1. La alianza
UML & HL7
Josep Vilalta
OMG-Certified UML Professional
HL7-Certified CDA
Rev.- 2.1
2008
FORUM CIS 2008
De les dades cap el coneixement
jvilalta@vico.org
1
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
2. Qué es UML
Unified Modeling Language “UML”, es
una notación patrocinada por el
Object Management Group (OMG).
Es un estándar para definir, organizar
y visualizar los elementos que
configuran la arquitectura de un
sistema.
jvilalta@vico.org
2
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
3. Qué es HL7
Organización de Desarrollo de Estándares”
para el ámbito sanitario, sin fines de lucro,
acreditada por ANSI.
Opera a nivel internacional, su misión es
proveer estándares para los dominios:
clínico, asistencial, administrativo y logístico.
Para lograr una interoperabilidad real entre
los distintos sistemas de información en el
área de la salud
jvilalta@vico.org
3
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
4. Qué es UML
UML es un lenguaje visual orientado al
modelado de sistemas.
Facilita un vocabulario controlado con
reglas y símbolos para que todos los
agentes de un proyecto eviten
ambigüedades y dispersión conceptual.
jvilalta@vico.org
4
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
6. De dónde viene UML
Harel
Meyer Diagramas
Gamma, et al
de Estado
Pre Condiciones Frameworks y patrones
Post Condiciones
HP Fusion
Booch
Descripción de operaciónes y
Método de Booch Numeración de mensajes
Rumbaugh Embley
OMT Clases de Singleton y
Vistas de alto nivel
Jacobson
OOSE Wirfs-Brock
Odell
Clasificación Responsabilidades
jvilalta@vico.org
6
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
7. A dónde va …
UML 2.1
Draft UML 2.0, Agosto ‘03
UML RTF recomienda draft final UML 1.3, Junio ‘99 UML 1.3
OMG Aceptación, Noviembre ’97. UML estándar
oficial de notación de modelado de software UML 1.1
Propuesta final OMG, Septiembre ‘97
OMG, Enero ´97 Propuesto como estándar
UML 1.0
UML-partners
Web - Junio ´96
UML 0.9
OOPSLA ´95
Unified Method 0.8
Otros Métodos Método de Booch OMT OOSE
Años 80 – 90 Guerra de notaciones y métodologías
jvilalta@vico.org
7
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
8. Compartir conocimiento
Con la notación UML definimos la representación
abstracta de tipos de objetos y eventos de la realidad Cualquier cosa
que puede ser
nombrada y
descrita
Concepto
Atributo 1:
Atributo 2:
Atributo 3:
Entidad Actuación
Atributo A: Atributo P:
Atributo B: Atributo Q:
Atributo C: Atributo R:
jvilalta@vico.org
8
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
9. Adaptado de:
Todo lo real es pensable. Jorge Wagensberg (El País 10.10.2001 Tribuna Circuito Científico)
Tractatus logico-philosophicus. Ludwig Wittgenstein. Alianza Universidad 1973
Un lenguaje es un mapa de la realidad
sólo es capaz de expresar hechos
Pensamiento: combinación de Realidad Hechos: combinación de
Sujeto y Lenguaje - esPensable: boolean = SI
Objetos y Eventos
- esRepresentable: boolean = SI
- existe: boolean = SI
- tipoDeLenguaje: char = UML
Pensador 1 +es pensable por 1..* +condiciona
Mundo
{hipótesis} {axioma}
constraints
{Coherencia}
+piensa 1..* {Usabilidad}
+está condicionada por 1
{Concordancia}
{tesis}
{Completitud} {axioma}
0..* +contiene {Inteligible}
+forma parte de 1
{Comunicable}
Hipótesis: Todo lo real es pensable El mundo es la totalidad de los
hechos, no de las cosas
Tesis: Todo lo pensado es real
Los límites del mundo son los
límites del lenguaje y viceversa
jvilalta@vico.org
9
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
10. Realidad
Abstracción
Modelo + Reglas
jvilalta@vico.org
10 10
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
11. Qué es una Ontología
Médica
Esquema orientado a clasificar y consensuar
el alcance y el significado de todos los
conceptos relevantes en un dominio con una
escala de abstracción variable.
Rol Actuación
Actuació
Relacionado Relacionada
0..* 0..*
0..* 0..*
1 1 actúa como 1 1
asume realiza
0..* 0..* 1
Entidad 0..1 Rol 1
Participante 0..*
Actuación
Actuació
habilita juega reune
Autor Ingreso
Modificador Derivación
Organización Paciente Certificador Transporte
Forma de vida Médico de Urgencias Consultor Suministro
Material Médico responsable Operador Procedimiento
Punto actuación Médico de guardia Habilitador Condición
Documento Muestra de análisis Autorizador Consentimiento
Beneficiario Observación
Autentificador Medicación
Receptor Acto clínico
Emisor Acto económico
jvilalta@vico.org
11
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
12. Rol Actuación
Actuació
Relacionado Relacionada
0..* 0..*
0..* 0..*
1 1 actúa como 1 1
asume realiza
0..* 0..* 1
Entidad 0..1 Rol 1
Participante 0..*
Actuación
Actuació
habilita juega reune
Autor Ingreso
Modificador Derivación
Organización Paciente Certificador Transporte
Forma de vida Médico de Urgencias Consultor Suministro
Material Médico responsable Operador Procedimiento
Punto actuación Médico de guardia Habilitador Condición
Documento Muestra de análisis Autorizador Consentimiento
Beneficiario Observación
Autentificador Medicación
Receptor Acto clínico
Emisor Acto económico
jvilalta@vico.org
12
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
13. actúa como
asume realiza
0..* 0..* 1
Entidad 0..1 Rol 1
Participante 0..*
Actuación
Actuació
habilita juega reune
jvilalta@vico.org
13
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
15. Diagrama de Diagrama de
estructura función
Casos de
Paquetes Clases Objetos Actividad
Uso
Composición Componentes Despliegue Estados
Diagrama de
interacción
Interacción
Secuencia Comunicación
Global
Ciclo de Tiempo
jvilalta@vico.org
15
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
16. Casting de Actores de un
Proceso
Realizar
Orden Médica
Peticionario
Identificar Seleccionar Subsitema
Admisión
Paciente Exploración
Realizar Publicar
Realizador Informe Informe
Subsistema
Consultar Actualizar Exploraciones
Informe HCE
Paciente
jvilalta@vico.org
16
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
17. Granularidad de un proceso
Realizar <<Incluye>>
Informe Seleccionar
<<Incluye>> Item Exploración
Realizador
<<Incluye>>
Identificar
Paciente Seleccionar
Imagen
Diagnóstica
<<Extiende>>
<<Incluye>>
<<Incluye>>
<<Incluye>>
Generar
Cod. Anonimato
Procesar
Entrada
Realizar
Firma
<<Incluye>> Entrar Item
Informe
Seleccionar
Macro
jvilalta@vico.org
17
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
18. Escenario de usabilidad
Flujo Principal
1. Usuario activa editor de
informes.
2. Usuario identifica Paciente
con el CU Identificar Paciente.
3. Sistema valida requisitos del
Paciente.
4. Usuario selecciona
exploración a informar.
5. Sistema muestra datos por
defecto: repositorio imágenes.
6. Usuario selecciona plantilla.
7. Sistema asigna macros al
informe.
8. Sistema procesa texto entrado.
jvilalta@vico.org
18
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
19. Normalización de un escenario
:Realizador :Editor Informes :Paciente :Parámetros
Activa
Identifica Paciente
Carga datos Paciente
Valida
Requisitos
Carga datos por defecto
Procesa
entradas
Firma informe
Genera informe clínico CDA
:Informe
jvilalta@vico.org
19
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
20. Estados de una Actuación
abortar
Abortada evaluar
evaluar
finalizar
abortar Suspendida
Aparcada suspender
reactivar
aparcar
evaluar evaluar evaluar
liberar reiniciar
Nueva Activa Completada
activar completar
cancelar
crear activar completar
Cancelada
anulación obsolescencia
Anulada Obsoleta
jvilalta@vico.org
20
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
21. Porqué usar UML (1)
1. Mejora nuestro nivel de comunicación
formal.
2. Abordamos la complejidad con una
documentación minimalista.
3. Desarrollamos procesos/productos con
una mayor fiabilidad y calidad.
jvilalta@vico.org
21
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
22. Porqué usar UML (2)
4. El impacto de nuestras decisiones
sobre un proceso/producto es más
visible.
5. Podemos definir, organizar y compartir
conocimiento.
6. Nuestro esfuerzo de especificación es
más eficiente.
jvilalta@vico.org
22
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
23. Normalización de
sistemas de información clínica
Actor2
«Proposito»
Actor 1 Actor3
Propósito
«realiza»
«controla» «recibe»
«consigue»
«Documento Clínico CDA»
Evento 1 ACTUACIÓN Objeto generado
«genera»
«es modificado por» «es consultado por»
«Documento de negocio» «Informacion»
Objeto consumido Objeto consultado
jvilalta@vico.org
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
24. Rol Participante
Un Rol define las capacidades de una Entidad y le habilita
para realizar Actuaciones (una manera de establecer
relaciones con otras entidades).
Un Participante identifica a una Entidad cuando realiza una
Actuación concreta con el propósito de satisfacer las
responsabilidades del Rol que le habilita para actuar .
jvilalta@vico.org
24
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
25. Normalización de
sistemas de información clínica
«Proposito»
Realizar de la
primera visita
Médico de Administrativo Administrativo médica
Paciente
servicio de Recepción de informática
«controla» «realiza» «realiza» «recibe» «consigue»
«Documento Clínico CDA»
Copia de los Informes
médicos
Visita Primera visita «genera»
programada
«genera»
«Documento Clínico CDA»
Información de RX o
«es consultado por» «es consultado por» «es modificado por» «genera» otras pruebas
«Documento Clínico CDA» «Documento Clínico CDA «Documento CDA» «genera»
«Documento Clínico CDA
Autorización Hoja de Ingreso Historial
Planificación
«Documento Clínico CDA»
Información del primera
dia de tratamiento
jvilalta@vico.org
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
26. ¿Vocabulario clínico
universal?
Historia Clínica
Historia Clínica
Otros síntomas que afectan
el abdomen y la pelvis
789
789.0 Dolor abdominal
789.01 Dolor abdominal en el
cuadrante superior derecho
789.03 Dolor abdominal en el
cuadrante inferior derecho
Servidor de
Servidor de 789.06 Dolor abdominal epigástrico
Terminología Médica
Terminología Médica
Documento Fuentes de
Fuentes de
Documento Conocimiento Clínico
Clínico
Clínico Conocimiento Clínico
Catálogos UMLS
Catálogos UMLS
HL7
HL7
jvilalta@vico.org
26
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
27. Interoperabilidad semántica
Capacidad de compartir información
relevante entre sistemas heterogéneos
a nivel del reconocimiento de los
conceptos clave formalmente definidos
para un dominio
Capacidad de procesar de manera
automática un conocimiento compartido
Es esencial para intercambiar
información sanitaria y potenciar los
sistemas de soporte a la decisión clínica
jvilalta@vico.org
27
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
29. Ontología médica
cd Logical View
PuntoDeActuación
Ubicación 1 +pertenece a PuntoDeAtenciónSanitaria 1..* +dispone de
+contiene 0..*
Box Establecimiento
Consultorio
1 +forma parte de
Cama 1..* +dispone de
UnidadFuncional
1 +forma parte de
jvilalta@vico.org
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
30. Procesos y Productos
jvilalta@vico.org
30
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
31. Ontología médica
cd Logical View
Entidad Rol 1 +juega Participante Actuación
1 +habilita 1..* +es realizada por
+asume 0..* +actúa 0..* +realiza 1
Agente Agente
Autor Suj eto
Persona Organización Episodio
Paciente Administrativ o
AsignaciónPuntoAtenciónSanitaria
jvilalta@vico.org
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
32. Ontología médica
Actuación
Episodio Ubicación
+pertenece a 1 +pertenece a 1
Rol Participante 1 +es realizada por
Administrativo 1 +juega como
Autor
+actúa de 1 +contiene
+realiza 1 1..*
+contiene 0..*
Actuación
AsignaciónPuntoAtenciónSanitaria PuntoDeActuación
1 +es asignado en PuntoDeAtenciónSanitaria 1..* +dispone de
+asigna 1
+recibe 1
Rol Participante
1 +juega como Sujeto
Paciente
+actúa de 1 1 +es dirigida a
Cama
1 +forma parte de UnidadFuncional
Establecimiento
+dispone de 1..* 1
+forma parte de
Box Consultorio
jvilalta@vico.org
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
33. Triangulación
Notación
Metodologías Herramientas
jvilalta@vico.org
33
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
34. UML + CASE + Metodología,
para saber (1)…
1. Qué aspectos esenciales hay que modelar
(desde un esbozo a un plano detallado).
2. Qué diagrama es el más apropiado para
representar una vista del modelo (estructura
y/o función).
3. En qué proceso de proyecto (Análisis,
Diseño, Implementación, Testing, etc.), hay
que realizar un determinado diagrama, y
quién participará en su elaboración (Roles de
proyecto).
jvilalta@vico.org
34
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
35. UML + CASE + Metodología,
para saber (2)…
4. Qué escala de abstracción y qué nivel de
dedicación hay que aplicar a un diagrama en
cada fase de proyecto (desde el estudio
preliminar en adelante).
5. Cómo definimos un modelo a través de
distintas vistas de arquitectura: estructura,
procesos y Casos de Uso.
6. Cómo delimitamos el alcance de un
proyecto en tiempo, coste, procesos y
producto resultante.
jvilalta@vico.org
35
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
36. Organizar la experiencia
• Realizar modelos en base a la experiencia de los
usuarios con el soporte de patrones.
• Procesar los modelos para generar una
arquitectura de aplicaciones en base a
componentes bien alineados con los procesos de
negocio.
jvilalta@vico.org
36
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
37. Arquitectura basada
en modelos
• Análisis y diseño independiente de plataforma
jvilalta@vico.org
37
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
38. Vocabulario controlado
• Mantener la trazabilidad entre los artefactos de
modelado: desde la concepción, hasta la
formalización, construcción, el despliegue, y la
explotación de los componentes de software.
Datos
Usuarios Coste
Arquitectura
Procesos
jvilalta@vico.org
38
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
39. Testing & Certificación
• Comprobar de manera fehaciente que un
entregable es coherente y completo en referencia
al propósito para el que ha sido creado.
• Es usable dentro de la cadena de valor de los
Actores implicados e involucrados con el sistema.
jvilalta@vico.org
39
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
40. Nuevas coordenadas
Comprensión visual de las coordenadas
Espacio – Tiempo – Información, que
condicionan el dominio restringido de un
sistema.
• Espacio.- Existen unos OBJETOS capaces de
colaborar para cumplir un propósito.
• Tiempo.- Ocurren una serie de EVENTOS dentro de
una secuencia acotada por escenarios.
• Información.- Los OBJETOS y EVENTOS producen
HECHOS relevantes, registrables y comunicables.
jvilalta@vico.org
40
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
41. Conclusiones
• UML es un lenguaje visual para modelar sistemas (definir, organizar, visualizar).
• Facilita un vocabulario controlado con reglas y símbolos (gramática y notación).
• Evita las ambigüedades y la dispersión conceptual de todos los agentes sobre un
proceso o un producto.
• Mejora nuestro nivel de comunicación formal.
• Abordamos la complejidad con una documentación minimalista.
• Desarrollamos procesos/productos con una mayor predictibilidad y calidad.
• El impacto de nuestras decisiones sobre un producto es más visible.
• Podemos definir, organizar y compartir conocimiento.
• Con UML podemos construir una arquitectura conceptual orientada a clasificar y
consensuar el alcance y el significado de todas las entidades y actuaciones
relevantes en los distintos dominios de interoperabilidad HL7 (Ontologías Médicas).
jvilalta@vico.org
41 41
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
42. Los conceptos son registros de la
realidad.
Abren los caminos de lo pensable.
Condicionan nuestra manera de ver
las cosas.
Son factores de cambio de nuestra
realidad.
Reinhart Koselleck
jvilalta@vico.org
42 42
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement
43. Moltes gràcies
per la seva
atenció
jvilalta@vico.org
jvilalta@vico.org
43
FORUM CIS 2008 De les dades cap el coneixement