SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 48
Descargar para leer sin conexión
DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO
          a
DE JOSE M. ODRIOZOLA Y L.L.BONAPARTE


          M.ª C A R M E N E T X E B A R R I A
           J OSÉ M.ª E T X E B A R R I A
1. DESCRIPCION DEL DICCIONARIO

   El diccionario tiene aspecto externo de libro de gran formato. Sus dimen-
siones son 32,8 x 22 (1).
   Cuando lo abrimos vemos que las hojas son de tamaño folio y tienen
rayas horizontales como un cuaderno. Tendrá alrededor de las 200 págs. o
más.
   Hacia la tercera hoja comienza lo que es el diccionario. Son unas hojitas
de 22 x 15 que están pegadas por el lomo en las hojas del libro grande. Cada
hoja del libro grande lleva pegada una cuartilla del diccionario. Hay una pri-
mera que tiene escrito a mano lo siguiente: «Un extracto hecho por Dn. José
M.ª Odriozola maestro de instrucción primaria a la villa de Legorreta, pro-
vincia de Guipúzcoa.
   Presente hecho a su Alteza el Príncipe Luis Luciano Buena Parte (sic) por
el hijo del autor, Miguel Francisco de Odriozola, rector interino a la parro-
quial de esta villa el día 17 de setiembre de 1856.
    Legorreta, 17 de stbre. 1856. Rector».
    El resto de la cuartilla está en blanco y el diccionario comienza en la cuar-
tilla siguiente, que lleva el número 1.
   Las cuartillas están escritas por las dos caras pero sólo está numerada la
hoja en el verso, no en el vuelto. La última hoja tiene el n.º 95, que son jus-
tamente las hojas que tiene este diccionario.
   Está escrito todo a mano con letra muy clara. Pone la palabra en euskera,
y su significado castellano: «Abadesa mongena = abadesa».
   Y así sucesivamente. De vez en cuando hay palabras escritas con tinta
china roja que son las que añadió el propio Bonaparte y que se indican debi-
damente en esta publicación.

     (1) Este trabajo se realizó en 1986 gracias a una pequeña ayuda de Eusko-Ikaskuntza, Sociedad de
Estudios Vascos. De esta manera, podemos conocer y usar su contenido. Agradezco a Dña. Milagros
Bidegain, las facilidades para usar el original. La labor de mecanografía, muy pesada en trabajos de esta
clase ha corrido a cargo de M.ª Carmen Etxebarria.


                                                  17
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA



2. LOS AUTORES

   En la única nota introductoria del diccionario aparece el nombre de uno
de los autores y del donante. Pero creo que hay que incluir a Bonaparte tam-
bién como autor.
   Cuando se comienza a leer el diccionario, con cierta frecuencia aparecen
añadidas palabras escritas en rojo por el propio Bonaparte. La cantidad de
añadidos no es despreciables. Dentro de la letra A hay 241 palabras añadidas.
Así que creo que se puede decir correctamente que los autores son dos:
Odriozola y Bonaparte.
   Sobre el padre, José M.ª Odriozola, no he podido conseguir datos, debido
a que el archivo de Legorreta no está ordenado y buscar alguna pista suya
supondría un trabajo muy largo.
   En cambio sí he obtenido algunos datos sobre el hijo, Miguel Francisco,
que hizo el regalo a Bonaparte. Y que con ese gesto salvó el manuscrito que
por lo menos en 1988 no ha desaparecido.
   Según datos facilitados por el archivero diocesano de Vitoria en carta del
25 de Marzo de 1986, «Miguel Francisco Odriozola y Garicano era hijo de
D. José María y de D.ª Juana. Nació en Legorreta el 24-mayo-1821.
   Se ordenó a título de capellanía de sangre en la parroquia de Legorreta. El
5 abril 1872, fue nombrado párroco de Arama. Falleció el 20 abril 1893».
    Y en el archivo diocesano de Pamplona se conservan otros datos, que me
los facilitó el archivero en carta del 11-III-1986. Dice así: «He consultado las
fichas de ordenes y veo que D. Miguel Francisco se ordenó en prima tonsura
en 1838; de subdiácono en 1847; de diácono y presbítero en 1848.
   No hay noticia de su rectoría interina en Legorreta. Pero sí hay el dato
que el año 1845 se le adjudicó la capellanía fundada en Legorreta por Asen-
cio de Echeverría» (2).
   Este diccionario viene incluido en el Catálogo de los manuscritos reuni-
dos por el príncipe L.L. Bonaparte, publicado en la revista Euskera de 1984
(3).
   En efecto, el n.º 308 de ese catálogo tiene el siguiente encabezado: José
María de Odriozola. Vocabulario Vasco-Español (Å-Z). Está incluido en el
apartado «Dialectos sin identificar» — Su autor fue «maestro de Instrucción
primaria en la Villa de Legorreta».

   (2) Agradezco estos datos a los archiveros diocesanos de Vitoria y de Pamplona.
   (3) XXIX, 1984, 107.


                                                18
DICCIONARIO INEDlTO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE



   Respecto al coautor, príncipe Bonaparte no conozco una biografía tal
como se merece, de parte de los vascólogos y vascófilos. Cito algunas breves
biografías y noticias sobre su vida que se han publicado. Su amplia corres-
pondencia con sus colaboradores, nos da muchas noticias (4).
    Los méritos contraídos por Bonaparte respecto al euskera no sólo se
deben a la cantidad de datos que recogió, sino también por la calidad y exac-
titud al verificar esos datos. No debemos olvidar que además de recoger
materiales por correspondencia, hizo «cinco excursiones» lingüísticas y reco-
gió directamente de los informantes datos lingüísticos.
   Por ejemplo la sistematización del verbo auxiliar por dialectos que él hizo
nos es imprescindible hoy si queremos conocer algo acerca de dicho verbo
en toda su extensión. Y esta necesidad es más imperiosa en el caso del Alto y
del Bajo Navarro, porque su sistematización del verbo es la única global que
tenemos.
    Persona más autorizada que yo ha expresado, los valores y limitaciones
del príncipe, aunque parece que los hemos olvidado. «El príncipe Luis
Luciano Bonaparte precursor de la dialectología moderna, es casi una culmi-
nación de la dialectología vasca, pues en varios aspectos nos hemos conten-
tado desde entonces con vivir de su copiosa herencia que en buena parte en
aquella, nada despreciable, que sigue inédita, no ha sido después debidamen-
te utilizada» (5).
    Aún siendo conscientes de sus limitaciones, tenemos que admitir, que el
hecho indiscutible de que la clasificación de los dialectos de Bonaparte haya
sido aceptada por todos los autores posteriores con pequeñas variantes, es
ciertamente una prueba de su acierto general (6).
   Creo que se puede concluir razonablemente que el diccionario pertenece,
dentro del dialecto guipuzcoano, al euskera de Goierri, y más en concreto al
euskera de Legorreta.’
    Nos inclinan a ello el autor principal y su hijo, que son nativos y han vivi-
do en dicho pueblo, la mayor parte de su vida. No citan ninguna fuente escri-
ta, por lo que se puede suponer que recogieron el euskera de su propio pue-
blo, que era el que mejor conocían.
   Por otra parte no aparecen palabras características pertenecientes a los los
otros dialectos orientales ni al vizcaíno. Los únicos casos de palabras de dia-

    (4) Para obtener información sobre L.L. Bonaparte hay que recurrir a Euskal bibliografia de J.
BILBAO. He aquí algunos de los autores que hay que consultar en esa obra: P. ALTUNA, N. ALZOLA, L.
AQUESOLO, E. ERNAULT, C. GONZALEZ DE ECHEGARAY, A. IRIGARAY, A. IRIGOYEN, P. de
YRIZAR, G. LACOMBE, M. LEKUONA, L. MICHELENA, J. de RIEZU, J. RUIZ de LARRINAGA, P.
J. SAMPER, H. SCHUCHARDT, J. de URQUIJO, Ph. VEYRIN, J. VILLALONGA y J. VINSON, entre
otros.
    (5) L. MICHELENA, Sobre el pasado de la lengua vasca, pág. 24.
    (6) Para ver resumidos los aspectos positivos y las limitaciones del trabajo de Bonaparte, ver ibi., 24-
39.


                                                    19
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA



lectos más orientales están incluidos por el Príncipe Bonaparte. Se citan más
abajo algunos ejemplos.
   Y además aparecen algunas ‘eufonías’ en la terminología de Bonaparte,
que continúan hoy vigentes en Legorreta y en otras zonas del Goiherri
guipuzcoano. Por ejemplo: anquea arbolen moteaz, egaberea, belea, olea.



3. GRAFIA DE LAS PALABRAS DEL DICCIONARIO

   La grafía que usan los autores es una mezcla de grafía castellana y grafía
vasca.
   El diccionario está ordenado alfabéticamente y estas son las letras que
usan los autores en la distribución: A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, L, M, N, O, P,
Q, R, S, T U, Y Z.
   En las grafías de las vocales están las cinco conocidas. Para los diptongos
también las mismas vocales, aunque no especifica cuando fonéticamente hay
diptongo o no. Tenemos que valernos de la pronunciación actual. En las con-
sonantes tenemos las siguientes grafías, con sus equivalencias actuales:
grafía    grafía del
actual    diccionario

b         b, v          = sonido vasco b: abiadura, aberea, erbia, videa, olivoa
j         ge, j         = sonido vasco [x]: getci «ordeñar», gechi «desmontar»
                        ill jancia, janaritu, jan, jaiqui, jocalaria, Jesu Christo, jos-
                        torratza
ga        ga
ge        gue           ainguerua, aguindu, aguiña, agorra, agaatu, aguerpena,
gi        gui
                        agurea, agueria, chingorra
go        go
gu        gu


ka        ca
ke        que           abarcac, adisquidea, carramarroa, carea, sacatu, quendu,
ki        qui
                        aculloa, quea, picoa, colcoa
ko        co
ku        cu

          c             aci, cicellua, cipotza, ciquiña, lucea, adierazo, ezagutu,
z
          z             ezcalua



                                           20
DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE



s           s        aidetasuna, ainbeste, iñauslea
x          x         auxe y axaria
tz          tz
            tc
            z        aroz aulquian trabajacen duena, artcea, chertatcea, eltcea
            c        «olla»; eltcetzarra «ollaza», ciquintcea, pensioa cobratcen
                     duena
ts          ts       arratsaldea, atseguiña, arriigeltsoa
tx          ch       chalupa, chacurra, chepecha, chermena, achurra, guchigo-
                     rabera, ichua, ichusia, ille belcha, chicharea, choria
f           f        afaldu, africarra, afurua, cifra
il          ll       amatzallea, anilla berrungoa, chillan-a, compontzallea
in          ñ        adiña, eguiña, osiña
            y        leyoa, leyala, maya, ezcongaya, maychoa, odeya



4. ESTE DICCIONARIO Y OTROS DE LA EPOCA

   Es curioso que un maestro haya hecho un diccionario así. Demuestra que
tenía interés por el euskera, pero como otras muchas cosas del siglo pasado,
no se publica. Quizá una de las limitaciones de Bonaparte fuera no publicar
más diccionarios de entre el material que recogió.
   Respecto a los dialectos italianos actuó también de forma parecida. Reco-
gió muchos textos obtenidos por medio de traducciones.
   Pero no publicó ningún diccionario amplio. En cambio por la misma
época se publicaron diccionarios de diversos dialectos italianos. De todos
modos muchos manuscritos vascos que recogió él siguen «en el limbro de las
bibliotecas».
   Quizá las generaciones siguientes deberían haber hecho algo más. Toda-
vía queda trabajo abundante por hacer. Por eso aunque esta advertencia la
hizo Michelena en 1962, sigue siendo válida hoy.
   Este diccionario no es el de LARRAMENDI vuelto al revés. O sea coger
Larramendi y poner primero la palabra en euskera y luego en castellano. Ni
tampoco es copia de algún otro diccionario que se conociera por aquella
época.
   Hay suficiente número de palabras inexistentes en Larramendi como para
deducir eso. Por ejemplo: celaya «prado, pradería, era»; acullua «aguijón»;
cabilla «clabija»; cacasteguia «cacoal»; campora «afuera»; cementerioa
«cementerio; arbazta «justo»; asa «aliento»; ascorequicoa «de mucho»; asa-
ria «zaguán»; ayenatu «desaparecer»; clera «creta»; intzurza «pantano»;
muñoa «collado, colina». Y otras más.

                                       21
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA



    En algunas palabras en las que coinciden, Larramendi pone un significan-
te vasco que no sé si lo habría aplicado él, o se usaba así entre algunos escri-
tores y hablantes, y en algunos casos es un neologismo.
Por ejemplo:                       Larramendi             Odriozola-Bonaparte
          cadete                 zaldun berezia                  cadetea
          cafetera                  cafeontzia                   cafetera
          calabaza                  cucurbita                   calabaza
          calabozo                   lecotza                    calabozoa
          calendario                egunaria                   calendarioa
          calvario                 buruezurtza                  calvarioa
          calvo                     illebaquea                   calvoa
          camisola              gañeco alcandora                camisola
          campamento                etzauntza                campamentua
          canal                      urjoala                     canala
   Los ejemplos se podrían continuar.
   Odriozola tiene una tendencia muy marcada a acoger préstamos castella-
nos en gran abundancia. Además de los arriba citados he aquí algunos más:
aboztua, accioa, accidentea, acomodatu, castigatu, costilla, costumbre,
muralla, musiqueroa, cementerioa, cicateroa, colectorea, colocatu, etc.
    A veces incluye algunas variantes fonéticas: acullua, aculloa; aceria, aza-
ria. Campaya, que Larramendi escribe campaia. Lo mismo odeya y otros
ejemplos que he citado al hablar de la grafía.
   En algunos casos hay adaptación del primer significado o del significado
más conocido: aurreratu «avanzar, anticipar, aprovechar, adelantar»; bidazo-
rro «maleta, o balija»; catamotza «tigre».
    En palabras derivadas, usa con frecuencia el sufijo -tzailea y el sufijo -ro,
-tasun, -le, -ar, -garria, -keria, -kiro (ciquinquiro) -ria; -tegia, -guiña. Y para
la nominalización el sufijo -tzea.
   A veces recurre a perífrasis para traducir una palabra castellana: aberen
sendatzallea; aroz aulquian trabajacen duena, escola maisuaren emaztea
«maestra», esquean dabillena «mendigo»; tellatua erretellatcea «retejar».
   Bonaparte añade palabras principalmente de los dialectos orientales:
aguitz, arras AN, BN; pero también otras: apaidiña (G) auendatu (L).
   Hay por fin algunas palabras cuyo significado no es correcto: Ciraun
«vívora»; tohaya «tohalla». O están mal escritas: atorraina en lugar de ota-
rraina.

                                        22
DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE



5. PUBLICACION ACTUAL

     Las palabras van en el orden alfabético que les dio su propio autor. Tam-
bién van en el orden que tienen en el manuscrito: o sea primero va la forma
en euskera y luego la castellana. Ni siquiera Larramendi en su diccionario
trilingüe usó esa clasificación, sino que puso la palabra en castellano y luego
su correspondencia euskérico. Es cierto también que Larramendi hizo un dic-
cionario vasco-castellano. Pero permaneció inédito hasta 1967 (7).
   La grafía es la original tanto en euskera como en castellano. Cuando la
palabra ha sido introducida por Bonaparte, se indica añadiéndole las siglas
Bona.
   Se indica también la vigencia y uso actual de cada palabra en Legorreta y
Usúrbil.
   Para ello en Legorreta se ha tomado un informante nativo: José M.ª Izagi-
rre Iztueta, de 54 años, nacido y vivido siempre en Legorreta. Es bilingüe
pero usa más el euskera. Encuestadora, Arantxa Izagirre, licenciada en filolo-
gía vasca. Fecha de la encuesta: marzo de 1986.
    En Usúrbil la informante ha sido María Azkonobieta de 46 anos nacida y
vivida siempre en Usúrbil. Es bilingüe, pero usa más el euskera. Encuestado-
ra, Coro Segurola licenciada en Filología Vasca. La fecha de la encuesta:
marzo de 1986.
   Para indicar si una palabra es conocida y usada hoy en ambos pueblos, se
añade entre paréntesis la sigla de cada pueblo: Leg. y Us.
   En los casos en que la palabra va con transcripción fonética, eso significa
que está vigente y se usa en Usúrbil, aunque no aparezca otra indicación,
pues todas las palabras en transcripción fonética pertenecen al léxico de ese
pueblo (8).
    Cuando la palabra no tiene ninguna indicación especial, significa que
aunque aparece en este diccionario las actuales informantes o no la conocen,
o no la consideran como palabra vasca. Estas páginas intentan aportar un
granito para conocer algo mejor la lexicografía vasca del siglo XIX, que
tiene todavía otras piezas inéditas. Y puede servir para añadir una fuente más
al excelente Diccionario General Vasco de L. MICHELENA y colaboradores
que no lo incluye entre el material de las ‘Referencias bibliográficas’ (9).
   Y por último es una fuente más para conocer cómo era la lexicografía
vasca durante el s. XIX en el que quedan todavía varias otras piezas inéditas
o editadas sólo en parte.
     (7) P. ALTUNA, ‘Larramendi’ren iztegi berria’, Euskera, 1967, XII, 139-300.
     (8) En las transcripciones, r fuerte seguida de b, d, g, convierte a éstas en fricativas, aunque
posiblemente en algunos casos, no aparezca esa grafía fonética. Lo mismo sucede a la b que sigue a una l.
B, d, g intervocálicas son siempre fricativas. Esta nota vale para todas las transcripciones fonéticas que
hay. Aunque debido a problemas de imprenta y de tiempo aparezca en algún caso otra grafía.
     (9) L. MICHELENA y colaboradores, Diccionario general vasco, XVII-XLVI.

                                                   23
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA



6. CUERPO DEL DICCIONARIO

  A

A = ah, Ha (Bona., Us., Leg.)                 Adarra = Cuerno o Asta cornamenta (Bona.,
Abadesa mongena = Abadesa                       Us., Leg.)
Abadía = Abadía                               Adarra = Rama (Us., Leg.)
Abanicatu = Abanicarse (Us., Leg.)            Ademana = Ademan
Abanicua = Abanico (Us., Leg.)                Adiera = Entendimiento (Bona.)
Abarasca = Panal                              Adierazo = Significar, Indicar, Denotar
Abarcac = Abarcas (Us., Leg.)                   [aja:si] (Bona.)
Abarrotsa = Ruido (Bona.)                     Adieraztea = Significación, Sentido (Bona.,
Abea = Viga (que regenta otras) (Leg.)          Us., Leg.)
Abendua = Diciembre Adviento (Bona.,          Adina = Edad [edadia] (Bona.)
  Us., Leg.)                                  Adiña = Tanto como, Tan como (Bona., Us.,
Aberastasuna = Riqueza (Us., Leg.)              Leg.)
Aberastua = Enriquecido, (Us., Leg.)          Adisquidea = Amigo (Us., Leg.)
Aberatsa = Rico (Us., Leg.)                   Adisquidegarria = Amigable
Aberea = Animal, Bruto, Bestia, Ganado        Adisquidetasuna = Amistad (Us., Leg.)
  (mayor) (Bona., Us., Leg.)                  Aditu = Oir, Entender (Bona., Us.)
Aberen sendatzallea = Albeitar [betenayua]    Aditua = Oido (Us.)
Aberia = Haberia (Us., Leg.)                  Aditzallea = Auditor o Oidor
Abiadura = Ventajo que se toma para saltar    Administratu = Administrar (Us., Leg.)
  [abiya] (Bona., Leg.)                       Administratua = Administrado (Us., Leg.)
Abilidadea = Abilidad (Us., Leg.)             Administratzallea = Administrador (Us.,
Abitua = Hábito (Us., Leg.)                     Leg.)
Aboztua = Agosto (Us., Leg.)                  Adobatu = Remendar
Absolvicioa = Absolución (Us., Leg.)          Adobatua = Remendado
Absolvitu = Absolver                          Adoragarria = Adorable (Us., Leg.)
Accidentea = Accidente (Us., Leg.)            Adoratu = Adorar (Us., Leg.)
Accioa = Acción (Us., Leg.)                   Adoratua = Adorado (Us.)
Aceituna oliogaia = Aceituna (Us., Leg.)      Adoratzallea = Adorador (Us., Leg.)
Acendatua = Acendado                          Adrea = Regto (Bona.)
Acentoa = Acento (Us., Leg.)                  Adrebaguea = Irregular (Bona.)
Acequia = Acequia (Us.)                       Adregoquia = Regular (Bona.)
Aceria = Zorro (Bona., Us., Leg.)             Adrillua = Ladrillo [ladrilua] (Bona., Leg.)
Aci = Crecer, criar, Educar (Bona., Us.,      Adreztua = Aderezado
  Leg.)                                       Aduana = Aduana (Us., Leg.)
Acia = Crecido (Us., Leg.)                    Aduanazaya = Aduanero (Leg.)
Acia = Simiente, o semilla (Us., Leg.)        Adulterioa = Adulterio
Atienda = Hacienda (Us., Leg.)                Adulteroa = Adúltero
Aciera = Crianza (Leg.)                       Adverbioa = Adverbio (Bona.)
Acolitoa = Acólito (Us., Leg.)                Afaldu = Cenar (Us., Leg.)
Acomodagarria = Acomodable (Leg.)             Afaria = Cena (Us., Leg.)
Acomodatu = Acomodar (Leg.)                   Africarra = Africano (Us., Leg.)
Acomodatua = Acomodado (Leg.)                 Afurua = Aforo
Acordatu = Acordar (Us., Leg.)                Afuratu = Aforar
Acordatua = Acordado (Leg.)                   Agaatu = Apalear
Acordatzallea = Acordador (Leg.)              Agaatua = Apaleado
Aculloa = Aguijón (Bona., Us., Leg.)          Agacaria = Apaleador
Acullua = Aguijón (Us., Leg.)                 Agalla tinta eguitecoa = Agalla
Achurra = Azada (Bona., Us., Leg.)            Agasagatua = Agasajo
Adarmea = Adarme (Us.)                        Agente = Agente (Us., Leg.)


                                         24
DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE



Agonia = Agonía (Us., Leg.)                   Aitazquiatu = Achacar
Agonizantea = Agonizante (Leg.)               Aitzuloa = Gruta (Bona., Us., Leg.)
Agonizatu = Agonizar (Us., Leg.)              Aitzurra = Azada (Bona., Us., Leg.)
Agorra = Setiembre (Us., Leg.)                Aizcora = Hacha (Us., Leg.)
Aguardientea = Aguardiente (Us., Leg.)        Aizcoraren quirtena = Mango de hacha
Agueria = Manifiesto (Bona., Us., Leg.)         (Us., Leg.)
Aguerpena = Aparecimiento (Us., Leg.)         Aizpa = Hermana (de la hermana) (Bona.,
Aguertu = Aparecer (Us., Leg.)                  Us., Leg.)
Aguertua = Aparecido (Us., Leg.)              Ajustatu = Ajustar (Us., Leg.)
Aguinaldoa = Aguinaldo (Us., Leg.)            Ajustatua = Ajustado (Us., Leg.)
Aguindaria = Prometedor [a intaja] = na-      Ajustea = Ajuste (Us., Leg.)
  gusi (Leg.)                                 Ala = Así (Us.)
Aguindu = Prometer, Mandar (Bona., Us.,       Alaba = Hija (Us., Leg.)
  Leg.]                                       Alabanza = Alabanza (Us., Leg.)
Aguindua = Prometido (Us., Leg.)              Alabarda = Alabarda
Aguiña = Muela (Us., Leg.)                    Alabardada = Alabardazo
Aguitz = Alto, Fuerte (Bona.)                 Alabardería = Alabardero
Agurea = Muy viejo (Bona., Us., Leg.)         Alabatu = Alabar (Us., Leg.)
Ai = ay (Bona., Us., Leg.)                    Alabatua = Alabado (Us., Leg.)
Aicea = Soplo o Viento, aire (Bona., Us.,     Alacoa = Semejante (Bona., Us., Leg.)
  Leg.)                                       Alaja = Alaja (Us., Leg.)
Aicechoa = Airecillo (Us., Leg.)              Alajatu = Alajar (Leg.)
Aicemallea = Soplador, Abanico (Bona.,        Alajatua = Alajado (Leg.)
  Us., Leg.)                                  Alambrea = Alambre (Us., Leg.)
Aiceman = Soplar (Leg.)                       Alaratu = Cacarear (Bona.)
Aicetea = Ventarron (Bona., Us.)              Alardea = Alarde
Aicetoa = Ventilar (Bona., Us.)               Alarguna = Viudo, Viuda (Bona., Us., Leg.)
Aidea = Pariente (Leg.)                       Alaya = Alegre, Vigoroso, Fuerte (Bona.,
Aidetasuna = Parentesco                         Us., Leg.)
Ainbat = Tanto, Tanto como, Tanto cuanto      Alasaya = Cuenda
[a a] (Bona., Leg.)                           Alba = Alba (Us.)
Ainbeste = Tanto (Us., Leg.)                  Alba eguanza = Alba
Ain = Tan (Us., Leg.)                         Albait = A poder ser (Bona., Us.)
Aingerua = Angel (Us., Leg.)                  Albarda = Albarda
Aingueru guardacoa = Angel de guarda          Alberchicua = Albérchico (Us.)
  (Us., Leg.)                                 Alboa = Costado (Bona., Us., Leg.)
Ainguira = Anguila (Us., Leg.)                Alboroquea = Alboroque
Aiñ = Tan (Us., Leg.)                         Alborotatu = Alborotar (Us., Leg.)
Airea = Aire (Leg.)                           Alborotatua = Alborotado (Us., Leg.)
Aisa = Fácilmente (Bona., Us., Leg.)          Alborotatzallea = Alborotador (Us., Leg.)
Aita = Padre (Us., Leg.)                      Alborotoa = Alboroto (Us., Leg.)
Aitabisaba = Bisabuelo (Bona.)                Alcabala = Alcabala
Aitaguiatreba = Suegro (Bona., Us., Leg.)     Alcabalen zaya = Alcabalero
Aitaguiarraba = Suegro (Us., Leg.)            Alcahueta = Alcahuete (Us., Leg.)
Aitaguiasaba = Bisabuelo                      Alcancea = Alcance (Us.)
Aitaguiasabaren aita = Tatarabuelo            Alcandora = Camisa (de hombre) (Bona.,
Aitapontecoa = Padrino (Us.)                    Us., Leg.)
Aita Santua = Papa (Us., Leg.)                Alcanfora = Alcanfor (Us.)
Aitona = Abuelo (Us., Leg.)                   Alcanforatu = Alcanforar (Us.)
Aitortu = Confesar (Bona., Us., Leg.)         Alcanzaria = Alcanzador
Aitu = Acabar (Bona., Us., Leg.)              Alcanzatu = Alcanzar (Us.)
Aitza = Peña (Us., Leg.)                      Alcanzatua = Alcanzado (Us.)
Aitzaquia = Achaque, Pretexto (Bona., Us.,    Alcarrequin = Juntos, Entre si, Uno con otro
  Leg.)                                         (Bona., Us., Leg.)


                                         25
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA



Alcatea = Alcalde (Us., Leg.)                   Altzaima = Acero (Us.)
Alcatearen tenientea = Teniente Alcalde         Altzairutu = Acerar (Us.)
  (Us., Leg.)                                   Altzairutua = Acerado (Us.)
Alcoba = Alcoba (Us.)                           Altzairutzaillea = Acerador (Us.)
Aldamioa = Andamio (Us., Leg.)                  Allorbea = Alholba (Us.)
Aldapa = Cuesta, Costanero (Bona., Us.,         Ama = Madre (Us., Leg.)
  Leg.)                                         Amabi = Doce (Bona., Us., Leg.)
Aldarea = Altar (Us., Leg.)                     Amabigarrena = Duodécimo (Bona., Us.,
Aldarearen aurreco jantcia = Frontal (Us.,        Leg.)
  Leg.)                                         Amabisaba = Bisabuela (Bona.)
Aldatu = Plantar (Bona., Us., Leg.)             Amabost = Quince (Bona., Us., Leg.)
Aldea = Aldea                                   Amabostgarrena = Decimoquinto (Bona.,
Aldean = Lado, Parte, Cerco (Bona., Us.,          Us., Leg.)
  Leg.]                                         Amagarria = Amable
                       -
Alderatu = Acercar ([arimatu] gehiago Us.,      Amagarriro = Amablemente
  Leg.]                                         Amaguiarreba = Suegra (Vs.)
Alderatua = Acercado (Us., Leg.)                Amaguiaseba = Bisabuela
Aldereguin = Separar [aldeî ] (Bona.,)          Amaguiasabaren ama = Tatarabuela
Aldia = Vez, Tiempo (Bona., Us., Leg.)          Amaica = Once (Bona., Us., Leg.)
Aldian = Cada vez (Bona., Us., Leg.)            Amaicagarrena = Undécimo, Onceno (Bo-
Alea = Grano, Cercar (Bona., Us., Leg.)           na., Us., Leg.)
                           -
Alegueratu = Alegrar [alegratu]                 Amairu = Trece (Bona., Us., Leg.)
Alegueratua = Alegrado                          Amairugarrena = Decimotercio (Bona., Us.,
Aleguerea = Alegre                                Leg.)
Alegueria = Alegría                             Amapontecoa = Madrina
Alfangea = Alfange                              Amalau = Catorce (Bona., Us., Leg.)
Alferqueria = Haraganeria (Bona., Us.,          Amalaugarrena = Decimocuarto (Bona.,
  Leg.)                                           Us., Leg.)
Alfereza = Alférez                              Amar = Diez (Bona., Us., Leg.)
Alforja = Alforja (Us.)                         Amargarrena = Décimo (Bona., Us., Leg.)
                             -        -
Alfraqueta = Alpargata [alpargata] [apretak]    Ammarratu = Amarrar
  gehiago                                       Amarmillagarrena = Diez milésimo (Bona.,
Algara = Carcajada (Bona., Us., Leg.)             Us.)
Algodoya = Algodón (Us., Leg.)                  Amarratua = Amarrado (Us.)
Alicateac = Alicates (Us., Leg.)                Amarratzallea = Amarrador (Vs.)
Alizan = Poder (Bona., Us.)                     Amarrena = Diezmo (Us.)
Almacena = Almacén (Us., Leg.)                  Amasei = Diez y seis (Bona., Us., Leg.)
Almaice motrairua = Almirez                     Amaseigarrena = Decimosexto (Bona., Us.,
Almendra = Almendra (Leg.)                        Leg.)
Almeriza = Almirez (Bona.)                      Amatu = amar (Us.)
Almirantea = Almirante (Us., Leg.)              Amatua = amado ([maíía] ere asko Us.)
Almoneda = Almoneda                             Amatzallea = Amador
Ahnuada = Almuada (Us.)                         Amazazpi = Diez y siete (Bona., Us., Leg.)
Alojamentua = Alojamiento (Us.)                 Amazazpigarrena = Decimoséptimo (Bona.,
Alojatu = Alojar (Us.)                            Us., Leg.)
Alojatua = Alojado (Us.)                        Amesquillea = Soñador
Alorta = Fruta (Bona.)                          Ametsa = Sueño (Bona., Us., Leg.)
Alperqueria = Ociosidad (Us., Leg.)             Ainbat = Tanto, Tanto más (Us., Leg.)
Alperra = Ocioso (Leg.)                         Ametseguin = Soñar (Us., Leg.)
                        -
Alporcha = Alforja [alproxa] (Bona.)            Ametsetacoa = Soñado (Us., Leg.)
Aíquia = Banco (Bona., Us.)                     Ametz arbola = Quegigo (Us.)
Altistea = Perla (Bona.)                        Amildu = Derrocar (Us., Leg.)
Altua = Alto (Bona., Us., Leg.)                 Amilla barrungoa = Chaleco
Altza = Aliso (Us., Leg.)                       Amiltza = Precipicio (Bona.)


                                           26
DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE



Amodiotsua = Amorioso (Us.)                      Us., Leg.)
Amona = Abuela (Us., Leg.)                     Anzarra = Ganso (Us., Leg.)
Amorioa = Amor (Us., Leg.)                     Anzueloa = Anzuelo (Us., Leg.)
Amorratu = Rabiar (Bona., Us., Leg.)           Añoa = Niebla o Añublo [la ua]
Amorraya = Trucha (Bona., Us., Leg.)           Aoa = Boca [aBa] [auBa] (Bona., Us., Leg.)
Amparatu = Amparar (Us.)                       Aosapaya = Paladar (Leg.)
Amparatua = Amparado (Us.)                     Aotcia = Carpintería ([aosteja] Us.)
Amparatzallea = Amparador (Us.)                Apaidiña = Padrino (Bona.)
Amparoa = Amparo (Us., Leg.)                   Apaingarria = Adomable (Us.)
Ampolla = Ampolla                              Apainduria = Ornamento (Us.)
Ampollachoa = Ampolleta (Leg.)                 Apaingaya = Adorno (Us.)
Amua = Anzuelo (Bona., Us.)                    Apaindu = Adornar, Engalanar (Bona., Us.,
Amucoa = Estopilla o Cerro (Us.)                 Leg.)
Amurratua = Rabioso [amofatua] (Us.)           Apaindua = Adornado (Us., Leg.)
Amurraya = Trucha (Leg.)                       Apaintcea = Adornarse (Us., Leg.)
An = Allí (Us., Leg.)                          Apaintzallea = Adornador (Us., Leg.)
Anaya = Hermano (Bona., Us., Leg.)             Apaiza = Clérigo (Us., Leg.)
Anca = Pierna, Pie (Bona., Us., Leg.)          Apala = Vasar o Anaquel (Us., Leg.)
Ancaezurra = Cadera [Kadera = ixtara]   -      Apartamena = Apartamiento
  (Us., Leg.)                                  Aparra = Espuma (Bona., Us., Leg.)
Anche = Allí mismo (Us., Leg.)                 Apartatu = Apartar (Us., Leg.)
Anchaba = Anchaba (Leg.)                       Apartatua = Apartado (Us., Leg.)
Anchumea = Cabrito (Us., Leg.)                 Apartatzaillea = Apartador (Us., Leg.)
Anciarra = Escarcha                            Aparta = Aparte (Us., Leg.)
Ancinacoa = Anciano o Antiguo (Us., Leg.)      Apartean = Separadamente (Bona., Us.)
Ancianera = Antigüedad                         Apellidua = Apellido (Leg.)
Andac = Andas                                  Apeza = Cura (Bona.)
Andinaya = Ambición (Us., Leg.)                Apia = Nido (Bona., Leg.)
Andia = Grande (Bona., Us., Leg.)              Apirilla = Abril (Us., Leg.)
Andiagoa = Mayor (Bona., Us., Leg.)            Apita = Pendiente (Bona.)
Andiena = Mayor (Bona., Us., Leg.)             Aplicacioa = Aplicación (Us.)
Anditasuna = Grandeza (Bona., Us., Leg.)       Aplicatu = Aplicar (Us.)
Anditu = Hinchar, Crecer (Bona., Us., Leg.)    Aplicatua = Aplicado (Us.)
Andrea = Mujer (Bona., Us., Leg.)              Aposentua = Aposento
Anega = Fanega                                 Apostatu = Apostar [apustua egin] [xokatu]
                                                                        ´
Angarillac = Angarillas (eskilerak bezala,     Apostatua = Apostado
  Us.)                                         Apostolua = Apóstol (Us., Leg.)
Angustia = Angustia                            Apostoluarra = Apostólico
Angustiatu = Angustiar                         Apostoluaren batcera = Apostolado
Angustiatua = Angustiado                       Apostoluen erara = Apostólicamente (Us.)
Anilla = Anil (Bona., Us.)                     Apostura = Apuesta [apustua] (Bona., Us.,
Anima = Alma (Us., Leg.)                         Leg.]
Animalia = Animal (Us., Leg.)                  Apotea = Verraco (Bona., Us., Leg.)
Animatu = Animar (Us., Leg.)                   Apoyadera = Apoyador
Animatua = Animado (Us., Leg.)                 Apoyatu = Apoyar (Us.)
Animoa = Animo (Us., Leg.)                     Apoyatua = Apoyado (Us.)
Animotsua = Animoso (Us., Leg.)                Apoyoa = Apoyo (Us.)
Anisa = Anís (Us.)                             Aprendiza = Aprendiz (Us.)
Anitz = Mucho (Bona.)                          Aparta = Desmenuzar [beste esanahiaz:
Anoa = Ración (Bona.)                            ederra!) (Bona., Us.)
Anquea = Pierna [ahka] (Bona., Us., Leg.)      Agurra = Cofron (Bona., Leg.)
Antza = Semejanza (Bona., Us., Leg.)           Ara = He allá, He aquí (Bona., Us.)
Antzarra = Ganso (Bona., Us., Leg.)            Arabera = Según (Bona., Us.)
Antzecoa = Parecido, Semejante (Bona.,         Araguia = Carne (Us.)


                                              27
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA



Arana = Ciruelo, Ciruela (Bona., Us., Leg.)         Ari = andar, ocuparse (Bona., Us.)
Aranaren fruta = Ciruela (Us., Leg.)                Aria = Carnero (Us., Leg.)
Arancela = Arancel                                  Arichiquioa = Carnero castrado
Aranza = Espina (Us.)                               Arilcaya = Debanadera o argadillo
Araquiña = Carnicero (Us.)                          Arilla = Obillo
Arateguia = Carnicería (Us., Leg.)                  Arin = Agilmente (Us., Leg.)
Araura = Según (Bona.)                              Arindu = Agilitarse (Us., Leg.)
Arauz = Según (Bona., Us.)                          Arintasuna = Agilidad (Us., Leg.)
Arbazta = Justo (Bona.)                             Ariña = Ligero o agil (Bona., Us., Leg.)
Arbia = Nabo (Bona., Us., Leg.)                     Ariquia = Carnero (la carne) (Bona., Us.)
Arbisca = Insecto (Bona.)                           Aritza = Roble (Us., Leg.)
Arbola = Arbol (Us., Leg.)                          Ariztia = Robledal (Us.)
Arbol acerola eta aren fruta = Acerola              Arlotea = Arlote (Us., Leg.)
Arbolchiquia = Arbusto (Bona., Us.)                 Arma = Arma (Us., Leg.)
Arbolen motea = Botón                               Armada = Armada (Us.)
Arca = Arca                                         Armadura = Armadura (Us.)
Arcacusoa = Pulga (Us., Leg.)                       Armamentua = Armamento (Us.)
Arcaitza = Peña (Bona., Us., Leg.)                  Armateguia = Armería (Us.)
Arcaya = Vela (Bona.)                               Armatu = Armar (Us.)
Arcedianoa = Arcediano                              Armazoya = Armazón (Us.)
Archiduquea = Archiduque                            Armeroa = Armero (Us.)
Archivatu = Archivar                                Armiarma = Arana (Us., Leg.)
Archivatua = Archivado                              Armonia = Murmullo (Bona., Us., Leg.)
Archivoa = Archivo                                  Arotza = Carpintero (Us., Leg.)
Arcosca = Cascajo (Bona.)                           Arozaulquian trabajacenduna = Evanista
Arcoscorra = Cascajo                                  [eBanista] (Us.)
Arcua = Arco (Us.)                                  Arozotu = Amotinar
Arcumea = Cordero (Us., Leg.)                       Arozotua = Amotinado
Ardagaya = Yesca (Us.)                              Arozotzallea = Amotinador
Ardatza = Huso, Exe o cubo de rueda (Us.,           Arpeguia = Cara (Us., Leg.)
  Leg.]                                             Arquitu = Hallar, Encontrar (Bona., Us.,
Ardaya = Yesca (Bona.)                                Leg.)
Ardia = Oveja (Us., Leg.)                           Artachiquia = Mijo
Ardita = Ochavo (Bona.)                             Artaldea = Rebano, Grey, Manada (Bona.,
Ardoa = Vino (Us., Leg.)                              Us.)
Ardura = Cuidado (Bona., Us., Leg.)                 Artcea = Criba, o Baranda
Area = Arena                                        Artcecoduna = Acreedor (Us.)
Arenala = Arenal                                    Artceera = Acogida
Argala = Flaco ([flakua] gehiago, Us.)              Artea = Arte (Us.)
Argaldu = Enflaquecer (Bona., Us.)                  Artea = Encina (Bona., Us.)
Arguia = Luz, alumbrado, claro (Bona.,              Artean = Entre, mientras (Bona., Us., Leg.)
  Us.)                                              Arteco = Entretanto, Entre (Bona., Us.,
Arguintza = Canteria (Us.)                            Leg.)
Arguiña = Cantero (Us.)                             Arteguia = Redil o Cabaña
Arguiollarra = Abubilla o Gallito SnMn              Arteraño = Hasta que, Hasta (Bona., Us.)
  (Us., Leg.)                                       Arteria = Arteria
                     -
Arquitu = Hallar ([arkitu] [bilatu]: gehiago        Arteriacoa = Arterial
  Us.)                                              Articasi = Estudiar (Bona.)
                       -
Arquitua = Hallado [arkitu] (Us.)                   Articuloa = Artículo (Us.)
Arquitzallea = Hallador                             Artilleria = Artilleria (Us.)
                       -
Arguizaguia = Cera [argisaja] (Bona., Us.)          Artilleroa = Artillero (Us.)
Arguizaiguillea = Cerero                            Artista = Artista (Us., Leg.)
Arguizaiteguia = Cerería                            Artoa = Maíz (Us., Leg.)
                    -
Arguizaya = Cera [ar isaja] (Us., Leg.)             Artu = Tomar, Acoger, Recivir, Coger, Re-


                                               28
DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE



  coger (Us., Leg.)                          Arreoa = Arreo (Us., Leg.)
Artua = Tomado, Acogido, u Recivido (Us.,    Arrestatu = Arrestar (Us.)
  Leg.]                                      Arrestoa = Arresto (Us.)
Artualdia = Tomadura (Us.)                   Arreta = Atención, Cuidado (Bona., Us.)
Artza = Oso (Us., Leg.)                      Arretatu = Advertir
Artzallea = Tomador o Acogedor (Us.,         Arretatua = Advertido
  Leg.)                                      Arria = Piedra, Pedrisco, fema (sic) (Bona.,
Artzanora = Mastín (Bona.)                     Us., Leg.)
Arzatu = Cribar                              Arricatu = Apedrear (Us.)
Artzaya = Pastor (Bona., Us., Leg.)          Arricatua = Apedreado (Us.)
Arzaya = Pastor                              Arrigarria = Admirable (Bona., Us., Leg.)
Arzobispoa = Arzobispo (Us., Leg.)           Arrigarrizcoa = Admirable (Bona., Us.)
Arzuloa = Rehoyo (Us., Leg.)                 Arrillua = Ladrillo (Bona.)
Arra = Macho (Bona., Us., Leg.)              Arri-igeltsoa = Espejuelo (Bona.)
Arra = Gusano (Us., Leg.)                    Arrimatu = Arrimar (Us., Leg.)
Arraa = Palmo (Us., Leg.)                    Arrimatua = Arrimado (Us., Leg.)
Arra = Royo (Bona.)                          Arritu = Admirar (Bona., Us., Leg.)
Arramarioa = Armario [armajua] (Us.,         Anitua = Atónito (Us., Leg.)
  Leg.)                                      Arrizcoa = De piedra (Bona., Us., Leg.)
Arrandeguia = Pescadería (Bona., Us.)        Arroa = Vano (Bona., Us., Leg.)
Arranoa = Aguila (Us., Leg.)                 Arroba = Arroba
Arrantza = Pesca, Rebuzno (Bona., Us.,       Arrobia = Cantera (Us., Leg.)
  Leg.)                                      Arrogancia = Arrogante (Us.)
Arrantzalea = Pescador (Bona., Us., Leg.)                      -
                                             Arropa = Ropa [eropa] (Leg.)
Arras = Totalmente, Muchísimo (Bona.)        Arrosa = Rosa (Us., Leg.)
Arrapatu = Agarrar, Pillar o Coger (Us.,     Arrotasuna = Vanidad (Bona., Us.)
  Leg.]                                      Arrotia = Arrogante (Us.)
Arrapatua = Agarrado, Pillado u Cogido       Arrotu = Envanecer (Bona., Us., Leg.)
  (Us., Leg.)                                                    -
                                             Arrotza = Arroz [arosa]
Arrapatzallea = Agarrador (Us., Leg.)        Asa = Aliento (Bona.)
Arrasaldea = Tarde                                                  ´-
                                             Asarratu = Reñir [aseretu] (Bona., Us.,
Arrasalde gosaldu = Merendar                   Leg.)
Arrasalde gosaria = Merienda                                   ´ -
                                             Asarrea = Riña [aseria] (Us., Leg.)
Arrasatu = Demoler (Us.)                     Asarretu = Reñido, Reñir (Bona., Us., Leg.)
Arrasatua = Demolido (Us.)                   Ascacorra = Soltadizo
Arrasta = Arrastrar (Bona., Us.)             Ascatu = Soltar (Us., Leg.)
Arratoya = Ratón (Leg.)                      Ascatua = Soltado (Us., Leg.)
Arratsa = Noche [gaBa] (Bona.)               Ascatzallea = Soltador (Leg.)
Arratsaldea = Tarde (Bona., Us., Leg.)       Asco = Mucho (Bona., Us., Leg.)
Arraultza = Huevo (Bona., Us., Leg.)         Ascoc = Vario, varios (Bona., Us., Leg.)
Arrauna = Remo (Bona., Us.)                  Ascoizan = Bastar (Bona., Us.)
Arrautza = Huevo                             Ascorequicoa = De mucho (Bona.)
Arraya = Pescado, Pez (Us., Leg.)            Ascotan = Muchas veces, frecuentemente
                 -
Arraya = Raya [raja]                           (Bona., Us., Leg.)
                    -
Arrayatu = Rayar [rayatu]                    Ascoz = Mucho (Bona., Us.)
                      -
Arrayatua = Rayado [rajatua]                 Ase = Hartar (Bona., Us., Leg.)
Arrazcoa = Adufe                             Asealdia = Hartazgo u hartura (Us., Leg.)
Arrazoya = Razón (Bona., Us.)                Aserratu = Reñir, Enfadar (Leg.)
Arrea = Pardo; Rastrillo (Bona.)             Aserratua = Reñido (Leg.)
Arrea = Arado de muchos dientes (Leg.)       Asi = Comenzar, Empezar (Bona., Us.,
Arren = Aunque, Sin embargo (Bona., Us.)       Leg.)
Arrendaera = Arrendamiento                   Asia = Comenzado (Us.)
                        -
Arrendatu = Arrendar [erentatu]              Asiera = Principio (Bona., Us., Leg.)
Arrendatua = Arrendado                       Asmagarria = Acertable (Us.)


                                        29
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA



Asmatu = Acertar, Adivinar (Us., Leg.)          Atsa = Asco
Asmoa = Propósito (Bona., Us., Leg.)            Atsecabea = Aflicción (Us., Leg.)
Asmatua = Acertado (Us., Leg.)                  Atsecabetu = Afligir (Us., Leg.)
Asmatzallea = Acertado (Us., Leg.)              Atseguiña = Placer, Gusto, Contentamiento,
Amasa = Aliento (Bona., Us., Leg.)                Satisfacción (Bona., Us., Leg.)
Amasea = Aliento                                Atseguinizan = Alegrarse (Us.)
                        - ´ -
Amasea artu = Alentar [arnasa:artu] (Us.)       Atseguiña = Alegria, Placer, Gusto, Placen-
Aspilla = Artezón o Cuerzo (Us., Leg.)            tero (Bona., Us., Leg.)
Aspoa = Fuelle (Us., Leg.)                      Atsoa = Antoñana, Vieja (Us., Leg.)
Asqui = Harto, Bastante (Bona.)                 Atuna = Atún (Us., Leg.)
Asquia = Grama                                  Atunaren cecina = Mojama
Asquidana = Bastante                            Aturditu = Aturdir (Us.)
Asqueria = Ascosidad                            Aturditua = Aturdido (Us.)
Astacaicua = Majadero [astokaîkua] (Bona.,
                          ´                     Atza = Comezón, Sama
  Us.)                                                                      -
                                                Atzapartu = Arañar [acamarkatu]
Astea = Semana (Us., Leg.)                      Atzapartua = Arañado
Asteaizquena = Miércoles (Bona.)                Atzaparra = Araño,          Garra,    Zarpa
Asteartea = Martes (Us., Leg.)                            -
                                                  [acamarka] (Leg.)
Asteazquena = Miércoles (Us., Leg.)             Atzea = Parte trasera (Bona., Us.)
Asteguna = Día de trabajo (Us.)                 Atzean = Tras, Detrás (Bona., Us., Leg.)
Astelena = Lunes (Us., Leg.)                    Atzecoa = trasero (Bona., Us., Leg.)
Asteoro = Semanalmente [astero] (Us.)           Atzeguia = Cola (Bona.)
Astigarra = File o Arce (Us.)                   Atzeguin = Rascar (Bona.)
Astindu = Sacudir o Herir (Us., Leg.)           Atzeman = Coger, Alcanzar (Bona., Leg.)
Astindua = Sacudido (Us.)                       Atzenic = Ultimamente (Bona.)
Astiro = Despacio                               Atzera = Atrás (Bona.)
Astoa = Burro, Asno (Bona., Us., Leg.)          Atzeratu = Atrasar (Bona., Us., Leg.)
Asustatu = Asustar                              Atzo = Ayer (Us., Leg.)
Asustatua = Asustado                            Au = Este, Esto, aquí (Bona., Us., Leg.)
Ata = Anade (Bona.)                             Auba = Boca (Us.)
Atabala = Tambor                                Aucia = Pleito (Bona., Us.)
Atabumia = Aldaba                               Audiencia enzundea = Aundiencia Tribunal
Ataquida = Compuerta (Bona.)                    Auendatu = Deplorar (Bona.)
Asaria = Zaguán (Bona., Us.)                    Aundia = Grande (Us., Leg.)
Atcean = Detrás (Us., Leg.)                     Aundia bada persona = Adulto (Leg.)
Atceguin = Rascar o Frotar (Us.)                Aundiagoa = Mayor (Bona., Us., Leg.)
Atcerapena = Atraso (Us., Leg.)                 Aundiena = Mayor (Bona., Us., Leg.)
Atceratua = Atrasado (Us., Leg.)                Aunditsua = Divieso, Tumor (Us.)
Atea = Puerta (Us., Leg.)                       Aunditu = Hinchar (Us., Leg.)
Atea = Anade (Bona., Us., Leg.)                 Auntza = Cabra (Us., Leg.)
Atera = Sacar (Us., Leg.)                       Aurdera = Infancia (Bona.)
Ateratua = Sacado, Salir (Borra.)               Aurguitea = Parto (Bona.)
Ateratzallea = Sacador (Us.)                    Aur illa = Párbulo muerto (Us.)
Atorra = Panal de camisa, Enaguas, Camisa       Aurqueria = Niñería (Bona.)
  (de mujer) (Bona.)                            Aurqui = Luego, En breve (Bona., Us.,
Atorraina = Langosta (Bona.) (sic) Otarraina      Leg.]
Atrabesatu = Atrabesar                          Aurra = Niño, Niña (Us., Leg.)
Atrabesatua = Atrabesado                        Aurrea = Delante (Us., Leg.)
Atrebencia = Atrevimiento (Us.)                 Aurrean = Ante, Delante de (Bona., Us.,
Atrebiro = Atrebidamente                          Leg.)
Atrebitcea = Atreverse (Us.)                    Aurrecoa = Antepasado (Bona., Us., Leg.)
Atrebitua = Atrevido (Us.)                      Aurreguin = Parir
Atricioa = Atrición                             Aurrena = Primero, Delantera (Bona., Us.,
Atrilla = Atril                                   Leg.)


                                           30
DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE



Aurrera = Anticipación, Adelante (Us.,          Us., Leg.)
  Leg.)                                       Azquenecoa = Ultimo (Bona., Us., Leg.)
Aurrerapena = Avanzo (Us., Leg.)              Azquenic = Ultimamente (Bona., Us., Leg.)
Aurreratcea = Aprovechamiento u Adelan-       Aztia = Presago
  tamiento (Us., Leg.)                        Aztu = Olvidar (Vs., Leg.)
Aurreratu = Avanzar, Anticipar, aprovechar    Aztua = Olvidado, Olvido (Us.)
  o adelantar (Us., Leg.)                     Azucrea = Azúcar (Bona., Us., Leg.)
Aurreratua = Avanzado, anticipado, aprove-    Azufrea = Azufre (Bona., Us.)
  chado, adelantado (Us., Leg.)               Azundua = Preñado (Bona.)
Aurreratzallea = Anticipador o adelantador
  (Us., Leg.)                                  B
Aurreraz = Anticipadamente
Aurretze = Delante de (Bona.)                 Baba = Ava (Us., Leg.)
Aurten = Este año (Bona., Us., Leg.)          Babila = Babillo
Ausardia = Osadía (Bona.)                     Bacallaua = Bacalao u Abadejo (Us., Leg.)
Ausarta = Atrevido (Bona., Leg.)              Bacarra = Uno (Us., Leg.)
Ausartatu = Atrever, Usar (Bona.)             Bachillera = Bachiller (Us.)
Ausi = Romper o quebrar (Us., Leg.)           Baculua = Báculo
Ausia = Roto (Us., Leg.)                      Badana = Badana
Auspoguillea = Follero                        Baga = Ola o Baga
Auspotua = Follado                            Bagagea = Bagage
Austoncia = Cernadero (Vs.)                   Bagageroa = Bagagero
Austoquia = Cenicero (Us.)                    Baiguillea = Cedacero
Austu = Pulverizar (Bona., Us.)               Bala = Bala (Us.)
Autsa = Ceniza (Us., Leg.)                    Balanza = Balanza (Us.)
Autsa = Polvo (Vs., Leg.)                     Balazoa = Balazo (Us.)
Autserrea = Ceniza (Bona., Us.)               Balcoya = Balcón (Us.)
Autsi = Quebrantar, Romper (Leg.)             Balea = Ballena (Vs.)
Auzabalca = Bostezo (Us.)                     Balecumea = Ballenato (Us.)
Auxe = Este mismo (Bona., Us., Leg.)          Balenca = Palanca o Barra
Auzoa = Vecindad (Bona., Us., Leg.)           Balsamoa = Bálsamo (Us.)
Axaria = Raposa (Bona., Vs.)                  Balustrea = Balustre
Ayec = Elos, Ellas (Bona., Us.)               Banatu = Esparcir (Us., Leg.)
Ayenatu = Desaparecer (Bona.)                 Banatua = Esparcido (Us.)
Ayotza = Podón o cuchilla                     Bancarrota = Quiebra o Bancarrota
Aza = Berza (Us.)                             Bancua = Banco (Us., Leg.)
Azafraya = Azafrán                            Banderaquin dabillena = Abanderado
Azala = Corteza (Bona., Us., Leg.)            Bandoa = Bando (Us.)
Azalandarea = Planta de berza (Us.)           Bañua = Baño (Us., Leg.)
Azalandarea bidaldatcea = Trasplantar         Baqueta agorra = Baqueta de escopeta
Azaldu = Explicar, Aparecer (Us., Leg.)       Baranda = Baranda o Corredor (Us., Leg.)
Azaria = Raposa (Us., Leg.)                   Baratza = Huerto (Us., Leg.)
Azaroa = Noviembre (Us., Leg.)                Baratzuria = Ajo (Us., Leg.)
Azcarra = Diligente, Activo (Bona., Us.,      Baraua = Ayuno (Us., Leg.)
  Leg.)                                       Barautu = Ayunar
Azcazala = Uña (Us., Leg.)                    Barautzallea = Ayunador
Azconarra = Tasugo (Us., Leg.)                Barberoa = Cirujano (Us., Leg.)
Azostoa = Hoja de berza (Bona., Us., Leg.)    Barcabiezat = Perdone Vd. (Us.)
Azotatu = Azotar                              Barcacioa = Perdón (Us.)
Azotea = Azote (Vs.)                          Barcatu = Perdonar (Vs., Leg.)
Azpia = Bajo (Bona., Us., Leg.)               Barcatua = Perdonado (Us.)
Azpian = Debajo (Us., Leg.)                   Barcatzallea = Perdonador (Us.)
Azquena = Ultimo (Us., Leg.)                  Barcazalea = Barquero
Azquenean = Ultimamente, Al fin (Bona.,       Barcua = Barco (Us., Leg.)


                                         31
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA



Barea = Bazo (Us., Leg.)                       Beatz lodi urrengoa = Dedo indice
Barea = Babosa o Limaco (Us., Leg.)            Bedeincatu = Bendecir (Us., Leg.)
Baresarea = Omento (Us.)                       Bedeincatua = Bendito (Us., Leg.)
Barbua = Barbo                                 Beguia = Ojo (Us., Leg.)
Barrenean = Adentro (Us., Leg.)                Beguibacarra = Tuerto (Us., Leg.)
Barrera = Barrera (Us.)                        Beguibeltza = Ojinegro (Us.)
Barrica = Barrica (Us., Leg.)                  Beguico ninia = Niña de ojo (Us.)
Barrila = Barril (Us.)                         Begui ezquela = Ojizaino
Barrioa = Barrio o Barriada (Us.)              Begui leorra = Oji enjunto
Barrundatu = Barruntar (Us.)                   Begui oquerra = Bizco o Bisojo (Us., Leg.)
Barrutia = Prado (Vs.)                         Beguipozcarria = Ojialegre [be i alegria]
Basacatua = Gato Montés (Us., Leg.)            Beguirateguia = Miradero o Mirador
Basamatsa = Labrusca                           Beguiratu = Mirar (Us., Leg.)
Basauntza = Corro, Cabramontes (Us.,           Beguiratua = Mirado u ojeado (Us., Leg.)
  Leg.)                                        Beguiurdiña = Ojizarco (Us., Leg.)
                        ´ -
Basaurdea = Jabalí [basurdia] (Leg.)           Belardia = Yerbal (Us., Leg.)
Baserrichea = Caserío (Us.)                    Belarra = Yerba (Us., Leg.)
Basoa = Monte o Bosque (Us., Leg.)             Belarria = Oreja (Us., Leg.)
Bastaguillea = Bastero                         Belarricoa = Pendiente (Us., Leg.)
Bastea = Baste                                 Belauna = Rodilla (Us., Leg.)
Bastoa = Basto (Us.)                           Belaunpea = Corba
Bastoya = Bastón (Us., Leg.)                   Belea = Cuerbo (Us., Leg.)
Basura = Basura (Vs., Leg.)                    Beloya = Belón
Bata edo beste = Uno u otro (Us., Leg.)        Belza = Negro [belca]
Batalla = Batalla (Vs.)                        Bendicioa = Bendición (Us., Leg.)
Batallaria = Batallador                        Beneficiadua = Beneficiado (Us.)
Batallatu = Batallar                           Beneficioa = Beneficio (Us., Leg.)
Batalloya = Batallón (Us.)                     Bepurua = Ceja
Batata = Batata                                Beorra = Yegua (Us., Leg.)
Batayoa = Bautismo (Us.)                       Beraa = Blando (Us.)
Bateatu = Bautizar [batajatu]                  Berancorra = Tardío
Bateatua = Bautizado [batajatußa]              Berandu = Tarde (Us., Leg.)
Batela = Batel (Us.)                           Berandutu = Tardar (Us., Leg.)
Batere = Ninguno (Us.)                         Beraricoz = Adrede
Bateria = Bateria (Us.)                        Beratasuna = Blandura (Us.)
Batitu = Batir (Us., Leg.)                     Berazuna = Hiel (Us.)
Batitua = Batido (Vs.)                         Berdela = Salpa (Us.)
Batzuec = Varios (Us., Leg.)                   Berendia = Mengano
Bay = Si (Us., Leg.)                           Beroa = Calor (Us., Leg.)
Baya = Cedazo (Us.)                            Berria = Nuevo (Us., Leg.)
Bayeta = Bayeta (Us.)                          Beruna = Plomo [plomua] (Bona.)
Bayoneta = Bayoneta (Us.)                      Basaezurra = Canilla del brazo (Us., Leg.)
Bazcaria = Comida del mediodía (Us.,           Besarea = Arado de cuatro dientes [be-
  Leg.)                                          sagia] (Us.)
Bean = Abajo [bejan]                           Besoa = Brazo (Vs., Leg.)
Bearbada = Acaso o Quizá (Us., Leg.)           Bestea = Otro (Vs., Leg.)
                                                                                         v
Bearguillea = Trabajador o Laborioso           Bestengusua = Segundo primo [lehgusu ci-
Bearra = Trabajo (Vs., Leg.)                     kija]
Bearra eguin = Trabajar (Us.)                  Betasala = Parpado (Us., Leg.)
Beatza = Dedo (Us., Leg.)                      Bete = Llenar (Us., Leg.)
Beatzchicarra = Dedo meñique (Us.)             Beta = Llenado (Us., Leg.)
Beatz eraztunecoa = Dedo anular                Bete betean = Llenamente (Us.)
Beatz erdicoa = Dedo de en medio (Us.)         Betetasuna = Llenura (Us.)
Beatz lodia = Dedo pulgar (Us.)                Beti = Siempre (Us., Leg.)


                                          32
DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE



Beticoa = Eterno (Us., Leg.)                   Bordatu = Bordar (Us., Leg.)
Beticorea = Eternidad                          Bordatua = Bordado (Us., Leg.)
Betorza = Colmillo (Us., Leg.)                 Bordatzallea = Bordador (Us.)
Betuna = Betún (Us., Leg.)                     Borlac = Borlas (Us.)
Beya = Baca (Us.)                              Borraja = Borraja (Us., Leg.)
Bi = Dos (Us., Leg.)                           Borratu = Borrar (Us., Leg.)
Biac = Los dos, ambos (Us., Leg.)              Borratua = Borrado (Us.)
Bialdu = Embiar (Vs., Leg.)                    Borratzallea = Borrador (Us.)
Bialdua = Embiado (Us.)                        Borroya = Borrón (Us., Leg.)
Bidazorroa, maleta = Maleta o Balija [male-    Borroychoa = Borroncillo (Us.)
  ta]                                          Bostorza = Arado de cinco dientes (Us.)
Bigar = Mañana                                 Bota = Bota (Vs., Leg.)
                         v
Bigaya = Novilla [biahca]                      Bota = Echar o Tirar (Us., Leg.)
Bigotea = Bigote (Us., Leg.)                   Botac = Botas (Us.)
Biguntasuna = Blandura (Us.)                   Botaguillea = Botero (Vs.)
Biguña = Blando (Us., Leg.)                    Botatcea = Echada (Us.)
Bildu = Recoger (Us., Leg.)                    Botatu = Botar (Us., Leg.)
Bildua = Recogido (Us.)                        Botatzallea = Echador (Us.)
Bildurra = Timidez (Us., Leg.)                 Botea = Bote (Us.)
Bildurrizan = Temer (Us.)                      Botechoa = Botecico o Botecillo (Us.)
Bildurtu = Atemorizar o Espantar ([ikeatu]     Botica = Botica (Us., Leg.)
  gehiago Us., Leg.)                           Boticarioa = Boticario (Us., Leg.)
Bildurtua = Atemorizado ([ikeatua do]          Botella = Botella (Us., Leg.)
  gehiago Us., Leg.)                           Botinac = Botines (Us.)
Bilteguia = Recogedero (Us.)                   Botciguillea = Botonero
Billatu = Buscar (Vs., Leg.)                   Botoya = Botón (Us., Leg.)
Billatua = Buscado (Us.)                       Brasa = Brasa (Us., Leg.)
Billatzallea = Buscador o Recogedor (Us.)      Brasero = Brasero (Us.)
Billetea = Billete (Us., Leg.)                 Brasila = Brasil (Us.)
Biotza = Corazón (Us., Leg.)                   Brea = Brea (Us., Leg.)
Biozbera = Blando de corazón o compasivo       Breatu = Brear (Us.)
  (Us.)                                        Breatua = Breado (Us.)
Biquia = Mellizo o Gemelo [biškija]            Brevea = Breve
Birica = Pulmón o Libiano (Us., Leg.)          Breviarioa = Breviario
Birigarroa = Malviz (Us.)                      Brigada = Brigada (Us.)
Birla = Birla                                  Brigadierra = Brigadier
Bisigua = Besugo (Us., Leg.)                   Brindatu = Brindar (Us., Leg.)
Bitartean = Entretanto (Us.)                   Brindisa = Brindis (Us.)
Bizarbeltza = Barbi negro (Us., Leg.)          Broncea = Bronce (Us.)
Bizargorria = Barbi rubio (Us., Leg.)          Broncestatu = Broncear (Us.)
Bizarguillea = Barbero                         Broquela = Broquel
Bizarra = Barba o pelo de barba (Us., Leg.)    Bruñitu = Bruñir
                            -
Bizarteguia = Barberia [barberija]             Bmñitua = Bruñido
Bizar urdiña = Barbicano                       Bubac = Bubas
Bizarzarra = Barbaza                           Bubatia = Buboso
Bizcarezurra = Espinazo (Us., Leg.)            Bulda = Bula (Us.)
Bizcarra = Hombro (Us., Leg.)                  Buldatua = Bulazdo (Us.)
Bizcochoa = Bizcocho (Us., Leg.)               Bulderca = Bulero
Bobada = Bobada                                Bulla = Bulla (Us., Leg.)
Bobedac = Bobedas                              Burduncia = Asador (Vs.)
Bola = Bola (Us.)                              Burduntzalia = Cucharón de Fierro (Us.)
Bolsa Azcua = Bolsa (Us.)                      Burla = Burla (Us., Leg.)
Bolboa = Bollo                                                              -
                                               Burlaguillea = Burlador ([burlosua] gehiago
Boneta = Boneta                                  Us., Leg.)


                                          33
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA



Burlatu = Burlar (Us., Leg.)                    Calavera = Calavera (Us., Leg.)
Burlatua = Burlado (Us.)                        Calea = Calle (Us., Leg.)
Bumia = Fierro (Us., Leg.)                      Calendarioa = Calendario (Us., Leg.)
Burtaya = Liza                                  Calentadorea = Calentador (Us., Leg.)
Buma = Cabeza (Us., Leg.)                       Calesa = Calesa
Burucoa = Cabezón o Cabezal (Us., Leg.)         Calesaria = Calesero
Burusia = Manta                                 Caliza = Cáliz (Us., Leg.)
Busti = Mojar (Us., Leg.)                       Calvarioa = Calvario (Us., Leg.)
Bustia = Mojado (Us., Leg.)                     Calvoa = Calvo (Us., Leg.)
Bustialdia = Mojada (Us., Leg.)                 Calloa = Callo (Us., Leg.)
Buztiña = Barro, arcilla, Greda (Bona., Us.,    Callutia, Callutsua = Calloso
  Leg.]                                         Camajancia = Cielo de la cama
                    -
Butrea = Buytre [butria] (Us.)                  Camarada = Camarada (Us.)
Butroya = Butrino o Buitrón.                    Camelua = Camello (Leg.)
                                                Caminatu = Caminar
  C                                             Caminatua = Caminado
                                                Caminatzallea = Caminador
Cabala = Cabal (Us., Leg.)                      Camisa = Camisa
Caballeria = Caballería (Us., Leg.)             Camisola = Camisola (Us., Leg.)
Caballeroa = Caballero (Us.)                    Campamentua = Campamento (Us., Leg.)
Cabestrua = Cabestro                            Campantorrea = Campanario (Us., Leg.)
Cabia = Nido (Us.)                              Campaya = Campana [kampana] (Leg.)
Cabida = Cabida (Us.)                           Campoa = Campo (Us., Leg.)
Cabildua = Cabildo                              Campoan = Fuera (Us., Leg.)
Cabilla = Clabija [klaßixa]                     Campora = Afuera (Us.)
Cabitu = Caber (Us., Leg.)                      Cana = Vara (Us.)
Cabitua = Cabido (Us.)                          Canala = Canal (Us., Leg.)
Caboa = Cabo (Us., Leg.)                        Canalla = Canalla
Cabo primeroa = Cabo primero (Us., Leg.)        Candadua = Candado (Us., Leg.)
Cabo Segundoa = Cabo Segundo (Us.,              Candela = Candela o vela (Us., Leg.)
  Leg.)                                         Candeleroa = Candelero (Us., Leg.)
Cabriolatu = Cabriolar                          Canela = Canela (Us.)
Cabua = Cabo (Us.)                              Canibeta = Cambeta
Caca = Mierda (Us., Leg.)                       Canongia = Canongía
Cacaldia = Cagada (Vs., Leg.)                   Canonigoa = Canónigo
Cacasteguia = Cacoal                            Canonizacioa, Doneguitea = Canonización
Cacaratza = Cacareo                             Canonizagarria = Canonizable
Cacarazaria = Cacareador                        Canonizatu = Canonizar
Cacaraztu = Cacarear                            Canonizatua = Canonizado
Cacateguia = Cagadero (Us.)                     Cansaera = Cansura o Molestia
Cacauba = Cacao (Us.)                           Cansatu = Cansar
Cacoa = Gancho (Us., Leg.)                      Cansatua = Cansado
                          -
Cadarzua = Cadarzo [galarcua]                   Canta = Cántico (Us., Leg.)
Cadetea = Cadete (Us.)                          Cantachoa = Cantarcito (Us.)
Cadira jabea = Catedrático                      Cantatu = Cantar (Us., Leg.)
Cadira, jarlecua = Cátedra                      Cantatua = Cantado (Us.)
Cafea = Café (Us., Leg.)                        Cantatzallea = Cantor [kantoriak]
                                                                          ,
Cafetera = Cafetera (Us., Leg.)                 Cantea = Canto [kanta]
                                                                     ,
Caicua = Cubo de madera (Us., Leg.)             Cantidadea = Cantidad (Us.)
Caja = Caja (Us., Leg.)                         Cantoya = Cantón (Us., Leg.)
Cajoya = Cajón (Us., Leg.)                      Cañabera = Caña o Cañabera (Us., Leg.)
Calabaza = Calabaza (Us., Leg.)                 Cañonazo = Cañonazo (Us.)
Calabozoa = Calabozo (Us., Leg.)                Cañoya = Cañón (Us., Leg.)
Calamua = Cáñamo                                Cañutoa = Cañuto


                                           34
DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE



Capa = Capa (Us., Leg.)                           Cartemaillea = Cartero
Capaguiña = Marraguero                            Cartera = Cartera (Us., Leg.)
Capela = Capela                                   Cartilla = Cartilla (Us., Leg.)
Capellania = Capellanía                           Cartoya = Cartón (Us., Leg.)
Caperutsa = Caperuza                              Cartuchera = Cartuchera (Us., Leg.)
Capilla = Capilla (Us.)                           Cartuchoa = Cartucho (Us., Leg.)
Capillauba = Capellán (Us.)                       Casaquiña = Chaqueta
Capirioa = Cabrio                                 Cascara = Cascara
Capitana = Capitán (Us.)                                                            -
                                                  Cascarabarra = Granizo [kaskaßara] (Bona.,
Capotea = Capote (Us., Leg.)                        Us.)
Capoya = Capón (Us.)                              Casta = Casta (Us., Leg.)
Capuchinoa = Capuchino (Us., Leg.)                Castidadea = Castidad
Capusaya = Capisayo                               Castigatu = Castigar (Us., Leg.)
Caqueguin = Cagar (Us.)                           Castigatua = Castigado (Us., Leg.)
Caqueria = Cagalera                               Castigatzaillea = Castigador (Us., Leg.)
Carabina = Carabina (Leg.)                        Castigua = Castigo (Us., Leg.)
Carabinaria = Carabinero [karaßinerua]            Castiza = Castizo
Carachoa = Berruga [ka:ca] (Leg.)                 Castoa = Casto
Caracola = Caracol (Us., Leg.)                    Casulla = Casulla
Caramarroa = Cangrejo                             Catamotza = Tigre [tigria]
Carameloa = Caramelo (Us., Leg.)                                                           -
                                                  Catarata, Odaya, Lausoa = Catarata [katara-
Carcaisa = Gargajo (Us.)                            ta]
Camela = Cárcel (Us.)                             Catarroa = Catarro (Us., Leg.)
                           -
Carcelaria = Carcelero [karcelerua]               Catea = Cadena (Vs., Leg.)
Carcelarisaria = Carcelage                        Catecismoa = Catecismo (Leg.)
Carda = Carda                                     Catedrala = Catedral (Us., Leg.)
                        -
Cardabera = Cardo [kardua]                        Catedrala eliz nagusia = Cátedra (Vs.)
Cardaera = Cardura                                Catezallea = Cadenero
Cardaria = Cardador                               Ceatu = Desmenuzar
Cardatu = Cardar (Us.)                            Ceatzallea = Desmenuzador
Cardatua = Cardado (Us.)                          Cebaderoa = Cebadero
Cardenala = Cardenal (Us., Leg.)                  Cebatu = Cebar
Carea = Cal (Us., Leg.)                           Ceboa = Cebo [sepua]
Careguillea = Calero (Us.)                        Cecena = Toro
Carga = Carga (Us., Leg.)                         Cecentoquia = Toril (Us.)
Cargateguia = Cargadero (Us.)                                                            -
                                                  Celaya = Prado, Praderia, era ([belardija]
Cargatu = Cargar (Us., Leg.)                        gehiago, Bona., Leg.)
Cargatua = Cargado (Us., Leg.)                    Celda = Celda
Cargatzallea = Cargador (Us., Leg.)               Celosia = Celosía
Cargua = Cargo (Us.)                              Cembat = Cuánto (Us., Leg.)
Caricia = Caricia (Us., Leg.)                                                      ´
                                                  Cementerioa = Cementerio [kaposantua]
Caridadea = Caridad (Us.)                         Censoduna = Censualista
Caridadetarra = Caritativo [karitatißo]           Censozcoa = Censual
Cariñoa = Cariño (Us.)                            Centinela = Centinela (Us.)
Cariñotsoro = Cariñosamente                       Centroa = Centro (Us., Leg.)
                               ´
Cariñotsua = Cariñoso ([karinosua] Us.)           Centroarra = Central
                             -
Carmeltarra = Carmelita [karmelita] (Leg.)        Cepa = Cepa
Carobia = Calera (Us.)                            Cepoa = Cepo (Us., Leg.)
Carraca = Carraca (Us.)                           Cequena = Tacaño (Us.)
Carrascotsa = Crugido                             Cerba = Acelga [aselga]
Carrascotsa eguin = Crugir                        Cercenasca, Bollebaquia = Cercenadura
Carta = Carta (Vs., Leg.)                         Cercenatu = Cercenar
Cartac = Naipes (Us., Leg.)                       Cercenatua = Cercenado
Cartapacioa = Cartapacio (Us., Leg.)              Cercenatzallea = Cercenador


                                             35
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA


                       -
Cerceta = Cerceta [serseta]                      Chingorra = Granizo
Ceremonia = Ceremonia (Us.)                      Chingurea = Iunque (Us.)
Ceremoniateguia = Ceremonial                     Chingurria = Hormiga (Us., Leg.)
Ceroa = Cero (Us., Leg.)                         Chiquia = Pequeño (Us., Leg.)
Cerra = Sierra (Us., Leg.)                       Chiquichoa = Pequeñuelo o Pequeñito (Us.)
Cerraria = Aserrador (Us.)                       Chiquiratu = Capar (Us.)
Cerratoquia = Aserradero (Vs., Leg.)             Chiquiratzallea = Capador (Us.)
Cerratu = Aserrar (Us., Leg.)                    Chiquitasuna = Pequeñez (Us., Leg.)
Cerratua = Aserrado (Us.)                        Chirlac = Almejas (Us.)
Cerritua = Resquizo (Us.)                        Chirrica = Polea
Certificazioa = Certificación (Us., Leg.)        Chisperoa = Cispero
Cerua = Cielo (Us., Leg.)                        Chistera = Chiste (Us., Leg.)
Cerucoa = Celeste (Us., Leg.)                    Chistua = Saliva, Silvo o Sonido (Us., Leg.)
Cetroa = Cetro                                   Chistueguin = Silvar (Us., Leg.)
                                                 Chistularia = Silvador (Us., Leg.)
  CH                                             Chit = Muy
                                                 Chita = Pollito (Us., Leg.)
Chacurra = Perro (Vs., Leg.)                     Chochoa = Chocho (Us.)
Chalburua = Renacuajo (Us., Leg.)                Chocolatea = Chocolate (Us., Leg.)
Chalupa = Chalupa (Us., Leg.)                    Chocolateroa = Chocolatero (Us., Leg.)
Chamarreta = Chamarreta                          Choria = Pájaro (Us., Leg.)
Chancilleria = Chancillería                      Chori Martineta = Martinete o Martín pes-
Chanca = Gorro (Us., Leg.)                         cador
Chanoguillea = Gorrero                           Chorizoa = Chorizo (Us., Leg.)
Chanza = Chanza                                  Chorroa = Rigotera (Us.)
                   v
Chaola = Choza [caßola]                          Chortena = Tallo (Us.)
Chapa = Chapa (Us., Leg.)                        Chrisma = Chrisma (Us.)
                        v    v
Charranca = Rastrillo [caranca]                  Chrisma oncia = Chrismero
Charroa = Jarra (Us., Leg.)                      Christandadea = Christiandad (Us.)
Chartela = Cédula (Us., Leg.)                    Christauba = Christiano (Us.)
Chascoa = Chasco (Us.)                           Chularmea = Poro
Chepecha = Ruy Señor (Us., Leg.)                 Chuloa = Chulo (Us.)
Chermena = Peral (Leg.)                          Chupatu = Chupar (Us., Leg.)
Chermenaren fruta = Pera
Cherria = Lechón (Us., Leg.)                     Cicateroa = Cicatero
Cherricumea = Lechoncillo (Us., Leg.)            Cicela = Cincel (Us.)
                          ´ -
Cherrilecua = Pocilga ([ceritokija] gehiago      Cicellua = Banco de respalda
  Us., Leg.)                                     Ciertoa = Cierto
Chertatcea = Bacunar (Us., Leg.)                 Ciertoro = Ciertamente
Chertatu = Ingertar (Us., Leg.)                  Cifra = Cifra (Leg.)
Chertatua = Ingertado (Us., Leg.)                Cifratu = Cifrar
Chertua = Bacuna o Ingerto (Us., Leg.)           Cigarroa = Cigarro (Us., Leg.)
Chicharea = Lombriz (Us., Leg.)                  Cigüeña = Cigüeña (Us., Leg.)
Chicoria = Chicoria (Us., Leg.)                  Cilicioa = Cilicio
Chilborra o cila = Ombligo ([cilbora] Us.,       Cillarguillea = Platero
  Leg.)                                          Cillarra = Plata (Us., Leg.)
Chilla = Chilla                                  Cimela = Cimbreño (Us.)
Chillara = Iero (Us.) (Yero, DRAE)                ‘imendua = Cimiento (Us., Leg.)
Chiminia = Chimenea (Us.)                        Cinguloa = Cíngulo
Chimista = Relámpago (Us., Leg.)                 Cinta = Cinta (Us., Leg.)
Chimua = Mono (Us., Leg.)                        Cintzoa = Juicioso, hábil (Us., Leg.)
Chimucha = Chinche [cincia]                      Ciñac = Veras
Chinchina = Cimbalillo (Us., Leg.)               Cipillua = Cepillo [sepilua]
Chingana = Chispa (Us., Leg.)                    Cipotza = Espita o Canilla (Us.)


                                            36
DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE



 Ciquindu = Ensuciar (Vs., Leg.)                      Compasa = Compás (Us.)
 Ciquindua = Ensuciado (Us., Leg.)                    Completac = Completas
 Ciquinqueria = Suciedad (Us., Leg.)                  Completoa = Completo (Us.)
 Ciquinquiro = Suciamente                             Compondea = Composición
 Ciquintcea = Ensuciamiento (Us., Leg.)               Compondila = Compuesto
 Ciquiña = Sucio (Us., Leg.)                          Compondu = Componer (Vs., Leg.)
 Ciquirioa = Centeno                                  Compontzallea = Componer (Us., Leg.)
 Cirauna = Vívora (Us.)                               Comulgatcea = Comulgar (Leg.)
 Ciria = Cuña (Us., Leg.)                             Comunioa = Comunión (Us., Leg.)
 Ciricua = Cohete [eceperua] (Leg.)                   Concebitu = Concebir
 Cirioa = Cirio                                       Concebitua = Concebido
 Ciudadea = Ciudad (Us.)                              Concepcioa = Concepción (Us.)
 Cizac = Setas (Us.)                                  Conciencia = Conciencia (Us., Leg.)
 Claretea = Clarete (Us., Leg.)                       Concilioa = Concilio (Us.)
 Claroa = Claro (Us., Leg.)                           Condadua = Condado
 Clasea = Clase (Us., Leg.)                           Condea = Conde (Us.)
 Claverina = Clavel (sic) [kraßelina]                 Condenacioa = Condenación (Us.)
 Claustroa = Claustro                                 Condenatu = Condenar (Us.)
Clausula = Cláusula                                   Condenatua = Condenado (Us.)
 Clera = Creta (Bona., Us.)                           Condesa = Condesa (Us.)
 Clima = Clima (Us., Leg.)                            Conejua = Conejo (Us., Leg.)
 Coadjutorea = Coadjutor                              Conferencia = Conferencia (Us.)
 Cobardea = Cobarde (Us.)                             Confesatcea = Confesar (Us.)
 Cobranza = Cobranza (Us.)                            Confesonarioa = Confesonario (Us.)
 Cobratu = Cobrar (Us., Leg.)                         Confesorea = Confesor (Us.)
 Cobratua = Cobrado (Vs., Leg.)                       Confirmatu = Confirmar (Us.)
 Cobratzallea = Cobrador ([kobradoria]                Confiteac = Confites (Us.)
   gehiago Us., Leg.)                                 Confiteroa = Confitero (Us.)
 Cobrea = Cobre (Us., Leg.)                           Congregacioa = Congregación (Us.)
 Cochea = Coche (Us., Leg.)                           Congrioa = Congrio (Us.)
 Cocheroa = Cochero (Us.)                             Conjugacioa = Conjugación
 Cocinaria = Cocinero [kosinerua]                     Conjuroa = Conjuro
 Cocotea = Cogote (Us.)                               Consagracioa = Consagración (Us.)
 Cocotza = Barba (Us.)                                Consagratu = Consagrar (Vs.)
 Codicia = Codicia                                    Consagratua = Consagrado (Us.)
 Codicilloa = Codicillo                               Conseguitu = Conseguir (Vs., Leg.)
 Cofrea = Cofre (Us., Leg.)                           Consentitu = Consentir (Us.)
 Coipea = Grasa (Us., Leg.)                           Conserva = Conserva (Us.)
 Colacioa = Colación                                  Consolatu = Consolar (Us., Leg.)
 Colchoya = Colchón (Us., Leg.)                       Consolatua = Consolado (Vs.)
 Colcoa = Seno (Us., Leg.)                            Consolatzallea = Consolador (Us.)
 Colectorea = Colector                                Construccioa = Construcción (Us.)
 Colegiala = Colegial (Us.)                           Consueloa = Consuelo (Us.)
Colegioa = Colegio (Us.)                              Consula = Cónsul (Us.)
 Colicoa = Cólico (Us.)                               Consulta = Consulta (Us., Leg.)
 Coliflorea = Coliflor ([klonifora] Us., Leg.)        Consultatu = Consultar (Us., Leg.)
 Colocatu = Colocar (Vs., Leg.)                       Consultatua = Consultado (Us.)
Colocatua = Colocado (Us., Leg.)                      Consultorea = Consultor
 Colorea = Color (Us., Leg.)                          Consumoa = Consumo (Us.)
 Columna = Columna                                    Contadorea = Contador (Vs.)
 Comandantea = Comandante (Us.)                       Contatu = Contar (Us., Leg.)
 Cometa = Cometa (Leg.)                               Contatua = Contado (Us., Leg.)
Comisarioa = Comisario (Us., Leg.)                    Contemplatu = Contemplar (Us.)
 Compañia = Compañía (Us.)                            Contentatu = Contentar (Us.)


                                                 37
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA



Contrabandista = Contrabandista (Us.)         Corporalac = Corporales
Contrabandoa = Contrabando (Us., Leg.)        Corputza = Cuerpo (Us., Leg.)
Contradanza = Contradanza                     Corpuz illa = Cadáver (Us.)
Contra esatea = Contradicción ([kontraesa-    Correa Ubala = Correa [korea] [uela] (Us.)
  na] Us.)                                    Corregidorea = Corregidor
Contramaisua = Contramaestre                  Corregimentua = Corregimiento
Contramarcha = Contramarcha                   Corregitcea = Corregir (Us.)
Contra orden = Contra orden                   Corregitua = Corregido (Us.)
Contrapisua = Contrapeso                      Correoa = Correo (Us.)
Contrarioa = Contrario (Us., Leg.)            Corrica juan = Correr (Us.)
Contra seña = Contra seña (Us., Leg.)         Corricaria = Corredor ([korikaja] Us.)
Contratoa = Contrato (Us., Leg.)              Cortapluma = Cortapluma
Contribucioa = Contribución (Us., Leg.)       Cortea = Corte (Us.)
Contricioa = Contrición                       Cortesa = Cortés
Contua = Cuenta (Us., Leg.)                   Cortesia = Cortesía (Us.)
Contuteguia = Contadura                       Cortesquiro = Cortésmente
Convenioa = Convenio (Us., Leg.)              Corua = Coro (Us., Leg.)
Conventua = Convento (Us., Leg.)              Corutarra = Corista
Conversacioa = Conversación (Us., Leg.)       Cascabelada = Cascabelada
Conversatu = Conversar (Us.)                  Coscabilchoa = Cascabelillo
Conversioa = Conversión (Us.)                 Coscarabilloa = Cascabel
Convertigarria = Convertible (Us.)            Coscolla = Coscoja
Convertitu = Convertir (Us.)                  Cosmo = Pulmón o Plumón
Convertitua = Convertido (Us.)                Cosquetacoa = Coscorrón
Convidatu = Convidar (Us., Leg.)              Costa = Costa (Us., Leg.)
Convidatua = Convidado (Us.)                  Costola = Costal
Convitea = Convite (Us.)                      Costillac = Costillas (Us., Leg.)
Convoya = Convoy                              Costua = Costa o Coste (Us.)
Copa = Copa (Us., Leg.)                       Costumbrea = Costumbre (Us., Leg.)
Copeta = Frente (Us., Leg.)                   Cotea = Cota
Copia = Copia (Us., Leg.)                     Cotillea = Cotilla
Copla = Copla (Us., Leg.)                     Credoa = Credo (Us., Leg.)
Coplaguillea = Coplista (Us.)                 Crisalua = Crisuela
Copleatu = Coplear                            Cristala = Cristal (Us., Leg.)
Copoya = Copón                                Cruela = Cruel
Coragea = Corage (Us.)                        Crueldadea = Crueldad
Corapillatsua = Nudoso (Us., Leg.)            Cruelquiro = Cruelísimamente
Corapillatu = Anudar (Vs., Leg.)              Culpa = Culpa (Us., Leg.)
Corapillatua = Anudado (Us.)                  Cumplitu = Cumplir (Us., Leg.)
Corapilloa = Nudo (Us., Leg.)                 Curadorea = Curador [kuranderua]
Corcheta = Corcheta (Us.)                     Curatu = Curar (Us.)
Corchoa = Corcho (Us., Leg.)                  Curiarra = Curial
Corcoya = Croca o corcoba
Cordela = Cordel (Us.)                         D
Cordoya = Cordón (Us.)
Cordoychoa = Cordoncillo (Us.)                Dama = Dama (Us.)
Cordoyguillea = Cordonero                     Damascua = Damasco
Cornadua = Cornado                            Dambolina = Tamboril (Us., Leg.)
Cornija = Cornija o Cornisa                   Dambolina jo = Tamborilear (Us., Leg.)
Coroatcea = Coronación                        Dambolindaria = Tambolintero
Coroatu = Coronar                             Dantza = Baile (Us., Leg.)
Coroatua = Coronado                           Dantzaria = Bailador o Bailarin (Us., Leg.)
Coronela = Coronel (Us., Leg.)                Dantzatu = Bailar (Us., Leg.)
Goroya = Corona (Us., Leg.)                   Deabrua = Diablo, Demonio (Bona., Us.,


                                         38
DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE



  Leg.)                                          Donadua = Donado
Deadarcaria = Gritador                           Donativoa = Donativo (Us.)
Deadar eguin = Gritar (Leg.)                     Doncella = Doncella (Us.)
Deadarra = Grito (Leg.)                          Doradorea = Dorador
Deana = Deán                                     Doratcea = Dorar (Us.)
Declarazioa = Declaración (Us., Leg.)            Doratua = Dorado (Us., Leg.)
Declaratcea = Declarar (Us., Leg.)               Dosela = Dosela (sic)
Declaratua = Declarado (Us., Leg.)               Drogueria = Droguero (Us., Leg.) (sic)
Declaratzallea = Declarador (Us.)                Ducata = Ducado
Deitcea = Llamada (Us., Leg.)                    Duda = Duda (Us., Leg.)
Deitu = Llamar (Us., Leg.)                       Dudagarria = Dudable (Us., Leg.)
Deitua = Llamado (Us., Leg.)                     Dudatu = Dudar (Us., Leg.)
Deitzallea = Llamador                            Dudatsua = Dudoso (Us.)
Dembora = Tiempo (Us., Leg.)                     Duendea = Duende (Us.)
Demonioa = Demonio, Diablo (Bona., Us.,          Duendechoa = Duendecillo
  Leg.)                                          Duquea = Duque (Us., Leg.)
Demostradorea = Mostrador                        Duquesa = Duquesa (Us., Leg.)
Denda = Tienda (Us., Leg.)
                                      ´ ´
Dendaria = Sastre (tendero) sastre: [sastria]      E
  (Us., Leg.)
Denda Saltzallea = Tendero                       Ebaqui = Cortar (Us., Leg.)
Depositarioa = Depositario (Us.)                 Ebaquia = Cortado (Us., Leg.)
Depositatua = Depositado (Us.)                   Ebaquitzallea = Cortador (Us.)
Depositua = Depósito (Us., Leg.)                 Ecarria = Trahido (Us.) (sic)
Desarmatu = Desarmar (Us.)                                            -
                                                 Ecarzu = Dame [ekarjasu] (Leg.)
Desarmatua = Desarmado (Us.)                     Ecereza, Batereza = Nada (Us.)
Desembarcacioa = Desembarcación o De-            Echea = Casa (Us., Leg.)
  sembarco (Us.)                                 Echecoandrea = Dueña o Ama (Us., Leg.)
Desembarcatcea = Desembarcar (Us.)               Echegarbitzallea = Escobero (Us., Leg.)
Desembarcatua = Desembarcado (Us.)               Echenagusia = Dueño o Amo (Us., Leg.)
Desonestidadea = Desonestidad (sic)              Ecusi = Ver [ikusi]
                                                                  ´
Desonestoa = Desonesto (sic)                     Edalea = Bebedor (Leg.)
Deshonra = Deshonor o Desonra (Us.) (sic)        Edan = Beber [ean] (Leg.)
Desomatu = Deshonrar (Us.)                       Edana = Bebido [eana] (Leg.)
Desonratzallea = Desonrador (Vs.) (sic)          Edaria = Bebida [eraja] (Leg.)
Devocioa = Devoción (Us., Leg.)                  Edatoquia = Bebedero (Leg.)
Diaconoa = Diácono (Leg.)                        Ederqui = Hermosamente (Us., Leg.)
Diamantea = Diamante (Us., Leg.)                 Ederra = Hermoso (Us., Leg.)
Difuntua = Difunto (Us., Leg.)                   Edertasuna = Hermosura (Us., Leg.)
Diputacioa = Diputación (Us., Leg.)              Edertu = Hermosear (Us., Leg.)
Diputadua = Diputado (Us.)                       Egaaria = Volador (Us.)
Dirua = Dinero (Us., Leg.)                       Egaatu = Volar (Us.)
Diseñoa = Diseño                                 Egaberea = Avefría (Us.)
Dispensa = Dispensa (Vs.)                        Egaztia = Ave (Us., Leg.)
Distraccioa = Distracción (Us., Leg.)            Egercitue = Ejército (Us.)
Diversioa = Diversión (Us., Leg.)                Egercituen Etzauntza = Campaña o campa-
Divertitcea = Divertir (Us., Leg.)                 mento
Divertitua = Divertido (Us.)                     Egoa = Ala (Us., Leg.)
Divisioa = División (Us.)                        Egoa = Solano o Bochorno [eγuaisia] (Leg.)
                                                                              U



Doacabea = Desdichado                            Eguerdia = Mediodía (Us., Leg.)
Doblatcea = Doblar (Us., Leg.)                   Eguerdialdia = Mediodía (Us., Leg.)
Doblatua = Doblado (Us., Leg.)                   Eguerria = Navidad (Us., Leg.)
Dobloya = Doblón                                 Eguia = Verdad (Us., Leg.)
Doctrina = Doctrina            (Leg.)            Eguiaz = Verdaderamente (Us.)


                                            39
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA



Eguiazcoa = Verdadero (Us.)                    Eo = Moler [ejotu] (Us.)
Eguillea = Criador (Us.)                       Eo = Tejer
Eguin = Hacer (Us.)                            Eoa = Tejido
Eguiña = Hecho (Us., Leg.)                     Eoa = Molido [ejotua] (Us.)
                                                            U




Eguna = Día (Us., Leg.)                        Eotcea = Tejedura
Egunero = Diariamente (Us., Leg.)              Epela = Tibio (Us.)
Egunerocoa = Diario (Us.)                      Epelquiro = Tibiamente (Us., Leg.)
Egunsentia = El alba (Us., Leg.)               Epeltasuna = Tibieza (Us.)
Eguraldia = Tiempo (Us., Leg.)                 Eperra = Perdiz (Us., Leg.)
Egurra = Leña (Us., Leg.)                      Eperzacuna = Perro Podenco (Us., Leg.)
Egutera = Oriente [eutea] (Us., Leg.)                              -
                                               Epurdia = Culo [ipurdija] (Us.)
                                                                    U




Eguzquia = Sol (Us., Leg.)
                                                                                 U
                                                                                  -
                                               Epurmamiak = Las nalgas [ipurmamija]
Eiza = Caza (Us., Leg.)                           (Us.)
Eiztaria = Cazador (Us., Leg.)                 Erabaqui = Decidir (Us., Leg.)
Elbarritua = Estropeado (Us., Leg.)            Erabaquia = Decidido (Us., Leg.)
Elbia = Mosca (Us., Leg.)                      Erabilla = Meneo (Us., Leg.)
Elchoa = Mosquito (Us., Leg.)                  Erabilli = Menear (Us.)
Eldu = Madurar (Us., Leg.)                     Erabillia = Meneado (Us., Leg.)
Eldua = Maduro (Us., Leg.)                     Eracusi = Enseñar (Us.)
Elduquiro = Maduramente (Vs., Leg.)            Eracusia = Enseñado (Us.)
Eldutasuna = Madurez                           Eracuslea = Enseñador (Us.)
Eldutcea = Maduración (Us.)                    Eralqui = Cerner (Us.)
Elefantea = Elefante (Us., Leg.)               Eramallea = Llevador (Vs.)
Eliza = Iglesia (Us., Leg.)                    Eraman = Llevar [eaman] (Us.)
Elorria = Espino (Us., Leg.)                   Eramana = Llevado (Us., Leg.)
Eltcea = Olla                                  Eramangarria = Llevadero (Us.)
Eltcea = Morder (Us., Leg.)                    Eranci = Desnudar (Us., Leg.)
Eltcechoa = Ollilla, Ollita u Olluela (Us.)    Erancia = Desnudado (Vs.)
Eltce estalquia = Cubierto de la olla          Eranzlea = Desnudador (Us.)
Eltceguillea = Ollero (Us.)                    Eranztea = Desnudez (Us.)
Eltceteguia = Ollería                          Erantzulea = Respondiente (Us.)
Eltcetzarra = Ollaza (Us.)                     Eranzun = Responder (Vs.)
Elturra = Panadizo [hazkazal ondoko handi-     Eranzuna = Respondido [erancuna] (Us.)
  tasunari] (Us.)                              Eraso = Acometer (Us., Leg.)
Eltzada = Ollero                               Erasoa = Acometido (Us.)
Elurra = Nieve (Us., Leg.)                     Erasotcea = Acometimiento (Us.)
Ehura eguin = Nevar (Us., Leg.)                Erasotzallea = Acometedor (Us.)
                           -
Elurteguia = Nevería [elurtia] (Us.)           Erausi = Charlar
Elurzuloa = Nevero (Us.)                       Erauslea = Charlatán o hablador
Emacumea = Mujer (Us., Leg.)                   Eraztuna = Anillo (Us., Leg.)
Emacumealarguna = Viuda (Vs., Leg.)            Erbia = Liebre (Us., Leg.)
Emallea = Dador (Us., Leg.)                    Erbigaztea = Gazapo (Us.)
Eman = Dar (Vs., Leg.)                         Erbiñurea = Comadreja (Us.)
Emana = Dado (Us.)                             Erbizacurra = Perro Sagüeso (Us., Leg.)
Emaquiña = Partera (Vs., Leg.)                   (sic)
Emaztea = Mujer (Us.)                          Erdoya = Roña (Us., Leg.)
Emen bertan = Aquí mismo (Us., Leg.)           Erdoytsua = Roñoso (Us.)
Emen emenche = Aquí (Us., Leg.)                Ereillea = Sembrador
Emplastoa = Emplasto (Us., Leg.)               Ereingarria = Sembradío
Enara = Vencejo (Us., Leg.)                    Ereiñ = Sembrar [erein] (Us., Leg.)
                                                                U



Encagea = Encage (Us.)                         Ereiña = Sembrado [inda]
Entzun = Escuchar (Us., Leg.)                  Erenegun = Ante ayer (Us.)
Entzuna = Escuchado (Us., Leg.)                Eregegun anchiti = Ante ante ayer
Entzulea = Escuchador (Us.)                    Erida = Herida (Us.)


                                          40
DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE



Eritu = Herir (Us., Leg.)                          Erretillua = Hortera
Eritua = Herido (Vs.)                              Erretratoa = Retrato (Us., Leg.)
Eritzallea = Heridor (Us.)                         Erretzallea = Quemador (Us.)
Erlacaiztena = Divieso (Us.)                       Erreynua = Reyno (Us.)
Erlea = Abeja (Us., Leg.)                          Erria = Pueblo (Us., Leg.)
                        -
Erlejua = Relox (sic) [relexua] (Us., Leg.)        Erribera = Ribera (Us.)
Erlejuguillea = Relojero                           Errifa = Rifa (Us., Leg.)
Erlemandoa = Zángano (Vs.)                         Errifatu = Rifar (Us., Leg.)
Erligioa = Religión (Us., Leg.)                    Errioa = Río (Bona., Us.)
                          -
Ermentaria = Herrero [ererua]                      Errota = Molino (Us., Leg.)
                              -
Ermentariteguia = Herrería [ereoteja]
                                 U

                                                   Errotaria = Molinero (Us., Leg.)
Eroa = Loco (Us., Leg.)                            Erruqida = Lástima (Vs.)
Erori = Caer (Us., Leg.)                           Erruquigarria = Lastimoso (Us., Leg.)
Eroria = Caido (Us.)                               Erruquiro = Lastimosamente
Eroricoa = Caida (Us.)                             Esan = Decir (Us., Leg.)
Erorquera = Caimiento [eroiera] (Us.)              Esana = Dicho (Us., Leg.)
Erosi = Comprar (Us., Leg.)                        Esalea = Decidor (Us.)
Erosia = Comprado (Us., Leg.)                      Escabela = Escabel
Eroslea = Comprador (Us., Leg.)                    Escalera = Escalera (Us., Leg.)
Erosqueta = Compra (Us., Leg.)                     Escapularioa = Escapulario (Us.)
Erramua = Laurel (Us., Leg.)                       Escaratza = Zaguán
Erraña = Nuera (Vs., Leg.)                         Escaroidorea = Escarpidor
Errañua = Rayo, Sombra (Bona., Us.)                Escatu = Pedir (Us., Leg.)
Errapea = Ubre (Vs., Leg.)                         Estatua = Pedido (Us.)
Erraquia = Quemadura                               Escatzallea = Pedidor (Us., Leg.)
Errateguia = Quemadero (Us.)                       Esclaviña = Esclavina
Errautsa = Ceniza (Bona., Us., Leg.)               Escoba = Escoba (Us., Leg.)
Errayac = Entrañas                                 Escobilla = Escobilla (Us.)
                  -
Erraza = Fácil [eresa] (Us.)                       Escola = Escuela (Us., Leg.)
Errazquiro = Fácilmente                            Escola maestra = Maestra de escuela (Us.,
                      -
Erraztu = Facilitar [erestu] (Us., Leg.)             Leg.)
Erraztura = Facilidad                              Escola maisua = Maestro de escuela (Us.,
Erre = Quemar (Vs., Leg.)                            Leg.)
Errea = Quemado (Us., Leg.)                        Escola maisuaren emaztea = Maestra (Us.,
Erreca = Regata, Arroyo (Us., Leg.)                  Leg.)
Errecachoa = Riachuelo (Us.)                       Escortea = Corral
Erreceta = Receta (Us., Leg.)                      Escribania = Escribanía
Errecetarioa = Recetario (Us.)                     Escribauba = Escribano (sic)
Errecetatu = Recetar (Us., Leg.)                   Escribitcea = Escribir (Us., Leg.)
Errecetatua = Recetado (Us., Leg.)                 Escribitua = Escrito (Us.)
Erreciboa = Recivo (Us., Leg.)                     Escribitzallea = Escribiente o Escritor (Us.)
Errectorea = Rector (Us., Leg.)                    Escritorioa = Escritorio (Us.)
Erregidorea = Regidor (Us.)                        Escritura = Escritura (Us.)
Erreguea = Rey (Us., Leg.)                         Escritura sagradua = Escritura Sagrada
Erreguearen alaba = Infanta (Us., Leg.)              (Us.)
Erreguearen semea = Infante (Us., Leg.)            Escrupuloa = Escrúpulo (Us.)
Erreguinatu = Reynar (Us., Leg.)                   Escrupulosoa = Escrupuloso (Us.)
Erreguinatua = Reynado                             Escua = Mano (Us., Leg.)
Erreguiña = Reyna (Us., Leg.)                      Escubarea = Bieldo (Us.)
Errena = Cojo ([koxua] gehiago Us., Leg.)          Escubaretu = Bieldar (Us.)
Errencada = Renglón o Linea (Us., Leg.)            Escu illa = Manco
Errepolloa = Repollo o cabeza (Us.)                Escumuturra = Muñeca (Us., Leg.)
Erretabloa = Retablo (Us., Leg.)                   Escopeta = Escopeta (Us., Leg.)
Erretena = Cacera o zanga (Us.)                    Escupetaguillea = Escopetero (Us.)


                                              41
M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA



Escuya = Derecho (Us.)                          Eultzazaya = Colmenero
Eseri = Sentar (Us., Leg.)                      Euna = Lienzo (Leg.)
Eseria = Sentado (Us.)                          Eunquia = Siglo
Eserlecua = Asiento (Us., Leg.)                 Euria = Llubia (Leg.)
Esia = Seto (Us.)                               Euria eguin = Llover
Esnaquiro = Despiertamente                      Euritsua = Llovioso (Leg.)
Esnatu = Despertar (Us., Leg.)                  Euteguia = Telar
Esnatua = Despierto (Us.)                       Ez = No (Vs., Leg.)
Esnatzallea = Despertador (Us.)                 Ezaguna = Conocido (Us., Leg.)
Esnea = Leche (Us., Leg.)                       Ezagutu = Conocer (Us., Leg.)
Esnesaltzallea = Lechero (Us., Leg.)            Ezagutua = Conocido (Us.)
Espalda = Espalda (Us., Leg.)                   Ezagutzallea = Conocedor (Us.)
Esparbela = Esparabel                           Ez andrea = No señora (Us., Leg.)
Espinaca = Espinaca (Us., Leg.)                 Ezcabia = Tiña
Espiritu Santua = Espíritu Santo (Us., Leg.)    Escabitsua = Tiñoso
Esponja = Esponja (Us., Leg.)                   Ezcalua = Pez o Bermejuela
Esquean dabillena = Mendigo (Us., Leg.)         Ezcongaya = Soltero (Us., Leg.)
Esquean ibiltcea = Mendigar (Us., Leg.)         Ezcur pagoarena = Tabuco (Leg.)
Esqueintzallea = Ofrecedor (Us.)                Ezcurra = Bellota (Us., Leg.)
Esqueñi = Ofrecer (Us., Leg.)                   Ezcutatu = Ocultar (Vs., Leg.)
Esqueñia = Ofrecido (Us.)                       Ezcutatua = Ocultado (Us., Leg.)
                           ´ -
Esquebaguea = Ingrato [eskeryaßea] (Us.)        Ez jauna = No señor (Us., Leg.)
Esquerbaguero = Ingratamente                    Ezpala = Hastilla (Us.)
Esquerbaguetasuna = Ingratitud                  Ezpaña = Labio (Us.)
Estali = Cubrir (Vs., Leg.)                     Ezpata = Espada (Us., Leg.)
Estalia = Cubierto (Us., Leg.)                  Ezquerra = Izquierdo (Us, Leg.)
Estalquia = Toca                                Ezauia = Pobo
Estandartea = Estandarte o Pendón               Eztarria = Garganta (Us., Leg.)
Estañateguia = Estañador                        Eztena = Lesna (Us.)
Estañatu = Estañar                              Eztia = Miel (Us., Leg.)
Estañua = Estaño                                Eztula = Tos (Us., Leg.)
Estea = Intestino (Us., Leg.)                   Estulaeguin = Toser (Us., Leg.)
Estola = Estola (Us.)                           Ezurra = Hueso (Us., Leg.)
Estomagoa = Estómago (Us., Leg.)                Ezurraren muña = Médula (Us.)
Estua = Estrecho (Us., Leg.)
Estudiantea = Estudiante (Us., Leg.)              F
Estudiatu = Estudiar (Us., Leg.)
Estudiatua = Estudiado (Us.)                    Faborea = Fabor (Us., Leg.)
Estudioa = Estudio (Us., Leg.)                  Faborecitu = Faborecer (Us.)
Estudioan icastuna = Estudioso (Leg.)           Faborecitua = Faborecido (Us.)
Estugarriac = Apretaderas                       Fabrica = Fábrica (Us., Leg.)
Estutu = Estrechar o Apretar (Us., Leg.)        Fabricantea = Fabricante (Us., Leg.)
Estutua = Apretado (Us.)                        Fabricatcea = Fabricar (Us., Leg.)
Etci = Pasado mañana (Us., Leg.)                Fabricatua = Fabricado (Us., Leg.)
Etcin = Tenderse o Hecharse                     Fabula = Fábula
Etciña = Tendido                                Facultadea = Facultad (Us.)
Etorquizuna = Venidero (Us., Leg.)              Falda = Falda
Etorrera = Venida (Us.)                         Falsia = Falsedad
Etorri = Venir (Us., Leg.)                      Falsoa = Falso (Us., Leg.)
Etorria = Venido (Us.)                          Faltsoa = Falsificación
Etsaya = Enemigo (Us., Leg.)                    Falsotu = Falsear (Us.)
Eulea = Tejedor                                 Falsotua = Falseado (Vs.)
Eultza = Colmena                                Falta = Falta (Us., Leg.)
Eultzateguia = Colmenar                         Faltaduna = Faltoso


                                           42
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063
10015063

Más contenido relacionado

La actualidad más candente

I Inventario de errores Ortográficos de San Cristóbal
I Inventario de errores Ortográficos de San CristóbalI Inventario de errores Ortográficos de San Cristóbal
I Inventario de errores Ortográficos de San CristóbalWILBER ARECIO DAVILA GOMEZ
 
Reseña tratado ii
Reseña tratado iiReseña tratado ii
Reseña tratado iiCoar2nol12
 
estudios_de_la_lengua_schuller.pdf
estudios_de_la_lengua_schuller.pdfestudios_de_la_lengua_schuller.pdf
estudios_de_la_lengua_schuller.pdfAmricaValenzuela5
 
Español o Castellano
Español o CastellanoEspañol o Castellano
Español o Castellanolapanchona
 
Examen unidad 1 3º eso- corregido
Examen unidad 1  3º eso- corregidoExamen unidad 1  3º eso- corregido
Examen unidad 1 3º eso- corregidoMGonGu
 

La actualidad más candente (6)

I Inventario de errores Ortográficos de San Cristóbal
I Inventario de errores Ortográficos de San CristóbalI Inventario de errores Ortográficos de San Cristóbal
I Inventario de errores Ortográficos de San Cristóbal
 
Reseña tratado ii
Reseña tratado iiReseña tratado ii
Reseña tratado ii
 
estudios_de_la_lengua_schuller.pdf
estudios_de_la_lengua_schuller.pdfestudios_de_la_lengua_schuller.pdf
estudios_de_la_lengua_schuller.pdf
 
La narrativa en el siglo XIV
La narrativa en el siglo XIVLa narrativa en el siglo XIV
La narrativa en el siglo XIV
 
Español o Castellano
Español o CastellanoEspañol o Castellano
Español o Castellano
 
Examen unidad 1 3º eso- corregido
Examen unidad 1  3º eso- corregidoExamen unidad 1  3º eso- corregido
Examen unidad 1 3º eso- corregido
 

Similar a 10015063

Th 42 003_193_0
Th 42 003_193_0Th 42 003_193_0
Th 42 003_193_0Suhsuzinha
 
An unknown scientific work of Michael Servetus. The Dioscorides from Sesma, T...
An unknown scientific work of Michael Servetus. The Dioscorides from Sesma, T...An unknown scientific work of Michael Servetus. The Dioscorides from Sesma, T...
An unknown scientific work of Michael Servetus. The Dioscorides from Sesma, T...Michael Servetus Research
 
Relacións Literarias Galiza-Norte de Portugal
Relacións Literarias Galiza-Norte de PortugalRelacións Literarias Galiza-Norte de Portugal
Relacións Literarias Galiza-Norte de PortugalVanetrevinpita
 
Los libros de coro de la Biblioteca Nacional. Ana Gallego, Raúl Luis, Jesús R...
Los libros de coro de la Biblioteca Nacional. Ana Gallego, Raúl Luis, Jesús R...Los libros de coro de la Biblioteca Nacional. Ana Gallego, Raúl Luis, Jesús R...
Los libros de coro de la Biblioteca Nacional. Ana Gallego, Raúl Luis, Jesús R...Biblioteca Nacional de España
 
Catalogo publicaciones 2015 ILCYL
Catalogo publicaciones 2015 ILCYLCatalogo publicaciones 2015 ILCYL
Catalogo publicaciones 2015 ILCYLfinomeno
 
184287138 ana-maria-barrenechea-borges-y-el-lenguaje
184287138 ana-maria-barrenechea-borges-y-el-lenguaje184287138 ana-maria-barrenechea-borges-y-el-lenguaje
184287138 ana-maria-barrenechea-borges-y-el-lenguajeElena Arcaus de Labadie
 
Documentos anteriores a 1800 sobre animales en la BNE-texto
Documentos anteriores a 1800 sobre animales en la BNE-textoDocumentos anteriores a 1800 sobre animales en la BNE-texto
Documentos anteriores a 1800 sobre animales en la BNE-textoAlicia López González
 
Alatorre a los 1001 años de la lengua española
Alatorre a   los 1001 años de la lengua españolaAlatorre a   los 1001 años de la lengua española
Alatorre a los 1001 años de la lengua españolapaloma40
 
Cantos populares
Cantos popularesCantos populares
Cantos popularesMaddy889
 
Año 2016 n.º 1
Año 2016 n.º 1Año 2016 n.º 1
Año 2016 n.º 1fjgn1972
 
Recordando a los Restrepo Escobar
Recordando a los Restrepo Escobar Recordando a los Restrepo Escobar
Recordando a los Restrepo Escobar Enrique Posada
 
Los códices coloniales mexicanos 2019
Los códices coloniales mexicanos    2019Los códices coloniales mexicanos    2019
Los códices coloniales mexicanos 2019Marien Espinosa Garay
 
Espinosa, baruch etica demostrada segun el orden geométrico
Espinosa, baruch etica demostrada segun el orden geométricoEspinosa, baruch etica demostrada segun el orden geométrico
Espinosa, baruch etica demostrada segun el orden geométricoMiguel Angel Zamora
 

Similar a 10015063 (20)

Th 42 003_193_0
Th 42 003_193_0Th 42 003_193_0
Th 42 003_193_0
 
Día del Idioma
Día del IdiomaDía del Idioma
Día del Idioma
 
An unknown scientific work of Michael Servetus. The Dioscorides from Sesma, T...
An unknown scientific work of Michael Servetus. The Dioscorides from Sesma, T...An unknown scientific work of Michael Servetus. The Dioscorides from Sesma, T...
An unknown scientific work of Michael Servetus. The Dioscorides from Sesma, T...
 
Las églogas de Garcilaso de la Vega
Las églogas de Garcilaso de la VegaLas églogas de Garcilaso de la Vega
Las églogas de Garcilaso de la Vega
 
Relacións Literarias Galiza-Norte de Portugal
Relacións Literarias Galiza-Norte de PortugalRelacións Literarias Galiza-Norte de Portugal
Relacións Literarias Galiza-Norte de Portugal
 
Los libros de coro de la Biblioteca Nacional. Ana Gallego, Raúl Luis, Jesús R...
Los libros de coro de la Biblioteca Nacional. Ana Gallego, Raúl Luis, Jesús R...Los libros de coro de la Biblioteca Nacional. Ana Gallego, Raúl Luis, Jesús R...
Los libros de coro de la Biblioteca Nacional. Ana Gallego, Raúl Luis, Jesús R...
 
500 años de libros
500 años de libros500 años de libros
500 años de libros
 
Catalogo publicaciones 2015 ILCYL
Catalogo publicaciones 2015 ILCYLCatalogo publicaciones 2015 ILCYL
Catalogo publicaciones 2015 ILCYL
 
184287138 ana-maria-barrenechea-borges-y-el-lenguaje
184287138 ana-maria-barrenechea-borges-y-el-lenguaje184287138 ana-maria-barrenechea-borges-y-el-lenguaje
184287138 ana-maria-barrenechea-borges-y-el-lenguaje
 
Documentos anteriores a 1800 sobre animales en la BNE-texto
Documentos anteriores a 1800 sobre animales en la BNE-textoDocumentos anteriores a 1800 sobre animales en la BNE-texto
Documentos anteriores a 1800 sobre animales en la BNE-texto
 
Alatorre a los 1001 años de la lengua española
Alatorre a   los 1001 años de la lengua españolaAlatorre a   los 1001 años de la lengua española
Alatorre a los 1001 años de la lengua española
 
Cantos populares
Cantos popularesCantos populares
Cantos populares
 
ÚLTIMOS AÑOS
ÚLTIMOS AÑOSÚLTIMOS AÑOS
ÚLTIMOS AÑOS
 
Año 2016 n.º 1
Año 2016 n.º 1Año 2016 n.º 1
Año 2016 n.º 1
 
Recordando a los Restrepo Escobar
Recordando a los Restrepo Escobar Recordando a los Restrepo Escobar
Recordando a los Restrepo Escobar
 
Boquejo #5
Boquejo #5Boquejo #5
Boquejo #5
 
Los códices coloniales mexicanos 2019
Los códices coloniales mexicanos    2019Los códices coloniales mexicanos    2019
Los códices coloniales mexicanos 2019
 
Euskera
EuskeraEuskera
Euskera
 
Tratado de Brujería Vasca
Tratado de Brujería VascaTratado de Brujería Vasca
Tratado de Brujería Vasca
 
Espinosa, baruch etica demostrada segun el orden geométrico
Espinosa, baruch etica demostrada segun el orden geométricoEspinosa, baruch etica demostrada segun el orden geométrico
Espinosa, baruch etica demostrada segun el orden geométrico
 

Más de Leonardo Alegría

Más de Leonardo Alegría (20)

V for Vendetta Volumen 2
V for Vendetta Volumen 2V for Vendetta Volumen 2
V for Vendetta Volumen 2
 
V for Vendetta Volumen 1
V for Vendetta Volumen 1V for Vendetta Volumen 1
V for Vendetta Volumen 1
 
Hokuto no ken vol 01 El Puño de la Estrella del Norte
Hokuto no ken  vol 01 El Puño de la Estrella del NorteHokuto no ken  vol 01 El Puño de la Estrella del Norte
Hokuto no ken vol 01 El Puño de la Estrella del Norte
 
Artbook AKIRA
Artbook AKIRAArtbook AKIRA
Artbook AKIRA
 
Ingenieria materiales askeland
Ingenieria materiales   askelandIngenieria materiales   askeland
Ingenieria materiales askeland
 
Tema 08 estadistica
Tema 08 estadisticaTema 08 estadistica
Tema 08 estadistica
 
Tema 07 estadistica
Tema 07 estadisticaTema 07 estadistica
Tema 07 estadistica
 
Tema 05 estadistica
Tema 05 estadisticaTema 05 estadistica
Tema 05 estadistica
 
Tema 04 estadistica
Tema 04 estadisticaTema 04 estadistica
Tema 04 estadistica
 
Tema 03 estadistica
Tema 03 estadisticaTema 03 estadistica
Tema 03 estadistica
 
Tema 02 estadistica
Tema 02 estadisticaTema 02 estadistica
Tema 02 estadistica
 
Tema 01 estadistica
Tema 01 estadisticaTema 01 estadistica
Tema 01 estadistica
 
Vectores
VectoresVectores
Vectores
 
El poder del pensamiento annie besant
El poder del pensamiento   annie besantEl poder del pensamiento   annie besant
El poder del pensamiento annie besant
 
El libro del shiatsu paul lundberg
El libro del shiatsu   paul lundbergEl libro del shiatsu   paul lundberg
El libro del shiatsu paul lundberg
 
Wilson,gurdjieff,guerra contra el sueño
Wilson,gurdjieff,guerra contra el sueñoWilson,gurdjieff,guerra contra el sueño
Wilson,gurdjieff,guerra contra el sueño
 
Tolle, eckhart una nueva tierra
Tolle, eckhart   una nueva tierraTolle, eckhart   una nueva tierra
Tolle, eckhart una nueva tierra
 
Tolle, eckhart el silencio habla
Tolle, eckhart   el silencio hablaTolle, eckhart   el silencio habla
Tolle, eckhart el silencio habla
 
Dan millman inteligencia espiritual
Dan millman inteligencia espiritualDan millman inteligencia espiritual
Dan millman inteligencia espiritual
 
Yoshikawa eiji la leyenda del samurai musashi
Yoshikawa eiji   la leyenda del samurai musashiYoshikawa eiji   la leyenda del samurai musashi
Yoshikawa eiji la leyenda del samurai musashi
 

10015063

  • 1. DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO a DE JOSE M. ODRIOZOLA Y L.L.BONAPARTE M.ª C A R M E N E T X E B A R R I A J OSÉ M.ª E T X E B A R R I A
  • 2. 1. DESCRIPCION DEL DICCIONARIO El diccionario tiene aspecto externo de libro de gran formato. Sus dimen- siones son 32,8 x 22 (1). Cuando lo abrimos vemos que las hojas son de tamaño folio y tienen rayas horizontales como un cuaderno. Tendrá alrededor de las 200 págs. o más. Hacia la tercera hoja comienza lo que es el diccionario. Son unas hojitas de 22 x 15 que están pegadas por el lomo en las hojas del libro grande. Cada hoja del libro grande lleva pegada una cuartilla del diccionario. Hay una pri- mera que tiene escrito a mano lo siguiente: «Un extracto hecho por Dn. José M.ª Odriozola maestro de instrucción primaria a la villa de Legorreta, pro- vincia de Guipúzcoa. Presente hecho a su Alteza el Príncipe Luis Luciano Buena Parte (sic) por el hijo del autor, Miguel Francisco de Odriozola, rector interino a la parro- quial de esta villa el día 17 de setiembre de 1856. Legorreta, 17 de stbre. 1856. Rector». El resto de la cuartilla está en blanco y el diccionario comienza en la cuar- tilla siguiente, que lleva el número 1. Las cuartillas están escritas por las dos caras pero sólo está numerada la hoja en el verso, no en el vuelto. La última hoja tiene el n.º 95, que son jus- tamente las hojas que tiene este diccionario. Está escrito todo a mano con letra muy clara. Pone la palabra en euskera, y su significado castellano: «Abadesa mongena = abadesa». Y así sucesivamente. De vez en cuando hay palabras escritas con tinta china roja que son las que añadió el propio Bonaparte y que se indican debi- damente en esta publicación. (1) Este trabajo se realizó en 1986 gracias a una pequeña ayuda de Eusko-Ikaskuntza, Sociedad de Estudios Vascos. De esta manera, podemos conocer y usar su contenido. Agradezco a Dña. Milagros Bidegain, las facilidades para usar el original. La labor de mecanografía, muy pesada en trabajos de esta clase ha corrido a cargo de M.ª Carmen Etxebarria. 17
  • 3. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA 2. LOS AUTORES En la única nota introductoria del diccionario aparece el nombre de uno de los autores y del donante. Pero creo que hay que incluir a Bonaparte tam- bién como autor. Cuando se comienza a leer el diccionario, con cierta frecuencia aparecen añadidas palabras escritas en rojo por el propio Bonaparte. La cantidad de añadidos no es despreciables. Dentro de la letra A hay 241 palabras añadidas. Así que creo que se puede decir correctamente que los autores son dos: Odriozola y Bonaparte. Sobre el padre, José M.ª Odriozola, no he podido conseguir datos, debido a que el archivo de Legorreta no está ordenado y buscar alguna pista suya supondría un trabajo muy largo. En cambio sí he obtenido algunos datos sobre el hijo, Miguel Francisco, que hizo el regalo a Bonaparte. Y que con ese gesto salvó el manuscrito que por lo menos en 1988 no ha desaparecido. Según datos facilitados por el archivero diocesano de Vitoria en carta del 25 de Marzo de 1986, «Miguel Francisco Odriozola y Garicano era hijo de D. José María y de D.ª Juana. Nació en Legorreta el 24-mayo-1821. Se ordenó a título de capellanía de sangre en la parroquia de Legorreta. El 5 abril 1872, fue nombrado párroco de Arama. Falleció el 20 abril 1893». Y en el archivo diocesano de Pamplona se conservan otros datos, que me los facilitó el archivero en carta del 11-III-1986. Dice así: «He consultado las fichas de ordenes y veo que D. Miguel Francisco se ordenó en prima tonsura en 1838; de subdiácono en 1847; de diácono y presbítero en 1848. No hay noticia de su rectoría interina en Legorreta. Pero sí hay el dato que el año 1845 se le adjudicó la capellanía fundada en Legorreta por Asen- cio de Echeverría» (2). Este diccionario viene incluido en el Catálogo de los manuscritos reuni- dos por el príncipe L.L. Bonaparte, publicado en la revista Euskera de 1984 (3). En efecto, el n.º 308 de ese catálogo tiene el siguiente encabezado: José María de Odriozola. Vocabulario Vasco-Español (Å-Z). Está incluido en el apartado «Dialectos sin identificar» — Su autor fue «maestro de Instrucción primaria en la Villa de Legorreta». (2) Agradezco estos datos a los archiveros diocesanos de Vitoria y de Pamplona. (3) XXIX, 1984, 107. 18
  • 4. DICCIONARIO INEDlTO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE Respecto al coautor, príncipe Bonaparte no conozco una biografía tal como se merece, de parte de los vascólogos y vascófilos. Cito algunas breves biografías y noticias sobre su vida que se han publicado. Su amplia corres- pondencia con sus colaboradores, nos da muchas noticias (4). Los méritos contraídos por Bonaparte respecto al euskera no sólo se deben a la cantidad de datos que recogió, sino también por la calidad y exac- titud al verificar esos datos. No debemos olvidar que además de recoger materiales por correspondencia, hizo «cinco excursiones» lingüísticas y reco- gió directamente de los informantes datos lingüísticos. Por ejemplo la sistematización del verbo auxiliar por dialectos que él hizo nos es imprescindible hoy si queremos conocer algo acerca de dicho verbo en toda su extensión. Y esta necesidad es más imperiosa en el caso del Alto y del Bajo Navarro, porque su sistematización del verbo es la única global que tenemos. Persona más autorizada que yo ha expresado, los valores y limitaciones del príncipe, aunque parece que los hemos olvidado. «El príncipe Luis Luciano Bonaparte precursor de la dialectología moderna, es casi una culmi- nación de la dialectología vasca, pues en varios aspectos nos hemos conten- tado desde entonces con vivir de su copiosa herencia que en buena parte en aquella, nada despreciable, que sigue inédita, no ha sido después debidamen- te utilizada» (5). Aún siendo conscientes de sus limitaciones, tenemos que admitir, que el hecho indiscutible de que la clasificación de los dialectos de Bonaparte haya sido aceptada por todos los autores posteriores con pequeñas variantes, es ciertamente una prueba de su acierto general (6). Creo que se puede concluir razonablemente que el diccionario pertenece, dentro del dialecto guipuzcoano, al euskera de Goierri, y más en concreto al euskera de Legorreta.’ Nos inclinan a ello el autor principal y su hijo, que son nativos y han vivi- do en dicho pueblo, la mayor parte de su vida. No citan ninguna fuente escri- ta, por lo que se puede suponer que recogieron el euskera de su propio pue- blo, que era el que mejor conocían. Por otra parte no aparecen palabras características pertenecientes a los los otros dialectos orientales ni al vizcaíno. Los únicos casos de palabras de dia- (4) Para obtener información sobre L.L. Bonaparte hay que recurrir a Euskal bibliografia de J. BILBAO. He aquí algunos de los autores que hay que consultar en esa obra: P. ALTUNA, N. ALZOLA, L. AQUESOLO, E. ERNAULT, C. GONZALEZ DE ECHEGARAY, A. IRIGARAY, A. IRIGOYEN, P. de YRIZAR, G. LACOMBE, M. LEKUONA, L. MICHELENA, J. de RIEZU, J. RUIZ de LARRINAGA, P. J. SAMPER, H. SCHUCHARDT, J. de URQUIJO, Ph. VEYRIN, J. VILLALONGA y J. VINSON, entre otros. (5) L. MICHELENA, Sobre el pasado de la lengua vasca, pág. 24. (6) Para ver resumidos los aspectos positivos y las limitaciones del trabajo de Bonaparte, ver ibi., 24- 39. 19
  • 5. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA lectos más orientales están incluidos por el Príncipe Bonaparte. Se citan más abajo algunos ejemplos. Y además aparecen algunas ‘eufonías’ en la terminología de Bonaparte, que continúan hoy vigentes en Legorreta y en otras zonas del Goiherri guipuzcoano. Por ejemplo: anquea arbolen moteaz, egaberea, belea, olea. 3. GRAFIA DE LAS PALABRAS DEL DICCIONARIO La grafía que usan los autores es una mezcla de grafía castellana y grafía vasca. El diccionario está ordenado alfabéticamente y estas son las letras que usan los autores en la distribución: A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, L, M, N, O, P, Q, R, S, T U, Y Z. En las grafías de las vocales están las cinco conocidas. Para los diptongos también las mismas vocales, aunque no especifica cuando fonéticamente hay diptongo o no. Tenemos que valernos de la pronunciación actual. En las con- sonantes tenemos las siguientes grafías, con sus equivalencias actuales: grafía grafía del actual diccionario b b, v = sonido vasco b: abiadura, aberea, erbia, videa, olivoa j ge, j = sonido vasco [x]: getci «ordeñar», gechi «desmontar» ill jancia, janaritu, jan, jaiqui, jocalaria, Jesu Christo, jos- torratza ga ga ge gue ainguerua, aguindu, aguiña, agorra, agaatu, aguerpena, gi gui agurea, agueria, chingorra go go gu gu ka ca ke que abarcac, adisquidea, carramarroa, carea, sacatu, quendu, ki qui aculloa, quea, picoa, colcoa ko co ku cu c aci, cicellua, cipotza, ciquiña, lucea, adierazo, ezagutu, z z ezcalua 20
  • 6. DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE s s aidetasuna, ainbeste, iñauslea x x auxe y axaria tz tz tc z aroz aulquian trabajacen duena, artcea, chertatcea, eltcea c «olla»; eltcetzarra «ollaza», ciquintcea, pensioa cobratcen duena ts ts arratsaldea, atseguiña, arriigeltsoa tx ch chalupa, chacurra, chepecha, chermena, achurra, guchigo- rabera, ichua, ichusia, ille belcha, chicharea, choria f f afaldu, africarra, afurua, cifra il ll amatzallea, anilla berrungoa, chillan-a, compontzallea in ñ adiña, eguiña, osiña y leyoa, leyala, maya, ezcongaya, maychoa, odeya 4. ESTE DICCIONARIO Y OTROS DE LA EPOCA Es curioso que un maestro haya hecho un diccionario así. Demuestra que tenía interés por el euskera, pero como otras muchas cosas del siglo pasado, no se publica. Quizá una de las limitaciones de Bonaparte fuera no publicar más diccionarios de entre el material que recogió. Respecto a los dialectos italianos actuó también de forma parecida. Reco- gió muchos textos obtenidos por medio de traducciones. Pero no publicó ningún diccionario amplio. En cambio por la misma época se publicaron diccionarios de diversos dialectos italianos. De todos modos muchos manuscritos vascos que recogió él siguen «en el limbro de las bibliotecas». Quizá las generaciones siguientes deberían haber hecho algo más. Toda- vía queda trabajo abundante por hacer. Por eso aunque esta advertencia la hizo Michelena en 1962, sigue siendo válida hoy. Este diccionario no es el de LARRAMENDI vuelto al revés. O sea coger Larramendi y poner primero la palabra en euskera y luego en castellano. Ni tampoco es copia de algún otro diccionario que se conociera por aquella época. Hay suficiente número de palabras inexistentes en Larramendi como para deducir eso. Por ejemplo: celaya «prado, pradería, era»; acullua «aguijón»; cabilla «clabija»; cacasteguia «cacoal»; campora «afuera»; cementerioa «cementerio; arbazta «justo»; asa «aliento»; ascorequicoa «de mucho»; asa- ria «zaguán»; ayenatu «desaparecer»; clera «creta»; intzurza «pantano»; muñoa «collado, colina». Y otras más. 21
  • 7. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA En algunas palabras en las que coinciden, Larramendi pone un significan- te vasco que no sé si lo habría aplicado él, o se usaba así entre algunos escri- tores y hablantes, y en algunos casos es un neologismo. Por ejemplo: Larramendi Odriozola-Bonaparte cadete zaldun berezia cadetea cafetera cafeontzia cafetera calabaza cucurbita calabaza calabozo lecotza calabozoa calendario egunaria calendarioa calvario buruezurtza calvarioa calvo illebaquea calvoa camisola gañeco alcandora camisola campamento etzauntza campamentua canal urjoala canala Los ejemplos se podrían continuar. Odriozola tiene una tendencia muy marcada a acoger préstamos castella- nos en gran abundancia. Además de los arriba citados he aquí algunos más: aboztua, accioa, accidentea, acomodatu, castigatu, costilla, costumbre, muralla, musiqueroa, cementerioa, cicateroa, colectorea, colocatu, etc. A veces incluye algunas variantes fonéticas: acullua, aculloa; aceria, aza- ria. Campaya, que Larramendi escribe campaia. Lo mismo odeya y otros ejemplos que he citado al hablar de la grafía. En algunos casos hay adaptación del primer significado o del significado más conocido: aurreratu «avanzar, anticipar, aprovechar, adelantar»; bidazo- rro «maleta, o balija»; catamotza «tigre». En palabras derivadas, usa con frecuencia el sufijo -tzailea y el sufijo -ro, -tasun, -le, -ar, -garria, -keria, -kiro (ciquinquiro) -ria; -tegia, -guiña. Y para la nominalización el sufijo -tzea. A veces recurre a perífrasis para traducir una palabra castellana: aberen sendatzallea; aroz aulquian trabajacen duena, escola maisuaren emaztea «maestra», esquean dabillena «mendigo»; tellatua erretellatcea «retejar». Bonaparte añade palabras principalmente de los dialectos orientales: aguitz, arras AN, BN; pero también otras: apaidiña (G) auendatu (L). Hay por fin algunas palabras cuyo significado no es correcto: Ciraun «vívora»; tohaya «tohalla». O están mal escritas: atorraina en lugar de ota- rraina. 22
  • 8. DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE 5. PUBLICACION ACTUAL Las palabras van en el orden alfabético que les dio su propio autor. Tam- bién van en el orden que tienen en el manuscrito: o sea primero va la forma en euskera y luego la castellana. Ni siquiera Larramendi en su diccionario trilingüe usó esa clasificación, sino que puso la palabra en castellano y luego su correspondencia euskérico. Es cierto también que Larramendi hizo un dic- cionario vasco-castellano. Pero permaneció inédito hasta 1967 (7). La grafía es la original tanto en euskera como en castellano. Cuando la palabra ha sido introducida por Bonaparte, se indica añadiéndole las siglas Bona. Se indica también la vigencia y uso actual de cada palabra en Legorreta y Usúrbil. Para ello en Legorreta se ha tomado un informante nativo: José M.ª Izagi- rre Iztueta, de 54 años, nacido y vivido siempre en Legorreta. Es bilingüe pero usa más el euskera. Encuestadora, Arantxa Izagirre, licenciada en filolo- gía vasca. Fecha de la encuesta: marzo de 1986. En Usúrbil la informante ha sido María Azkonobieta de 46 anos nacida y vivida siempre en Usúrbil. Es bilingüe, pero usa más el euskera. Encuestado- ra, Coro Segurola licenciada en Filología Vasca. La fecha de la encuesta: marzo de 1986. Para indicar si una palabra es conocida y usada hoy en ambos pueblos, se añade entre paréntesis la sigla de cada pueblo: Leg. y Us. En los casos en que la palabra va con transcripción fonética, eso significa que está vigente y se usa en Usúrbil, aunque no aparezca otra indicación, pues todas las palabras en transcripción fonética pertenecen al léxico de ese pueblo (8). Cuando la palabra no tiene ninguna indicación especial, significa que aunque aparece en este diccionario las actuales informantes o no la conocen, o no la consideran como palabra vasca. Estas páginas intentan aportar un granito para conocer algo mejor la lexicografía vasca del siglo XIX, que tiene todavía otras piezas inéditas. Y puede servir para añadir una fuente más al excelente Diccionario General Vasco de L. MICHELENA y colaboradores que no lo incluye entre el material de las ‘Referencias bibliográficas’ (9). Y por último es una fuente más para conocer cómo era la lexicografía vasca durante el s. XIX en el que quedan todavía varias otras piezas inéditas o editadas sólo en parte. (7) P. ALTUNA, ‘Larramendi’ren iztegi berria’, Euskera, 1967, XII, 139-300. (8) En las transcripciones, r fuerte seguida de b, d, g, convierte a éstas en fricativas, aunque posiblemente en algunos casos, no aparezca esa grafía fonética. Lo mismo sucede a la b que sigue a una l. B, d, g intervocálicas son siempre fricativas. Esta nota vale para todas las transcripciones fonéticas que hay. Aunque debido a problemas de imprenta y de tiempo aparezca en algún caso otra grafía. (9) L. MICHELENA y colaboradores, Diccionario general vasco, XVII-XLVI. 23
  • 9. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA 6. CUERPO DEL DICCIONARIO A A = ah, Ha (Bona., Us., Leg.) Adarra = Cuerno o Asta cornamenta (Bona., Abadesa mongena = Abadesa Us., Leg.) Abadía = Abadía Adarra = Rama (Us., Leg.) Abanicatu = Abanicarse (Us., Leg.) Ademana = Ademan Abanicua = Abanico (Us., Leg.) Adiera = Entendimiento (Bona.) Abarasca = Panal Adierazo = Significar, Indicar, Denotar Abarcac = Abarcas (Us., Leg.) [aja:si] (Bona.) Abarrotsa = Ruido (Bona.) Adieraztea = Significación, Sentido (Bona., Abea = Viga (que regenta otras) (Leg.) Us., Leg.) Abendua = Diciembre Adviento (Bona., Adina = Edad [edadia] (Bona.) Us., Leg.) Adiña = Tanto como, Tan como (Bona., Us., Aberastasuna = Riqueza (Us., Leg.) Leg.) Aberastua = Enriquecido, (Us., Leg.) Adisquidea = Amigo (Us., Leg.) Aberatsa = Rico (Us., Leg.) Adisquidegarria = Amigable Aberea = Animal, Bruto, Bestia, Ganado Adisquidetasuna = Amistad (Us., Leg.) (mayor) (Bona., Us., Leg.) Aditu = Oir, Entender (Bona., Us.) Aberen sendatzallea = Albeitar [betenayua] Aditua = Oido (Us.) Aberia = Haberia (Us., Leg.) Aditzallea = Auditor o Oidor Abiadura = Ventajo que se toma para saltar Administratu = Administrar (Us., Leg.) [abiya] (Bona., Leg.) Administratua = Administrado (Us., Leg.) Abilidadea = Abilidad (Us., Leg.) Administratzallea = Administrador (Us., Abitua = Hábito (Us., Leg.) Leg.) Aboztua = Agosto (Us., Leg.) Adobatu = Remendar Absolvicioa = Absolución (Us., Leg.) Adobatua = Remendado Absolvitu = Absolver Adoragarria = Adorable (Us., Leg.) Accidentea = Accidente (Us., Leg.) Adoratu = Adorar (Us., Leg.) Accioa = Acción (Us., Leg.) Adoratua = Adorado (Us.) Aceituna oliogaia = Aceituna (Us., Leg.) Adoratzallea = Adorador (Us., Leg.) Acendatua = Acendado Adrea = Regto (Bona.) Acentoa = Acento (Us., Leg.) Adrebaguea = Irregular (Bona.) Acequia = Acequia (Us.) Adregoquia = Regular (Bona.) Aceria = Zorro (Bona., Us., Leg.) Adrillua = Ladrillo [ladrilua] (Bona., Leg.) Aci = Crecer, criar, Educar (Bona., Us., Adreztua = Aderezado Leg.) Aduana = Aduana (Us., Leg.) Acia = Crecido (Us., Leg.) Aduanazaya = Aduanero (Leg.) Acia = Simiente, o semilla (Us., Leg.) Adulterioa = Adulterio Atienda = Hacienda (Us., Leg.) Adulteroa = Adúltero Aciera = Crianza (Leg.) Adverbioa = Adverbio (Bona.) Acolitoa = Acólito (Us., Leg.) Afaldu = Cenar (Us., Leg.) Acomodagarria = Acomodable (Leg.) Afaria = Cena (Us., Leg.) Acomodatu = Acomodar (Leg.) Africarra = Africano (Us., Leg.) Acomodatua = Acomodado (Leg.) Afurua = Aforo Acordatu = Acordar (Us., Leg.) Afuratu = Aforar Acordatua = Acordado (Leg.) Agaatu = Apalear Acordatzallea = Acordador (Leg.) Agaatua = Apaleado Aculloa = Aguijón (Bona., Us., Leg.) Agacaria = Apaleador Acullua = Aguijón (Us., Leg.) Agalla tinta eguitecoa = Agalla Achurra = Azada (Bona., Us., Leg.) Agasagatua = Agasajo Adarmea = Adarme (Us.) Agente = Agente (Us., Leg.) 24
  • 10. DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE Agonia = Agonía (Us., Leg.) Aitazquiatu = Achacar Agonizantea = Agonizante (Leg.) Aitzuloa = Gruta (Bona., Us., Leg.) Agonizatu = Agonizar (Us., Leg.) Aitzurra = Azada (Bona., Us., Leg.) Agorra = Setiembre (Us., Leg.) Aizcora = Hacha (Us., Leg.) Aguardientea = Aguardiente (Us., Leg.) Aizcoraren quirtena = Mango de hacha Agueria = Manifiesto (Bona., Us., Leg.) (Us., Leg.) Aguerpena = Aparecimiento (Us., Leg.) Aizpa = Hermana (de la hermana) (Bona., Aguertu = Aparecer (Us., Leg.) Us., Leg.) Aguertua = Aparecido (Us., Leg.) Ajustatu = Ajustar (Us., Leg.) Aguinaldoa = Aguinaldo (Us., Leg.) Ajustatua = Ajustado (Us., Leg.) Aguindaria = Prometedor [a intaja] = na- Ajustea = Ajuste (Us., Leg.) gusi (Leg.) Ala = Así (Us.) Aguindu = Prometer, Mandar (Bona., Us., Alaba = Hija (Us., Leg.) Leg.] Alabanza = Alabanza (Us., Leg.) Aguindua = Prometido (Us., Leg.) Alabarda = Alabarda Aguiña = Muela (Us., Leg.) Alabardada = Alabardazo Aguitz = Alto, Fuerte (Bona.) Alabardería = Alabardero Agurea = Muy viejo (Bona., Us., Leg.) Alabatu = Alabar (Us., Leg.) Ai = ay (Bona., Us., Leg.) Alabatua = Alabado (Us., Leg.) Aicea = Soplo o Viento, aire (Bona., Us., Alacoa = Semejante (Bona., Us., Leg.) Leg.) Alaja = Alaja (Us., Leg.) Aicechoa = Airecillo (Us., Leg.) Alajatu = Alajar (Leg.) Aicemallea = Soplador, Abanico (Bona., Alajatua = Alajado (Leg.) Us., Leg.) Alambrea = Alambre (Us., Leg.) Aiceman = Soplar (Leg.) Alaratu = Cacarear (Bona.) Aicetea = Ventarron (Bona., Us.) Alardea = Alarde Aicetoa = Ventilar (Bona., Us.) Alarguna = Viudo, Viuda (Bona., Us., Leg.) Aidea = Pariente (Leg.) Alaya = Alegre, Vigoroso, Fuerte (Bona., Aidetasuna = Parentesco Us., Leg.) Ainbat = Tanto, Tanto como, Tanto cuanto Alasaya = Cuenda [a a] (Bona., Leg.) Alba = Alba (Us.) Ainbeste = Tanto (Us., Leg.) Alba eguanza = Alba Ain = Tan (Us., Leg.) Albait = A poder ser (Bona., Us.) Aingerua = Angel (Us., Leg.) Albarda = Albarda Aingueru guardacoa = Angel de guarda Alberchicua = Albérchico (Us.) (Us., Leg.) Alboa = Costado (Bona., Us., Leg.) Ainguira = Anguila (Us., Leg.) Alboroquea = Alboroque Aiñ = Tan (Us., Leg.) Alborotatu = Alborotar (Us., Leg.) Airea = Aire (Leg.) Alborotatua = Alborotado (Us., Leg.) Aisa = Fácilmente (Bona., Us., Leg.) Alborotatzallea = Alborotador (Us., Leg.) Aita = Padre (Us., Leg.) Alborotoa = Alboroto (Us., Leg.) Aitabisaba = Bisabuelo (Bona.) Alcabala = Alcabala Aitaguiatreba = Suegro (Bona., Us., Leg.) Alcabalen zaya = Alcabalero Aitaguiarraba = Suegro (Us., Leg.) Alcahueta = Alcahuete (Us., Leg.) Aitaguiasaba = Bisabuelo Alcancea = Alcance (Us.) Aitaguiasabaren aita = Tatarabuelo Alcandora = Camisa (de hombre) (Bona., Aitapontecoa = Padrino (Us.) Us., Leg.) Aita Santua = Papa (Us., Leg.) Alcanfora = Alcanfor (Us.) Aitona = Abuelo (Us., Leg.) Alcanforatu = Alcanforar (Us.) Aitortu = Confesar (Bona., Us., Leg.) Alcanzaria = Alcanzador Aitu = Acabar (Bona., Us., Leg.) Alcanzatu = Alcanzar (Us.) Aitza = Peña (Us., Leg.) Alcanzatua = Alcanzado (Us.) Aitzaquia = Achaque, Pretexto (Bona., Us., Alcarrequin = Juntos, Entre si, Uno con otro Leg.) (Bona., Us., Leg.) 25
  • 11. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA Alcatea = Alcalde (Us., Leg.) Altzaima = Acero (Us.) Alcatearen tenientea = Teniente Alcalde Altzairutu = Acerar (Us.) (Us., Leg.) Altzairutua = Acerado (Us.) Alcoba = Alcoba (Us.) Altzairutzaillea = Acerador (Us.) Aldamioa = Andamio (Us., Leg.) Allorbea = Alholba (Us.) Aldapa = Cuesta, Costanero (Bona., Us., Ama = Madre (Us., Leg.) Leg.) Amabi = Doce (Bona., Us., Leg.) Aldarea = Altar (Us., Leg.) Amabigarrena = Duodécimo (Bona., Us., Aldarearen aurreco jantcia = Frontal (Us., Leg.) Leg.) Amabisaba = Bisabuela (Bona.) Aldatu = Plantar (Bona., Us., Leg.) Amabost = Quince (Bona., Us., Leg.) Aldea = Aldea Amabostgarrena = Decimoquinto (Bona., Aldean = Lado, Parte, Cerco (Bona., Us., Us., Leg.) Leg.] Amagarria = Amable - Alderatu = Acercar ([arimatu] gehiago Us., Amagarriro = Amablemente Leg.] Amaguiarreba = Suegra (Vs.) Alderatua = Acercado (Us., Leg.) Amaguiaseba = Bisabuela Aldereguin = Separar [aldeî ] (Bona.,) Amaguiasabaren ama = Tatarabuela Aldia = Vez, Tiempo (Bona., Us., Leg.) Amaica = Once (Bona., Us., Leg.) Aldian = Cada vez (Bona., Us., Leg.) Amaicagarrena = Undécimo, Onceno (Bo- Alea = Grano, Cercar (Bona., Us., Leg.) na., Us., Leg.) - Alegueratu = Alegrar [alegratu] Amairu = Trece (Bona., Us., Leg.) Alegueratua = Alegrado Amairugarrena = Decimotercio (Bona., Us., Aleguerea = Alegre Leg.) Alegueria = Alegría Amapontecoa = Madrina Alfangea = Alfange Amalau = Catorce (Bona., Us., Leg.) Alferqueria = Haraganeria (Bona., Us., Amalaugarrena = Decimocuarto (Bona., Leg.) Us., Leg.) Alfereza = Alférez Amar = Diez (Bona., Us., Leg.) Alforja = Alforja (Us.) Amargarrena = Décimo (Bona., Us., Leg.) - - Alfraqueta = Alpargata [alpargata] [apretak] Ammarratu = Amarrar gehiago Amarmillagarrena = Diez milésimo (Bona., Algara = Carcajada (Bona., Us., Leg.) Us.) Algodoya = Algodón (Us., Leg.) Amarratua = Amarrado (Us.) Alicateac = Alicates (Us., Leg.) Amarratzallea = Amarrador (Vs.) Alizan = Poder (Bona., Us.) Amarrena = Diezmo (Us.) Almacena = Almacén (Us., Leg.) Amasei = Diez y seis (Bona., Us., Leg.) Almaice motrairua = Almirez Amaseigarrena = Decimosexto (Bona., Us., Almendra = Almendra (Leg.) Leg.) Almeriza = Almirez (Bona.) Amatu = amar (Us.) Almirantea = Almirante (Us., Leg.) Amatua = amado ([maíía] ere asko Us.) Almoneda = Almoneda Amatzallea = Amador Ahnuada = Almuada (Us.) Amazazpi = Diez y siete (Bona., Us., Leg.) Alojamentua = Alojamiento (Us.) Amazazpigarrena = Decimoséptimo (Bona., Alojatu = Alojar (Us.) Us., Leg.) Alojatua = Alojado (Us.) Amesquillea = Soñador Alorta = Fruta (Bona.) Ametsa = Sueño (Bona., Us., Leg.) Alperqueria = Ociosidad (Us., Leg.) Ainbat = Tanto, Tanto más (Us., Leg.) Alperra = Ocioso (Leg.) Ametseguin = Soñar (Us., Leg.) - Alporcha = Alforja [alproxa] (Bona.) Ametsetacoa = Soñado (Us., Leg.) Aíquia = Banco (Bona., Us.) Ametz arbola = Quegigo (Us.) Altistea = Perla (Bona.) Amildu = Derrocar (Us., Leg.) Altua = Alto (Bona., Us., Leg.) Amilla barrungoa = Chaleco Altza = Aliso (Us., Leg.) Amiltza = Precipicio (Bona.) 26
  • 12. DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE Amodiotsua = Amorioso (Us.) Us., Leg.) Amona = Abuela (Us., Leg.) Anzarra = Ganso (Us., Leg.) Amorioa = Amor (Us., Leg.) Anzueloa = Anzuelo (Us., Leg.) Amorratu = Rabiar (Bona., Us., Leg.) Añoa = Niebla o Añublo [la ua] Amorraya = Trucha (Bona., Us., Leg.) Aoa = Boca [aBa] [auBa] (Bona., Us., Leg.) Amparatu = Amparar (Us.) Aosapaya = Paladar (Leg.) Amparatua = Amparado (Us.) Aotcia = Carpintería ([aosteja] Us.) Amparatzallea = Amparador (Us.) Apaidiña = Padrino (Bona.) Amparoa = Amparo (Us., Leg.) Apaingarria = Adomable (Us.) Ampolla = Ampolla Apainduria = Ornamento (Us.) Ampollachoa = Ampolleta (Leg.) Apaingaya = Adorno (Us.) Amua = Anzuelo (Bona., Us.) Apaindu = Adornar, Engalanar (Bona., Us., Amucoa = Estopilla o Cerro (Us.) Leg.) Amurratua = Rabioso [amofatua] (Us.) Apaindua = Adornado (Us., Leg.) Amurraya = Trucha (Leg.) Apaintcea = Adornarse (Us., Leg.) An = Allí (Us., Leg.) Apaintzallea = Adornador (Us., Leg.) Anaya = Hermano (Bona., Us., Leg.) Apaiza = Clérigo (Us., Leg.) Anca = Pierna, Pie (Bona., Us., Leg.) Apala = Vasar o Anaquel (Us., Leg.) Ancaezurra = Cadera [Kadera = ixtara] - Apartamena = Apartamiento (Us., Leg.) Aparra = Espuma (Bona., Us., Leg.) Anche = Allí mismo (Us., Leg.) Apartatu = Apartar (Us., Leg.) Anchaba = Anchaba (Leg.) Apartatua = Apartado (Us., Leg.) Anchumea = Cabrito (Us., Leg.) Apartatzaillea = Apartador (Us., Leg.) Anciarra = Escarcha Aparta = Aparte (Us., Leg.) Ancinacoa = Anciano o Antiguo (Us., Leg.) Apartean = Separadamente (Bona., Us.) Ancianera = Antigüedad Apellidua = Apellido (Leg.) Andac = Andas Apeza = Cura (Bona.) Andinaya = Ambición (Us., Leg.) Apia = Nido (Bona., Leg.) Andia = Grande (Bona., Us., Leg.) Apirilla = Abril (Us., Leg.) Andiagoa = Mayor (Bona., Us., Leg.) Apita = Pendiente (Bona.) Andiena = Mayor (Bona., Us., Leg.) Aplicacioa = Aplicación (Us.) Anditasuna = Grandeza (Bona., Us., Leg.) Aplicatu = Aplicar (Us.) Anditu = Hinchar, Crecer (Bona., Us., Leg.) Aplicatua = Aplicado (Us.) Andrea = Mujer (Bona., Us., Leg.) Aposentua = Aposento Anega = Fanega Apostatu = Apostar [apustua egin] [xokatu] ´ Angarillac = Angarillas (eskilerak bezala, Apostatua = Apostado Us.) Apostolua = Apóstol (Us., Leg.) Angustia = Angustia Apostoluarra = Apostólico Angustiatu = Angustiar Apostoluaren batcera = Apostolado Angustiatua = Angustiado Apostoluen erara = Apostólicamente (Us.) Anilla = Anil (Bona., Us.) Apostura = Apuesta [apustua] (Bona., Us., Anima = Alma (Us., Leg.) Leg.] Animalia = Animal (Us., Leg.) Apotea = Verraco (Bona., Us., Leg.) Animatu = Animar (Us., Leg.) Apoyadera = Apoyador Animatua = Animado (Us., Leg.) Apoyatu = Apoyar (Us.) Animoa = Animo (Us., Leg.) Apoyatua = Apoyado (Us.) Animotsua = Animoso (Us., Leg.) Apoyoa = Apoyo (Us.) Anisa = Anís (Us.) Aprendiza = Aprendiz (Us.) Anitz = Mucho (Bona.) Aparta = Desmenuzar [beste esanahiaz: Anoa = Ración (Bona.) ederra!) (Bona., Us.) Anquea = Pierna [ahka] (Bona., Us., Leg.) Agurra = Cofron (Bona., Leg.) Antza = Semejanza (Bona., Us., Leg.) Ara = He allá, He aquí (Bona., Us.) Antzarra = Ganso (Bona., Us., Leg.) Arabera = Según (Bona., Us.) Antzecoa = Parecido, Semejante (Bona., Araguia = Carne (Us.) 27
  • 13. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA Arana = Ciruelo, Ciruela (Bona., Us., Leg.) Ari = andar, ocuparse (Bona., Us.) Aranaren fruta = Ciruela (Us., Leg.) Aria = Carnero (Us., Leg.) Arancela = Arancel Arichiquioa = Carnero castrado Aranza = Espina (Us.) Arilcaya = Debanadera o argadillo Araquiña = Carnicero (Us.) Arilla = Obillo Arateguia = Carnicería (Us., Leg.) Arin = Agilmente (Us., Leg.) Araura = Según (Bona.) Arindu = Agilitarse (Us., Leg.) Arauz = Según (Bona., Us.) Arintasuna = Agilidad (Us., Leg.) Arbazta = Justo (Bona.) Ariña = Ligero o agil (Bona., Us., Leg.) Arbia = Nabo (Bona., Us., Leg.) Ariquia = Carnero (la carne) (Bona., Us.) Arbisca = Insecto (Bona.) Aritza = Roble (Us., Leg.) Arbola = Arbol (Us., Leg.) Ariztia = Robledal (Us.) Arbol acerola eta aren fruta = Acerola Arlotea = Arlote (Us., Leg.) Arbolchiquia = Arbusto (Bona., Us.) Arma = Arma (Us., Leg.) Arbolen motea = Botón Armada = Armada (Us.) Arca = Arca Armadura = Armadura (Us.) Arcacusoa = Pulga (Us., Leg.) Armamentua = Armamento (Us.) Arcaitza = Peña (Bona., Us., Leg.) Armateguia = Armería (Us.) Arcaya = Vela (Bona.) Armatu = Armar (Us.) Arcedianoa = Arcediano Armazoya = Armazón (Us.) Archiduquea = Archiduque Armeroa = Armero (Us.) Archivatu = Archivar Armiarma = Arana (Us., Leg.) Archivatua = Archivado Armonia = Murmullo (Bona., Us., Leg.) Archivoa = Archivo Arotza = Carpintero (Us., Leg.) Arcosca = Cascajo (Bona.) Arozaulquian trabajacenduna = Evanista Arcoscorra = Cascajo [eBanista] (Us.) Arcua = Arco (Us.) Arozotu = Amotinar Arcumea = Cordero (Us., Leg.) Arozotua = Amotinado Ardagaya = Yesca (Us.) Arozotzallea = Amotinador Ardatza = Huso, Exe o cubo de rueda (Us., Arpeguia = Cara (Us., Leg.) Leg.] Arquitu = Hallar, Encontrar (Bona., Us., Ardaya = Yesca (Bona.) Leg.) Ardia = Oveja (Us., Leg.) Artachiquia = Mijo Ardita = Ochavo (Bona.) Artaldea = Rebano, Grey, Manada (Bona., Ardoa = Vino (Us., Leg.) Us.) Ardura = Cuidado (Bona., Us., Leg.) Artcea = Criba, o Baranda Area = Arena Artcecoduna = Acreedor (Us.) Arenala = Arenal Artceera = Acogida Argala = Flaco ([flakua] gehiago, Us.) Artea = Arte (Us.) Argaldu = Enflaquecer (Bona., Us.) Artea = Encina (Bona., Us.) Arguia = Luz, alumbrado, claro (Bona., Artean = Entre, mientras (Bona., Us., Leg.) Us.) Arteco = Entretanto, Entre (Bona., Us., Arguintza = Canteria (Us.) Leg.) Arguiña = Cantero (Us.) Arteguia = Redil o Cabaña Arguiollarra = Abubilla o Gallito SnMn Arteraño = Hasta que, Hasta (Bona., Us.) (Us., Leg.) Arteria = Arteria - Arquitu = Hallar ([arkitu] [bilatu]: gehiago Arteriacoa = Arterial Us.) Articasi = Estudiar (Bona.) - Arquitua = Hallado [arkitu] (Us.) Articuloa = Artículo (Us.) Arquitzallea = Hallador Artilleria = Artilleria (Us.) - Arguizaguia = Cera [argisaja] (Bona., Us.) Artilleroa = Artillero (Us.) Arguizaiguillea = Cerero Artista = Artista (Us., Leg.) Arguizaiteguia = Cerería Artoa = Maíz (Us., Leg.) - Arguizaya = Cera [ar isaja] (Us., Leg.) Artu = Tomar, Acoger, Recivir, Coger, Re- 28
  • 14. DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE coger (Us., Leg.) Arreoa = Arreo (Us., Leg.) Artua = Tomado, Acogido, u Recivido (Us., Arrestatu = Arrestar (Us.) Leg.] Arrestoa = Arresto (Us.) Artualdia = Tomadura (Us.) Arreta = Atención, Cuidado (Bona., Us.) Artza = Oso (Us., Leg.) Arretatu = Advertir Artzallea = Tomador o Acogedor (Us., Arretatua = Advertido Leg.) Arria = Piedra, Pedrisco, fema (sic) (Bona., Artzanora = Mastín (Bona.) Us., Leg.) Arzatu = Cribar Arricatu = Apedrear (Us.) Artzaya = Pastor (Bona., Us., Leg.) Arricatua = Apedreado (Us.) Arzaya = Pastor Arrigarria = Admirable (Bona., Us., Leg.) Arzobispoa = Arzobispo (Us., Leg.) Arrigarrizcoa = Admirable (Bona., Us.) Arzuloa = Rehoyo (Us., Leg.) Arrillua = Ladrillo (Bona.) Arra = Macho (Bona., Us., Leg.) Arri-igeltsoa = Espejuelo (Bona.) Arra = Gusano (Us., Leg.) Arrimatu = Arrimar (Us., Leg.) Arraa = Palmo (Us., Leg.) Arrimatua = Arrimado (Us., Leg.) Arra = Royo (Bona.) Arritu = Admirar (Bona., Us., Leg.) Arramarioa = Armario [armajua] (Us., Anitua = Atónito (Us., Leg.) Leg.) Arrizcoa = De piedra (Bona., Us., Leg.) Arrandeguia = Pescadería (Bona., Us.) Arroa = Vano (Bona., Us., Leg.) Arranoa = Aguila (Us., Leg.) Arroba = Arroba Arrantza = Pesca, Rebuzno (Bona., Us., Arrobia = Cantera (Us., Leg.) Leg.) Arrogancia = Arrogante (Us.) Arrantzalea = Pescador (Bona., Us., Leg.) - Arropa = Ropa [eropa] (Leg.) Arras = Totalmente, Muchísimo (Bona.) Arrosa = Rosa (Us., Leg.) Arrapatu = Agarrar, Pillar o Coger (Us., Arrotasuna = Vanidad (Bona., Us.) Leg.] Arrotia = Arrogante (Us.) Arrapatua = Agarrado, Pillado u Cogido Arrotu = Envanecer (Bona., Us., Leg.) (Us., Leg.) - Arrotza = Arroz [arosa] Arrapatzallea = Agarrador (Us., Leg.) Asa = Aliento (Bona.) Arrasaldea = Tarde ´- Asarratu = Reñir [aseretu] (Bona., Us., Arrasalde gosaldu = Merendar Leg.) Arrasalde gosaria = Merienda ´ - Asarrea = Riña [aseria] (Us., Leg.) Arrasatu = Demoler (Us.) Asarretu = Reñido, Reñir (Bona., Us., Leg.) Arrasatua = Demolido (Us.) Ascacorra = Soltadizo Arrasta = Arrastrar (Bona., Us.) Ascatu = Soltar (Us., Leg.) Arratoya = Ratón (Leg.) Ascatua = Soltado (Us., Leg.) Arratsa = Noche [gaBa] (Bona.) Ascatzallea = Soltador (Leg.) Arratsaldea = Tarde (Bona., Us., Leg.) Asco = Mucho (Bona., Us., Leg.) Arraultza = Huevo (Bona., Us., Leg.) Ascoc = Vario, varios (Bona., Us., Leg.) Arrauna = Remo (Bona., Us.) Ascoizan = Bastar (Bona., Us.) Arrautza = Huevo Ascorequicoa = De mucho (Bona.) Arraya = Pescado, Pez (Us., Leg.) Ascotan = Muchas veces, frecuentemente - Arraya = Raya [raja] (Bona., Us., Leg.) - Arrayatu = Rayar [rayatu] Ascoz = Mucho (Bona., Us.) - Arrayatua = Rayado [rajatua] Ase = Hartar (Bona., Us., Leg.) Arrazcoa = Adufe Asealdia = Hartazgo u hartura (Us., Leg.) Arrazoya = Razón (Bona., Us.) Aserratu = Reñir, Enfadar (Leg.) Arrea = Pardo; Rastrillo (Bona.) Aserratua = Reñido (Leg.) Arrea = Arado de muchos dientes (Leg.) Asi = Comenzar, Empezar (Bona., Us., Arren = Aunque, Sin embargo (Bona., Us.) Leg.) Arrendaera = Arrendamiento Asia = Comenzado (Us.) - Arrendatu = Arrendar [erentatu] Asiera = Principio (Bona., Us., Leg.) Arrendatua = Arrendado Asmagarria = Acertable (Us.) 29
  • 15. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA Asmatu = Acertar, Adivinar (Us., Leg.) Atsa = Asco Asmoa = Propósito (Bona., Us., Leg.) Atsecabea = Aflicción (Us., Leg.) Asmatua = Acertado (Us., Leg.) Atsecabetu = Afligir (Us., Leg.) Asmatzallea = Acertado (Us., Leg.) Atseguiña = Placer, Gusto, Contentamiento, Amasa = Aliento (Bona., Us., Leg.) Satisfacción (Bona., Us., Leg.) Amasea = Aliento Atseguinizan = Alegrarse (Us.) - ´ - Amasea artu = Alentar [arnasa:artu] (Us.) Atseguiña = Alegria, Placer, Gusto, Placen- Aspilla = Artezón o Cuerzo (Us., Leg.) tero (Bona., Us., Leg.) Aspoa = Fuelle (Us., Leg.) Atsoa = Antoñana, Vieja (Us., Leg.) Asqui = Harto, Bastante (Bona.) Atuna = Atún (Us., Leg.) Asquia = Grama Atunaren cecina = Mojama Asquidana = Bastante Aturditu = Aturdir (Us.) Asqueria = Ascosidad Aturditua = Aturdido (Us.) Astacaicua = Majadero [astokaîkua] (Bona., ´ Atza = Comezón, Sama Us.) - Atzapartu = Arañar [acamarkatu] Astea = Semana (Us., Leg.) Atzapartua = Arañado Asteaizquena = Miércoles (Bona.) Atzaparra = Araño, Garra, Zarpa Asteartea = Martes (Us., Leg.) - [acamarka] (Leg.) Asteazquena = Miércoles (Us., Leg.) Atzea = Parte trasera (Bona., Us.) Asteguna = Día de trabajo (Us.) Atzean = Tras, Detrás (Bona., Us., Leg.) Astelena = Lunes (Us., Leg.) Atzecoa = trasero (Bona., Us., Leg.) Asteoro = Semanalmente [astero] (Us.) Atzeguia = Cola (Bona.) Astigarra = File o Arce (Us.) Atzeguin = Rascar (Bona.) Astindu = Sacudir o Herir (Us., Leg.) Atzeman = Coger, Alcanzar (Bona., Leg.) Astindua = Sacudido (Us.) Atzenic = Ultimamente (Bona.) Astiro = Despacio Atzera = Atrás (Bona.) Astoa = Burro, Asno (Bona., Us., Leg.) Atzeratu = Atrasar (Bona., Us., Leg.) Asustatu = Asustar Atzo = Ayer (Us., Leg.) Asustatua = Asustado Au = Este, Esto, aquí (Bona., Us., Leg.) Ata = Anade (Bona.) Auba = Boca (Us.) Atabala = Tambor Aucia = Pleito (Bona., Us.) Atabumia = Aldaba Audiencia enzundea = Aundiencia Tribunal Ataquida = Compuerta (Bona.) Auendatu = Deplorar (Bona.) Asaria = Zaguán (Bona., Us.) Aundia = Grande (Us., Leg.) Atcean = Detrás (Us., Leg.) Aundia bada persona = Adulto (Leg.) Atceguin = Rascar o Frotar (Us.) Aundiagoa = Mayor (Bona., Us., Leg.) Atcerapena = Atraso (Us., Leg.) Aundiena = Mayor (Bona., Us., Leg.) Atceratua = Atrasado (Us., Leg.) Aunditsua = Divieso, Tumor (Us.) Atea = Puerta (Us., Leg.) Aunditu = Hinchar (Us., Leg.) Atea = Anade (Bona., Us., Leg.) Auntza = Cabra (Us., Leg.) Atera = Sacar (Us., Leg.) Aurdera = Infancia (Bona.) Ateratua = Sacado, Salir (Borra.) Aurguitea = Parto (Bona.) Ateratzallea = Sacador (Us.) Aur illa = Párbulo muerto (Us.) Atorra = Panal de camisa, Enaguas, Camisa Aurqueria = Niñería (Bona.) (de mujer) (Bona.) Aurqui = Luego, En breve (Bona., Us., Atorraina = Langosta (Bona.) (sic) Otarraina Leg.] Atrabesatu = Atrabesar Aurra = Niño, Niña (Us., Leg.) Atrabesatua = Atrabesado Aurrea = Delante (Us., Leg.) Atrebencia = Atrevimiento (Us.) Aurrean = Ante, Delante de (Bona., Us., Atrebiro = Atrebidamente Leg.) Atrebitcea = Atreverse (Us.) Aurrecoa = Antepasado (Bona., Us., Leg.) Atrebitua = Atrevido (Us.) Aurreguin = Parir Atricioa = Atrición Aurrena = Primero, Delantera (Bona., Us., Atrilla = Atril Leg.) 30
  • 16. DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE Aurrera = Anticipación, Adelante (Us., Us., Leg.) Leg.) Azquenecoa = Ultimo (Bona., Us., Leg.) Aurrerapena = Avanzo (Us., Leg.) Azquenic = Ultimamente (Bona., Us., Leg.) Aurreratcea = Aprovechamiento u Adelan- Aztia = Presago tamiento (Us., Leg.) Aztu = Olvidar (Vs., Leg.) Aurreratu = Avanzar, Anticipar, aprovechar Aztua = Olvidado, Olvido (Us.) o adelantar (Us., Leg.) Azucrea = Azúcar (Bona., Us., Leg.) Aurreratua = Avanzado, anticipado, aprove- Azufrea = Azufre (Bona., Us.) chado, adelantado (Us., Leg.) Azundua = Preñado (Bona.) Aurreratzallea = Anticipador o adelantador (Us., Leg.) B Aurreraz = Anticipadamente Aurretze = Delante de (Bona.) Baba = Ava (Us., Leg.) Aurten = Este año (Bona., Us., Leg.) Babila = Babillo Ausardia = Osadía (Bona.) Bacallaua = Bacalao u Abadejo (Us., Leg.) Ausarta = Atrevido (Bona., Leg.) Bacarra = Uno (Us., Leg.) Ausartatu = Atrever, Usar (Bona.) Bachillera = Bachiller (Us.) Ausi = Romper o quebrar (Us., Leg.) Baculua = Báculo Ausia = Roto (Us., Leg.) Badana = Badana Auspoguillea = Follero Baga = Ola o Baga Auspotua = Follado Bagagea = Bagage Austoncia = Cernadero (Vs.) Bagageroa = Bagagero Austoquia = Cenicero (Us.) Baiguillea = Cedacero Austu = Pulverizar (Bona., Us.) Bala = Bala (Us.) Autsa = Ceniza (Us., Leg.) Balanza = Balanza (Us.) Autsa = Polvo (Vs., Leg.) Balazoa = Balazo (Us.) Autserrea = Ceniza (Bona., Us.) Balcoya = Balcón (Us.) Autsi = Quebrantar, Romper (Leg.) Balea = Ballena (Vs.) Auzabalca = Bostezo (Us.) Balecumea = Ballenato (Us.) Auxe = Este mismo (Bona., Us., Leg.) Balenca = Palanca o Barra Auzoa = Vecindad (Bona., Us., Leg.) Balsamoa = Bálsamo (Us.) Axaria = Raposa (Bona., Vs.) Balustrea = Balustre Ayec = Elos, Ellas (Bona., Us.) Banatu = Esparcir (Us., Leg.) Ayenatu = Desaparecer (Bona.) Banatua = Esparcido (Us.) Ayotza = Podón o cuchilla Bancarrota = Quiebra o Bancarrota Aza = Berza (Us.) Bancua = Banco (Us., Leg.) Azafraya = Azafrán Banderaquin dabillena = Abanderado Azala = Corteza (Bona., Us., Leg.) Bandoa = Bando (Us.) Azalandarea = Planta de berza (Us.) Bañua = Baño (Us., Leg.) Azalandarea bidaldatcea = Trasplantar Baqueta agorra = Baqueta de escopeta Azaldu = Explicar, Aparecer (Us., Leg.) Baranda = Baranda o Corredor (Us., Leg.) Azaria = Raposa (Us., Leg.) Baratza = Huerto (Us., Leg.) Azaroa = Noviembre (Us., Leg.) Baratzuria = Ajo (Us., Leg.) Azcarra = Diligente, Activo (Bona., Us., Baraua = Ayuno (Us., Leg.) Leg.) Barautu = Ayunar Azcazala = Uña (Us., Leg.) Barautzallea = Ayunador Azconarra = Tasugo (Us., Leg.) Barberoa = Cirujano (Us., Leg.) Azostoa = Hoja de berza (Bona., Us., Leg.) Barcabiezat = Perdone Vd. (Us.) Azotatu = Azotar Barcacioa = Perdón (Us.) Azotea = Azote (Vs.) Barcatu = Perdonar (Vs., Leg.) Azpia = Bajo (Bona., Us., Leg.) Barcatua = Perdonado (Us.) Azpian = Debajo (Us., Leg.) Barcatzallea = Perdonador (Us.) Azquena = Ultimo (Us., Leg.) Barcazalea = Barquero Azquenean = Ultimamente, Al fin (Bona., Barcua = Barco (Us., Leg.) 31
  • 17. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA Barea = Bazo (Us., Leg.) Beatz lodi urrengoa = Dedo indice Barea = Babosa o Limaco (Us., Leg.) Bedeincatu = Bendecir (Us., Leg.) Baresarea = Omento (Us.) Bedeincatua = Bendito (Us., Leg.) Barbua = Barbo Beguia = Ojo (Us., Leg.) Barrenean = Adentro (Us., Leg.) Beguibacarra = Tuerto (Us., Leg.) Barrera = Barrera (Us.) Beguibeltza = Ojinegro (Us.) Barrica = Barrica (Us., Leg.) Beguico ninia = Niña de ojo (Us.) Barrila = Barril (Us.) Begui ezquela = Ojizaino Barrioa = Barrio o Barriada (Us.) Begui leorra = Oji enjunto Barrundatu = Barruntar (Us.) Begui oquerra = Bizco o Bisojo (Us., Leg.) Barrutia = Prado (Vs.) Beguipozcarria = Ojialegre [be i alegria] Basacatua = Gato Montés (Us., Leg.) Beguirateguia = Miradero o Mirador Basamatsa = Labrusca Beguiratu = Mirar (Us., Leg.) Basauntza = Corro, Cabramontes (Us., Beguiratua = Mirado u ojeado (Us., Leg.) Leg.) Beguiurdiña = Ojizarco (Us., Leg.) ´ - Basaurdea = Jabalí [basurdia] (Leg.) Belardia = Yerbal (Us., Leg.) Baserrichea = Caserío (Us.) Belarra = Yerba (Us., Leg.) Basoa = Monte o Bosque (Us., Leg.) Belarria = Oreja (Us., Leg.) Bastaguillea = Bastero Belarricoa = Pendiente (Us., Leg.) Bastea = Baste Belauna = Rodilla (Us., Leg.) Bastoa = Basto (Us.) Belaunpea = Corba Bastoya = Bastón (Us., Leg.) Belea = Cuerbo (Us., Leg.) Basura = Basura (Vs., Leg.) Beloya = Belón Bata edo beste = Uno u otro (Us., Leg.) Belza = Negro [belca] Batalla = Batalla (Vs.) Bendicioa = Bendición (Us., Leg.) Batallaria = Batallador Beneficiadua = Beneficiado (Us.) Batallatu = Batallar Beneficioa = Beneficio (Us., Leg.) Batalloya = Batallón (Us.) Bepurua = Ceja Batata = Batata Beorra = Yegua (Us., Leg.) Batayoa = Bautismo (Us.) Beraa = Blando (Us.) Bateatu = Bautizar [batajatu] Berancorra = Tardío Bateatua = Bautizado [batajatußa] Berandu = Tarde (Us., Leg.) Batela = Batel (Us.) Berandutu = Tardar (Us., Leg.) Batere = Ninguno (Us.) Beraricoz = Adrede Bateria = Bateria (Us.) Beratasuna = Blandura (Us.) Batitu = Batir (Us., Leg.) Berazuna = Hiel (Us.) Batitua = Batido (Vs.) Berdela = Salpa (Us.) Batzuec = Varios (Us., Leg.) Berendia = Mengano Bay = Si (Us., Leg.) Beroa = Calor (Us., Leg.) Baya = Cedazo (Us.) Berria = Nuevo (Us., Leg.) Bayeta = Bayeta (Us.) Beruna = Plomo [plomua] (Bona.) Bayoneta = Bayoneta (Us.) Basaezurra = Canilla del brazo (Us., Leg.) Bazcaria = Comida del mediodía (Us., Besarea = Arado de cuatro dientes [be- Leg.) sagia] (Us.) Bean = Abajo [bejan] Besoa = Brazo (Vs., Leg.) Bearbada = Acaso o Quizá (Us., Leg.) Bestea = Otro (Vs., Leg.) v Bearguillea = Trabajador o Laborioso Bestengusua = Segundo primo [lehgusu ci- Bearra = Trabajo (Vs., Leg.) kija] Bearra eguin = Trabajar (Us.) Betasala = Parpado (Us., Leg.) Beatza = Dedo (Us., Leg.) Bete = Llenar (Us., Leg.) Beatzchicarra = Dedo meñique (Us.) Beta = Llenado (Us., Leg.) Beatz eraztunecoa = Dedo anular Bete betean = Llenamente (Us.) Beatz erdicoa = Dedo de en medio (Us.) Betetasuna = Llenura (Us.) Beatz lodia = Dedo pulgar (Us.) Beti = Siempre (Us., Leg.) 32
  • 18. DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE Beticoa = Eterno (Us., Leg.) Bordatu = Bordar (Us., Leg.) Beticorea = Eternidad Bordatua = Bordado (Us., Leg.) Betorza = Colmillo (Us., Leg.) Bordatzallea = Bordador (Us.) Betuna = Betún (Us., Leg.) Borlac = Borlas (Us.) Beya = Baca (Us.) Borraja = Borraja (Us., Leg.) Bi = Dos (Us., Leg.) Borratu = Borrar (Us., Leg.) Biac = Los dos, ambos (Us., Leg.) Borratua = Borrado (Us.) Bialdu = Embiar (Vs., Leg.) Borratzallea = Borrador (Us.) Bialdua = Embiado (Us.) Borroya = Borrón (Us., Leg.) Bidazorroa, maleta = Maleta o Balija [male- Borroychoa = Borroncillo (Us.) ta] Bostorza = Arado de cinco dientes (Us.) Bigar = Mañana Bota = Bota (Vs., Leg.) v Bigaya = Novilla [biahca] Bota = Echar o Tirar (Us., Leg.) Bigotea = Bigote (Us., Leg.) Botac = Botas (Us.) Biguntasuna = Blandura (Us.) Botaguillea = Botero (Vs.) Biguña = Blando (Us., Leg.) Botatcea = Echada (Us.) Bildu = Recoger (Us., Leg.) Botatu = Botar (Us., Leg.) Bildua = Recogido (Us.) Botatzallea = Echador (Us.) Bildurra = Timidez (Us., Leg.) Botea = Bote (Us.) Bildurrizan = Temer (Us.) Botechoa = Botecico o Botecillo (Us.) Bildurtu = Atemorizar o Espantar ([ikeatu] Botica = Botica (Us., Leg.) gehiago Us., Leg.) Boticarioa = Boticario (Us., Leg.) Bildurtua = Atemorizado ([ikeatua do] Botella = Botella (Us., Leg.) gehiago Us., Leg.) Botinac = Botines (Us.) Bilteguia = Recogedero (Us.) Botciguillea = Botonero Billatu = Buscar (Vs., Leg.) Botoya = Botón (Us., Leg.) Billatua = Buscado (Us.) Brasa = Brasa (Us., Leg.) Billatzallea = Buscador o Recogedor (Us.) Brasero = Brasero (Us.) Billetea = Billete (Us., Leg.) Brasila = Brasil (Us.) Biotza = Corazón (Us., Leg.) Brea = Brea (Us., Leg.) Biozbera = Blando de corazón o compasivo Breatu = Brear (Us.) (Us.) Breatua = Breado (Us.) Biquia = Mellizo o Gemelo [biškija] Brevea = Breve Birica = Pulmón o Libiano (Us., Leg.) Breviarioa = Breviario Birigarroa = Malviz (Us.) Brigada = Brigada (Us.) Birla = Birla Brigadierra = Brigadier Bisigua = Besugo (Us., Leg.) Brindatu = Brindar (Us., Leg.) Bitartean = Entretanto (Us.) Brindisa = Brindis (Us.) Bizarbeltza = Barbi negro (Us., Leg.) Broncea = Bronce (Us.) Bizargorria = Barbi rubio (Us., Leg.) Broncestatu = Broncear (Us.) Bizarguillea = Barbero Broquela = Broquel Bizarra = Barba o pelo de barba (Us., Leg.) Bruñitu = Bruñir - Bizarteguia = Barberia [barberija] Bmñitua = Bruñido Bizar urdiña = Barbicano Bubac = Bubas Bizarzarra = Barbaza Bubatia = Buboso Bizcarezurra = Espinazo (Us., Leg.) Bulda = Bula (Us.) Bizcarra = Hombro (Us., Leg.) Buldatua = Bulazdo (Us.) Bizcochoa = Bizcocho (Us., Leg.) Bulderca = Bulero Bobada = Bobada Bulla = Bulla (Us., Leg.) Bobedac = Bobedas Burduncia = Asador (Vs.) Bola = Bola (Us.) Burduntzalia = Cucharón de Fierro (Us.) Bolsa Azcua = Bolsa (Us.) Burla = Burla (Us., Leg.) Bolboa = Bollo - Burlaguillea = Burlador ([burlosua] gehiago Boneta = Boneta Us., Leg.) 33
  • 19. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA Burlatu = Burlar (Us., Leg.) Calavera = Calavera (Us., Leg.) Burlatua = Burlado (Us.) Calea = Calle (Us., Leg.) Bumia = Fierro (Us., Leg.) Calendarioa = Calendario (Us., Leg.) Burtaya = Liza Calentadorea = Calentador (Us., Leg.) Buma = Cabeza (Us., Leg.) Calesa = Calesa Burucoa = Cabezón o Cabezal (Us., Leg.) Calesaria = Calesero Burusia = Manta Caliza = Cáliz (Us., Leg.) Busti = Mojar (Us., Leg.) Calvarioa = Calvario (Us., Leg.) Bustia = Mojado (Us., Leg.) Calvoa = Calvo (Us., Leg.) Bustialdia = Mojada (Us., Leg.) Calloa = Callo (Us., Leg.) Buztiña = Barro, arcilla, Greda (Bona., Us., Callutia, Callutsua = Calloso Leg.] Camajancia = Cielo de la cama - Butrea = Buytre [butria] (Us.) Camarada = Camarada (Us.) Butroya = Butrino o Buitrón. Camelua = Camello (Leg.) Caminatu = Caminar C Caminatua = Caminado Caminatzallea = Caminador Cabala = Cabal (Us., Leg.) Camisa = Camisa Caballeria = Caballería (Us., Leg.) Camisola = Camisola (Us., Leg.) Caballeroa = Caballero (Us.) Campamentua = Campamento (Us., Leg.) Cabestrua = Cabestro Campantorrea = Campanario (Us., Leg.) Cabia = Nido (Us.) Campaya = Campana [kampana] (Leg.) Cabida = Cabida (Us.) Campoa = Campo (Us., Leg.) Cabildua = Cabildo Campoan = Fuera (Us., Leg.) Cabilla = Clabija [klaßixa] Campora = Afuera (Us.) Cabitu = Caber (Us., Leg.) Cana = Vara (Us.) Cabitua = Cabido (Us.) Canala = Canal (Us., Leg.) Caboa = Cabo (Us., Leg.) Canalla = Canalla Cabo primeroa = Cabo primero (Us., Leg.) Candadua = Candado (Us., Leg.) Cabo Segundoa = Cabo Segundo (Us., Candela = Candela o vela (Us., Leg.) Leg.) Candeleroa = Candelero (Us., Leg.) Cabriolatu = Cabriolar Canela = Canela (Us.) Cabua = Cabo (Us.) Canibeta = Cambeta Caca = Mierda (Us., Leg.) Canongia = Canongía Cacaldia = Cagada (Vs., Leg.) Canonigoa = Canónigo Cacasteguia = Cacoal Canonizacioa, Doneguitea = Canonización Cacaratza = Cacareo Canonizagarria = Canonizable Cacarazaria = Cacareador Canonizatu = Canonizar Cacaraztu = Cacarear Canonizatua = Canonizado Cacateguia = Cagadero (Us.) Cansaera = Cansura o Molestia Cacauba = Cacao (Us.) Cansatu = Cansar Cacoa = Gancho (Us., Leg.) Cansatua = Cansado - Cadarzua = Cadarzo [galarcua] Canta = Cántico (Us., Leg.) Cadetea = Cadete (Us.) Cantachoa = Cantarcito (Us.) Cadira jabea = Catedrático Cantatu = Cantar (Us., Leg.) Cadira, jarlecua = Cátedra Cantatua = Cantado (Us.) Cafea = Café (Us., Leg.) Cantatzallea = Cantor [kantoriak] , Cafetera = Cafetera (Us., Leg.) Cantea = Canto [kanta] , Caicua = Cubo de madera (Us., Leg.) Cantidadea = Cantidad (Us.) Caja = Caja (Us., Leg.) Cantoya = Cantón (Us., Leg.) Cajoya = Cajón (Us., Leg.) Cañabera = Caña o Cañabera (Us., Leg.) Calabaza = Calabaza (Us., Leg.) Cañonazo = Cañonazo (Us.) Calabozoa = Calabozo (Us., Leg.) Cañoya = Cañón (Us., Leg.) Calamua = Cáñamo Cañutoa = Cañuto 34
  • 20. DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE Capa = Capa (Us., Leg.) Cartemaillea = Cartero Capaguiña = Marraguero Cartera = Cartera (Us., Leg.) Capela = Capela Cartilla = Cartilla (Us., Leg.) Capellania = Capellanía Cartoya = Cartón (Us., Leg.) Caperutsa = Caperuza Cartuchera = Cartuchera (Us., Leg.) Capilla = Capilla (Us.) Cartuchoa = Cartucho (Us., Leg.) Capillauba = Capellán (Us.) Casaquiña = Chaqueta Capirioa = Cabrio Cascara = Cascara Capitana = Capitán (Us.) - Cascarabarra = Granizo [kaskaßara] (Bona., Capotea = Capote (Us., Leg.) Us.) Capoya = Capón (Us.) Casta = Casta (Us., Leg.) Capuchinoa = Capuchino (Us., Leg.) Castidadea = Castidad Capusaya = Capisayo Castigatu = Castigar (Us., Leg.) Caqueguin = Cagar (Us.) Castigatua = Castigado (Us., Leg.) Caqueria = Cagalera Castigatzaillea = Castigador (Us., Leg.) Carabina = Carabina (Leg.) Castigua = Castigo (Us., Leg.) Carabinaria = Carabinero [karaßinerua] Castiza = Castizo Carachoa = Berruga [ka:ca] (Leg.) Castoa = Casto Caracola = Caracol (Us., Leg.) Casulla = Casulla Caramarroa = Cangrejo Catamotza = Tigre [tigria] Carameloa = Caramelo (Us., Leg.) - Catarata, Odaya, Lausoa = Catarata [katara- Carcaisa = Gargajo (Us.) ta] Camela = Cárcel (Us.) Catarroa = Catarro (Us., Leg.) - Carcelaria = Carcelero [karcelerua] Catea = Cadena (Vs., Leg.) Carcelarisaria = Carcelage Catecismoa = Catecismo (Leg.) Carda = Carda Catedrala = Catedral (Us., Leg.) - Cardabera = Cardo [kardua] Catedrala eliz nagusia = Cátedra (Vs.) Cardaera = Cardura Catezallea = Cadenero Cardaria = Cardador Ceatu = Desmenuzar Cardatu = Cardar (Us.) Ceatzallea = Desmenuzador Cardatua = Cardado (Us.) Cebaderoa = Cebadero Cardenala = Cardenal (Us., Leg.) Cebatu = Cebar Carea = Cal (Us., Leg.) Ceboa = Cebo [sepua] Careguillea = Calero (Us.) Cecena = Toro Carga = Carga (Us., Leg.) Cecentoquia = Toril (Us.) Cargateguia = Cargadero (Us.) - Celaya = Prado, Praderia, era ([belardija] Cargatu = Cargar (Us., Leg.) gehiago, Bona., Leg.) Cargatua = Cargado (Us., Leg.) Celda = Celda Cargatzallea = Cargador (Us., Leg.) Celosia = Celosía Cargua = Cargo (Us.) Cembat = Cuánto (Us., Leg.) Caricia = Caricia (Us., Leg.) ´ Cementerioa = Cementerio [kaposantua] Caridadea = Caridad (Us.) Censoduna = Censualista Caridadetarra = Caritativo [karitatißo] Censozcoa = Censual Cariñoa = Cariño (Us.) Centinela = Centinela (Us.) Cariñotsoro = Cariñosamente Centroa = Centro (Us., Leg.) ´ Cariñotsua = Cariñoso ([karinosua] Us.) Centroarra = Central - Carmeltarra = Carmelita [karmelita] (Leg.) Cepa = Cepa Carobia = Calera (Us.) Cepoa = Cepo (Us., Leg.) Carraca = Carraca (Us.) Cequena = Tacaño (Us.) Carrascotsa = Crugido Cerba = Acelga [aselga] Carrascotsa eguin = Crugir Cercenasca, Bollebaquia = Cercenadura Carta = Carta (Vs., Leg.) Cercenatu = Cercenar Cartac = Naipes (Us., Leg.) Cercenatua = Cercenado Cartapacioa = Cartapacio (Us., Leg.) Cercenatzallea = Cercenador 35
  • 21. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA - Cerceta = Cerceta [serseta] Chingorra = Granizo Ceremonia = Ceremonia (Us.) Chingurea = Iunque (Us.) Ceremoniateguia = Ceremonial Chingurria = Hormiga (Us., Leg.) Ceroa = Cero (Us., Leg.) Chiquia = Pequeño (Us., Leg.) Cerra = Sierra (Us., Leg.) Chiquichoa = Pequeñuelo o Pequeñito (Us.) Cerraria = Aserrador (Us.) Chiquiratu = Capar (Us.) Cerratoquia = Aserradero (Vs., Leg.) Chiquiratzallea = Capador (Us.) Cerratu = Aserrar (Us., Leg.) Chiquitasuna = Pequeñez (Us., Leg.) Cerratua = Aserrado (Us.) Chirlac = Almejas (Us.) Cerritua = Resquizo (Us.) Chirrica = Polea Certificazioa = Certificación (Us., Leg.) Chisperoa = Cispero Cerua = Cielo (Us., Leg.) Chistera = Chiste (Us., Leg.) Cerucoa = Celeste (Us., Leg.) Chistua = Saliva, Silvo o Sonido (Us., Leg.) Cetroa = Cetro Chistueguin = Silvar (Us., Leg.) Chistularia = Silvador (Us., Leg.) CH Chit = Muy Chita = Pollito (Us., Leg.) Chacurra = Perro (Vs., Leg.) Chochoa = Chocho (Us.) Chalburua = Renacuajo (Us., Leg.) Chocolatea = Chocolate (Us., Leg.) Chalupa = Chalupa (Us., Leg.) Chocolateroa = Chocolatero (Us., Leg.) Chamarreta = Chamarreta Choria = Pájaro (Us., Leg.) Chancilleria = Chancillería Chori Martineta = Martinete o Martín pes- Chanca = Gorro (Us., Leg.) cador Chanoguillea = Gorrero Chorizoa = Chorizo (Us., Leg.) Chanza = Chanza Chorroa = Rigotera (Us.) v Chaola = Choza [caßola] Chortena = Tallo (Us.) Chapa = Chapa (Us., Leg.) Chrisma = Chrisma (Us.) v v Charranca = Rastrillo [caranca] Chrisma oncia = Chrismero Charroa = Jarra (Us., Leg.) Christandadea = Christiandad (Us.) Chartela = Cédula (Us., Leg.) Christauba = Christiano (Us.) Chascoa = Chasco (Us.) Chularmea = Poro Chepecha = Ruy Señor (Us., Leg.) Chuloa = Chulo (Us.) Chermena = Peral (Leg.) Chupatu = Chupar (Us., Leg.) Chermenaren fruta = Pera Cherria = Lechón (Us., Leg.) Cicateroa = Cicatero Cherricumea = Lechoncillo (Us., Leg.) Cicela = Cincel (Us.) ´ - Cherrilecua = Pocilga ([ceritokija] gehiago Cicellua = Banco de respalda Us., Leg.) Ciertoa = Cierto Chertatcea = Bacunar (Us., Leg.) Ciertoro = Ciertamente Chertatu = Ingertar (Us., Leg.) Cifra = Cifra (Leg.) Chertatua = Ingertado (Us., Leg.) Cifratu = Cifrar Chertua = Bacuna o Ingerto (Us., Leg.) Cigarroa = Cigarro (Us., Leg.) Chicharea = Lombriz (Us., Leg.) Cigüeña = Cigüeña (Us., Leg.) Chicoria = Chicoria (Us., Leg.) Cilicioa = Cilicio Chilborra o cila = Ombligo ([cilbora] Us., Cillarguillea = Platero Leg.) Cillarra = Plata (Us., Leg.) Chilla = Chilla Cimela = Cimbreño (Us.) Chillara = Iero (Us.) (Yero, DRAE) ‘imendua = Cimiento (Us., Leg.) Chiminia = Chimenea (Us.) Cinguloa = Cíngulo Chimista = Relámpago (Us., Leg.) Cinta = Cinta (Us., Leg.) Chimua = Mono (Us., Leg.) Cintzoa = Juicioso, hábil (Us., Leg.) Chimucha = Chinche [cincia] Ciñac = Veras Chinchina = Cimbalillo (Us., Leg.) Cipillua = Cepillo [sepilua] Chingana = Chispa (Us., Leg.) Cipotza = Espita o Canilla (Us.) 36
  • 22. DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE Ciquindu = Ensuciar (Vs., Leg.) Compasa = Compás (Us.) Ciquindua = Ensuciado (Us., Leg.) Completac = Completas Ciquinqueria = Suciedad (Us., Leg.) Completoa = Completo (Us.) Ciquinquiro = Suciamente Compondea = Composición Ciquintcea = Ensuciamiento (Us., Leg.) Compondila = Compuesto Ciquiña = Sucio (Us., Leg.) Compondu = Componer (Vs., Leg.) Ciquirioa = Centeno Compontzallea = Componer (Us., Leg.) Cirauna = Vívora (Us.) Comulgatcea = Comulgar (Leg.) Ciria = Cuña (Us., Leg.) Comunioa = Comunión (Us., Leg.) Ciricua = Cohete [eceperua] (Leg.) Concebitu = Concebir Cirioa = Cirio Concebitua = Concebido Ciudadea = Ciudad (Us.) Concepcioa = Concepción (Us.) Cizac = Setas (Us.) Conciencia = Conciencia (Us., Leg.) Claretea = Clarete (Us., Leg.) Concilioa = Concilio (Us.) Claroa = Claro (Us., Leg.) Condadua = Condado Clasea = Clase (Us., Leg.) Condea = Conde (Us.) Claverina = Clavel (sic) [kraßelina] Condenacioa = Condenación (Us.) Claustroa = Claustro Condenatu = Condenar (Us.) Clausula = Cláusula Condenatua = Condenado (Us.) Clera = Creta (Bona., Us.) Condesa = Condesa (Us.) Clima = Clima (Us., Leg.) Conejua = Conejo (Us., Leg.) Coadjutorea = Coadjutor Conferencia = Conferencia (Us.) Cobardea = Cobarde (Us.) Confesatcea = Confesar (Us.) Cobranza = Cobranza (Us.) Confesonarioa = Confesonario (Us.) Cobratu = Cobrar (Us., Leg.) Confesorea = Confesor (Us.) Cobratua = Cobrado (Vs., Leg.) Confirmatu = Confirmar (Us.) Cobratzallea = Cobrador ([kobradoria] Confiteac = Confites (Us.) gehiago Us., Leg.) Confiteroa = Confitero (Us.) Cobrea = Cobre (Us., Leg.) Congregacioa = Congregación (Us.) Cochea = Coche (Us., Leg.) Congrioa = Congrio (Us.) Cocheroa = Cochero (Us.) Conjugacioa = Conjugación Cocinaria = Cocinero [kosinerua] Conjuroa = Conjuro Cocotea = Cogote (Us.) Consagracioa = Consagración (Us.) Cocotza = Barba (Us.) Consagratu = Consagrar (Vs.) Codicia = Codicia Consagratua = Consagrado (Us.) Codicilloa = Codicillo Conseguitu = Conseguir (Vs., Leg.) Cofrea = Cofre (Us., Leg.) Consentitu = Consentir (Us.) Coipea = Grasa (Us., Leg.) Conserva = Conserva (Us.) Colacioa = Colación Consolatu = Consolar (Us., Leg.) Colchoya = Colchón (Us., Leg.) Consolatua = Consolado (Vs.) Colcoa = Seno (Us., Leg.) Consolatzallea = Consolador (Us.) Colectorea = Colector Construccioa = Construcción (Us.) Colegiala = Colegial (Us.) Consueloa = Consuelo (Us.) Colegioa = Colegio (Us.) Consula = Cónsul (Us.) Colicoa = Cólico (Us.) Consulta = Consulta (Us., Leg.) Coliflorea = Coliflor ([klonifora] Us., Leg.) Consultatu = Consultar (Us., Leg.) Colocatu = Colocar (Vs., Leg.) Consultatua = Consultado (Us.) Colocatua = Colocado (Us., Leg.) Consultorea = Consultor Colorea = Color (Us., Leg.) Consumoa = Consumo (Us.) Columna = Columna Contadorea = Contador (Vs.) Comandantea = Comandante (Us.) Contatu = Contar (Us., Leg.) Cometa = Cometa (Leg.) Contatua = Contado (Us., Leg.) Comisarioa = Comisario (Us., Leg.) Contemplatu = Contemplar (Us.) Compañia = Compañía (Us.) Contentatu = Contentar (Us.) 37
  • 23. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA Contrabandista = Contrabandista (Us.) Corporalac = Corporales Contrabandoa = Contrabando (Us., Leg.) Corputza = Cuerpo (Us., Leg.) Contradanza = Contradanza Corpuz illa = Cadáver (Us.) Contra esatea = Contradicción ([kontraesa- Correa Ubala = Correa [korea] [uela] (Us.) na] Us.) Corregidorea = Corregidor Contramaisua = Contramaestre Corregimentua = Corregimiento Contramarcha = Contramarcha Corregitcea = Corregir (Us.) Contra orden = Contra orden Corregitua = Corregido (Us.) Contrapisua = Contrapeso Correoa = Correo (Us.) Contrarioa = Contrario (Us., Leg.) Corrica juan = Correr (Us.) Contra seña = Contra seña (Us., Leg.) Corricaria = Corredor ([korikaja] Us.) Contratoa = Contrato (Us., Leg.) Cortapluma = Cortapluma Contribucioa = Contribución (Us., Leg.) Cortea = Corte (Us.) Contricioa = Contrición Cortesa = Cortés Contua = Cuenta (Us., Leg.) Cortesia = Cortesía (Us.) Contuteguia = Contadura Cortesquiro = Cortésmente Convenioa = Convenio (Us., Leg.) Corua = Coro (Us., Leg.) Conventua = Convento (Us., Leg.) Corutarra = Corista Conversacioa = Conversación (Us., Leg.) Cascabelada = Cascabelada Conversatu = Conversar (Us.) Coscabilchoa = Cascabelillo Conversioa = Conversión (Us.) Coscarabilloa = Cascabel Convertigarria = Convertible (Us.) Coscolla = Coscoja Convertitu = Convertir (Us.) Cosmo = Pulmón o Plumón Convertitua = Convertido (Us.) Cosquetacoa = Coscorrón Convidatu = Convidar (Us., Leg.) Costa = Costa (Us., Leg.) Convidatua = Convidado (Us.) Costola = Costal Convitea = Convite (Us.) Costillac = Costillas (Us., Leg.) Convoya = Convoy Costua = Costa o Coste (Us.) Copa = Copa (Us., Leg.) Costumbrea = Costumbre (Us., Leg.) Copeta = Frente (Us., Leg.) Cotea = Cota Copia = Copia (Us., Leg.) Cotillea = Cotilla Copla = Copla (Us., Leg.) Credoa = Credo (Us., Leg.) Coplaguillea = Coplista (Us.) Crisalua = Crisuela Copleatu = Coplear Cristala = Cristal (Us., Leg.) Copoya = Copón Cruela = Cruel Coragea = Corage (Us.) Crueldadea = Crueldad Corapillatsua = Nudoso (Us., Leg.) Cruelquiro = Cruelísimamente Corapillatu = Anudar (Vs., Leg.) Culpa = Culpa (Us., Leg.) Corapillatua = Anudado (Us.) Cumplitu = Cumplir (Us., Leg.) Corapilloa = Nudo (Us., Leg.) Curadorea = Curador [kuranderua] Corcheta = Corcheta (Us.) Curatu = Curar (Us.) Corchoa = Corcho (Us., Leg.) Curiarra = Curial Corcoya = Croca o corcoba Cordela = Cordel (Us.) D Cordoya = Cordón (Us.) Cordoychoa = Cordoncillo (Us.) Dama = Dama (Us.) Cordoyguillea = Cordonero Damascua = Damasco Cornadua = Cornado Dambolina = Tamboril (Us., Leg.) Cornija = Cornija o Cornisa Dambolina jo = Tamborilear (Us., Leg.) Coroatcea = Coronación Dambolindaria = Tambolintero Coroatu = Coronar Dantza = Baile (Us., Leg.) Coroatua = Coronado Dantzaria = Bailador o Bailarin (Us., Leg.) Coronela = Coronel (Us., Leg.) Dantzatu = Bailar (Us., Leg.) Goroya = Corona (Us., Leg.) Deabrua = Diablo, Demonio (Bona., Us., 38
  • 24. DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE Leg.) Donadua = Donado Deadarcaria = Gritador Donativoa = Donativo (Us.) Deadar eguin = Gritar (Leg.) Doncella = Doncella (Us.) Deadarra = Grito (Leg.) Doradorea = Dorador Deana = Deán Doratcea = Dorar (Us.) Declarazioa = Declaración (Us., Leg.) Doratua = Dorado (Us., Leg.) Declaratcea = Declarar (Us., Leg.) Dosela = Dosela (sic) Declaratua = Declarado (Us., Leg.) Drogueria = Droguero (Us., Leg.) (sic) Declaratzallea = Declarador (Us.) Ducata = Ducado Deitcea = Llamada (Us., Leg.) Duda = Duda (Us., Leg.) Deitu = Llamar (Us., Leg.) Dudagarria = Dudable (Us., Leg.) Deitua = Llamado (Us., Leg.) Dudatu = Dudar (Us., Leg.) Deitzallea = Llamador Dudatsua = Dudoso (Us.) Dembora = Tiempo (Us., Leg.) Duendea = Duende (Us.) Demonioa = Demonio, Diablo (Bona., Us., Duendechoa = Duendecillo Leg.) Duquea = Duque (Us., Leg.) Demostradorea = Mostrador Duquesa = Duquesa (Us., Leg.) Denda = Tienda (Us., Leg.) ´ ´ Dendaria = Sastre (tendero) sastre: [sastria] E (Us., Leg.) Denda Saltzallea = Tendero Ebaqui = Cortar (Us., Leg.) Depositarioa = Depositario (Us.) Ebaquia = Cortado (Us., Leg.) Depositatua = Depositado (Us.) Ebaquitzallea = Cortador (Us.) Depositua = Depósito (Us., Leg.) Ecarria = Trahido (Us.) (sic) Desarmatu = Desarmar (Us.) - Ecarzu = Dame [ekarjasu] (Leg.) Desarmatua = Desarmado (Us.) Ecereza, Batereza = Nada (Us.) Desembarcacioa = Desembarcación o De- Echea = Casa (Us., Leg.) sembarco (Us.) Echecoandrea = Dueña o Ama (Us., Leg.) Desembarcatcea = Desembarcar (Us.) Echegarbitzallea = Escobero (Us., Leg.) Desembarcatua = Desembarcado (Us.) Echenagusia = Dueño o Amo (Us., Leg.) Desonestidadea = Desonestidad (sic) Ecusi = Ver [ikusi] ´ Desonestoa = Desonesto (sic) Edalea = Bebedor (Leg.) Deshonra = Deshonor o Desonra (Us.) (sic) Edan = Beber [ean] (Leg.) Desomatu = Deshonrar (Us.) Edana = Bebido [eana] (Leg.) Desonratzallea = Desonrador (Vs.) (sic) Edaria = Bebida [eraja] (Leg.) Devocioa = Devoción (Us., Leg.) Edatoquia = Bebedero (Leg.) Diaconoa = Diácono (Leg.) Ederqui = Hermosamente (Us., Leg.) Diamantea = Diamante (Us., Leg.) Ederra = Hermoso (Us., Leg.) Difuntua = Difunto (Us., Leg.) Edertasuna = Hermosura (Us., Leg.) Diputacioa = Diputación (Us., Leg.) Edertu = Hermosear (Us., Leg.) Diputadua = Diputado (Us.) Egaaria = Volador (Us.) Dirua = Dinero (Us., Leg.) Egaatu = Volar (Us.) Diseñoa = Diseño Egaberea = Avefría (Us.) Dispensa = Dispensa (Vs.) Egaztia = Ave (Us., Leg.) Distraccioa = Distracción (Us., Leg.) Egercitue = Ejército (Us.) Diversioa = Diversión (Us., Leg.) Egercituen Etzauntza = Campaña o campa- Divertitcea = Divertir (Us., Leg.) mento Divertitua = Divertido (Us.) Egoa = Ala (Us., Leg.) Divisioa = División (Us.) Egoa = Solano o Bochorno [eγuaisia] (Leg.) U Doacabea = Desdichado Eguerdia = Mediodía (Us., Leg.) Doblatcea = Doblar (Us., Leg.) Eguerdialdia = Mediodía (Us., Leg.) Doblatua = Doblado (Us., Leg.) Eguerria = Navidad (Us., Leg.) Dobloya = Doblón Eguia = Verdad (Us., Leg.) Doctrina = Doctrina (Leg.) Eguiaz = Verdaderamente (Us.) 39
  • 25. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA Eguiazcoa = Verdadero (Us.) Eo = Moler [ejotu] (Us.) Eguillea = Criador (Us.) Eo = Tejer Eguin = Hacer (Us.) Eoa = Tejido Eguiña = Hecho (Us., Leg.) Eoa = Molido [ejotua] (Us.) U Eguna = Día (Us., Leg.) Eotcea = Tejedura Egunero = Diariamente (Us., Leg.) Epela = Tibio (Us.) Egunerocoa = Diario (Us.) Epelquiro = Tibiamente (Us., Leg.) Egunsentia = El alba (Us., Leg.) Epeltasuna = Tibieza (Us.) Eguraldia = Tiempo (Us., Leg.) Eperra = Perdiz (Us., Leg.) Egurra = Leña (Us., Leg.) Eperzacuna = Perro Podenco (Us., Leg.) Egutera = Oriente [eutea] (Us., Leg.) - Epurdia = Culo [ipurdija] (Us.) U Eguzquia = Sol (Us., Leg.) U - Epurmamiak = Las nalgas [ipurmamija] Eiza = Caza (Us., Leg.) (Us.) Eiztaria = Cazador (Us., Leg.) Erabaqui = Decidir (Us., Leg.) Elbarritua = Estropeado (Us., Leg.) Erabaquia = Decidido (Us., Leg.) Elbia = Mosca (Us., Leg.) Erabilla = Meneo (Us., Leg.) Elchoa = Mosquito (Us., Leg.) Erabilli = Menear (Us.) Eldu = Madurar (Us., Leg.) Erabillia = Meneado (Us., Leg.) Eldua = Maduro (Us., Leg.) Eracusi = Enseñar (Us.) Elduquiro = Maduramente (Vs., Leg.) Eracusia = Enseñado (Us.) Eldutasuna = Madurez Eracuslea = Enseñador (Us.) Eldutcea = Maduración (Us.) Eralqui = Cerner (Us.) Elefantea = Elefante (Us., Leg.) Eramallea = Llevador (Vs.) Eliza = Iglesia (Us., Leg.) Eraman = Llevar [eaman] (Us.) Elorria = Espino (Us., Leg.) Eramana = Llevado (Us., Leg.) Eltcea = Olla Eramangarria = Llevadero (Us.) Eltcea = Morder (Us., Leg.) Eranci = Desnudar (Us., Leg.) Eltcechoa = Ollilla, Ollita u Olluela (Us.) Erancia = Desnudado (Vs.) Eltce estalquia = Cubierto de la olla Eranzlea = Desnudador (Us.) Eltceguillea = Ollero (Us.) Eranztea = Desnudez (Us.) Eltceteguia = Ollería Erantzulea = Respondiente (Us.) Eltcetzarra = Ollaza (Us.) Eranzun = Responder (Vs.) Elturra = Panadizo [hazkazal ondoko handi- Eranzuna = Respondido [erancuna] (Us.) tasunari] (Us.) Eraso = Acometer (Us., Leg.) Eltzada = Ollero Erasoa = Acometido (Us.) Elurra = Nieve (Us., Leg.) Erasotcea = Acometimiento (Us.) Ehura eguin = Nevar (Us., Leg.) Erasotzallea = Acometedor (Us.) - Elurteguia = Nevería [elurtia] (Us.) Erausi = Charlar Elurzuloa = Nevero (Us.) Erauslea = Charlatán o hablador Emacumea = Mujer (Us., Leg.) Eraztuna = Anillo (Us., Leg.) Emacumealarguna = Viuda (Vs., Leg.) Erbia = Liebre (Us., Leg.) Emallea = Dador (Us., Leg.) Erbigaztea = Gazapo (Us.) Eman = Dar (Vs., Leg.) Erbiñurea = Comadreja (Us.) Emana = Dado (Us.) Erbizacurra = Perro Sagüeso (Us., Leg.) Emaquiña = Partera (Vs., Leg.) (sic) Emaztea = Mujer (Us.) Erdoya = Roña (Us., Leg.) Emen bertan = Aquí mismo (Us., Leg.) Erdoytsua = Roñoso (Us.) Emen emenche = Aquí (Us., Leg.) Ereillea = Sembrador Emplastoa = Emplasto (Us., Leg.) Ereingarria = Sembradío Enara = Vencejo (Us., Leg.) Ereiñ = Sembrar [erein] (Us., Leg.) U Encagea = Encage (Us.) Ereiña = Sembrado [inda] Entzun = Escuchar (Us., Leg.) Erenegun = Ante ayer (Us.) Entzuna = Escuchado (Us., Leg.) Eregegun anchiti = Ante ante ayer Entzulea = Escuchador (Us.) Erida = Herida (Us.) 40
  • 26. DICCIONARIO INEDITO VASCO-CASTELLANO DE JOSE M.ª ODRIOZOLA Y L.L. BONAPARTE Eritu = Herir (Us., Leg.) Erretillua = Hortera Eritua = Herido (Vs.) Erretratoa = Retrato (Us., Leg.) Eritzallea = Heridor (Us.) Erretzallea = Quemador (Us.) Erlacaiztena = Divieso (Us.) Erreynua = Reyno (Us.) Erlea = Abeja (Us., Leg.) Erria = Pueblo (Us., Leg.) - Erlejua = Relox (sic) [relexua] (Us., Leg.) Erribera = Ribera (Us.) Erlejuguillea = Relojero Errifa = Rifa (Us., Leg.) Erlemandoa = Zángano (Vs.) Errifatu = Rifar (Us., Leg.) Erligioa = Religión (Us., Leg.) Errioa = Río (Bona., Us.) - Ermentaria = Herrero [ererua] Errota = Molino (Us., Leg.) - Ermentariteguia = Herrería [ereoteja] U Errotaria = Molinero (Us., Leg.) Eroa = Loco (Us., Leg.) Erruqida = Lástima (Vs.) Erori = Caer (Us., Leg.) Erruquigarria = Lastimoso (Us., Leg.) Eroria = Caido (Us.) Erruquiro = Lastimosamente Eroricoa = Caida (Us.) Esan = Decir (Us., Leg.) Erorquera = Caimiento [eroiera] (Us.) Esana = Dicho (Us., Leg.) Erosi = Comprar (Us., Leg.) Esalea = Decidor (Us.) Erosia = Comprado (Us., Leg.) Escabela = Escabel Eroslea = Comprador (Us., Leg.) Escalera = Escalera (Us., Leg.) Erosqueta = Compra (Us., Leg.) Escapularioa = Escapulario (Us.) Erramua = Laurel (Us., Leg.) Escaratza = Zaguán Erraña = Nuera (Vs., Leg.) Escaroidorea = Escarpidor Errañua = Rayo, Sombra (Bona., Us.) Escatu = Pedir (Us., Leg.) Errapea = Ubre (Vs., Leg.) Estatua = Pedido (Us.) Erraquia = Quemadura Escatzallea = Pedidor (Us., Leg.) Errateguia = Quemadero (Us.) Esclaviña = Esclavina Errautsa = Ceniza (Bona., Us., Leg.) Escoba = Escoba (Us., Leg.) Errayac = Entrañas Escobilla = Escobilla (Us.) - Erraza = Fácil [eresa] (Us.) Escola = Escuela (Us., Leg.) Errazquiro = Fácilmente Escola maestra = Maestra de escuela (Us., - Erraztu = Facilitar [erestu] (Us., Leg.) Leg.) Erraztura = Facilidad Escola maisua = Maestro de escuela (Us., Erre = Quemar (Vs., Leg.) Leg.) Errea = Quemado (Us., Leg.) Escola maisuaren emaztea = Maestra (Us., Erreca = Regata, Arroyo (Us., Leg.) Leg.) Errecachoa = Riachuelo (Us.) Escortea = Corral Erreceta = Receta (Us., Leg.) Escribania = Escribanía Errecetarioa = Recetario (Us.) Escribauba = Escribano (sic) Errecetatu = Recetar (Us., Leg.) Escribitcea = Escribir (Us., Leg.) Errecetatua = Recetado (Us., Leg.) Escribitua = Escrito (Us.) Erreciboa = Recivo (Us., Leg.) Escribitzallea = Escribiente o Escritor (Us.) Errectorea = Rector (Us., Leg.) Escritorioa = Escritorio (Us.) Erregidorea = Regidor (Us.) Escritura = Escritura (Us.) Erreguea = Rey (Us., Leg.) Escritura sagradua = Escritura Sagrada Erreguearen alaba = Infanta (Us., Leg.) (Us.) Erreguearen semea = Infante (Us., Leg.) Escrupuloa = Escrúpulo (Us.) Erreguinatu = Reynar (Us., Leg.) Escrupulosoa = Escrupuloso (Us.) Erreguinatua = Reynado Escua = Mano (Us., Leg.) Erreguiña = Reyna (Us., Leg.) Escubarea = Bieldo (Us.) Errena = Cojo ([koxua] gehiago Us., Leg.) Escubaretu = Bieldar (Us.) Errencada = Renglón o Linea (Us., Leg.) Escu illa = Manco Errepolloa = Repollo o cabeza (Us.) Escumuturra = Muñeca (Us., Leg.) Erretabloa = Retablo (Us., Leg.) Escopeta = Escopeta (Us., Leg.) Erretena = Cacera o zanga (Us.) Escupetaguillea = Escopetero (Us.) 41
  • 27. M.ª CARMEN ETXEBARRIA Y JOSE M.ª ETXEBARRIA Escuya = Derecho (Us.) Eultzazaya = Colmenero Eseri = Sentar (Us., Leg.) Euna = Lienzo (Leg.) Eseria = Sentado (Us.) Eunquia = Siglo Eserlecua = Asiento (Us., Leg.) Euria = Llubia (Leg.) Esia = Seto (Us.) Euria eguin = Llover Esnaquiro = Despiertamente Euritsua = Llovioso (Leg.) Esnatu = Despertar (Us., Leg.) Euteguia = Telar Esnatua = Despierto (Us.) Ez = No (Vs., Leg.) Esnatzallea = Despertador (Us.) Ezaguna = Conocido (Us., Leg.) Esnea = Leche (Us., Leg.) Ezagutu = Conocer (Us., Leg.) Esnesaltzallea = Lechero (Us., Leg.) Ezagutua = Conocido (Us.) Espalda = Espalda (Us., Leg.) Ezagutzallea = Conocedor (Us.) Esparbela = Esparabel Ez andrea = No señora (Us., Leg.) Espinaca = Espinaca (Us., Leg.) Ezcabia = Tiña Espiritu Santua = Espíritu Santo (Us., Leg.) Escabitsua = Tiñoso Esponja = Esponja (Us., Leg.) Ezcalua = Pez o Bermejuela Esquean dabillena = Mendigo (Us., Leg.) Ezcongaya = Soltero (Us., Leg.) Esquean ibiltcea = Mendigar (Us., Leg.) Ezcur pagoarena = Tabuco (Leg.) Esqueintzallea = Ofrecedor (Us.) Ezcurra = Bellota (Us., Leg.) Esqueñi = Ofrecer (Us., Leg.) Ezcutatu = Ocultar (Vs., Leg.) Esqueñia = Ofrecido (Us.) Ezcutatua = Ocultado (Us., Leg.) ´ - Esquebaguea = Ingrato [eskeryaßea] (Us.) Ez jauna = No señor (Us., Leg.) Esquerbaguero = Ingratamente Ezpala = Hastilla (Us.) Esquerbaguetasuna = Ingratitud Ezpaña = Labio (Us.) Estali = Cubrir (Vs., Leg.) Ezpata = Espada (Us., Leg.) Estalia = Cubierto (Us., Leg.) Ezquerra = Izquierdo (Us, Leg.) Estalquia = Toca Ezauia = Pobo Estandartea = Estandarte o Pendón Eztarria = Garganta (Us., Leg.) Estañateguia = Estañador Eztena = Lesna (Us.) Estañatu = Estañar Eztia = Miel (Us., Leg.) Estañua = Estaño Eztula = Tos (Us., Leg.) Estea = Intestino (Us., Leg.) Estulaeguin = Toser (Us., Leg.) Estola = Estola (Us.) Ezurra = Hueso (Us., Leg.) Estomagoa = Estómago (Us., Leg.) Ezurraren muña = Médula (Us.) Estua = Estrecho (Us., Leg.) Estudiantea = Estudiante (Us., Leg.) F Estudiatu = Estudiar (Us., Leg.) Estudiatua = Estudiado (Us.) Faborea = Fabor (Us., Leg.) Estudioa = Estudio (Us., Leg.) Faborecitu = Faborecer (Us.) Estudioan icastuna = Estudioso (Leg.) Faborecitua = Faborecido (Us.) Estugarriac = Apretaderas Fabrica = Fábrica (Us., Leg.) Estutu = Estrechar o Apretar (Us., Leg.) Fabricantea = Fabricante (Us., Leg.) Estutua = Apretado (Us.) Fabricatcea = Fabricar (Us., Leg.) Etci = Pasado mañana (Us., Leg.) Fabricatua = Fabricado (Us., Leg.) Etcin = Tenderse o Hecharse Fabula = Fábula Etciña = Tendido Facultadea = Facultad (Us.) Etorquizuna = Venidero (Us., Leg.) Falda = Falda Etorrera = Venida (Us.) Falsia = Falsedad Etorri = Venir (Us., Leg.) Falsoa = Falso (Us., Leg.) Etorria = Venido (Us.) Faltsoa = Falsificación Etsaya = Enemigo (Us., Leg.) Falsotu = Falsear (Us.) Eulea = Tejedor Falsotua = Falseado (Vs.) Eultza = Colmena Falta = Falta (Us., Leg.) Eultzateguia = Colmenar Faltaduna = Faltoso 42