1. CENTRO DE ESTUDIOS PREUNIVERSITARIOS
ASIGNATURA: COMPETENCIA
COMUNICATIVA
TEMA: LA SÍLABA
DOCENTE: Roxssana E. Arredondo García
2. LA SÍLABA
Unidad
estructural
Principio organizador de la
lengua
Compuesto por un conjunto
de segmentos sucesivos
agrupados
En torno al segmento
(vocales)
Máxima
sonoridad
Máxima
abertura
oral
que actúa como
❑ Unidades inmediatamente superiores a los
fonemas.
❑ Unidades pronunciadas en solo golpe de voz.
3. COMPOSICIÓN DE LA SÍLABA
NÚCLEO
▪ Segmento de máxima
sonoridad.
▪ Posee máxima abertura oral.
▪ En el español el núcleo siempre
es vocálico (a,e,i,o,u)
MÁRGENES
▪ Segmentos de menor sonoridad.
▪ Poseen menor abertura oral.
▪ Son, normalmente, consonantes.
▪ Existen vocales marginales en
diptongos y triptongos.
ciu - dad
Ma – de – ra
A – ve – ri – güéis
Pa – ra – guai
Trans – por – te
Yo – yo
Eu – ca – lip – to
Pre – ma – tu – ri - to
4. Por ejemplo
▪ Segmento de máxima sonoridad.
▪ Posee máxima abertura oral.
▪ En el español el núcleo siempre es
vocálico.
PAN
A N
P
NÚCLEO MÁRGENES
▪ Segmentos de menor sonoridad.
▪ Poseen menor abertura oral.
▪ Son, normalmente, consonantes.
5. CONSTITUYENTES SILÁBICOS
S O L
INICIO NÚCLEO CODA
▪ Cabeza, ataque, apertura
▪ Margen explosivo, anterior o
prenuclear
▪ Debe ser consonante(s)
▪ Pueden ser:
✓Simples (1 consonante)
✓Compuestos (2 consonantes)
▪ Pico, cresta, cumbre,
centro.
▪ El núcleo es la vocal y
de mayor sonoridad;
y las otras vocales
que le acompañan se
denominan vocales
marginales
▪ Cierre
▪ Margen implosivo, posterior o
posnuclear
▪ Debe ser consonante(s)
▪ Pueden ser:
✓Simples (1 consonante)
✓Compuestos (2 consonantes)
a – ve – ri – güéis
pa – ra – guai
Trans – por - te
Vocal
marginal o
satélite
Vocal marginal
o satélite
inicio
núcleo
coda
6. CONSTITUYENTES SILÁBICOS
Núcleo (N)
a – é – re – o
ciu – dad
Cui – da - do
ar – ma – rio
huér – fa – no
muy cuy
Pa – ra – guay
Inicio (I)
cla – ro
huér – fa –
no
sahu – me –
rio
ahi – ja – da
ca – mo - te
Coda (C)
puen – tes
trans – por –
te
cam – biáis
Rima Silábica (R)
Cumbre, pico,
centro
vocal Cabeza, ataque,
abertura N + C (compleja)
N (incompleja)
trans (R. compleja)
por (R. compleja)
te (R. incompleja)
ciu (R. incompleja)
dad (R. compleja)
huér (R. compleja)
fa (R. incompleja)
no (R. incompleja)
7.
8. INICIOS
▪ SIMPLES:
Formados por una sola
consonante
Ejemplo:
▪ COMPUESTOS:
Formados por 2 consonantes
Ejemplo:
carta
car ta
INICIOS SIMPLES
planta
plan ta
INICIO COMPUESTO INICIO SIMPLE
9. CODAS
▪ SIMPLES:
Formados por una sola
consonante
Ejemplo:
▪ COMPUESTOS:
Formados por 2 consonantes
Ejemplo:
cantar
can tar
CODAS SIMPLES
CONSTAR
cons tar
CODA COMPUESTA CODA SIMPLE
10. Ahi– ja – da
Exhumar = ex – hu – mar / e – xhu – mar EX-PRESIDENTE
EXAUTORIDAD EX – AU - TO - RI - DAD E – XAU - TO - RI – DAD
EXAMEN E – XA – MEN
Tres MIAU GUAU
Nauseas nau – se - as
Atlas a – tlas (América) at – las (España)
Atlántico A – tlán – ti – co at – lán – ti – co
Héroe hé – ro - e
Ataraxis a – ta – ra – xis
Pacífico Pa – cí – fi - co
Ahuyentar ahu – yen – tar
Semiautomático se – mi- au – to – má – ti – co EL A – MI-GO- I-SI-DO-RO
Esternocleidomastoideo es – ter – no – clei – do – mas – toi – de – o
11. Malhumorado
Ma-lhu-mo-ra-do
Mal- hu – mo – ra – do
Desordenado
De- sor- de- na- do
Des – or – de - na- do
Inhumano
I – nhu- ma – no
In – hu – ma - no
12. CLASIFICACIÓN DE LAS SÍLABAS
POR EL ACENTO
1) TÓNICAS:
▪ Poseen acento léxico.
2) ÁTONAS:
▪ Carecen de acento
léxico.
portada
lá gri ma
T A A
POR LA GRAFÍA O
LETRA FINAL
1) ABIERTAS O LIBRES:
▪ Aquellas que carecen de coda.
▪ Terminan en vocal
2) CERRADAS O TRABADAS:
▪ Poseen coda.
▪ Terminan en consonante(s)
lágrima
por ta da
A A
C
POR LA CANTIDAD DE
GRAFÍAS O LETRAS
1) MONOLÍTERAS
▪ o – í – a / a – é – re – o
2) BILÍTERAS
▪ ca – sa / po – me – lo
▪ Ahí – ja – da /que
3) TRILÍTERAS
▪ lus – tro / pin – tar
4) TETRALÍTERAS
▪ cien –cias / cris - tal / tres
▪ Quien= kien
5) PENTALÍTERAS
▪ a – ve – ri – güéis / trans –
por – te
6) HEXALÍTERAS
▪ criáis
14. Ca – mi – sa
Comúnmente
Cubrecama
Teórico-práctico
El florero se rompió
El sahumerio está en el cajón
Eksamen
Quien kien
Que ke
AS – FI – XIA
A – VE – RI – GÜÉIS
MO – NO – LIN –GÜE
BILINGÜE
PINGÜINO
15. POR LA GRAFÍA O LETRA FINAL
(POR LA TERMINACIÓN O CODA)
Abiertas o
libres
Desprovistas de
coda
CCV-CV-V
CA-MI-SA
PA-ME-LA
CO-MA-DRE
A – É – RE - O
A-MA-RÉ
PI-ZA-RRA
PA – RA – GUAI
AHI – JA – DA
CE-RRA-DA
Cerradas o
trabadas
Poseen coda
VCC-VC
CVC-CCVC
CCVCC-CVVC
CVVVC
CRIS-TAL
PAS-TEL
MAN-TEL
TRANS – POR – TA - DOR
NOR-MAS
TRANS – POR - TE
Tautosilábicos
Diptongos (14), triptongos
(8)
combinaciones:
pl, pr, dr, fl, fr, bl, br,
gl, gr, tl, tr, kl (cl), kr
(cr) (LICUANTES)
PLO-MO
GLO-BO
GRU-TA
A-TLAS (América)
AR-MA-RIO
SAHU-ME-RIO
AHI-JA-DA
MIAU
FLO – RE - RO
Heterosilábicos
Hiatos (23)
´C+A / A+´C / A+A/ C+C =
(ÍA, ÍE, ÍO, ÚA, ÚE, ÚO, AÍ, EÍ, OÍ, AÚ, EÚ,
OÚ,AA, AE, AO, EE, EO, EA, OO, OA, OE, II, UU)
(t - l)
´
ES-PON-TÁ-NE-O
O-Í-DO
VE-HE-MEN-TE
BÚ-HO
AT-LAS (España)
RO-CI-I-TO
DU-UN-VI-RO
16. EL ENUNCIADO CON MÁS HETEROSILÁBICOS ES:
a)Rocío y Raúl compraron tres atlas
b)El poeta Saúl ganó el mejor premio
c)Recorrí el zoológico desde la madrugada
d)Globos y rompecabezas son juguetes
e)Prefiero que Isaac viaje al Atlántico con José
17. i u (cerradas)
e o (abiertas)
CAN- CIÓN a (abierta)
a – tlas (América)
at – las (España) des – ho – nor de – sho - nor
ahu – yen – tar des – he – re – dar de – she – re - dar
ca – ca – hua – te prohi – bir a – hue – car
sa – bihon – do
EXTRAORDINARIO = EX-TRA- OR – DI – NA- RIO
OIDO= O – Í – DO OI – DO
18. PAYASO = PA - YA – SO
YA – TE
YO - YO
PARAGUAY (I)
URUGUAY
HUAYNO = HUAI- NO
BUEY (I)
VEÁNLO
VE – AN – LO
A – É – RE - O
19. El silabeo, silabación o división silábica es un proceso que consiste en
pronunciar o escribir de manera separada las sílabas de una palabra.
EL SILABEO: REGLAS DE SEGMENTACIÓN
Regla 1
Una consonante situada entre dos vocales forma sílaba con la segunda. Así la
“X” entre vocales forma sílaba con la vocal siguiente.
MESA ME - SA
EXAMEN E - XA MEN
-
20. En este caso existen 2 posibilidades:
Regla 2
Dos consonantes situadas entre vocales
Caso 1
• Si las consonantes intervocálicas son grupos consonánticos tautosilábicos
(pr, br, tr, dr, (cr = kr), gr, fr, pl, bl, (cl = kl), gl, fl, tl) forman sílaba con la vocal
siguiente.
LIBRO LI - BRO
CABLE CA - BLE
21. Caso 2 • Si las consonantes intervocálicas no son grupos consonánticos
tautosilábicos.
▪ La primera consonante forma grupo con la vocal anterior.
▪ La segunda consonante forma grupo con la vocal posterior.
CARTA CAR - TA
CAMPO CAM - PO
22. Si hay tres consonantes entre vocales, las dos primeras forman grupo con la vocal
anterior y la última con la vocal siguiente.
Regla 3
PERSPICAZ PERS - PI CAZ
-
23. Si hay cuatro consonantes entre vocales, las dos primeras forman grupo con la
vocal anterior y las dos últimas con la vocal siguiente.
Regla 4
ABSTRACTO ABS - TRAC TO
-
24. OBSERVACIONES
Si una palabra lleva prefijo o se puede observar claramente formada por dos palabras que tienen uso
por sí solas en la lengua española, es posible separar sus componentes, aunque la división no
coincida con las reglas del silabeo.
En estos casos podemos tener hasta 2 posibles soluciones.
Suboficial
sub - o fi
-
PREFIJO
- cial
su - bo fi
- - cial
25. SECUENCIAS O CONCURRENCIA VOCÁLICA
DIPTONGOS (GRUPOS TAUTOSILÁBICOS)
CRECIENTE
cuerpo cuer – por buitre bui – tre
Tiempo tiem – po viuda viu – da
Puente puen – te diurno diur – no
▪ ia A – li – cia iu ciu - dad
▪ ie pie - dra ui cui – dar
▪ io pio - jo
▪ ua cua – der - no
▪ ue cuen - to
▪ uo cuo - ta
V.C.
(i, u) + V.A.
(e, o, a)
DECRECIENTE
▪ reina rei – na
▪ cauto cau – to
▪ boina boi – na
▪ ai pai – sa - je
▪ ei pei – na - do
▪ oi oi – ga
▪ au cau - to
▪ eu eu – ca – lip - to
▪ ou bou
V.A.
(e, o, a)
+ V.C.
(i, u)
V.C.
+
V.C.
1
26. TRIPTONGOS (GRUPOS TAUTOSILÁBICOS)
V.C.
(i, u)
V.C.
(i, u)
+ +
▪ Hioides hioi – des
▪ Situáis si - tuáis
▪ Buey buey buei
▪ iai iau uai
▪ iei ieu uei
▪ ioi iou x uoi x
▪ uau
▪ ueu x
▪ uou x
A-pre-ciáis
Iniciéis
Hioides
Guau
Miau
Haliéutica
Huayno
Averigüéis
V.C.
(i, u)
V.A.
(e, o, a)
V.C.
(i, u)
+ +
2
V.A.
(e, o, a)
27. LOS HIATOS
(GRUPOS HETEROSILÁBICOS)
ADIPTONGOS
SIMPLE
Corresponde a dos vocales abiertas
ahora a – ho - ra
aéreo a - é – re - o
caos ca – os
▪ aa I – sa - ac
▪ ea es – pon tá – ne- a
▪ eo re – o
▪ ae a – e – ro – puer – to
▪ ao ca – o - ba
▪ ee ve – he – men – te
▪ ea fe - a
▪ oo al – co – hol
▪ oe po – e – ma
▪ ii ti – i - ta
▪ uu du – un – vi - ro
V.A.
(e, o, a)
ACENTUAL
▪ Aí aú eí eú oí oú ía íe ío úa úo
úe
▪ bujía bu – jí – a o – í - a
▪ Reír re – ír
▪ Búho bú – ho
▪ E – lec – tro – en – ce – fa – lo - gra – fí - a
3
V.A.
(e, o, a)
V.A.
(e, o, a)
V.A.
(e, o, a)
V.C.
(i, u)
V.C.
(i, u)
V.C.
(u, u)
V.C.
(i, i)
31. PARA
RECORDAR…
– por-te
El núcleo silábico es el
segmento caracterizado por la
máxima sonoridad y la máxima
abertura oral.
Tr a ns
N
Margen silábico
explosivo
(sonoridad
decreciente)
Margen silábico
implosivo
(sonoridad
decreciente)
T = oclusivo (segmento < perceptible)
R = líquida (segmento > perceptible)
A = núcleo (totalmente perceptible)
N = nasal (segmento > perceptible)
S = fricativo (segmento < perceptible)