3. Indicativus
coniugatio singularis pluralis
Prima -at -ant
Secunda -et -ent
Tertia -it -unt
Quarta -it -iunt
Prima vocat vocant
Secunda videt vident
Tertia ponit ponunt
Quarta dormit dormiunt
4. praesens indicativi
Coniugatio Coniugatio Coniugatio Coniugatio
Personae
prima secunda tertia quarta
ego voco video pono audio
tu vocas vides ponis audis
is /ea /id vocat videt ponit audit
nos vocamus videmus ponimus audimus
vos vocatis videtis ponitis auditis
ei /eae/ea vocant vident ponunt audiunt
5. Exempla
• Los esclavos llaman
Servi vocant
• La esclava llama 1 voco-vocas-vocare
Ancilla vocat 2 video-vides-videre
• Los hijos ven
3 pono-ponis-ponere
Filii vident
• La hija ve 4 dormio-dormis-dormire
Filia videt
• El señor pone
Dominus ponit
• Los señores ponen
Domini ponunt
• Julio duerme
Iulius dormit
• Los esclavos duermen
Servi dormiunt
6. Imperativus
coniugatio singularis pluralis
Prima -a -ate
Secunda -e -ete
Tertia -e -ite
Quarta -i -ite
Prima voca vocate
Secunda vide videte
Tertia pone ponite
Quarta dormi dormite
7. Imperativus
coniugatio singularis pluralis
Prima -a -ate
Secunda -e -ete
Tertia -e -ite
Quarta -i -ite
Prima ausculta
Secunda ride
Tertia ponite
Quarta legite
15. • Casus quid est?
• Casus nominatur grammaticale accidens,
quod vim sive munus syntacticum verborum in
sententia indicat.
• Latini casus ab Indoeuropaea lingua trahuntur
16. • ¿Qué es el caso?
• Se llama caso al accidente gramatical, que
indica la función sintáctica de las palabras en
la oración
• Los casos latinos proceden de la lengua
Indoeuropeoa
17. • In lingua Indoeuropaea octo aut novem casus
fuisse constat:
LINGVA GRAECA LINGVA LATINA
• Nominativus
• Vocativus Nominativus Nominativus
• Accusativus Vocativus
Vocativus
• Genetivus
Accusativus
• Dativus Accusativus
• Ablativus Genetivus
• Locativus Genetivus
Dativus
• Instrumentalis
• Dativus Ablativus
(Lativus)
Locativus
18. • En Indoeuropeo había ocho o nueve casos:
• Nominativus LINGVA GRAECA LINGVA LATINA
• Vocativus Nominativus Nominativus
• Accusativus Vocativus
Vocativus
• Genetivus
Accusativus
• Dativus Accusativus
• Ablativus Genetivus
• Locativus Genetivus
Dativus
• Instrumentalis Dativus Ablativus
• (Lativus)
Locativus
19. CASVVM VSVS
• NOMINATIVVS: casus subiecti atque atributi
Iulius dominus tres liberos habet
Villa Iulii magna atque pulchra est
• VOCATIVVS: casus appellationis
Marce, veni! Marce et Quinte, venite!
• ACCVSATIVVS: varias indicare vires potest
• Obiectum directum: Iulius magnam villam habet.
• Complementum circumstanciale (accusativus
directionis) Iulius ad villam venit.
• GENETIVVS: casus complementi substantivi
(possessionem indicat): Iulii villa pulchra est
20. Uso de los casos
• NOMINATIVO: caso del sujeto y del atributo
Iulius dominus tres liberos habet
Villa Iulii magna atque pulchra est
• VOCATIVO: caso de la llamada
Marce, veni! Marce et Quinte, venite!
• ACUSATIVO: indica:
• Objeto directo: Iulius magnam villam habet.
• Complemento circunstancial (acusativo de
dirección) Iulius ad villam venit.
• GENITIVO: caso del complemento del nombre
(indica pertenencia): Iulii villa pulchra est
21. • DATIVVS: indicat obiectum indirectum
(personam aut rem, cui aliquid datur)
Aemilia Iuliae filiae osculum dat
Marcus Quinto alapam dat
• ABLATIVVS: casus complementi
circumstancialis:
• Ablativus locativus: Iulius in horto est
• Ablativus separativus: Iulius ex horto venit
• Ablativus instrumentalis: Servi umeris saccos portant
• Ablativus sociativus: Iulius cum Aemilia via ambulat
• Ablativus agens: Duo sacci a servis portantur
• Ablativus prosecutivus: Iulius via Appia ad villam venit
22. • DATIVO: indica objeto indirecto (la persona o
cosa, a quien se da o entrega algo)
Aemilia Iuliae filiae osculum dat
Marcus Quinto alapam dat
• ABLATIVO: caso del complemento
circunstancial
• Ablativo locativo: Iulius in horto est
• Ablativo separativo: Iulius ex horto venit
• Ablativo instrumental: Servi umeris saccos portant
• Ablativo sociativo: Iulius cum Aemilia via ambulat
• Ablativo agente: Duo sacci a servis portantur
• Ablativo prosecutivo: Iulius via Appia ad villam venit
23. • LOCATIVVS: casus obsoletus, paene exstinctus,
qui locum ad oppida quod attinet occupatum
indicat.
Romae multi horti erant
Tarenti multa macella erant
Capuae pulchrae orae sunt
Tusculi villa Iulii est
24. • LOCATIVO: caso arcaico, casi extinguido, que
indica el lugar ocupado en los nombres de
ciudad.
Romae multi horti erant
Tarenti multa macella erant
Capuae pulchrae orae sunt
Tusculi villa Iulii est
25. De casuum nominibus
• NOMINATIVVS: a verbo NOMINO-AS-ARE
• VOCATIVVS: a verbo VOCO-AS-ARE
• ACCUSATIVUS: a verbo ACCUSO-AS-ARE (a
Graeco verbo [prave falsoque in Latinum versum]
ΑΙΤΙΩΜΑΙ
• GENETIVVS: a verbo GIGNO-IS-ERE
• DATIVVS: a verbo DO-AS-ARE
• ABLATIVVS: a verbo AVFERO-AVFERS-AVFERRE-
ABSTVLI-ABLATVM
• LOCATIVVS: a verbo LOCO-AS-ARE
26. Los nombres de los casos
• NOMINATIVO: del verbo NOMINO-AS-ARE
• VOCATIVO: del verbo VOCO-AS-ARE
• ACUSATIVO: del verbo ACCUSO-AS-ARE (del
verbo griego [mal traducido al latín]
ΑΙΤΙΩΜΑΙ
• GENITIVO: del verbo GIGNO-IS-ERE
• DATIVO: del verbo DO-AS-ARE
• ABLATIVO: del verbo AVFERO-AVFERS-AVFERRE-
ABSTVLI-ABLATVM
• LOCATIVO: del verbo LOCO-AS-ARE
27. De casuum nominibus
• Fuerunt Romani grammatici qui singula nomina
casibus singulis imposuerunt.
• Ad quam rem faciendam, grammaticos
arcesserunt Graecos, a quibus et notiones et
nomina casuum ab ipsis deprompta sunt.
• Id cum non semper ad unguem optimeque
fecissent, nonnunquam in vocabulis Graecis in
Latinum sermonem convertendis erraverunt, e.
g. in vocabula αιτιατικην πτωσιν
[causativum casum] convertendo accusativum
casum Latina adhibuerunt vocabula.
28. De casuum nominibus
• Fueron los gramáticos romanos quienes asignaron
sus respectivos nombres a los casos.
• Para lo cual acudieron a los gramáticos griegos, de
quienes tomaron las nociones y los nombres para
los casos.
• Pero no siempre lo hicieron bien y acabadamente,
de manera que a veces se equivocaron al traducir:
por ejemplo, al trasladar el caso griego
αιτιατικην πτωσιν lo hicieron por caso
acusativo, cuando en realidad debieron llamarlo
caso causativo.
29. De casuum nominibus
• NOMINATIVVS: a verbo NOMINO-AS-ARE
• VOCATIVVS: a verbo VOCO-AS-ARE
• ACCUSATIVUS: a verbo ACCUSO-AS-ARE (a
Graeco verbo [vitiose in Latinum versum]
ΑΙΤΙΩΜΑΙ
• GENETIVVS: a verbo GIGNO-IS-ERE
• DATIVVS: a verbo DO-AS-ARE
• ABLATIVVS: a verbo AVFERO-AVFERS-AVFERRE-
ABSTVLI-ABLATVM
• LOCATIVVS: a verbo LOCO-AS-ARE
30. Los nombres de los casos
• NOMINATIVO: del verbo NOMINO-AS-ARE
• VOCATIVO: del verbo VOCO-AS-ARE
• ACUSATIVO: del verbo ACCUSO-AS-ARE (del
verbo griego [mal traducido al latín]
ΑΙΤΙΩΜΑΙ
• GENITIVO: del verbo GIGNO-IS-ERE
• DATIVO: del verbo DO-AS-ARE
• ABLATIVO: del verbo AVFERO-AVFERS-AVFERRE-
ABSTVLI-ABLATVM
• LOCATIVO: del verbo LOCO-AS-ARE