1. DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA SAÚDE
Rúa San Ramón S/N-Campus de Esteiro
15403 Ferrol
A Corurña
MEMORIA DOCENTE DA MATERIA
1. NOME DA MATERIA
Farmacología Clínica
a. NUMERO DE CRÉDITOS TEÓRICOS / PRÁCTICOS
2. PROFESOR/A/ES/AS ENCARGADOS DA DOCENCIA
a. PROFESOR RESPONSABLE DA TEORÍA
Carlos Rodriguez Moreno
b. PROFESOR RESPONSABLE DA PRÁCTICA
Carlos Rodriguez Moreno
3. IDIOMA NO QUE SE IMPARTEN AS CLASES
Castellano
4. PROGRAMA DA MATERIA (TEORÍA E PRÁCTICA)
a. PROPÓSITO DA MATERIA
Que el alumno adquiera los conocimientos necesarios para integrar eficientemente, en los
cuidados de enfermería, la aplicación de los tratamientos farmacológicos, como función
derivada del ejercicio profesional
b. OBXECTIVOS ESPECÍFICOS DA MATERIA
Se pretende que el alumno adquiera unos conocimientos básicos de farmacología clínica,
de la función de los medicamentos en la sociedad y en relación con su actividad como
profesional de enfermería y de los efectos de los medicamentos en los pacientes que serán
objeto de su actividad profesional.
c. DESCRICIÓN DOS CONTIDOS (UNIDADES E TEMAS)
2. DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA SAÚDE
Rúa San Ramón S/N-Campus de Esteiro
15403 Ferrol
A Corurña
I.- Aspectos generales:
1.- Farmacología: Conceptos básicos y su relación con enfermería. Conceptos básicos
de farmacología. Las actividades y/o divisiones de la farmacología. La farmacología
orientada al paciente y a la comunidad. La responsabilidad actual de enfermería en el
desarrollo y uso de medicamentos (2 horas).
2.- La utilización de medicamentos en la comunidad. Terminología. Desarrollo y
comercialización de los medicamentos. Prescripción y uso de medicamentos: problemas,
implicados y soluciones. El uso racional del medicamento. Información y selección de
medicamentos. Nomenclátor, formularios y guías de medicamentos: manejo (1 hora).
3.- La administración de medicamentos. Conceptos importantes en farmacocinética. Vias
de administración. La farmacodinamia: mecanismos de acción. Otras consideraciones en la
administración de medicamentos: el error en la administración y el cumplimiento de la
prescripción (4 horas).
4.- Situaciones que modifican la respuesta a los fármacos. Situaciones fisiológicas y
patológicas. Administración y uso de medicamentos en pediatría, ancianos y embarazo (1
hora)
5.- Los beneficios de los medicamentos. La eficacia y la efectividad en el uso de
medicamentos. El ensayo clínico controlado y los estudios de utilización de medicamentos
(1-2 horas).
6.- Los efectos indeseables de los medicamentos: concepto, clasificación, prevención y
repercusiones. Farmacovigilancia: concepto y actividades. Diferentes técnicas de detección
y cuantificación. El papel de enfermería en la farmacovigilancia (2-3 horas)
7.- Farmacoeconomía. Tipos de estudio y aplicaciones (1 hora)
8.- Interacciones medicamentosas e incompatibilades fisicoquímicas (1 hora).
II. Grupos farmacológicos:
1.- Antiinfecciosos: Antibióticos, antivíricos, tuberculostáticos, antifúngicos,
antiprotozoarios. Política de antibióticos
2.- Fármacos que actúan sobre el sistema nerviosos autónomo
3.- Fármacos que actúan sobre mediadores celulares
4.- Analgésicos
5.- Psicofármacos: hipnóticos-sedantes, antidepresivos, antipsicóticos.
3. DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA SAÚDE
Rúa San Ramón S/N-Campus de Esteiro
15403 Ferrol
A Corurña
6.- Fármacos para procesos neurológicos: Antiparkinsonianos, anticonvulsivantes
7.- Anestésicos locales y anestésicos generales
8.- Fármacos activos sobre problemas cardiovasculares: Hipertensión, hiperlipidemias,
insuficiencia cardíaca, cardiopatía isquémica, soluciones parenterales, antiarrítmicos.
9.- Aparato respiratorio. Antiasmáticos, expectorantes, mucolíticos, antitusígenos
10.- Digestivo: antiulcerosos, antieméticos, laxantes
11.- Agentes hormonales: Contraceptivos hormonales, corticoides, antidiabéticos agentes
tiroideos, otras hormonas sexuales
12.- Fármacos activos sobre la coagulación: anticoagulantes, antiagregantes hemostásicos
y trombolíticos
13.- Antineoplásicos
14.- Soluciones parenterales
BIBLIOGRAFÍA
Laporte JR y Tognoni G. Principios de epidemiología del medicamento. 2ª edición
Coleccción Salud Publica De Masson y Salvat Barcelona 1993.
Unidad de Farmacología Clínica de Mallorca. Guía de utilización de antibacterianos en
Atención Primaria. ed Gerencia de Atención Primaria de Mallorca.
Lehne RA. Pharmacology for nursing care. Ed WB Saunders, Philadelphia 1990
Goodman y Gillman. Las bases farmacológicas de la terapéutica. Ultima edición. Editorial
Panamericana
USPC (United States Pharmacopoeial Convention). USPDI (USP Drug Information). Ed
USPC. Última edicion
Guia Farmacológica para la Atención Primaria. Dirección General de Atención Primaria
del SERGAS. Xunta de Galicia. Santiago 1997
Malseed RT. Pharmacology, drug therapy and nursisng considerations. JB. Lippincott,
Philadelphia, 1982. ISBN: 0-397-54248-8
4. DEPARTAMENTO DE CIENCIAS DA SAÚDE
Rúa San Ramón S/N-Campus de Esteiro
15403 Ferrol
A Corurña
Clayton BD, Stock YN. Basic Pharmacology for nurses. CV Mosby Company, St Louis
(MI), 1989, 9th
de. ISBN: 0-8016-1121-0
Martindale JFK. The extra Pharmacopoeia. The Paharmaceutical Press. 31ª edición.
Flórez J. Farmacología Humana. Ed Masson y Salvat ültima edición
Consejo General de Colegios de Farmacéuticos. Catálogo de especialidades farmacéuticas.
Speight TM, Holford NHG. Avery’s Drug Treatment. Adis International 4th
edition; 1987
Drugs facts and comparisons 1999. Facts and Comparisons ed. Lt Louis. Ültima edición
Villa LF. MEDIMECUM 2000. Adis International. Una edición cada año. Madrid, 2000
5. METODOLOXÍA DOCENTE EMPREGADA
Clases expositivas tipo “magistral”
6. SISTEMA DE AVALIACIÓN
- Se realizará exclusivamente mediante un examen final. No hay exámenes parciales
- Será examen escrito con preguntas que tienen varias posibles respuestas de las que sólo
una es la correcta (tipo test). Se puntuarán las respuestas correctas: 0 respuestas correctas
tendrá una puntuación de 0 y todas las respuestas correctas tendrá una puntuación de 10.
- El nivel de puntuación que representa el aprobado y resto de calificaciones estará en
función de las puntuaciones máxima y mínima de todos los presentados.
- En ningún caso se aprobará la asignatura con menos del 50% de las preguntas con
respuesta correcta