3. 1.
Resultado electoral
“ Chegamos preto da Civeles. A partir de alí tivemos que ir moi a modo,
porque a rúa estaba chea de xente. Pronoto fomos recoñecidos e alí comezou o
noso calvario. (…). O xentío abríanos camiño á forza de empurróns e
apreturas, e subíanse nos estribos e aletas do meu coche(…).
Na Porta do Sol a aglomeración desbordaba xa toda medida imaxinable. Os
farois, os tranvías paraddos nomedio da praza (…)No balcón principal, con
asmobro por a miña parte, ondeou de pronto a bandeira republicana (…)
De súpeto, arbríronse estas de par en par, e apareceu no vestíbulo un piquete da
Garda Civil cerrando o paso. Cuadreime diante deles, descubrinme e díxenlles:
- Señores: paso ao goberno de República!
Os soldados, como se o tivesen ensaiado previamente, abriron paso e, en dúas
filas, unha a cada lado, presentaron armas”. Miguel Maura. Así caeu
Afonso XIII. 1963 (cast.)
4. Fago saber: Que o Concello elexido poro
pobo da Coruña o domingo 12, congregado
coa asistencia do pobo ás 17 horas e 15 minutos
de hoxe, na Casa Consistorial, acordou, en
atención ao desenvolvemento dos sucesos da vida
nacional einterpretando a vontade do país,
proclamar a república
Conseguimos a república logo de considerables
esforzos e sacrificios (…)
Cidadáns: sede dignos da vosa obra! Gardade a
orde e disciplina como único medio para facer
xustiza e consolidar a liberdade e a democracia!
Viva a República!. Antonio Lens Viera
[Alcalde Accidental]. Bando Municipal,
A Coruña 14 – 4 - 1931 (cast)
2. Proclamación da II
República:
Espállase a proclamación (Eibar
sería a primeira)
En Cataluña Lluís Companys
proclama a República e F. Maciá
a República Catalá asociada á R.
Española.
En Madrid se faría unha entrega
pacífica do poder –sen
derramamento de sangue-. J. B.
Aznar definiría a situación na
súa resposta a un periodista:
“¿Que quere que lle diga cando un
pobo se deita monárquico e érguese
republicano?”
8. • Auxe dos Fascismos
• Stalinismo
• Crise do 29
Factores que marcarían o
fracaso do proxecto:
a) Externos:
• Conxuntura internacional
adversa
b) Internos:
• Sociedade dividida: fortes
desequilibrios campo –
cidade
• A loita de poder: elites vs.
Clase obreira
• Fragmentación e
polarización política da
sociedade española
9. As forzas políticas e sindicais da II República
Autoritarios
Dereitas
Republicanos
Esquerdas
• Antimarxistas
• Negan a legalidade
da Rep.
• Defensa da unidade
da patria e do
catolicismo
• Oligarquía
terratenente e alta
burguesía
empresarial
• Organizacións:
fascistas, Falanxe
Española (J.A.
Primo de Rivera) e
monárquicos,
Comunión
Tradicionalista
(carlistas),
Renovación
Española (Calvo
Sotelo)
• Visión cristiá da
vida
• Defensa do
catolicismo, a
propiedade privada
e a orde tradicional.
• Burguesía urbana e
pequenos e
medianos
terratenentes
• Partido Agrario
• Acción Popular,
base da CEDA (Gil
Robles.
• Lliga Catalana
• PNV
• Organizacións
sindicais Católicas
• Repúblicanismo e
laicismo
• Reformismo
moderado
• Pequena burguesía,
clases medias
urbanas e amplios
sectores intelectuais
• Dereita Liberal
Republicana (Alcalá
Zamora)
• Partido Republicano
Radical (Lerroux)
• Acción Republicana
(m. Azaña)
• Partido republico
Radical Socialista
(Marcelino
Domingo)
• ORGA (Casares
Quiroga)
• ERC (Francesc
Masiá e Lluis
Companys)
• Defensa do
proletariado
industrial e
campesiño
• Abolición da
propiedade privada
• Acabar coas
difenrezas de clase
• Clase obreira e
xornaleiros
• PSOE
• UXT (Indalecio
Prieto e Largo
Caballero)
• PC (Dolores
Ibarruri)
• FAI (B. Durruti)
• CNT
10. 1.
2.
3.
Goberno provisional do 14 de abril
convocou eleccións xerais a Cortes
Constituíntes
Vitoria da alianza republicano socialista
o 28 do 28 de xullo (libro de texto, pax.
384, doc. 6)
Constitución e proceso de reformas
11. Constitución republicana de 1931
9 – 12 – 1931 aprobada a Constitución: reformista
, democrática e de esquerdas
Definición do Estado: “república de traballadores”
Bases:
1.
Soberanía popular
2.
Unicameral (Cortes)
3.
División de poderes: executivo (Goberno),
lexislativo ( as Cortes), xudicial (independentexuíces)
4.
Sufraxio universal
5.
Presidente da II República ( N. Alcalá Zamora)
6 anos, nomea e cesa ao presidente do goberno,
sentencia as leis, pode suspender as Cortes.
Organización do territorio: estado integral con
autonomía de municipios e rexións – proceso
estatutario
Dereitos e liberdades: laico (separación Igrexa –
Estado); Dereitos individuais; propiedade privada;
liberdade de prensa, asociación e sindicación; melloras
das condicións de vida familiar e laboral (libro de
texto,pax. 386, doc.9).
Economía: Capitalismo e intervencionismo do
Estado vs. Liberalismo puro (dereitas) –Crise do 29,
teses keynesianas…crise financeira do s. XXI
12.
13. M. Azaña é nomeado presidente do Goberno
Refrendar os proxectos (decretos) reformistas do goberno
provisional e afondar nas reformas
Cuestión relixiosa:
1. A xerarquía eclesiástica quería manter a súa posición de poder e
dominio
2. Anticlericalismo do movemento obreiro
3. Constitución laica de 1931
4. Fin do finanzamento e orzamento do clero
5. Ensino laico
6. Liberdade de culto, secularización dos cemiterios, matrimonio
civil, divorcio
14.
15. Reforma do Exército:
1. Exceso de oficiais
2. Equipamento obsoleto
3. Lei Azaña: mandos
xuran lealdade á
República, supresión
de Lei de
Xurisdiccóns, dereito
de retiro con soldo
íntegro,
reorganización de
unidades (supresión da
Academia militar de
Zaragoza –Franco
director)
4. Creación da Garda de
Asalto: policía
nacional republicana –
urbana5. Modernización do
Exército
La promesa de fidelidad a la República. Este Decreto, de 22 de abril, pretendía
vincular personalmente a los militares a la defensa del régimen naciente,
forzando la baja de los monárquicos recalcitrantes
El Decreto de retiros extraordinarios de 25 de abril, buscaba aligerar las plantillas
del personal sobrante, antes de acometer la reforma orgánica del Ejército.
Abandonaron el Ejército los militares menos profesionales, lo que mejoró la
calidad media. La reducción de mandos facilitó, además, la reorganización de las
unidades y ofreció mejores expectativas de promoción a los que se quedaron, ya
que el mayor porcentaje de abandonos se produjo en los grados superiores.
Las Regiones Militares, divisiones administrativas de la Monarquía, fueron
sustituidas por ocho Divisiones Orgánicas y sendas Comandancias Militares en
Canarias y Baleares, al tiempo que desaparecían las Capitanías Generales y la
categoría de teniente general, con lo que, en adelante, el empleo más alto que podía
alcanzar un militar era el de general de división (Decreto de 16 de junio).
Reorganización del ejército de África. En la visión de Azaña, se trataba de un
ejército de tipo colonial, que debería tener una estructura diferente del peninsular.
Procuró reducir los efectivos militares del Protectorado y crear una administración
civil que potenciara la colonización del territorio. El Decreto de 4 de julio
disminuyó los efectivos de las tropas coloniales en unos siete mil individuos
Reforma de la Justicia militar, dictada por el principio constitucional de la unidad
de jurisdicción. Una de las primeras medidas del Gobierno provisional había sido
anular, el 17 de abril, la Ley de Jurisdicciones de 1906, que colocaba bajo la Justicia
militar a los civiles acusados de delitos contra la Patria o el Ejército. Azaña llegó
más lejos al situar la propia jurisdicción castrense bajo la dependencia del
Ministerio de Justicia. Suprimió el Consejo Supremo de Guerra y Marina,
traspasando sus funciones al Tribunal Supremo, donde se creó una Sala especial
con magistrados civiles
16. "tres finalidades principales: primera,
evitar el paro obrero en el
campo [mediante el asentamiento de
jornaleros
en
las
tierras
expropiadas]; segunda, distribuir la
tierra [expropiando las grandes fincas
"señoriales" y los latifundios en manos de
propietarios
absentistas];
tercera,
racionalizar
la
economía
agraria [disminuyendo el crecimiento de
la superficie cerealista y devolviendo a los
núcleos rurales sus antiguos bienes
comunales,
perdidos
con
las
desamortizaciones del siglo XIX]".
http://es.wikipedia.org/wiki
Reforma Agraria:
1. España agraria 45,5%
2. Propiedade da terra, terratenentes vs.
Campesiños
3. Decreto de Termos Municipais
4. Decreto de laboreo forzoso
5. Prolongación automática dos arrendamentos
6. Xurados mixtos patrón-obreiros
7. Xornada de 8 horas no campo
8. Protección, seguro de retiro, maternidade…
9. 1932 Lei de Bases da Rerforma Agraria –
expropiacións
10. Lei de intensificación de cultivos – cesión de
terras non cultivadas
11. IRA para xestionar a reforma agraria
17. Reforma educativa:
1. Diminuír o analfabetismo e
aumentar o nivel cultural
2. Constitución de 1931: ensino
obrigatorio, gratuito e laico
3. Creación de escolas, centros de
bachillerato, formación docente
4. Misións pedagóxicas
5. La Barraca dirixida por García
Lorca
Serie. Investigar la Educación. Escuela en la II Rep
http://www.youtube.com/watch?v=IUrywcPZTmI
1932 Os mestres da República
http://www.youtube.com/watch?v=ee6JIQ6NDfk&index=25&list=PLCB8EA92021B5FA11
Fóra o crucifixo das escolas:
http://www.youtube.com/watch?v=eJTVzIAVM-I&index=24&list=PLCB8EA92021B5FA11
Educación y Justicia en la Segunda República
http://www.youtube.com/watch?v=LOE3iyvf36c
“Un acontecemento inesperado veu alegrar as nosas vidas. Xa nos chegaron
novas dunha creación da República que estaba tendo moito éxito por onde
pasaba: as Misións Pedagóxicas. Un grupo de profesores e estudantes de
Madrid e outras cidades que viaxaban carados de libros, películas,
gramófonos e instalábanse nos lugares que mais necesitaban para compartir
coa xente unha festa da cultura…
É emocionante, e esas xentes nunca esquecerán o que viviron (…)Mundos
descoñecidos aparecían ante os ollos dos campesiños, (…)algúns tiñan os ollos
cheos de bágoas.”
J. R. Aldecoa. Historia dunha mestra. 1990 (trad.)
18. A cuestión autonómica:
1. Constitución: Estado integral e autonomía
de municipios e rexións
2. Creación de Estatutos de Autonomía
refrendados por os seus cidadáns
3. Cataluña, aproba o Estatuto en 1932:
Generalitat (Parlament, President, Conseill
Consultivo); cesión de competencias;
Esquerra Republicana, F. Maciá sucedido
por Ll. Companys
4. Fracaso do primeiro proxecto estaturio
vasco, Estatuto de Estella de 1932,
(anexión de navarra). Aprobado finalmente
en 1936 durante a Guerr Civil
19. Republicanos
II República:
Os resultados electorais reflectiron a
realidade do país (gráfica).
“A las 5 de la tarde de hoy, catorce de
abril, (…) se presentó la mayoría de la
nueva Corporación Municipal elegida
el domingo 12, presidida por don
Antonio Lens (…) Su objeto era tomar
posesión, en nombre de la República
de los cargos municipales y del
Ayuntamiento (…)
El obrero Antonio Borrazás Alonso
solicitó la palabra para pedir la
amnistía a todos los presos sociales y
deportados (…) un concejal de voz
potente hiciese saber al pueblo que
quedaba proclamada la República”.
Libro de Acuerdos, Ayuntamiento de La Coruña,
14 de abril de 1931
Socialistas
Monárquicos
Santiago
19
A Coruña
33
1
13
13
7
Pontevedra
19
7
Vigo
19
18
Ourense
7
4
11
Lugo
3
4
21
Outros
5
Ferrol
Agrarios
13
1
Entre as diferentes forzas políticas do país, ademais da
xa existentes destacaría a presenza do Partido
Galeguista conformada por homes como: Vilar Ponte,
Castelao, A. Bóveda, Otero Pedraio, R. Cabanillas ou v.
Risco.. entre outros
A Constitución de 1931 respecto da organización do Estado, recollía no seu Artigo 8º a
compatibilidade dun Estado integral coa autonomía dos municipios e provincias, abrindo así o
camiño para a elaboración do Estatuto de Autonomía para Galicia.
“Art. 1, Galicia organízase como rexión autónoma no Estado español, de conformidade coa Cosntitución da
República e co presente Estatuto.
O seu territorio é o dos municipios dentro dos actuais límites administrativos das catro provincias da Coruña,
Lugo, Ourense e Pontevedra.”
1
20. Sanjurjada: Sublevación de Sanjurjo (10-8-1932) Sevilla – detidos e condeados
Conflitividade social: pasividade dos terratenentes vs. Folgas e
ocupacións de terras (sucesos tráxicos de Casas Viejas)
Reorganización das dereitas:
• Auxe dos fascismos (JONS e Falange –J.A. Primo de Rivera-)
• Violencia contra o marxismo, a República…
• 1933 CEDA – José Mª Gil Robles – partidos de masas de dereita, católico e
conservador
Ruptura da coalición gubernamental – convocatoria de eleccións
Los Anarquistas Sucesos de Casas Viejas
http://www.youtube.com/watch?v=FteujBFDiC8
Casas Viejas 1933
http://www.youtube.com/watch?v=jLuF2a6c0uI
1933 Azaña e Casas Viejas
http://www.youtube.com/watch?v=ebt_ZnaC4fQ&list=PL5CEE29BF87B2980D&index=49
21. 1933 vitoria da CEDA seguida de Lerroux (PRR)
Caída estrepitosa das esquerdas, socialistas e republicanos
A República Autoritaria
http://www.youtube.com/watch?v=yriwj_POm5U&list=PL5CEE29BF87B2980D&index=51
22. Lerroux co apoio da CEDA nomeado
presidente
Política “rectificadora”:
1. Desmatelamento da reforma agraria
2. Paralilzación do proxecto estatutario
3. Freo dos investimentos en educación
4. Lei de amnistía contra os golpistas
“Entrad a saco en la civilización decadente y miserable de
este país sin ventura, destruid sus templos, acabad con sus
dioses, alzad el velo a las novicias y elevadlas a la
categoría de madres para virilizar la especie. No os
detengáis ni ante los sepulcros ni ante los altares, No hay
nada sagrado en la tierra. El pueblo es esclavo de la
Iglesia. Luchad, matad, morid!!” A. LERROUX.La Rebeldía.
Barcelona. 1 de septiembre de 1906
23. Aumento de folgas e da conflitividade social –
reorganización das esquerdas
Represión por parte das autoridades
Baixo presión Lerroux introduce membros da
CEDA no goberno
Resposta das forzas de esquerda:
•Folga xeral – o Goberno declara estado de guerra
•Proclamación da República Catalana – supresión
do Estatuto
•Revolución de Asturias: folga – insurrección –
comités revolucionarios – intervención militar –
Franco
Inestabilidade social, problema do estraperlo –
convocatoria de eleccións febreiro de 1936
24. Eleccións 16 febreiro : vitoria da Fronte
Popular
Alcalá Zamora foi destituído
Azaña presidente da República –
Casares Quiroga (ORGA) presidente do
Goberno
25. Retomar as reformas:
1. Restablecemento das leis
derogadas na etapa das dereitas
2. Decretar a amnistía, os
revolucionarios de Asturias se ven
beneficiados.
3. Recuperar as reformas no ensino.
Traslado de xerais afíns ao golpismo:
Goded, Mola e Franco
Cuestión autonómica: Euskadi e Galicia
preparan os seus estatutos
Aumento da violencia social: revolución
social dos partidos obreiros, violencia fascista
de falanxe, folgas, disturbios e atentados
• Manuel
Goded
• Emilio
Mola
• Francisco
Franco
26.
27. “¡Ante Deus que nos oe e nos ve, empeñamos solemne xuramento de
consagrar a nosa vida a esta tripla labor: imitar o teu exemplo, vingar a túa
morte e salvar a España!”. Antonio Goicoechea no fueneral de J. Calvo Sotelo