Los determinantes son palabras variables que acompañan a los sustantivos para concretar su significado. Los principales tipos de determinantes son los artículos, demostrativos, posesivos, numerales, indefinidos, interrogativos y exclamativos. Los determinantes concuerdan en género y número con el sustantivo y pueden ir delante o detrás de él. Sirven para indicar si el objeto es conocido o desconocido, expresar pertenencia, cantidad o orden de los objetos, y realizar preguntas o expresar emociones sobre ellos.
LOS DETERMINANTES: ARTÍCULOS, DEMOSTRATIVOS, POSESIVOS, NUMERALES E INDEFINIDOS
1. LOS DETERMINANTES
DEFINICIÓN:
El determinante es una palabra variable que acompaña a un sustantivo o elemento
sustantivado concretando su significado.
El determinante concuerda siempre en género y número con el sustantivo al que
acompaña y pueden colocarse tanto delante como detrás de él, por ejemplo:
Esteniño El niño este.
CLASIFICACIÓN:
Artículos, que pueden ser determinados(el, la, los…)o indeterminados(un,
unos…)
Demostrativos (este. esa, aquellos…)
Posesivos (mi, tuyo, vuestra…)
Numerales, que pueden ser cardinales (uno, dos, quince, mil…) u ordinales
(primero, segundo, quinto, vigésimo sexto…)
Indefinidos uno, alguna, muchos, varios…)
Interrogativos (¿qué, cuántos… ?)
Exclamativos (¡Qué, cuánta…!)
ARTÍCULO:
Palabra variable que precede al sustantivo indicando si el objeto al que se refiere en
sustantivo es o no conocido. El artículo concuerda con el nombre al que acompaña en
género y número.
Existen dos tipos de artículos:
Determinado: indica que el sustantivo es conocido por los interlocutores.
Indeterminado: el sustantivo al que acompaña es desconocido por los
interlocutores.
ARTÍCULO
DETERMINADO
MASCULINO FEMENINO
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
EL LOS LA LOS
INDETERMINADO
MASCULINO FEMENINO
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
UN UNOS UNA UNAS
2. DEMOSTRATIVOS
Palabras variables que acompañan al sustantivo y que expresan cercanía, distancia
media o lejanía de los seres respecto del hablante.
POSESIVOS
Palabras variables que acompañan al sustantivo expresando la pertenencia del objeto
que éste designa. Pueden colocarse tanto delante como detrás del sustantivo y el
poseedor puede ser uno o pueden ser más de uno.
DETERMINANTES POSESIVOS
1ª PERSONA 2ª PERSONA 3ª PERSONA
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
MASC. MI/MÍO MIS/MÍOS TU/TUYO TUS/TUYOS SU/SUYO SUS/SUYOSUN POSEEDOR
FEM. MI / MIA MIS/MIAS TU/ TUYA TUS/TUYAS SU/SUYA SUS/SUYAS
MASC. NUESTRO NUESTROS VUESTRO VUESTROS SU/SUYO SUS/SUYOSVARIOS
POSEEDORES FEM. NUESTRA NUESTRAS VUESTRAS VUESTRAS SU/SUYA SUS/SUYAS
DETERMINANTES DEMOSTRATIVOS
PROXIMIDAD MEDIA DISTANCIA LEJANÍA
SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL SINGULAR PLURAL
MASCULINO ESTE ESTOS ESE ESOS AQUEL AQUELLOS
FEMENINO ESTA ESTAS ESA ESAS AQUELLA AQUELLAS
3. NUMERALES
Palabras variables que acompañan al sustantivo expresando cantidad u orden de un
modo preciso y concreto.
Podemos distinguir dos tipos:
Cardinales: Precisan una cantidad exacta
Ordinales: Señalan el lugar que un objeto ocupa en una serie ordenada de
objetos.
Cardinal
es
Ordinal
escero
uno primero
dos segundo
tres tercero
cuatro cuarto
cinco quinto
seis sexto, seiseno
siete sé(p)timo, se(p)teno
ocho octavo
nueve no(ve)no
diez décimo, deceno
once undécimo, onceno
doce duodécimo, doceno
trece decimotercero
catorce decimocuarto
quince decimoquinto
dieciséis decimosexto
diecisiete decimosé(p)timo
dieciocho decimoctavo
diecinueve decimono(ve)no
veinte vigésimo, veintésimo
veintiuno vigésimo primero
veintidós vigésimo segundo
veintitrés vigésimo tercero
treinta trigésimo, treinteno
treinta y uno trigésimo primero
treinta y dos trigésimo segundo
cuarenta cuadragésimo
cuarenta y uno cuadragésimo primero
cincuenta quincuagésimo
sesenta sexagésimo
setenta septuagésimo
ochenta octogésimo, ochenteno
noventa nonagésimo
cien centésimo, centeno
4. INDEFINIDOS
Palabras variables que acompañan al sustantivo indicando una cantidad de forma
imprecisa.
S I N G U L A R P L U R A L
masculino femenino neutro masculino femenino
un, uno una uno unos unas
algún, alguno alguna algo algunos algunas
ningún, ninguno ninguna nada ningunos ningunas
poco poca poco pocos pocas
escaso escasa escaso escasos escasas
mucho mucha mucho muchos muchas
demasiado demasiada demasiado demasiados demasiadas
todo toda todo todos todas
varios Varias
otro otra otro otros otras
mismo misma mismo mismos mismas
tan, tanto tanta tanto tantos Tantas
cierto cierta ciertos ciertas
alguien
nadie
cualquier, cualquiera cualesquiera
quienquiera quienesquiera
tal tales
demás demás
bastante bastantes
Son también indefinidos másy menoscuando preceden a un nombre.
Dame más dinero, cada día tenemos menosesperanza.
5. INTERROGATIVOS
Palabras variables que acompañan al sustantivo realizando alguna pregunta a cera
de él.
¿Qué?, ¿Cuánto?, ¿Cuánta?, ¿Cuántos?, ¿Cuántas?, ¿Cuál? Y ¿Cuáles?
EXCLAMATIVOS
Palabras variables que acompañan al sustantivo expresando sentimientos como:
sorpresa, emoción, admiración…
Tienen la misma forma que los exclamativos.
¿Qué?, ¿Cuánto?, ¿Cuánta?, ¿Cuántos?, ¿Cuántas?, ¿Cuál? Y ¿Cuáles?