995. Evans WJ: pérdida de masa
                                                                    muscular normal asociada al
                                                                    envejecimiento
                                                                    Evans Wj.What is Sarcopenia ? 1995, J Gerontol A
                                                                    Biol Sci Med Sci, Vol. 50, págs. 5-8.


                                                                •   1997: I. Rosenberg: pérdida
                                                                    involuntaria de masa muscular
                                                                    esquelética que ocurre con la edad
                                                                    avanzada
                                                                    Rosenberg IH. Sarcopenia:origins and clinical
                                                                    relevance. 1997, Vol. 127, págs. 990S-991S
Algoritmo diagnóstico
                                   Velocidad
                                    marcha


               > 0,8 m/s.                             ≤ 0,8 m/s.


                Fuerza                                 Masa
               muscular                               muscular


        Normal              Baja               Baja           Normal


          No                                                    No
                                         Sarcopenia
      Sarcopenia                                            Sarcopenia

 European Working Group on Sarcopenia in Older People. Age Ageing. 2010 Jul;39
                    (EUGMS, ESPEN, IAGG-ER, IANA)
Extremely fit [24]
             > 1.3 ms-1

                                   Healthy older population
             > 1.0 ms-1
                          Lower risk of health events and better
                          survival [19, 20, 52]

                            Cognitive decline within 5 years [30]
              < 1.05
               ms-1
                           Death and hospitalisation within 1 year
             < 1.0 ms-1
                                            [24]

                           Mobility and ADL disability at 2 years
             < 0.8 ms-1
                          Mortality at 2 years and 3.8 years [36]

                          Death, hospitalisation, institutionalisation,
             < 0.7 ms-1
                                        and falls [43]

                                Functional or cognitive decline,
             < 0.6 ms-1
                          institutionalisation, and mortality [24, 36]

                              Functional dependence and severe
              < 0.42
                                 walking disability [33, 51]
               ms-1

                                     Extremely frail [24]
             < 0.2 ms-1

                             Institutionalisation, identifies highly
              < 0.15
                                 dependent older people [50]
               ms-1
16/03/2012                                                       41
Velocidad marcha

                          1,4               Velocidad media                                     100%

                                                                                                          90%
                                                                                                                     El 30% de las personas
                          1,2                                                                                        mayores tiene una velocidad
                                                                                                          80%        de la marcha ≤ 0,8 m/s
                                1,07
                                                                                                                     (14% hombres, 40%
                           1                                                                                                                           75%
                                                                                                          70%




                                                                                    (% ) personas < 0,8 m/s
                                                                                                          60%
Velocidad marcha (m/s).




                          0,8

                                                                       0,65                               50%

                          0,6
                                        Hombres: 1,08 m/s                                                 40%


                          0,4                                                                             30%
                                        Mujeres: 0,85 m/s
                                                                                                                                                    Hombres
                                                                                                          20%
                                        Total: 0,94 m/s                                                                                             Mujeres
                          0,2
                                                                                                          10%      12%
                                                                                                                                                    Total

                           0                                                                                  0%
                                65-69    70-74       75-79    80-84   85+                                          65-69   70-74    75-79   80-84    85 +



                                   Salvà A. Rojano X. Estudio de caídas de Mataró. Criterios de fragilidad de Fried (adaptados)
Fuerza muscular

                               40
                                        Media fuerza máxima prensión
                               35

                               30
Fuerza máxima prensión (kg).




                                      26,4
                               25

                               20

                               15
                                                                                          12,6
                                               Hombre
                               10
                                               Mujer
                               5               Total
                                                                                                            Poca fuerza:
                               0                                                                            < 30 kg en hombres y
                                       65-69       70-74       75-79      80-84        85 +
                                                                                                            < 20 kg en mujeres

                                    Salvà A. Rojano X. Estudio de caídas de Mataró. Criterios de fragilidad de Fried (adaptados)
Determinants de l’envelliment saludable

                              •    Dieta mediterrània
                  Hàbits      •    Activita física
                saludables    •    No fumar
                              •    No alcohol en excés



             Sistema sanitari            • Vacunes
                                         • Diagnòstic precoç
          Prevenció i tractament         • Tractament factors de risc C-V
              de malalties i             • Estratègia tractament malalties agudes
                cròniques                  i situacions d’emergència



               Salut pública
           Higiene alimentària,                     •Disminució mortalitat
                                                    infantil
        Tractament aigües residuals                 •Vacunes
          Grans avenços mèdics                     •Antibiòtics


      Genètica. Constitució pròpia                                                  44
1.507 personas aparentemente sanas seguidas durante 10 años
    Entre 70 y 90 años de 11 países. 935 participantes fallecieron
              El menor riesgo de mortalidad se asoció:
-Dieta mediterránea: (puntuación >= 4)         HR: 0,77 (0,68-0,88)
-Moderado uso de alcohol: más de 0 gr. /día HR: 0,78 (0,67-0,91)
-Mantienen actividad física: (tertil más alto) HR: 0,63 (0,55-0,72)
                                                                   45
-No fumadores: (nunca o hace 15 años)          HR: 0,65 (0,57-0,75)
4 factores


1 factor




             46
2008 Sep11;337:a1344.

           BMJ

                        12 estudios con 1574299
                                personas
                         Seguimiento 3-18 años

                         2 puntos de incremento
                        en el IDM se asocia con:
                        -Menor mortalidad
                        - Menor incidencia de:
                            -Cáncer
                            -Enf. Cardiovascular
                            -Parkinson
                            -Alzheimer    47
La dieta mediterrània. Beneficis
• La dieta mediterrània està associada amb una major
  longevitat, i menor probabilitat de desenvolupar
  patologia cardio-vascular, i neurodegerativa, així com
  algun tipus de càncer.

• Una dieta rica fruites i verdures , rica en antioxidants
  s’associa amb una menor pèrdua de funció física i
  menor risc de fragilitat.

• Una dieta rica en peix que te àcids grassos omega 3,
  rica en vitamines antioxidants i del grup B i a més rica
  en altres oligoelements com el seleni i el zinc poden
  ser beneficioses per a retardar o evitar la aparició de
  deteriorament cognitiu

• No hi ha prou evidència per a recomanar
  suplementació sistemàtica de vitamines o altres
  elements antioxidants en persones sense carències          48
  d’aport.
En esta revisión se incluyeron 121 ensayos con 6700 participantes al
inicio de los mismos
Objetivo: Determinar los efectos del entrenamiento de fuerza con resistencia
progresiva (ERP) sobre la función física en los adultos mayores.

Método: mediante la comparación del ERP
        - Con ningún ejercicio,
         - Otro tipo de ejercicio o tratamiento

Resultados considerados:
          -Aumento masa muscular
          -Aumento fuerza muscular
          -Aumento rendimiento físico: velocidad de la marcha, levantarse de una silla, TUG
         BERG, Subir escaleras, Aumento actividad física espontánea
                                                                                       49
ERP versus control. Discapacidad


                          • 33 ensayos, 2172
                            participantes
                          • El ERP tiene un
                            efecto significativo
                            para disminuir la
                            discapacidad:
                          • 33 ensayos, 2172
                            participantes; DME
                            0,14; IC del 95%:
                            0,05 a 0,22).

                                            50
ERP versus control. Fuerza muscular




• Se seleccionó el grupo muscular de extensión de la pierna porque este grupo
  fue el que se evaluó más frecuentemente
• 73 estudios con 3059 participantes
• Se encontró un efecto beneficioso de moderado a grande: DME 0,84; IC del
  95%: 0,67 a 1,00 DME 0,53; IC del 95%: 0,46 a 0,61).
                                                                        51
Sumari

• La societat està canviant
  – La transició demogràfica


• Determinants de l’envelliment amb salut

• Els canvis demogràfics van acompanyats
  de nous reptes: Dependència, cronicitat,
  Malaltia d’Alzheimer...
                                            53
La transició demogràfica




La transició epidemiològica
Problemes de salut auto-reportats
                       Altres malalties neurològiques
                              A lgun tipus de demència
                                                                                         Total 4,3 (d.e.: 2,6)
                        A ltres problemes psiquiàtrics                                  Homes 3,7 (d.e.: 2,3)
                                  M alaltia de Parkinson
               Embòlia o accident v     ascular cerebral                                Dones 4,6 (d.e.: 2,50)
                                  Problemes de tiroides
                                          Tumor maligne
       Hepatitis, cirrosi o altres problemes hepàtics
                                      M alaltia de l'intestí
                                       Infart de miocardi                              26,7% > 5 problemes
                                                 Ansietat
                            Úlcera d'estòmac/duodé                                          6,4 % cap
                                 Al·lèrgies cròniques
                               Insuficiència cardíaca
                                     A ltres problemes
                            Altres problemes de cor
                                   A rtritis reumatoide
                                            O steoporosi
                                              Depressió                                              N = 2500
        Bronquitis crònica, asma, enfisema o altres
                          Caiguda aquest darrer any
                                             Diabetes
                                Problemes d'audició
                              Problemes de pròstata
                                    Colesterol elev  at
                     Cataractes o problemes de v   isió
                                          Hipertensió
                                      M d'esquena
                                         al
                                   Dolor a les cames
                                     A rtrosi o reuma

                                                           0%   10%      20%        30%        40%       50%55   60%

R. Lucas. A. Salvà. Qualitat de vida de les persones grans a Catalunya. Fundació Viure i Conviure 2007
Problemes de salut crònics per sexe i grup d’edat.

8
7
6
5
4                                                        Homes     3,8
3                                                        Dones     3,1
                                                         Total     2,3
2
1
0
15-24    25-34   35-44   45-54   55-64   65-74   75-84    85 i +     Total

                                                   Font: ESCA 2006
                                                                             56
Patología y discapacidad

       Contribución años vividos con discapacidad
              en personas de 60 y más años

•   Demencia                          11,2 %
•   Accidente Vascular Cerebral:      9,5 %
•   Enfermedades Musculo esqueléticas: 8,9 %
•   Enfermedades cardiovasculares:    5.0 %
•   Cáncer:                           2,4
                     Worl Health organization. Worl Health report 2003
                          Shaping the future. Geneva:WHO.2003  57
Prevalencia de demencia



                      • Afecta a 1 de cada 10
                        personas ≥ 70 años.
                      • Incremento con la edad.
                      • Más frecuente en
                        mujeres.
Incidencia de demencias




                  59
Tendencia demográficas España (2009-2049)



                         • Las personas ≥ 65 años pasarán de
                           7,6 a 15,3 millones (x 2).
                         • Las personas ≥ 80 años pasarán de
                           2,2 a 5,6 millones (x 2,6).
                         • Las personas con demencia pasarán
                           de 0,6 a 1,2 millones (x 2,1)
Encuesta dirigida a hogares. Personas con alguna discapacidad o limitación
(tasas por 1000 habitantes).




                                     La proporción de dependencia en mujeres es:
• Entre 65 a 69 años: 16%
                                 entre 1,17 y 1,44 veces la de los hombres de su edad
• Entre 75 a 79 años: 31%
                                           (entre un 17 y un 44% superior).
• Entre los de 90 i + : 75%
                                     61
Població de 65 anys i més segons el nombre d’activitats de la vida
diària amb limitació per edat i sexe. Catalunya, 2006




 •En el grup de 65 a 74 anys el nombre mig de limitacions per a les 19 AVD
  és de 0,6 per als homes i del doble (1,2) per a les dones.

 • En el grup de 85 anys i més el nombre mig de limitacions            62
   és de 5,3 per als homes i de 7,4 per a les dones
La jerarquía en las AVD


LAS PERSONAS MAYORES CON DISCAPACIDAD EN
  LAS AVD EN ESPAÑA, SEGÚN ESTADO
  FUNCIONAL. ESTIMACIÓN AÑO 1999.

                                                                      Personas mayores
   Situación funcional               Personas mayores              con discapacidad en AVD
   Sólo AIVD                                 7,5%                             31,9%
   1-2 ABVD                                  8,6%                             36,6%
   3-4 ABVD                                  2,9%                             12,2%
   5-6 ABVD                                  2,9%                             12,5%
   Residentes asistidos                      1,6%                              6,8%
   Total                                    23,5%                            100,0%



                                                                                           63
                      Fuente: Elaboración propia a partir del fichero de microdatos de la EDDS
                      El modelo de atención de las personas dependientes en España. Edad % Vida.2004
Gasto público en salud: impacto de los cambios demográficos
               Incremento en puntos del PIB.
Conclusions. Orientades a l’acció


• Els programes de salut i socials s’han
  d’adaptar       a    la    nova      realitat
  epidemiològica
• Les polítiques locals han de tenir en compte
  la nova realitat demogràfica
• S’han de emprendre actuacions de promoció
  de l’envelliment actiu incorporant els
  diferents àrees: salut, seguretat i
  participació
                                             65
Segmentació de la població segons necessitats


Personas con Gran      Personas con enf. • Pacientes altamente complejos
  dependencia o            Crónicas
                                         • Gestión de casos
Dependencia severa       complejas y
                                         • Coordinación / integración sociosanitaria
                         dependencia



                                                  • Personas de alto riesgo
Dependencia
                          Personas con            • Gestión de enfermedades
 moderada
                     enfermedades crónicas        • Coordinación de recursos entre
                                                    niveles




                        Personas frágiles                   • Programas preventivos
Dependencia                                                   personas con enfermedades
    leve                Prediscapacidad                       crónicas



                     Persones grans sanes                           Programas preventius
                                                                                       66
Atenció de llarga durada / atenció socisosanitària




          Serveis                                                       Serveis
         Sanitaris                     ASS CLD                          Socials




       L’ atenció de llarga durada como un “subsistema” del serveis sanitaris i socials
L’ atenció sociosanitària inclou a més a més , altres serveis sanitaris com els de mitja 67
                                                                                         estada
Estratègia d’intervenció a l’AP

                         Velocitat de la marxa    Força fuscular




Evaluar la marxa
  i l’Equilibri
                                                  Determinació          si
                                                  Vit D
                                             si
               Alt risc de caure                                   Prescripció Vit D




                                   Prescripció exercici físic
Conclusions. Orientades a l’acció


• Els programes de salut i socials s’han
  d’adaptar a la nova realitat epidemiològica
• Les polítiques locals han de tenir en
  compte la nova realitat demogràfica
• S’han de emprendre actuacions de promoció
  de l’envelliment actiu incorporant els
  diferents àrees: salut, seguretat i
  participació
                                           69
Conclusions. Orientades a l’acció


• Els programes de salut i socials s’han
  d’adaptar a la nova realitat epidemiològica
• Les polítiques locals han de tenir en compte
  la nova realitat demogràfica
• S’han de emprendre actuacions de
  promoció       de     l’envelliment     actiu
  incorporant els diferents àrees: salut,
  seguretat i participació
                                             71
Pilars per a un envelliment saludable




                   Alimentació     Salut i                             Relacions
Exercici físic                                        Seguretat
                    saludable     Auto-cura                             socials
  •Resistència      •Energia     •Vacunes
                                                      •Caigudes        •Família
•Força muscular     •Proteïnes   •Medicaments
                                                      •Accidents       •Oci
   •Equilibri       •Vitamines   •Salud òsia
                                                       domèstics       •Participació
  •Flexibilitat     •Minerals    •Detecció
                                  precoç del càncer   •Accidents
                                 •Factores de          de circulació
                                  Risc
                                  cardiovascular
                                 •Salut mental
                                                            www.envelliment.org
WP5 Field Trials Presentation
Antoni Salvà, Laura Coll, Sara Doménech, FICE
Fills /        Programa
                                                                  Control
       TV                familiars
                                            Dieta
                                         mediterrànea            medicació


Desplaçament                               Programa
                                                               Programes de
      s                    Amics          estimulació
                                                                 cribatge
   Mapes                                   cognitiva


                                                               Control f. risc
                         Centre cívic    Programa                Diabetis,
    Google                              Exercici físic            HTA,
                           / casal
                                                                    pes
Alarmes
Foc, gas,     Alarma         Alarma     Controls : activitat   Contacte amb CAP o
  CO,        presència       Caiguda
                                        física, hores de son     serveis socials
 aigua
16/03/2012   75
Moltes gràcies




www.envelliment.org
antoni.salva@uab.cat

                76
Segmentació de la població de persones grans


Persones amb Gran            Persones amb
  dependència o           malalties cròniques
                          greus i dependència
 dependència greu

                             Persona amb
                            pluripatologia i
                        discapacitat variable o
   Dependència
                       amb malaltia crònica greu.
  Lleu o moderada

                            Persones fràgils
                            Pre-discapacitat



                    Persones grans sanes

                                                    77
N=9409 participants in the ARIC study (45-64 years old)

                                                    White women                              African-american women
                                     1,4 Función extremidades            AIVD           Función extremidades         AIVD
Riesgo d discapacidad después de 9




                                              inferiores                                     inferiores
                                     1,2
        años (OR, 95%CI)




                                      1

                                     0,8

                                     0,6

                                     0,4

                                     0,2

                                      0
                                           2 vs 1    3 vs 1     2 vs 1     3 vs 1          2 vs 1    3 vs 1    2 vs 1    3 vs 1

                                                                 Ingesta (tertiles) de frutas y vegetales

   Adusted for age, education, energy intake, smoking, BMI
                       and field center                                                          Houston DK, et al., Am J Clin Nutr 2005
802 personas participantes del inCHIANTY study
766 mujeres de >= 65 a.
                                        Women’s Health and
                                          Aging study I
                                       Seguimiento de 3 años
                                       Determinación basal de
                                       micronutrientes y anual
                                            de fragilidad



516 no frágiles /76± 7 años   205 frágiles (31,9 % 19.1 P/Año)
Arch Intern Med; 2006.166:




                643 personas participantes del inCHIANTY study
                           Seguimiento durante 3 años
                                                                           81
Bajas concentraciones de B6, B12 y selenio son predictoras de dependencia en AVD
• 698 personas de 65 o más años
• 3 años de seguimiento
• Cambio en 1 punto en el SPPB (Short Physical Performance Batery)
• < 1.1 gr/ml ( <24,9 mol/L) Vitamin E asociado con la pérdida
de al menos 1 punto en el SPPB
ESPERANÇA DE VIDA, ESPERANÇA DE VIDA EN BONA SALUT I
ESPERANÇA DE VIDA LLIURE DE DISCAPACITAT. CATALUNYA 2005.

                                       Homes                                                  Dones

                         EV              EVBS              EVLD                EV              EVBS             EVLD

  0 anys               77,28             63,03             65,89             83,79             60,64             65,75

  25 anys              53,04             39,57             42,54             59,33             36,91             41,73

  45 anys              34,00             22,05             24,51              39,8             20,11             23,16

  65 anys              17,14              9,11              9,59             21,33              8,21              8,16

  85 anys               5,18              2,15              1,07              6,39              2,07              0,70
  EV: esperança de vida. EVBS: esperança de vida amb bona salut. EVLD. Esperança de vida lliure de discapacitat
  Font: Pla de salut de Catalunya a l’horitzó 2010. Informe de salut a Catalunya. Avaluació dels objectius de salut




                                                                                                                         83
Vit D y caídas




                 Bischoff-Ferrari HA, et al., JAMA 2004

                                                  84
Vitamina D y funcíón física

 • En el estudio InChianti una vit D baja se asoció a fragilidad
    en los hombres. (Shardell M; et al., J Gerontol MS 2009)


 • Vit D Baja se ha asociado con un incremento del tiempo de
   marcha (Bischoff-Ferrari HA, et al., Am J Clin Nutr 2004)


• Vitamina D baja está asociada con pérdida de fuerza muscular
       y pédida de masa muscular (Visser M, et al., J Clin
                    Endocrinol Metab 2003)
El riesgo de muerte disminuye
al aumentar el número de estilos
        de vida saludables

      Los 4 asociados:
     HR: 0,35 (0,28-0,44)




                        86

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

Práctica 1
Práctica 1Práctica 1
Práctica 1atorija
 
Práctica 1
Práctica 1Práctica 1
Práctica 1atorija
 
Síntesis. CIFRAS 2016 sobre la situación de las mujeres y los hombres en Euskadi
Síntesis. CIFRAS 2016 sobre la situación de las mujeres y los hombres en EuskadiSíntesis. CIFRAS 2016 sobre la situación de las mujeres y los hombres en Euskadi
Síntesis. CIFRAS 2016 sobre la situación de las mujeres y los hombres en EuskadiIrekia - EJGV
 
La distribución de la riqueza en el mundo
La distribución de la riqueza en el mundoLa distribución de la riqueza en el mundo
La distribución de la riqueza en el mundoBryan Aguirre
 
observatorio emancipación jóvenes españoles-1t2013
observatorio emancipación jóvenes españoles-1t2013observatorio emancipación jóvenes españoles-1t2013
observatorio emancipación jóvenes españoles-1t2013idealista/news
 
Formación y empleo de los jóvenes españoles: trayectoria y futuro
Formación y empleo de los jóvenes españoles: trayectoria y futuroFormación y empleo de los jóvenes españoles: trayectoria y futuro
Formación y empleo de los jóvenes españoles: trayectoria y futuroIvie
 
PercepcióN EspañOles Sobre La Vejez
PercepcióN EspañOles Sobre La VejezPercepcióN EspañOles Sobre La Vejez
PercepcióN EspañOles Sobre La VejezProfesorachapela
 

La actualidad más candente (13)

La educacion infantil en españa
La educacion infantil en españaLa educacion infantil en españa
La educacion infantil en españa
 
Práctica 1
Práctica 1Práctica 1
Práctica 1
 
Práctica 1
Práctica 1Práctica 1
Práctica 1
 
Práctica 1
Práctica 1Práctica 1
Práctica 1
 
Práctica 1
Práctica 1Práctica 1
Práctica 1
 
Síntesis. CIFRAS 2016 sobre la situación de las mujeres y los hombres en Euskadi
Síntesis. CIFRAS 2016 sobre la situación de las mujeres y los hombres en EuskadiSíntesis. CIFRAS 2016 sobre la situación de las mujeres y los hombres en Euskadi
Síntesis. CIFRAS 2016 sobre la situación de las mujeres y los hombres en Euskadi
 
La distribución de la riqueza en el mundo
La distribución de la riqueza en el mundoLa distribución de la riqueza en el mundo
La distribución de la riqueza en el mundo
 
observatorio emancipación jóvenes españoles-1t2013
observatorio emancipación jóvenes españoles-1t2013observatorio emancipación jóvenes españoles-1t2013
observatorio emancipación jóvenes españoles-1t2013
 
Formación y empleo de los jóvenes españoles: trayectoria y futuro
Formación y empleo de los jóvenes españoles: trayectoria y futuroFormación y empleo de los jóvenes españoles: trayectoria y futuro
Formación y empleo de los jóvenes españoles: trayectoria y futuro
 
Datos y como graficarlos.
Datos y como graficarlos.Datos y como graficarlos.
Datos y como graficarlos.
 
Demografia
DemografiaDemografia
Demografia
 
Demografia EspañOla
Demografia EspañOlaDemografia EspañOla
Demografia EspañOla
 
PercepcióN EspañOles Sobre La Vejez
PercepcióN EspañOles Sobre La VejezPercepcióN EspañOles Sobre La Vejez
PercepcióN EspañOles Sobre La Vejez
 

Similar a Ponencia antoni salva_envelliment_actiu

Envelliment i salut | Fundació Pere Tarrés
Envelliment i salut | Fundació Pere TarrésEnvelliment i salut | Fundació Pere Tarrés
Envelliment i salut | Fundació Pere TarrésFundació Pere Tarrés
 
Diagnostico adultomayor596
Diagnostico adultomayor596Diagnostico adultomayor596
Diagnostico adultomayor596Yudi ni?
 
Epidemiologia adultos mayores
Epidemiologia adultos mayoresEpidemiologia adultos mayores
Epidemiologia adultos mayoresHugo Pinto
 
Envejecimiento demográfico colombia mayo 2012
Envejecimiento demográfico colombia mayo 2012Envejecimiento demográfico colombia mayo 2012
Envejecimiento demográfico colombia mayo 2012andresvega71
 
02 La Salud Del Adulto Mayor Magistral
02  La Salud Del Adulto Mayor Magistral02  La Salud Del Adulto Mayor Magistral
02 La Salud Del Adulto Mayor MagistralFrancisco Morales
 
Educación Económica y Financiera; y ahorro en México
Educación Económica y Financiera; y ahorro en MéxicoEducación Económica y Financiera; y ahorro en México
Educación Económica y Financiera; y ahorro en MéxicoSaber Cuenta Banamex
 
Preservación de la fertilidad: un problema social. Información por parte del ...
Preservación de la fertilidad: un problema social. Información por parte del ...Preservación de la fertilidad: un problema social. Información por parte del ...
Preservación de la fertilidad: un problema social. Información por parte del ...Ginecólogos Privados Ginep
 
Massimo Livi Bacci-Una sociedad sin apenas niños: causas, implicaciones, ideas
Massimo Livi Bacci-Una sociedad sin apenas niños: causas, implicaciones, ideasMassimo Livi Bacci-Una sociedad sin apenas niños: causas, implicaciones, ideas
Massimo Livi Bacci-Una sociedad sin apenas niños: causas, implicaciones, ideasFundación Ramón Areces
 
Udes upv-2-bucaramanga-septiembre2012
Udes upv-2-bucaramanga-septiembre2012Udes upv-2-bucaramanga-septiembre2012
Udes upv-2-bucaramanga-septiembre2012Carmen Hevia Medina
 
Población
PoblaciónPoblación
Poblaciónmdevgar
 
Población en Canarias
Población en CanariasPoblación en Canarias
Población en Canariasmdevgar
 

Similar a Ponencia antoni salva_envelliment_actiu (20)

Envelliment i salut | Fundació Pere Tarrés
Envelliment i salut | Fundació Pere TarrésEnvelliment i salut | Fundació Pere Tarrés
Envelliment i salut | Fundació Pere Tarrés
 
Diagnostico adultomayor596
Diagnostico adultomayor596Diagnostico adultomayor596
Diagnostico adultomayor596
 
Epidemiologia adultos mayores
Epidemiologia adultos mayoresEpidemiologia adultos mayores
Epidemiologia adultos mayores
 
Envejecimiento demográfico colombia mayo 2012
Envejecimiento demográfico colombia mayo 2012Envejecimiento demográfico colombia mayo 2012
Envejecimiento demográfico colombia mayo 2012
 
02 La Salud Del Adulto Mayor Magistral
02  La Salud Del Adulto Mayor Magistral02  La Salud Del Adulto Mayor Magistral
02 La Salud Del Adulto Mayor Magistral
 
Educación Económica y Financiera; y ahorro en México
Educación Económica y Financiera; y ahorro en MéxicoEducación Económica y Financiera; y ahorro en México
Educación Económica y Financiera; y ahorro en México
 
Preservación de la fertilidad: un problema social. Información por parte del ...
Preservación de la fertilidad: un problema social. Información por parte del ...Preservación de la fertilidad: un problema social. Información por parte del ...
Preservación de la fertilidad: un problema social. Información por parte del ...
 
Somos 7 mil millones
Somos 7 mil millonesSomos 7 mil millones
Somos 7 mil millones
 
Aps
ApsAps
Aps
 
Demografia y salud
Demografia y saludDemografia y salud
Demografia y salud
 
Massimo Livi Bacci-Una sociedad sin apenas niños: causas, implicaciones, ideas
Massimo Livi Bacci-Una sociedad sin apenas niños: causas, implicaciones, ideasMassimo Livi Bacci-Una sociedad sin apenas niños: causas, implicaciones, ideas
Massimo Livi Bacci-Una sociedad sin apenas niños: causas, implicaciones, ideas
 
Transito c.f c.p
Transito c.f c.pTransito c.f c.p
Transito c.f c.p
 
Udes upv-2-bucaramanga-mayo2012
Udes upv-2-bucaramanga-mayo2012Udes upv-2-bucaramanga-mayo2012
Udes upv-2-bucaramanga-mayo2012
 
Udes upv-2-bucaramanga-septiembre2012
Udes upv-2-bucaramanga-septiembre2012Udes upv-2-bucaramanga-septiembre2012
Udes upv-2-bucaramanga-septiembre2012
 
Udes upv-2-cúcuta-agosto2012
Udes upv-2-cúcuta-agosto2012Udes upv-2-cúcuta-agosto2012
Udes upv-2-cúcuta-agosto2012
 
Udes upv-2-cúcuta-marzo2012
Udes upv-2-cúcuta-marzo2012Udes upv-2-cúcuta-marzo2012
Udes upv-2-cúcuta-marzo2012
 
Prioridades2
Prioridades2Prioridades2
Prioridades2
 
Rt prospectiva
Rt prospectivaRt prospectiva
Rt prospectiva
 
Población
PoblaciónPoblación
Población
 
Población en Canarias
Población en CanariasPoblación en Canarias
Población en Canarias
 

Ponencia antoni salva_envelliment_actiu

  • 1. Envelliment i salut Antoni Salvà Barcelona 15 de març de 2012
  • 2. Sumari • La societat està canviant – La transició demogràfica • Determinants de l’envelliment amb salut • Els canvis demogràfics van acompanyats de nous reptes: Dependència, Malaltia d’Alzheimer, cronicitat... 2
  • 3. Sumari • La societat està canviant – La transició demogràfica • Determinants de l’envelliment amb salut • Els canvis demogràfics van acompanyats de nous reptes: Dependència, Malaltia d’Alzheimer, cronicitat... 3
  • 4. Evolució de l’esperança de vida al néixer. 1900-2005 90 75 Esperanza de vida al nacer (años) 60 Hombres 45 Mujeres 30 15 0 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 2000 Fuente: Cabré, A., Domingo, A., Menacho T. Demografía y crecimiento de la población española durante el siglo XX. 2002. [internet]. [Acceso 07 Ene 2009] Disponible en: http://www.ced.uab.cat/publicacions/PapersPDF/Text205.pdf 4
  • 5. Evolución de la esperanza de vida (ev) a los 65 años. 1970-2005 20 Años de esperanza de vida 15 10 5 0 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 Región Europea OMS UE. España Fuente: OMS. European health for all database. [internet].[Acceso 20 de enero de 2009]. Disponible en http://www.euro.who.int/hfadb
  • 6. España. Evolución mortalidad s XX. • Descenso continuado de la mortalidad en todos los grupos de edad. Interrupciónes epidemia gripe 1918 y guerra civil. • Mortalidad final s XX: • 0,6% inicio siglo en niños 1-4 años. • 4% inicio siglo en niños < 1 año. • 50% inicio siglo en personas ≥ 60 años. • Diferentes periodos de estabilización para cada grupo de edad. Fuente: Viciana Fernandez F. Mortalidad. En: Arroyo Pérez A et al. Tendencias demográficas durante el siglo XX en España. Madrid: Instituto Nacional de Estadística : Universidad de Sevilla; 2003
  • 7. España. Transición demográfica en el s. XX: evolución de indicadores de fecundidad Índice sintético fecundidad Edad media maternidad 5 35 Edad media de maternidad (años) 30 4 25 Nº de hijos 3 20 2 15 10 1 5 0 0 1900 1910 1920 1930 1940 1950 1960 1970 1980 1990 Fuente: Cabré, A., Domingo, A., Menacho T. Demografía y crecimiento de la población española durante el siglo XX.2002. [internet]. [Acceso 07 Ene 2009] Disponible en: http://www.ced.uab.cat/publicacions/PapersPDF/Text205.pdf
  • 8. Evolución de la composición etaria de la población española. 1900-2001 8
  • 9. Pirámide de población. España 1900 85 y más 80 a 84 75 a 79 70 a 74 65 a 69 Mujeres 60 a 64 55 a 59 Varones 50 a 54 45 a 49 40 a 44 35 a 39 30 a 34 25 a 29 20 a 24 15 a 19 10 a 14 5a9 Menos 5 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Censo de 1900 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
  • 10. Evolución población. España s XX 85 y más 80 a 84 75 a 79 70 a 74 65 a 69 Mujeres 60 a 64 55 a 59 Varones 50 a 54 45 a 49 40 a 44 35 a 39 30 a 34 25 a 29 20 a 24 15 a 19 10 a 14 5a9 Menos 5 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Censo de 1900 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
  • 11. Evolución población. España s XX 85 y más 80 a 84 75 a 79 70 a 74 65 a 69 Mujeres 60 a 64 55 a 59 Varones 50 a 54 45 a 49 40 a 44 35 a 39 30 a 34 25 a 29 20 a 24 15 a 19 10 a 14 5a9 Menos 5 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Censo de 1910 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
  • 12. Evolución población. España s XX 85 y más 80 a 84 75 a 79 70 a 74 65 a 69 Mujeres 60 a 64 55 a 59 Varones 50 a 54 45 a 49 40 a 44 35 a 39 30 a 34 25 a 29 20 a 24 15 a 19 10 a 14 5a9 Menos 5 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Censo de 1920 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
  • 13. Evolución población. España s XX 85 y más 80 a 84 75 a 79 70 a 74 65 a 69 Mujeres 60 a 64 55 a 59 Varones 50 a 54 45 a 49 40 a 44 35 a 39 30 a 34 25 a 29 20 a 24 15 a 19 10 a 14 5a9 Menos 5 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Censo de 1930 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
  • 14. Evolución población. España s XX 85 y más 80 a 84 75 a 79 70 a 74 65 a 69 Mujeres 60 a 64 55 a 59 Varones 50 a 54 45 a 49 40 a 44 35 a 39 30 a 34 25 a 29 20 a 24 15 a 19 10 a 14 5a9 Menos 5 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Censo de 1940 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
  • 15. Evolución población. España s XX 85 y más 80 a 84 75 a 79 70 a 74 65 a 69 Mujeres 60 a 64 55 a 59 Varones 50 a 54 45 a 49 40 a 44 35 a 39 30 a 34 25 a 29 20 a 24 15 a 19 10 a 14 5a9 Menos 5 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Censo de 1950 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
  • 16. Evolución población. España s XX 80 y más 75 a 79 70 a 74 65 a 69 Mujeres 60 a 64 55 a 59 Varones 50 a 54 45 a 49 40 a 44 35 a 39 30 a 34 25 a 29 20 a 24 15 a 19 10 a 14 5a9 Menos 5 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Censo de 1960 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
  • 17. Evolución población. España s XX 85 y más 80 a 84 75 a 79 70 a 74 65 a 69 Mujeres 60 a 64 55 a 59 Varones 50 a 54 45 a 49 40 a 44 35 a 39 30 a 34 25 a 29 20 a 24 15 a 19 10 a 14 5a9 Menos 5 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Censo de 1970 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
  • 18. Evolución población. España s XX 85 y más 80 a 84 75 a 79 70 a 74 65 a 69 Mujeres 60 a 64 55 a 59 Varones 50 a 54 45 a 49 40 a 44 35 a 39 30 a 34 25 a 29 20 a 24 15 a 19 10 a 14 5a9 Menos 5 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Censo de 1981 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
  • 19. Evolución población. España s XX 85 y más 80 a 84 75 a 79 70 a 74 65 a 69 Mujeres 60 a 64 55 a 59 Varones 50 a 54 45 a 49 40 a 44 35 a 39 30 a 34 25 a 29 20 a 24 15 a 19 10 a 14 5a9 Menos 5 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Censo de 1991 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
  • 20. Evolución población. España s XX 85 y más 80 a 84 75 a 79 70 a 74 65 a 69 Mujeres 60 a 64 55 a 59 Varones 50 a 54 45 a 49 40 a 44 35 a 39 30 a 34 25 a 29 20 a 24 15 a 19 10 a 14 5a9 Menos 5 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Censo de 2001 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Series históricas de datos censales http://www.ine.es/censo2001/historia.htm
  • 21. Pirámide de población. España 2008 100 y más años 95 años 90 años 85 años 80 años Mujeres 75 años 70 años Varones 65 años 60 años 55 años 50 años 45 años 40 años 35 años 30 años 25 años 20 años 15 años 10 años 5 años 0 años 1,00% 0,75% 0,50% 0,25% 0,00% 0,25% 0,50% 0,75% 1,00% Población estimada a 1 de enero de 2008 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Estimaciones de la población actual de España calculadas a partir del censo de 2001 [Internet]. [Acceso 07 Ene 2009] Disponible en: http://www.ine.es/jaxiBD/tabla.do?per=12&type=db&divi=EPOB&idtab=2
  • 22. Proyecciones de población 2010- 2050. España. Escenario I 100 y más años 95 años 90 años 85 años 80 años 75 años 70 años 65 años 60 años 55 años 50 años 45 años 40 años 35 años 30 años 25 años 20 años 15 años 10 años 5 años 0 años 1,00% 0,75% 0,50% 0,25% 0,00% 0,25% 0,50% 0,75% 1,00% Mujeres 2050 Varones 2050 Mujeres 2030 Varones 2030 Mujeres 2010 Varones 2010 Fuente: Instituto Nacional de Estadística. Proyecciones de población Base Censo 2001: escenario 1 [Internet]. [Acceso 07 Ene 2009] Disponible en: http://www.ine.es/jaxi/tabla.do?path=/t20/p251/proy_2001/l0/&file=01001.px&type=pcaxis
  • 23. Piràmide d’edats població catalana. Homes Dones Total 0-14 7,9% 555.865 7,4% 1.146.950 15,3% 591.085 15-44 22,6% 1.581.535 21,1% 3.280.323 43,7% 1.698.788 45-64 12,1% 933.921 12,4% 1.845.945 24,6% 912.024 65 i + 522.618 7,0% 716.545 9,5% 1.239.163 16,5% 65-84 470.342 6,3% 598.321 8,0% 1.068.663 14,2% 85 i + 52.276 0,7% 118.224 1,6% 170.500 2,3% Total 3.724.515 49,6% 3.787.866 50,4% 7.512.381 100,0% Índex d’envelliment(Població de 65 anys i més per 100 habitants de menys de 15 anys)=108 Índex de sobreenvelliment (Població de 85 anys i més per 100 habitants de 65 anys i més)=14 Índex de dependència senil (Població de 65 anys i més per 100 habitants de 15 a 64 anys)=24 % sobre el total de població. Font. Idescat. Padró continu. 23
  • 24. Projeccions població 2010 2015 2020 2030 2040 De 0 a 15 anys 1.218.020 1.338.928 1.361.720 1.227.159 1.354.456 De 16 a 64 anys 4.985.764 5.030.880 5.140.717 5.345.025 5.205.340 De 65 anys i més 1.220.457 1.344.305 1.458.162 1.805.961 2.315.410 Total 7.424.241 7.714.113 7.960.599 8.378.145 8.875.206 Font: Idescat. Projeccions de població a 1 de gener. Escenari mitjà. Base 2008. El grup de persones de 65 anys i més és el que creix en major proporció, ja que arriba a constituir el 75% del gairebé 1,5 milions de persones en que s’incrementarà la població fins a 2040. 24
  • 25. Sumari • La societat està canviant – La transició demogràfica • Determinants de l’envelliment amb salut • Els canvis demogràfics van acompanyats de nous reptes: Dependència, Malaltia d’Alzheimer, cronicitat... 25
  • 26. España. Evolución de la esperanza de vida (EV) y esperanza de vida libre de discapacidad (EVLD) al nacer 90 75 60 Años Cambio 45 pregunta 30 15 0 1995 2000 2005 2010 Mujeres - EVLD Mujeres - EV Hombres - EVLD Hombres - EV Fuente: Fuente:Eurostat - Data Explorer. http://epp.eurostat.ec.europa.eu
  • 27. España. Evolución de la esperanza de vida (EV) y esperanza de vida libre de discapacidad (EVLD) a los 65 años. 25 20 15 Años 10 Cambio 5 pregunta 0 1995 2000 2005 2010 Mujeres - EVLD Mujeres - EV Hombres - EVLD Hombres - EV Fuente: Fuente:Eurostat - Data Explorer
  • 28. 28
  • 29. Trayectorias del envejecimiento Envejecimiento satisfactorio Reserva funcional Envejecimiento normal Envejecimiento acelerado Desarrollo de fragilidad y discapacidad Edad 29
  • 30.
  • 31. La fragilitat: una condició dinàmica INDEPENDÈNCIA PRE-FRAGILITAT FRAGILITAT DISCAPACITAT MORT La FRAGILITAT pot ser reversible però també un estat definitiu i immodificable si no s’implementen les mesures necessàries a temps! -Espai per la prevenció/intervenció
  • 32. Pathology Impairment Limitation Disability AGE Health promotion and prevention: Prevent/delay adverse outcomes prevent/delay frailty Delay onset of frailty Molecular & Disease Impaired Physiological Oxidative stress Mitochondrial deletions FRAILTY Anorexia Shortened telomers Clinical Outcomes Sarcopenia DNA damage Slowness Inflammation /osteopenia Cell senescence Weakness (IL-6 etc) Immune function Weight loss Disability Neuroendocrine Cognition Low activity Morbidity dysregulation Clotting Fatigue Inflammatory disease Hospitaliz. (DHAS, ILGF-1) Glucose metabolism Institution. Psychological Death Social, Societal Environment Adapted from: Walston J, et al, Research Agenda for Frailty in Older Adults, AGS/NIA conference, JAGS 06, and Bergman H, Canadian Initiative on Frailty and Aging
  • 33. El ciclo de la fragilidad Cambios musculoesqueléticos enfermedad Debidos a la edad Disregulación neuroendocrina Pérddida de peso Balance energético negativo Anorexia relacionada Con el envejecimiento Desnutrición crónica Gasto energético total Sarcopenia Actividad Metabolismo basal Velocidad de la marcha Fuerza Discapacidad VO2max Dependencia 33 Fried LP. Principles of Geriatric and Gerontology. 1.998
  • 34. Criterios operativos de fragilidad • Pérdida de peso no intencionada. – Pérdida de 10 lbs. en el último año • Debilidad. – Fuerza muscular: Menor del 20 % (según género y IMC) • Baja resistencia y energía. – 2 items de la escala CES-D Frágil= 3 o más criterios Pre-frágil= 1 o 2 criterios • Velocidad de la marcha – Tiempo en caminar 15 pies: Menor del 20 % (según género y IMC) • Baja actividad física – Kcals/semana: hombres: < 383 Kcal/semana. Mujeres < 270 Kcal/semana Fried LP, J GerontologyMS 2001;56A:M146-M157
  • 35. Cardiovascular Health Study Edad n % frágiles 65-70 2308 3.2 71-74 1271 5.3 75-79 1075 9.5 80-84 490 16.3 85-89 152 25.7 90+ 39 23.1 Total 5317 6.9 Se excluyen personas con enf. Parkinson, MMT < 18 o que toman antidepresivos Fried LP, J GerontologyMS 2001;56A:M146-M157
  • 36. Cardiovascular Health Study. Supervivència 100% No fragilidad 80% F. Intermedia 60% Mortalidad 3 años 7 años Fràgil No fragilidad 3 12 40% F. Intermedia 7 23 20% Fragilidad 18 43 P<0.0001 0% 24 48 72 96 Meses Fried LP, J Gerontology MS 2001;56A:M146-M157
  • 37. Cardiovascular Health Study Primera Primera caída Disminución Disminución Hospitalización ADL movilidad Status al 3 años 7 años 3 años 7 años 3 años 7 años 3 años 7 años inicio No 33 79 15 27 8 23 23 41 frágill F.interm 43 83 19 33 20 41 40 58 edia Frágil 59 96 28 41 39 63 51 71 p <0.0001 <0.0001 <0.0001 <0.0001 Fried LP, J Gerontology MS 2001;56A:M146-M157
  • 38. Fragilidad Visita inicial Frecuencia Porcentaje Porcentaje Porcentaje válido acumulado Buen estado físico o pre-frágiles 147 37,7 37,7 37,6 Frágil 31 6,9 6,9 39,6 Solo AIVD 202 44,9 44,9 84,4 ABVD 70 15,6 15,6 100 Total 450 100 100 Salvà A. Rojano X. Estudio de caídas de Mataró. Criterios de fragilidad de Fried (adaptados)
  • 39. Sarcopenia • Depleción de masa muscular. 1 % al año a partir de los 70 años • Progresiva infiltración grasa incluso en edades muy avanzadas • Disminución de la fuerza aproximadamente un 3 % cada año • Se puede observar en personas sanas en ausencia de pérdida de peso e incluso en obesidad (obesidad • 1989: I. Rosenberg: pérdida de masa sarcopénica) muscular asociada al envejecimiento • La pérdida de peso y la inactividad física exacerban la Rosenberg IH. Summary comments. 1989, Am J Clin sarcopenia Nutr, págs. 1231-1233. • La sarcopenia es el “link” entre el déficit nutricional y el déficit funcional • 1995. Evans WJ: pérdida de masa muscular normal asociada al envejecimiento Evans Wj.What is Sarcopenia ? 1995, J Gerontol A Biol Sci Med Sci, Vol. 50, págs. 5-8. • 1997: I. Rosenberg: pérdida involuntaria de masa muscular esquelética que ocurre con la edad avanzada Rosenberg IH. Sarcopenia:origins and clinical relevance. 1997, Vol. 127, págs. 990S-991S
  • 40. Algoritmo diagnóstico Velocidad marcha > 0,8 m/s. ≤ 0,8 m/s. Fuerza Masa muscular muscular Normal Baja Baja Normal No No Sarcopenia Sarcopenia Sarcopenia European Working Group on Sarcopenia in Older People. Age Ageing. 2010 Jul;39 (EUGMS, ESPEN, IAGG-ER, IANA)
  • 41. Extremely fit [24] > 1.3 ms-1 Healthy older population > 1.0 ms-1 Lower risk of health events and better survival [19, 20, 52] Cognitive decline within 5 years [30] < 1.05 ms-1 Death and hospitalisation within 1 year < 1.0 ms-1 [24] Mobility and ADL disability at 2 years < 0.8 ms-1 Mortality at 2 years and 3.8 years [36] Death, hospitalisation, institutionalisation, < 0.7 ms-1 and falls [43] Functional or cognitive decline, < 0.6 ms-1 institutionalisation, and mortality [24, 36] Functional dependence and severe < 0.42 walking disability [33, 51] ms-1 Extremely frail [24] < 0.2 ms-1 Institutionalisation, identifies highly < 0.15 dependent older people [50] ms-1 16/03/2012 41
  • 42. Velocidad marcha 1,4 Velocidad media 100% 90% El 30% de las personas 1,2 mayores tiene una velocidad 80% de la marcha ≤ 0,8 m/s 1,07 (14% hombres, 40% 1 75% 70% (% ) personas < 0,8 m/s 60% Velocidad marcha (m/s). 0,8 0,65 50% 0,6 Hombres: 1,08 m/s 40% 0,4 30% Mujeres: 0,85 m/s Hombres 20% Total: 0,94 m/s Mujeres 0,2 10% 12% Total 0 0% 65-69 70-74 75-79 80-84 85+ 65-69 70-74 75-79 80-84 85 + Salvà A. Rojano X. Estudio de caídas de Mataró. Criterios de fragilidad de Fried (adaptados)
  • 43. Fuerza muscular 40 Media fuerza máxima prensión 35 30 Fuerza máxima prensión (kg). 26,4 25 20 15 12,6 Hombre 10 Mujer 5 Total Poca fuerza: 0 < 30 kg en hombres y 65-69 70-74 75-79 80-84 85 + < 20 kg en mujeres Salvà A. Rojano X. Estudio de caídas de Mataró. Criterios de fragilidad de Fried (adaptados)
  • 44. Determinants de l’envelliment saludable • Dieta mediterrània Hàbits • Activita física saludables • No fumar • No alcohol en excés Sistema sanitari • Vacunes • Diagnòstic precoç Prevenció i tractament • Tractament factors de risc C-V de malalties i • Estratègia tractament malalties agudes cròniques i situacions d’emergència Salut pública Higiene alimentària, •Disminució mortalitat infantil Tractament aigües residuals •Vacunes Grans avenços mèdics •Antibiòtics Genètica. Constitució pròpia 44
  • 45. 1.507 personas aparentemente sanas seguidas durante 10 años Entre 70 y 90 años de 11 países. 935 participantes fallecieron El menor riesgo de mortalidad se asoció: -Dieta mediterránea: (puntuación >= 4) HR: 0,77 (0,68-0,88) -Moderado uso de alcohol: más de 0 gr. /día HR: 0,78 (0,67-0,91) -Mantienen actividad física: (tertil más alto) HR: 0,63 (0,55-0,72) 45 -No fumadores: (nunca o hace 15 años) HR: 0,65 (0,57-0,75)
  • 47. 2008 Sep11;337:a1344. BMJ 12 estudios con 1574299 personas Seguimiento 3-18 años 2 puntos de incremento en el IDM se asocia con: -Menor mortalidad - Menor incidencia de: -Cáncer -Enf. Cardiovascular -Parkinson -Alzheimer 47
  • 48. La dieta mediterrània. Beneficis • La dieta mediterrània està associada amb una major longevitat, i menor probabilitat de desenvolupar patologia cardio-vascular, i neurodegerativa, així com algun tipus de càncer. • Una dieta rica fruites i verdures , rica en antioxidants s’associa amb una menor pèrdua de funció física i menor risc de fragilitat. • Una dieta rica en peix que te àcids grassos omega 3, rica en vitamines antioxidants i del grup B i a més rica en altres oligoelements com el seleni i el zinc poden ser beneficioses per a retardar o evitar la aparició de deteriorament cognitiu • No hi ha prou evidència per a recomanar suplementació sistemàtica de vitamines o altres elements antioxidants en persones sense carències 48 d’aport.
  • 49. En esta revisión se incluyeron 121 ensayos con 6700 participantes al inicio de los mismos Objetivo: Determinar los efectos del entrenamiento de fuerza con resistencia progresiva (ERP) sobre la función física en los adultos mayores. Método: mediante la comparación del ERP - Con ningún ejercicio, - Otro tipo de ejercicio o tratamiento Resultados considerados: -Aumento masa muscular -Aumento fuerza muscular -Aumento rendimiento físico: velocidad de la marcha, levantarse de una silla, TUG BERG, Subir escaleras, Aumento actividad física espontánea 49
  • 50. ERP versus control. Discapacidad • 33 ensayos, 2172 participantes • El ERP tiene un efecto significativo para disminuir la discapacidad: • 33 ensayos, 2172 participantes; DME 0,14; IC del 95%: 0,05 a 0,22). 50
  • 51. ERP versus control. Fuerza muscular • Se seleccionó el grupo muscular de extensión de la pierna porque este grupo fue el que se evaluó más frecuentemente • 73 estudios con 3059 participantes • Se encontró un efecto beneficioso de moderado a grande: DME 0,84; IC del 95%: 0,67 a 1,00 DME 0,53; IC del 95%: 0,46 a 0,61). 51
  • 52.
  • 53. Sumari • La societat està canviant – La transició demogràfica • Determinants de l’envelliment amb salut • Els canvis demogràfics van acompanyats de nous reptes: Dependència, cronicitat, Malaltia d’Alzheimer... 53
  • 54. La transició demogràfica La transició epidemiològica
  • 55. Problemes de salut auto-reportats Altres malalties neurològiques A lgun tipus de demència Total 4,3 (d.e.: 2,6) A ltres problemes psiquiàtrics Homes 3,7 (d.e.: 2,3) M alaltia de Parkinson Embòlia o accident v ascular cerebral Dones 4,6 (d.e.: 2,50) Problemes de tiroides Tumor maligne Hepatitis, cirrosi o altres problemes hepàtics M alaltia de l'intestí Infart de miocardi 26,7% > 5 problemes Ansietat Úlcera d'estòmac/duodé 6,4 % cap Al·lèrgies cròniques Insuficiència cardíaca A ltres problemes Altres problemes de cor A rtritis reumatoide O steoporosi Depressió N = 2500 Bronquitis crònica, asma, enfisema o altres Caiguda aquest darrer any Diabetes Problemes d'audició Problemes de pròstata Colesterol elev at Cataractes o problemes de v isió Hipertensió M d'esquena al Dolor a les cames A rtrosi o reuma 0% 10% 20% 30% 40% 50%55 60% R. Lucas. A. Salvà. Qualitat de vida de les persones grans a Catalunya. Fundació Viure i Conviure 2007
  • 56. Problemes de salut crònics per sexe i grup d’edat. 8 7 6 5 4 Homes 3,8 3 Dones 3,1 Total 2,3 2 1 0 15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65-74 75-84 85 i + Total Font: ESCA 2006 56
  • 57. Patología y discapacidad Contribución años vividos con discapacidad en personas de 60 y más años • Demencia 11,2 % • Accidente Vascular Cerebral: 9,5 % • Enfermedades Musculo esqueléticas: 8,9 % • Enfermedades cardiovasculares: 5.0 % • Cáncer: 2,4 Worl Health organization. Worl Health report 2003 Shaping the future. Geneva:WHO.2003 57
  • 58. Prevalencia de demencia • Afecta a 1 de cada 10 personas ≥ 70 años. • Incremento con la edad. • Más frecuente en mujeres.
  • 60. Tendencia demográficas España (2009-2049) • Las personas ≥ 65 años pasarán de 7,6 a 15,3 millones (x 2). • Las personas ≥ 80 años pasarán de 2,2 a 5,6 millones (x 2,6). • Las personas con demencia pasarán de 0,6 a 1,2 millones (x 2,1)
  • 61. Encuesta dirigida a hogares. Personas con alguna discapacidad o limitación (tasas por 1000 habitantes). La proporción de dependencia en mujeres es: • Entre 65 a 69 años: 16% entre 1,17 y 1,44 veces la de los hombres de su edad • Entre 75 a 79 años: 31% (entre un 17 y un 44% superior). • Entre los de 90 i + : 75% 61
  • 62. Població de 65 anys i més segons el nombre d’activitats de la vida diària amb limitació per edat i sexe. Catalunya, 2006 •En el grup de 65 a 74 anys el nombre mig de limitacions per a les 19 AVD és de 0,6 per als homes i del doble (1,2) per a les dones. • En el grup de 85 anys i més el nombre mig de limitacions 62 és de 5,3 per als homes i de 7,4 per a les dones
  • 63. La jerarquía en las AVD LAS PERSONAS MAYORES CON DISCAPACIDAD EN LAS AVD EN ESPAÑA, SEGÚN ESTADO FUNCIONAL. ESTIMACIÓN AÑO 1999. Personas mayores Situación funcional Personas mayores con discapacidad en AVD Sólo AIVD 7,5% 31,9% 1-2 ABVD 8,6% 36,6% 3-4 ABVD 2,9% 12,2% 5-6 ABVD 2,9% 12,5% Residentes asistidos 1,6% 6,8% Total 23,5% 100,0% 63 Fuente: Elaboración propia a partir del fichero de microdatos de la EDDS El modelo de atención de las personas dependientes en España. Edad % Vida.2004
  • 64. Gasto público en salud: impacto de los cambios demográficos Incremento en puntos del PIB.
  • 65. Conclusions. Orientades a l’acció • Els programes de salut i socials s’han d’adaptar a la nova realitat epidemiològica • Les polítiques locals han de tenir en compte la nova realitat demogràfica • S’han de emprendre actuacions de promoció de l’envelliment actiu incorporant els diferents àrees: salut, seguretat i participació 65
  • 66. Segmentació de la població segons necessitats Personas con Gran Personas con enf. • Pacientes altamente complejos dependencia o Crónicas • Gestión de casos Dependencia severa complejas y • Coordinación / integración sociosanitaria dependencia • Personas de alto riesgo Dependencia Personas con • Gestión de enfermedades moderada enfermedades crónicas • Coordinación de recursos entre niveles Personas frágiles • Programas preventivos Dependencia personas con enfermedades leve Prediscapacidad crónicas Persones grans sanes Programas preventius 66
  • 67. Atenció de llarga durada / atenció socisosanitària Serveis Serveis Sanitaris ASS CLD Socials L’ atenció de llarga durada como un “subsistema” del serveis sanitaris i socials L’ atenció sociosanitària inclou a més a més , altres serveis sanitaris com els de mitja 67 estada
  • 68. Estratègia d’intervenció a l’AP Velocitat de la marxa Força fuscular Evaluar la marxa i l’Equilibri Determinació si Vit D si Alt risc de caure Prescripció Vit D Prescripció exercici físic
  • 69. Conclusions. Orientades a l’acció • Els programes de salut i socials s’han d’adaptar a la nova realitat epidemiològica • Les polítiques locals han de tenir en compte la nova realitat demogràfica • S’han de emprendre actuacions de promoció de l’envelliment actiu incorporant els diferents àrees: salut, seguretat i participació 69
  • 70.
  • 71. Conclusions. Orientades a l’acció • Els programes de salut i socials s’han d’adaptar a la nova realitat epidemiològica • Les polítiques locals han de tenir en compte la nova realitat demogràfica • S’han de emprendre actuacions de promoció de l’envelliment actiu incorporant els diferents àrees: salut, seguretat i participació 71
  • 72. Pilars per a un envelliment saludable Alimentació Salut i Relacions Exercici físic Seguretat saludable Auto-cura socials •Resistència •Energia •Vacunes •Caigudes •Família •Força muscular •Proteïnes •Medicaments •Accidents •Oci •Equilibri •Vitamines •Salud òsia domèstics •Participació •Flexibilitat •Minerals •Detecció precoç del càncer •Accidents •Factores de de circulació Risc cardiovascular •Salut mental www.envelliment.org
  • 73. WP5 Field Trials Presentation Antoni Salvà, Laura Coll, Sara Doménech, FICE
  • 74. Fills / Programa Control TV familiars Dieta mediterrànea medicació Desplaçament Programa Programes de s Amics estimulació cribatge Mapes cognitiva Control f. risc Centre cívic Programa Diabetis, Google Exercici físic HTA, / casal pes Alarmes Foc, gas, Alarma Alarma Controls : activitat Contacte amb CAP o CO, presència Caiguda física, hores de son serveis socials aigua
  • 77. Segmentació de la població de persones grans Persones amb Gran Persones amb dependència o malalties cròniques greus i dependència dependència greu Persona amb pluripatologia i discapacitat variable o Dependència amb malaltia crònica greu. Lleu o moderada Persones fràgils Pre-discapacitat Persones grans sanes 77
  • 78. N=9409 participants in the ARIC study (45-64 years old) White women African-american women 1,4 Función extremidades AIVD Función extremidades AIVD Riesgo d discapacidad después de 9 inferiores inferiores 1,2 años (OR, 95%CI) 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 2 vs 1 3 vs 1 2 vs 1 3 vs 1 2 vs 1 3 vs 1 2 vs 1 3 vs 1 Ingesta (tertiles) de frutas y vegetales Adusted for age, education, energy intake, smoking, BMI and field center Houston DK, et al., Am J Clin Nutr 2005
  • 79. 802 personas participantes del inCHIANTY study
  • 80. 766 mujeres de >= 65 a. Women’s Health and Aging study I Seguimiento de 3 años Determinación basal de micronutrientes y anual de fragilidad 516 no frágiles /76± 7 años 205 frágiles (31,9 % 19.1 P/Año)
  • 81. Arch Intern Med; 2006.166: 643 personas participantes del inCHIANTY study Seguimiento durante 3 años 81 Bajas concentraciones de B6, B12 y selenio son predictoras de dependencia en AVD
  • 82. • 698 personas de 65 o más años • 3 años de seguimiento • Cambio en 1 punto en el SPPB (Short Physical Performance Batery) • < 1.1 gr/ml ( <24,9 mol/L) Vitamin E asociado con la pérdida de al menos 1 punto en el SPPB
  • 83. ESPERANÇA DE VIDA, ESPERANÇA DE VIDA EN BONA SALUT I ESPERANÇA DE VIDA LLIURE DE DISCAPACITAT. CATALUNYA 2005. Homes Dones EV EVBS EVLD EV EVBS EVLD 0 anys 77,28 63,03 65,89 83,79 60,64 65,75 25 anys 53,04 39,57 42,54 59,33 36,91 41,73 45 anys 34,00 22,05 24,51 39,8 20,11 23,16 65 anys 17,14 9,11 9,59 21,33 8,21 8,16 85 anys 5,18 2,15 1,07 6,39 2,07 0,70 EV: esperança de vida. EVBS: esperança de vida amb bona salut. EVLD. Esperança de vida lliure de discapacitat Font: Pla de salut de Catalunya a l’horitzó 2010. Informe de salut a Catalunya. Avaluació dels objectius de salut 83
  • 84. Vit D y caídas Bischoff-Ferrari HA, et al., JAMA 2004 84
  • 85. Vitamina D y funcíón física • En el estudio InChianti una vit D baja se asoció a fragilidad en los hombres. (Shardell M; et al., J Gerontol MS 2009) • Vit D Baja se ha asociado con un incremento del tiempo de marcha (Bischoff-Ferrari HA, et al., Am J Clin Nutr 2004) • Vitamina D baja está asociada con pérdida de fuerza muscular y pédida de masa muscular (Visser M, et al., J Clin Endocrinol Metab 2003)
  • 86. El riesgo de muerte disminuye al aumentar el número de estilos de vida saludables Los 4 asociados: HR: 0,35 (0,28-0,44) 86