4. Textos griegos y latinos Personajes de textos griegos (20) Personajes de textos latinos (5+3) Personajes legendarios: Pitágoras, Empédocles, Abaris, Epiménides, Hermónimo Personajes de ficción: Pistétero, Dinias, Luciano, Icaromenipo, almas (en Plutarco Personajes mitológicos: Perseo, Belerofonte, Dédalo - Ícaro, Heracles, Ganímedes, Titono, Endimión, Europa, Er (en Platón), Rómulo (en Juliano) Personajes legendarios: ninguno Personajes de ficción: - Escipión (en el Somnium de Cicerón -prosa) - Claudio (en la Apocolocyntosis de Séneca –prosa) Personajes mitológicos: Perseo, Belerofonte, Dédalo- Ícaro, Ganímedes, Europa Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
5. Andrómeda, de DoréPerseo y Andrómeda, de Piero di Cosimo Met. IV, 617-18: Perseo a por el monstruo Medusa aeracarpebattenerumstridentibusalis, cumquesuperLibycasvictorpenderetharenas, IV, 624-25. Perseo da una vuelta a la tierra fertur et ex alto seductasaetherelonge despectatterrastotumquesupervolatorbem. IV., 628-29. Perseo llega a un extremo de la tierra: con Atlas …regnisAtlantis, in orbe exiguamquepetitrequiem, … IV, 665-68. Perseo se pertrecha de héroe volador Lucifer ortuserat: pennisligatilleresumptis parte ab utraquepedesteloqueaccingiturunco et liquidummotistalaribusaerafindit. IV , 675-76. Perseo descubre a la bella y blanca Andrómeda marmoreumratusesset opus; trahitinsciusignes et stupet et visaecorreptus imagine formae IV, 681-83. Perseo rescata a una Andrómeda recatada …,primo silet illa necaudet adpellarevirum virgo, manibusque modestos celassetvultus, si non religatafuisset; Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
6. Caída de Ícaro. De Gowy Met. VIII, 220-21. Vuelan, como si fueran dioses quique aetheracarperepossent, crediditessedeos. VIII, 224-26. Ícaro desobedece y sube cum pueraudacicoepitgauderevolatu deseruitqueducemcaeliquecupidinetractus altiusegititer. VIII, 234. Dédalo descubre la muerte de Ícaro pennasaspexit in undis VIII, 255. Vuelo con alas veloz velocis in alas Ars II, 28-31. Dédalopidepermiso a Júpiterparavolar da ueniamcoepto, Iuppiteralte, meo: non ego sidereasadfecto tangere sedes: qua fugiamdominum, nulla, nisiista, uiaest. Ars II, Ícaro el atrevido “olímpico” Icarusaudacifortius arte uolat Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
7. Belerofonte. Horacio, Carm. II, 25-28. Belerofonte caballero de Pegaso, similar a Faetón Terretambustus Phaethon auaras spes et exemplum grauepraebet ales Pegasus terrenumequitemgrauatus Bellerophontem, Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
8. Vuelo de Ganímedes. Rapto por águila/Júpiter Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
9. Rapto de Europa. De Rubens Rapto por toro/Júpiter Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
10. Detalles significativos por mitos POESÍA LATINA Importancia literaria menor Selección entre los personajes míticos griegos En épica, elegía y lírica Posibilidad de innovación: Parodia ovidiana Detalles POSIBILIDADES DE VUELO A) Medios fantásticos y míticos: 1. Tras la muerte 2. Por un elemento mágico: elixir, droga, sebo de vaca, piedra mágica 3. Por artefacto llevado por el viento 4. Por ave, imitación de ave o animal fantástico 5. Por rapto de seres extraterrestres o sobrenaturales 6. Por ayuda y guía espiritual 7. Por un carro fantástico (que vuela por sí mismo) 8. Por un sueño 9. Por voluntad de una divinidad 10. Sin explicar o concretar B) Medios científicos: 11. Por un artefacto mecánico 12. Por gases: en propio cuerpo, en globo aerostático 13. Por un cohete impulsado por una explosión de pólvora 14. Por un cohete impulsado por una sustancia antigravitatoria 15. Por magnetismo 16. Por un cohete con combustible líquido o gaseoso 17. Por un cohete eléctrico 18. Por un aparato transmisor de materia INTERCONEXIONES TEXTUALES CONCIENCIA DE TÓPICO Mito de Perseo: Ovidio y Lucano: 1º viaje a las Hespérides y la petrificación de Atlas Blancura de Andrómeda Sugerencia de Pegaso Mito de Ícaro: Ovidio: plumas sujetas con cuerda y otras con cera audacia “olímpica” contexto amoroso –Ars amatoria Horacio: referencia a la literatura Virgilio: referencia a la obra de arte Mito de Belerofonte: Propercio: mención con Perseo Horacio: mención con Faetón Mito de Ganímedes: Ovidio: mención con Europa Mito de Europa: Ovidio: Met. el toro “planea”, no vuela Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
11. Análisis sistema temático latino I (physis) Apenas coinciden Perseo, Ícaro y Belerofonte Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
12. Análisis sistema temático latino II (psiche) Perseo y Belerofonte coinciden en todos los tipos menos en Final y Moral Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
16. Ecos del héroe ovidiano Perseo Renacimiento y Barroco lo aprovechan con éxito, pero innovan: caballero amante “ANTECEDENTES” HUMANISTAS PARA LOS HÉROES VOLADORES Manuales mitográficos: Mythologiae de Natalis Comes; Genealogiae de Bocaccio Traduccionestempranas de Ovidio: España,1497 Escritosneoplatónicos: Francesco Colonna. Hypnerotomachia Poliphili.1499 León Hebreo. Dialoghid’amore. 1535 Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
17. Temática del vuelo de Perseo PERSEO SE CONVIERTE EN UN HÉROE MODERNO DE ÉXITO, CABALLERO Y CRISTIANO, VENCEDOR DEL MAL Y RESCATADOR-AMANTE DE HEROINA Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
18. Texto de Perseo LOPE DE VEGA. EL PERSEO Per. Vamos, que si el Pegaso llevamos de la huerta hermosa, y bella Del bravo Rey Atalante pienso hurtar el ramo de oro, Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
19. Ecos del vuelo de Ícaro El vuelo de Ícaro y Dédalo entronca con la tradición erótica de Dante y Petrarca desde la lírica horaciana y el contexto amoroso del ArsAmandiovidiano. Éxito enorme en la poesía y la comedia renacentista y barroca (31): ITALIA:Sannazaro, Luigi Tansillo, Bernardo Tasso, Tommaso Castellani, Annibal Caro, Giovanni Mozzarello, Torquato Tasso, Simeoni, Calcagnini, Apostoli, ESPAÑA: Garcilaso, La Celestina, Diego Hurtado de Mendoza, Cetina, Herrera, Leonardo de Argensola, Cervantes. (La Galatea, La Entretenida) Góngora, Soto de Rojas, Polo de Medina, Bernardino de Rebolledo, Delitala, Manuel de Portugal, Juana Inés de la Cruz , Lope (Sonetos y dos comedias), Calderón, Gabriel del Corral, Faria y Sousa, Barrionuevo y Peralta, PORTUGAL: da VeigaTagarro FRANCIA: Desportes Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
20. Textos de Ícaro TANSILLO. SONETO II Amor m'impenna l'ale e tanto in alto le spiega l'animoso mio pensiero, che d'hora in hora sormontando. spero a le porte del cielo far novo assalto. Temo, qualhor gili guardo, il vol troppo alto, ond'ei mi grida, e mi promette altero, che se dal nobil corso io cado e pero, l'honor fia eterno se mortal e il salto. Che s'altri, cui disio simil conpunse, die nome etemo al mar col suo morire, ove l'ardite penne il sol disgiunse, il mondo ancor di te petra ben dire, questi aspiro a le stelle e s'ei non giunse la vita venne men, non gia l'ardire. HURTADO DE MENDOZA. ENDECHA Pensamiento mio no me deis tal guerra, pues sois en la tierra de quien sólo fio; que si en tal altura no vais poso a poco quedaré por loco y vos por locura. Con alas deshechas vais dando ocasiones que vuestras canciones se vuelvan endechas ... Honrada y dichosa es vuestra subida; pero la caída muy más peligrosa. Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
22. Ecos de Belerofonte, Ganímedes y Europa Belerofonte: éxito menor; algunos poemas, referencias en comedias; se asimila a Perseo; no lo trató Ovidio Ganímedes: muy poca continuidad; tuvo tratamiento pobre en Roma Europa: cierto éxito en obras burlescas Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
23. Conclusiones de los ecos modernos DOS HÉROES VOLADORES PRINCIPALES: PERSEO E ÍCARO MITOS HEROICOS “REGENERADOS” SINCRETISMO DE PERSONAJES GRECORROMANOS INCORPORACIONES TEMÁTICAS DESMITOLOGIZACIÓN: DESACRALIZACIÓN PLATONISMO: EROTISMO Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
24. Actualidad Perseo: levedad/pesadez Cine: Furia de Titanes Ícaro: Gran interés internauta (más visitas que a Brad Pitt) juventud – libertad Música: Flight of Icarus de IronMaiden Expresión corporal: Circe du Soleil Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA
25. Antecedentes héroes modernos Perseo antecedente de Superman: héroes solares Ícaro antecedente de Batman Alfonso Alcalde-Diosdado Gómez. UJA