Prevención de riscos laborais na Pesca

1. O ISSGA e a Prevención de riscos laborais na Pesca en Galicia.
Xestión da Prevención. Evolución da Sinistralidade
José Antonio Rodriguez Arribe
CELEIRO. 4 DE OUTUBRO DE 2012

2. galicia e a pesca
1.195 KILÓMETROS DE COSTA
MÁIS DO 10% DE LA ZONA COSTEIRA DA UNIÓN EUROPEA
SOMOS EN GALICIA O 16% DA POBOACIÓN DE EUROPA
MÁIS DO 70% DESTA POBOACIÓN, VIVE A MENOS DE 50
QMS. DO MAR
100.000 EMPREGOS DIRETOS E INDIRETOS TEÑEN
RELACIÓN COA PESCA
A FLOTA GALEGA É A MÁIS IMPORTANTE DAS REXIONS
EUROPEAS E REPRESENTA O 40% DOS BUQUES DE
ESPAÑA (120.276,64 TRB)

3. datos de flota (galicia) (9/9/2012)
Pesquería Internacional (Gran Altura) Arrastre (Bacallaeiros,
Conxeladores, NAFO Conxeladores)
122 Buques
Pesquería Comunitaria (Altura) Palangre de Fondo e
Arrastre
94 Buques
Caladoiro Nacional (Cantábrico Noroeste)
Arrastre, Artes menores, Cerco, Palangre de Fondo e Superficie, Enmalle
4.441 Buques
Buques Auxiliares Acuicultura
1.252 Buques

4. datos de flota (galicia)
Flota de baixura (Artes Menores)
4.083 buques. (Representa o 87 % do total da flota galega, excluídos os
Auxiliares de Acuicultura)
25.000 personas traballando na pesca en
Galicia
Cada emprego na pesca, xenera catro
empregos en terra

5. Lei 31/1995 de 8 de Novembro
de Prevención de Riscos Laborais
OBXECTO
Promover a protección da seguridade e
saúde dos traballadores fronte ós riscos
derivados das condicións de traballo

6. Lei 31/1995 de 8 de Novembro
de Prevención de Riscos Laborais
Consulta e participación dos traballadores
Adecuación de Equipos de Traballo
Formación e información dos traballadores
Medidas de emerxencia
Vixilancia da Saúde
Outros

7. Lei 31/1995 de 8 de Novembro
Plan de Prevención de riscos laborais
• Eliminación dos riscos
• Avaliación dos que non se poidan eliminar
• Plan de acción para o control dos riscos avaliados
• Revisión permanente do Plan

8. Organismo científico técnico para a Prevención de Riscos Laborais
en Galicia
Comisión de Goberno tripartita
Administración, Empresarios, Sindicatos
4 Centros Provincias. Sede Central en Santiago e Técnicos de todas
as especialidades

9. COMEZO DE ACTIVIDADES NO SECTOR
ANO 2000
- Formación de Técnicos propios
- Charlas en Confrarías por toda a costa
- Colaboración co Servizo de Salvamento da Xunta
- Colaboración coa Consellería de Pesca e A.M
- Colaboración coa ITSS
- Primeiras visitas de Inspección de PRL a Buques

10. PLAN VIXÍA
PLAN GALEGO DE PREVENCIÓN DE
RISCOS LABORAIS PARA O SECTOR
PESQUEIRO
CONGRESOS Vigo 2006 e Santiago 2007

11. PLAN VIXÍA : OBXECTIVOS
MELLORAR HÁBITOS DE TRABALLO E UTILIZACIÓN MÁIS ACERTADA
E SEGURA DO MATERIAL E EQUIPOS DE TRABALLO
IMPLANTAR UNHA CONCIENCIA PREVENTIVA NO SECTOR
ABORDAR MODELOS ESPECÍFICOS SEGUNDO AS DISTINTAS
ACTIVIDADES E TIPO DE FLOTAS
IMPULSAR MODELOS DE XESTIÓN PREVENTIVA AXEITADOS AO
SECTOR COMO PODEN SER OS Servizos de Prevención Mancomunados
(SPM)
AUMENTAR O COÑECEMENTO DA SITUACIÓN SOCIO LABORAL DO
SECTOR E ESTABLECER OS MEDIOS AXEITADOS PARA O SEU
SEGUIMENTO
VELAR POLO CUMPRIMENTO DA NORMATIVA DE PREVENCIÓN DE
RISCOS LABORAIS NO SECTOR PESQUEIRO
CONTRIBUÍR COA PRESENZA DA ADMINISTRACIÓN LABORAL Á
EFICACIA DOUTROS PROGRAMAS DA DEVANDITA ADMINISTRACIÓN,
ASÍ COMO DE CALQUERA OUTRA.

12. VIXÍA
líñas de actuación
Accions de sensibilización, formación e asesoramento
técnico en materia de PRL
Dotación de medios materiais aos colectivos do mar,
en especial referidos á supervivencia e salvamento.
Accions de inspección e control do cumprimento da
normativa de Seguridade e Saúde Laboral a bordo
Actuacions coordinadas con outras administracions
con competencias no sector

13. organización da prevención R.D. 39/97
• Asunción polo empresario
• Designando traballadores
• Servizo de Prevención Propio
• Servizo de Prevención Alleo
• Servizo de Prevención Mancomunado

14. Servizos de prevención
mancomunados do Sector en
Galicia. (SPM)
COOPERATIVA DE ARMADORES DO PORTO DE VIGO
(ARVI) . Litoral, Altura e Gran altura
Servizo de Prevención Mancomunado COAPRE
FEDERACIÓN GALEGA DE CONFRARÍAS DE PESCADORES
Baixura e Artesanal
Servizo de Prevención Mancomunado MAR SEGURO DE GALICIA

15. A prevención. onte
- A implantación real desta Lei no Sector Pesqueiro
foi tardía
- Pouco coñecemento da Administración encargada
- Ausencia de Técnicos especialistas
- Desconfianza do sector á nova lexislación
- Ausencia de Plan de Prevención
- A seguridade marítima era todo

16. A prevención. hoxe
• a pesca non figura no Anexo I (R.D.39/97, Art.35), excepto as
actividades de mergullo
• Poucas embarcacions están afectadas polo R.D. 1216/97
(Buque novo 15m., Buque Existente 18 m de eslora)
• Importante número de traballadores autónomos no Sector, sen
obrigas en P.R.L, agás as que se derivan do R.D. 171/2004
• Ausencia de Plan de Prevención en casos puntuais
• Nas embarciones que si teñen Plan de Prevención, evidenciase
unha deficiente integración do mesmo no proceso de traballo, e
escasa xestión preventiva
• En xeral, boa sintonía Sector-Prevención pero necesita mellorar

17. xestión da prevención
Elementos diana da xestión
• Compromiso real do Armador
• Responsabilidade en toda a cadea (patrón, motorista, contramaestre,
mariñeiros)
• Consulta e participación activa dos tripulantes
• Integración da Prevención na producción

18. xestión da prevención
Cambios necesarios
• Favorecer confianza preventiva entre a tripulación
• Os pescadores son traballadores
- os mariñeiros desafían o perigo
- o mar e malo e ten que haber accidentes
- sempre se fixo así
• O traballo no mar precisa de homes e mulleres
prudentes e informados, non de lobos de mar que
desprezan todo risco

19. Sinistralidade na pesca en galicia
Año leves graves mortais tripulantes total accidentes
2000 2.032 69 35 47.214 2.136
2001 1.912 67 28 46.396 2.007
2002 1.738 77 8 47.594 1.823
2003 1.531 83 14 46.390 1.627
2004 1.937 113 22 47.349 2.072
2005 1.789 101 17 48.011 1.907
2006 1.662 64 9 48.571 1.735
2007 1.460 80 12 51.848 1.552
2008 1.277 51 13 50.393 1.342
2009 1.204 42 8 39.517 1.254
2010 1.248 59 8 36.430 1.315
2011 1.182 41 8 21.306 1.231

20. a sinistralidade
1.346 1.182
9.101
5.604
13.388
18.000
15.000
12.000
9.000
6.000
3.000
0
Número de accidentes LEVES
Agricultura
Pesca
Industria
Construción
Servizos
Galicia ano 2011
FONTE: ISSGA + ELABORACIÓN PROPIA

21. a sinistralidade
54
41
109 111
158
200
150
100
50
0
Número de accidentes GRAVES
Agricultura
Pesca
Industria
Construción
Servizos
Galicia ano 2011
FONTE: ISSGA + ELABORACIÓN PROPIA

22. a sinistralidade
5
8 9 9
22
25
20
15
10
5
0
Número de accidentes MORTAIS
Agricultura
Pesca
Industria
Construción
Servizos
Galicia ano 2011
FONTE: ISSGA + ELABORACIÓN PROPIA

23. a sinistralidade
1.405 1.231
9.219
5.724
13.568
18.000
15.000
12.000
9.000
6.000
3.000
0
Número de accidentes TOTAIS
Agricultura
Pesca
Industria
Construción
Servizos
Galicia ano 2011
FONTE: ISSGA + ELABORACIÓN PROPIA

24. a sinistralidade
4 6
327
58
287
350
300
250
200
150
100
50
0
Número de enfermidades con baixa
Agricultura
Pesca
Industria
Construción
Servizos
Galicia ano 2011
FONTE: ISSGA + ELABORACIÓN PROPIA

25. a sinistralidade
5.548,00
3.465,00
7.876,00
6.762,00
2.561,00
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
Índice de incidencia LEVES
Agricultura
Pesca
Industria
Construción
Servizos
Galicia ano 2011
FONTE: ISSGA + ELABORACIÓN PROPIA

26. a sinistralidade
139,03
192,43
80,99
156,00
30,22
350
300
250
200
150
100
50
0
Índice de incidencia GRAVES
Agricultura
Pesca
Industria
Construción
Servizos
Galicia ano 2011
FONTE: ISSGA + ELABORACIÓN PROPIA

27. a sinistralidade
37,55
12,87
6,69
12,65
4,21
50
40
30
20
10
0
Índice de incidencia MORTAIS
Agricultura
Pesca
Industria
Construción
Servizos
Galicia ano 2011
FONTE: ISSGA + ELABORACIÓN PROPIA

28. a sinistralidade
5.777,72
3.617,31
8.044,75
6.850,15
2.595,10
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
Índice de incidencia TOTAIS
Agricultura
Pesca
Industria
Construcción
Servizos
Galicia ano 2011
FONTE: ISSGA + ELABORACIÓN PROPIA

29. a sinistralidade
14000
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Agricultura
Pesca
Industria
Contrución
Servizos
ACCIDENTES EN GALICIA (2003-2011) x 100.000 traballadores
FONTE: ISSGA +
ELABORACIÓN
PROPIA

30. CONCLUSIÓNS
ACCIDENTES LEVES EN PESCA (2003-2011) x 100.000 traballadores
5548
5768
5.177
5.466
5.985
6.531
6.730
7.018
5.401
8.000
7.500
7.000
6.500
6.000
5.500
5.000
4.500
4.000
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

31. CONCLUSIÓNS
ACCIDENTES GRAVES EN PESCA (2003-2011) x 100.000 traballadores
192
271
181
218
328
252
380
409
297
600
500
400
300
200
100
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

32. CONCLUSIÓNS
ACCIDENTES MORTAIS EN PESCA (2003-2011) x 100.000 traballadores
38
37
34
49
56
35
64
80
50
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

33. CONCLUSIÓNS
ACCIDENTES TOTAIS EN PESCA (2003-2011) x 100.000 traballadores
5778
6075 5.392
5.739
6.362
6.818
7.174
7.507
8.000
7.500
7.000
6.500
6.000
5.500
5.000
4.500
4.000
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

34. Sinistralidade na pesca en galicia
CAUSAS ACCIDENTES 2008-2009 BAJURA (17 accidentes)
23%
17%
12%
6%
12%
6%
12%
6%
6%
atrapamIento por cabos, jaretas y aparejos caída embarque/desembarque
caida por golpe de mar caída sobre la cubierta
atrapamiento en el halador sobreesfuerzo
infarto de miocardio caída de maquinaria durante la descarga
caída de objectos desprendidos

35. Siniestralidad en la pesca en galicia
CAUSAS ACCIDENTES 2008-2009 ALTURA(38 accidentes)
17%
15%
13% 16%
8%
8%
11%
3%3%3%3%
caída al mismo nivel caída a distinto nivel (bodegas, mastiles, escalas)
atrapamiento por cabos, calones y aparejos atrapamiento por elementos móviles de máquinas
gopes por pastecas y puertas de arrastre golpes por aparejo o copo
caída de objectos desprendidos quemaduras por aceite
proyección de fragmentos o partículas cortes por manipulación carnada
mordeduras de capturas

36. FACTORES INFLUINTES NA
SINISTRALIDADE DA PESCA
Falta de medios de seguridade nalgúns casos.
Escasa formación das tripulacions en seguridade e saúde laboral.
Imprevisibilidade do medio marino.
Inestabilidade da superficie de traballo.
Sistema de remuneración.
Descanso escaso e precario en moitas ocasións.
Ausencia de horario de traballo.
Sensación de soidade.
Condicións medio ambientais extremas (espacios de traballo,
ausencia de intimidade).
Hábitos alimenticios incorrectos.

37. FACTORES INFLUINTES NA
SINISTRALIDADE DA PESCA
Escasa motivación no traballo.
Traballo repetitivo e monótono.
Exceso de confianza ó realizar tarefas con hábitos incorrrectos.
Ritmos de soño e vixilia alterados (medicación –– excitantes).
Falta de autonomía. Ritmos de traballo marcado.
Cansazo, fatiga.
Obriga polo traballo de realizar operacións perigosas.
Falta de experiencia.
Maquinaria insuficientemente protexida.
Falta ou uso inaxeitado de Epis.

38. FACTORES INFLUINTES NA
SINISTRALIDADE DA PESCA
Esforzos físicos sen descansos.
Traballo en posturas forzadas.
Problemas de relación cos compañeiros- tensión.
Condicións de traballo inadecuadas. (iluminación, ruido,
temperatura, humidade, etc)
Inestabilidade no emprego en certos casos.
Ausencia de tripulacións.
Outros.

39. PROXECTO SAÚDE
AGAMAR
CETMAR
ISSGA
IBV
CENTRO LEITAT
CONSELLERÍA DO MAR

40. Obxectivo
'HVHQYROYHU XQ '''HHHVVVHHHQQQYYYRRROOOYYYHHHUUU XXXQQQ ((((TTTTXXXXLLLLSSSSRRRR GGGGHHHH 3333UUUURRRRWWWWHHHHFFFFFFFFLLLLµQQQQ ,,,,QQQQGGGGLLLLYYYYLLLLGGGGXXXXDDDDOOOO ((((3333,,,,

44. TTTTXXXXHHHH
PPPPHHHHOOOOOOOORRRRUUUUHHHH DDDDVVVV FFFFRRRRQQQQGGGGLLLLFFFFLLLLRRRRQQQQVVVV GGGGHHHH WWWWUUUUDDDDEEEEDDDDOOOOOOOORRRR HHHH VVVVDDDD¼GGGGHHHH GGGGRRRR FFFFRRRROOOOHHHHFFFFWWWWLLLLYYYYRRRR GGGGRRRRVVVV
PPPPDDDDUUUULLLLVVVVFFFFDDDDGGGGRRRRUUUUHHHHVVVVHHHHPPPPDDDDUUUULLLLVVVVFFFFDDDDGGGGRRRRUUUUDDDDVVVVDDDDSSSS«FFFFRRRRIIIILLLLQQQQGGGGHHHHRRRRIIIIUUUUHHHHFFFFHHHHUUUUXXXXQQQQKKKKDDDDVVVVRRRROOOOXXXXFFFFLLLLµQQQQ
DDDDYYYYDDDDQQQQ]]]]DDDDGGGGDDDDDDDDXXXXQQQQKKKKDDDDSSSSUUUURRRREEEEOOOOHHHHPPPP£WWWWLLLLFFFFDDDDHHHH[[[[LLLLVVVVWWWWHHHHQQQQWWWWHHHHHHHHQQQQPPPPDDDDWWWWHHHHUUUULLLLDDDDGGGGHHHHSSSSUUUUHHHHYYYYHHHHQQQQFFFFLLLLµQQQQ
GGGGHHHHUUUULLLLVVVVFFFFRRRRVVVVOOOODDDDEEEERRRRUUUUDDDDLLLLVVVV
• Aportar unha solución innovadora
• Mellorar a saúde do colectivo
• Mellorar a calidade do traballo e polo tanto de vida
• Evitar ou diminuir os riscos que conleva o marisqueo a
pé
• Impulsar a prevención de riscos laborais mediante a
aplicación de tecnoloxía e innovación

45. COLABORACIÓN INSTITUTOS NORTE

46. TODAVÍA MÁS DIFÍCIL
REDOBLE DE TAMBORES
SENTIDO COMÚN

47. O sector pesqueiro e a
prevención de riscos
laborais no futuro
inmediato

49. grazas pola súa atención