La Preparacion fisica en edades de Formacion por Cuco Rodriguez

1. A PREPARACIÓN FÍSICA EN IDADES DE FORMACIÓN
A ADECUACIÓN DA ACTIVIDADE FÍSICA COA IDADE EVOLUTIVA DO NENO
A ACTIVIDADE FÍSICA É UN COMPOÑENTE ESENCIAL NO DESENVOLVEMENTO
PSICOMOTRIZ DOS MAIS PEQUENOS. OS/AS NENOS/AS PODEN SER ESTIMULADOS
DENDE IDADES MOI TEMPERÁS PARA QUE EVOLUCIONEN NA REALIZACIÓN E NA
CONSECUCIÓN DOS EXERCICIOS, O CAL FAVORECERÁ O SEU DESENVOLVEMENTO DO
APARELLO MOTOR.
Pero a tendencia a unha cada vez maior precocidade na importancia de adestramentos
específicos para os nenos xerou un notable incremento de alteracións orgánicas que nalgúns
casos chegou a incapacitar totalmente a estes «aspirantes» a deportistas para posibles
prestacións futuras.
A intención que aquí se pretende é a de facer reflexionar a aqueles adestradores/profesores
acerca da situación do noso grupo de traballo e axudar a actuar da mellor maneira posible en
favor da educación deportiva dos máis pequenos, dirixindo os nosos obxectivos a acadar un
amplo desenvolvemento motor que permítalles posteriormente acadar niveis máis altos de
rendemento e non apresurarnos en adquirir determinados xestos técnicos, que, en definitiva, só
farán que o noso ego quede satisfeito.
A iniciación deportiva ten un carácter formativo (desenvolvemento de calidades físicas básicas,
adquisición de hábitos de conduta -quencemento, comprensión do adestramento físico, etc.-),
mentres que a especialización require a aprendizaxe e a capacidade de movemento.
O obxectivo será o de formar ao neno sobre unha secuencia lóxica de traballo que permita ao
mozo deportista chegar á época da súa madurez física nas mellores condicións para conseguir os
logros deportivos. Non se pode esquecer que as prácticas deportivas deben adaptarse ás
condicións fisiolóxicas e de desenvolvemento do deportista.
A eficiencia física e a capacidade para cumprir cunha tarefa motora melloran co crecemento do
mesmo modo que progresa a súa coordinación neuromuscular.
A preparación condicional dos deportistas en idades de formación converteuse durante os últimos
anos nun aspecto determinante no rendemento final do xogo. O baloncesto é unha disciplina
deportiva que polas súas características depende intimamente de accións máximas de carácter
explosivo desenvolvidas a unha alta velocidade de execución con alto grao de precisión.
A resolución de accións individuais á máxima velocidade aplicada á técnica deportiva, determinará
a finalización dos diferentes xestos técnicos que interveñen durante a competición. A maioría
destas capacidades deben ser adestradas en períodos delimitados no tempo en que o organismo
é sensible perante determinados estímulos.
O desenvolvemento dos subcomponentes das cualidades físicas no proceso de formación dun
deportista, teranse en conta aspectos como:
➡ A idade biolóxica do xogador.
➡ As fases sensibles e/ou críticas.
➡ Concepto de multilateralidade orientada.
➡ A especificidade do adestramento.
Estes conceptos permiten o desenvolvemento óptimo ao longo do período de adestramento
dunhxogador de baloncesto dende a iniciación ata o alto rendemento.
Da mesma forma, o coñecemento preciso das modificacións e o impacto interno que xenera a
competición no deportista en categorías inferiores, serán determinantes para realizar un
plantexamento correcto do adestramento.
CUCO RODRÍGUEZ - PREPARADOR FÍSICO BEIRASAR ROSALÍA

2. INCONVENINTES DUNHA INICIACIÓN DEPORTIVA ESPECIALIZADA:
A especialización deportiva, en idades excesivamente temperás, non nos asegura un alto nivel de
rendemento a longo prazo e pode ser causa, nos mozos xogadores de trastornos relacionados
con:
➡ Perturbacións no proceso de desenvolvemento.
➡ Aumento do risco na aparición de lesións agudas e crónicas do aparello locomotor.
➡ Incremento das posibilidades de padecer trastornos psicolóxicos asociados a unha
práctica deportiva excesivamente esixente e especializada: ansiedade, tensión, fatiga
psíquica, etc.
➡ E finalmente, como consecuencia do anterior, aumento notable do prematuro abandono
da práctica deportiva
FASES SENSIBLES NO DESENVOLVEMENTO DAS CUALIDADES FÍSICAS
Unha fase sensible sería aquela na que é máis fácil desenvolver óptimamente unha determinada
cualidade cun volume de adestramento mínimo. Este desenvolvemento óptimo enténdese co
concepto de que é máis fácil e eficaz estimular unha capacidade de cando está madurando que
cando xa madurou. Cando se está desenvolvendo dita cualidade, a carga de adestramento total
para o seu desenvolvemento non ten por que ser elevada. Cando se rebasa este período, é
necesario máis adestramento para, posiblemente, obter peores desenvolvementos relativos.
FASES SENSIBLES DA FORZA:
Das manifestacións de forza posibles, a potencia e forza resistencia se desenvolven desde os 8
aos 12 anos, con estímulos de baixa sobrecarga e elevada velocidade (para a potencia) ou tempo
de actuación (resistencia).
Doutra banda, o desenvolvemento da forza máxima varía en canto ao sexo se refire. Para as
nenas, a fase sensible do desenvolvemento abarca dende os 11 aos 13-14 anos, sen embargo,
nos rapaces, a fase sensible preséntase a partir dos 12-13 anos, e maniféstase con maior
intensidade debido, principalmente, á produción de hormonas anabolizantes e de maduración
sexual.
O incremento da forza nestas etapas, débese fundamentalmente á mellor coordinación
intramuscular (axeitada coordinación de fibras musculares dun mesmo músculo) e intermuscular
(coordinación entre diferentes grupos musculares)
FASES SENSIBLES DA VELOCIDADE:
No que fai á velocidade de reacción e frecuencia de movementos, a fase sensible preséntase
especialmente extensa, dende os 6 aos 12 anos. Esta prolongación no tempo baséase no proceso
de maduración do SNC que, como é coñecido, é o sistema de menor velocidade madurativa do
ser humano.
Ademais, hemos de ter en conta o proceso madurativo do sistema muscular, se ve afectado no
mesmo tempo, pola transformación de fibras de contracción máis lenta a fibras musculares de
contracción máis rápida. Unha vez finalizadas as fases sensibles, os procesos de adestramento
da velocidade non guindan bos resultados.
En canto ás manifestacións de velocidade máxima, capacidade de aceleración, velocidade
acíclica, etc., que demandan un desenvolvemento muscular esquelético superior, presentan unha
fase sensible algo posterior, situándose a as nenas dende os 8 aos 11-12 anos e aos nenos
dende os 8 aos 15, acorde co desenvolvemento muscular máis tardío destes.
FASES SENSIBLES DA RESISTENCIA:
A resistencia aeróbica pódese adestrar dende os 5 aos 18 anos, sendo a capacidade máis neutra.
Os consumos de osíxeno absolutos máis elevados se conseguen entre os 15 e os 18 anos,
dependendo dos sexos (aínda que en suxetos adestrados, este aumento pode manterse e incluso
incrementarse en idades posteriores).
CUCO RODRÍGUEZ - PREPARADOR FÍSICO BEIRASAR ROSALÍA

3. Os consumos de osíxeno relativos máis altos en idades de desenvolvemento se producen entre
os 11 e os 13 anos.
No que fai á resistencia anaeróbica, é necesario esperar aos procesos madurativos da pubertade
para poder incidir nela, xa que antes desta fase, a intervención do metabolismo anaeróbico é
reducida e principalmente proveniente dos depósitos de fosfocreatina e ATP muscular, é dicir, sen
produción de ácido láctico.
Non obstante, é moi importante non abusar de estímulos de carácter láctico nos mozos, xa que
isto podería limitar as súas funcións de desenvolvemento posterior.
FASES SENSIBLES DA FLEXIBILIDADE:
A flexibilidade é a única capacidade física que involuciona ao longo do desenvolvemento do
individuo. Por iso, en idades temperás e debido á escasa masa muscular e a súa elasticidade, a
flexibilidade pasiva mostra valores moi elevados.
A flexibilidade de tipo activo, ao necesitar un determinado desenvolvemento e coordinación
muscular presenta distintas fases sensibles en nenos e nenas.
Entre os 8 e os 11 anos en nenas e os 8 e 12-13 anos nos nenos.
Como conclusión a este artigo queremos propoñer unha serie de ideas para levar a cabo unha
correcta planificación nas diferentes etapas de formación:
11-13 anos
• É a Idade de Ouro do aprendizaxe motor, e xa que logo hai que mellorar a coordinación e a
técnica.
• Atráelle fundamentalmente o xogo.
• Ten tamén afán competitivo (aumenta aos 13-14 anos).
• A carreira, o chouto e os lanzamentos deben predominar sobre outras actividades.
• Débese basear a actividade (aspecto fundamental) na variedade e orixinalidade.
• Pode empezarse a regrar o adestramento da velocidade e da resistencia aeróbica.
• Resistencia aeróbica:
• Por medio de carreira continua ou fraccionada. Non exceder os 20' ou 30'.
• 1/2 veces por semana. Se existe E. Física Escolar. 10'-12' como quencemento.
• Velocidade: Por medio da velocidade de reacción, desprazamentos,...
• Iniciación á Forza, pero evitando grandes traccións musculares e apoios sobre as
extremidades.
• Os nenos soportan mal as posicións estáticas do corpo e a tensión muscular prolongada.
• O feito de que o neno teña preferencia por actividades de curta duración explícase por
causas fisiolóxicas como unha menor capacidade de atención, a necesidade de estímulos
recreacionais, e unha menor motivación social para deporte de longa duración.
• FCd (frecuencia cardíaca): Débese ensinar a tomarse o pulso.
14-16 anos
• Idade ideal para iniciar a preparación orientada á especialización.
• Debe manterse o traballo de Resistencia Aeróbica, Flexibilidade, Coordinación e Velocidade
(cíclica e acíclica -deportes de equipo-), xa con sistemas de adestramento máis intensivo.
• Debe programarse xa o adestramento progresivo de Forza. O traballo de Forza debe rexerse
polos seguintes principios:
• Formación polivalente e multilateral.
CUCO RODRÍGUEZ - PREPARADOR FÍSICO BEIRASAR ROSALÍA

4. • Utilizar primeiro o propio peso do corpo (autocarga) - Empurrar, erguer, saltar, escalar,
xogar con balóns medicinais, exercicios con aparellos gimnásticos, caixóns e aparellos
simples, serán algunhas das actividades fundamentais.
• Dito traballo debe ser progresivo e acorde á condición do individuo en relación á súa idade
biolóxica (distinta da cronolóxica).
• Necesidade de fortalecer a rexión do tronco (músculos abdominais e lumbares).
16-18 anos
• É o momento de intensificar os sistemas de adestramento propios da especialidade.
• O adestramento pode xa asemellarse cualitativamente ao do adulto.
• Han de respetarse os principios xerais do adestramento: sobrecarga progresiva, sobrecarga
periódica, variación das cargas, orde correcto das cargas en cada sesión.
CONCLUSIÓNS
Pódense resumir nos Principios Fundamentais sobre a Actividade Física no Neno, principios que
deben ter moi presentes todos aqueles que desenvolvan actividades con este tipo de colectivo.
• O neno non é un adulto en miniatura, senón un ser en evolución.
• A cada etapa de crecemento corresponden unhas características biolóxicas que deben ser
respetadas.
• Hai que adaptar a actividade física ao neno, non ao revés.
• Iniciación multideportiva precoz (a partir dos 6 anos) e especialización tardía (post-puberal).
Procurar exercicios simétricos e compensatorios.
• Preparación aeróbica precoz, anaeróbica tardía. Sobrecarga do aparello locomotor tardía.
• Debe haber un equilibrio actividade física - repouso - estudo.
• Previo a toda práctica deportiva débese realizar un exame médico, así como revisións
posteriores de control.
• «Quen chega a campión antes dos 18 anos, perdeu gran parte das súas posibilidades».
POSIBLEMENTE MOITOS DE NÓS BUSQUEMOS UN RENDEMENTO PREMATURO NOS
NOSOS NENOS CO FIN DE CONSEGUIR UN CAMPIONATO OU UN TORNEO PRETENDENDO
O RECOÑECEMENTO PERSOAL DE PAIS, DIRECTIVOS, AMIGOS, FAMILIARES… PERO
DEBEMOS PARARNOS A PENSAR QUE, A QUEN TEMOS AO NOSO CARGO SON NENOS E
QUE MOITAS VECES PASAMOS POR ALTO DETALLES IMPORTANTES NA EDUCACIÓN
DEPORTIVA DOS MÁIS MOZOS.
BIBLIOGRAFÍA:
AEEB (1989) SEMINARIO DE PREPARACIÓN FÍSICAEN O BALONCESTO
HANN, E (1988) “ADESTRAMENTO CON NENOS” Ed. Martínez Rocha.
NAVARRO, F. (1994) EVOLUCIÓN DAS CAPACIDADES FÍSICAS E SEU ADESTRAMENTO
REFOYO, I. (2003) APUNTAMENTOS ESCOLA NACIONAL DE ADESTRADORES.
ZARZA, T. (2004) APUNTAMENTOS LCCAFD, PONTEVEDRA.
MORAL, L.; SAMPEDRO, J. (1992) EXPERIENCIA PILOTO PARA O COÑECEMENTO E
AXUSTAMENTO DAS CARGAS DE ADESTRAMENTO. AEEB. CLINIC.
CUCO RODRÍGUEZ - PREPARADOR FÍSICO BEIRASAR ROSALÍA