SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 7
REGLAS DE EMPLEO DE LA LETRA:
H
Por Wenceslao Mohedas Ramos
A) Procedencia de la h-:
Actualmente, la h es una grafía o letra en español, pero no es sonido,
porque es la única letra que no suena, es muda. Aunque no siempre ha sido
así: fue también sonido, un sonido semejante a la “j”, era la “h aspirada”
(que se mantiene en algunos dialectos como un anacronismo o arcaísmo
fónico, como en el extremeño o castúo: jacha, jigo, jiguera...). Como es una
letra muda y no hace ruido... se suele olvidar emplearla.
En español, la h- tiene una doble procedencia:
a) Procede de una h- latina: Ej. “habitare” (habitar) , “habere” (haber),
“habitus” (hábito) , “habilitas” (habilidad) , “hominem” (hombre), etc. Esta
h- se ha mantenido en nuestra lengua.
b) Procede de una f- latina: Es una f- latina que , por evolución en
español (no así en otras lenguas : francés, catalán,etc.) se va a convertir en
h- . Ej. “fumum” (humo), “farinam” (harina), “feminam” (hembra),
“ferrum” (hierro), “fatum”(hado).
B) Reglas de empleo de la h- :
1) Las palabras que empiezan por hum-, hemo-, hom-, him-:
Ej. humano, humo, humidad... (menos umbral y umbrío);
hemorragia, hemofilia, hemoglobina; hombre,hombro, himen,
himeneo…
2) Las palabras que empiezan por ciertos prefijos griegos y latinos:
hipo- (caballo y bajo), hiper- (muy grande), hidro- (agua), hemi
- (mitad), hemato- (sangre), etc.
Ej. hipopótamo, hipódromo, hipotenso, hipérbole, hipermercado;
hidrógeno, hidroavión, hidrófilo; hemiciclo, hemisferio, hemipléjico;
hematoma, hematuria, hematíes, hematófago.
Ej. hueso, huevo, hueco, huérfano, huerto (como es un diptongo
tardío, procedente de una vocal “ó” latina tónica o fuerte); tiene
excepciones y alterna con palabras que no llevan h-.
Ej, (óseo, osamenta, osarion; óvulo, ovoide, ovíparo; oquedad;
orfandad, orfanato); horticultura, hortelano; huir, huida, hiato, hiena,
hierba, hiedra.
4) Las palabras que empiezan por los lexemas o raíces griegas “homo-”
(igual), “hetero-” (distinto), “hexa-” (seis), “hepta-” (siete), “hecto-” (cien),
“hipnos-” (sueño), “helio-” (sol).
Ej. homogéneo, homofobia, homónimo; heterogéneo, heterónimo: hexágono,
hexámetro; heptasilabo, heptaedro; hectómetro, hectólitro;
hipnosis, hipnoterapia; heliolatría, helioterapia, etc.
3) Las palabras que empiezan por los diptongos (dos
vocales) hue-, hui-. hia-, hie- .
5) Las palabras que empiezan por “herm-”, “horm-”, “hist-”, “holg-”, etc.
Ej. hermoso, hermano, hermético; hormigón, hormiga, horma; histeria, histérico,
historia; holganza, holgazán. (excepto ermita y ermitaño).
6) Llevan h- todas las formas verbales de los verbos que lleven en su raíz o lexema
una h-.
Ej. haber, ha, había, habrá...; hacer, hice, haciendo, hecho; hallar, halló, hallará;
hablar, habló, hablaba, etc.
7) Llevan h- las palabras derivadas de una primitiva o primera que lleva “h”.
Ej. hilo, hilar, hilandera...; hundir, hundido, hundimiento...; herir, herido, herida…
8) Llevan “-h-” intercalada las palabras compuestas en las que la segunda
de ellas lleva -h-:
Ej. malhumor,malherido, contrahecho, infrahumano…
9) Para los alumnos catalanoparlantes, existe una prueba que les vale para
saber si una palabra en español lleva h:
Se trata de comprobar si la palabra en cuestión lleva “f” en catalán; si la
lleva, habrá “h” en español.
Ej. harina / farina; humo / fum; hijo / fill; herida / ferida; harto / fart.
(Espero que estas modestas reglas puedan ayudar a mucha gente a
emplear correctamente la “h muda” española).
Wenceslao Mohedas Ramos
Jaraicejo (Cáceres) / Barcelona

Más contenido relacionado

La actualidad más candente (13)

El uso de la H (Inés e Isabel E.)
El uso de la H (Inés e Isabel E.)El uso de la H (Inés e Isabel E.)
El uso de la H (Inés e Isabel E.)
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Español uso de la H
Español uso de la HEspañol uso de la H
Español uso de la H
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Ortografía h
Ortografía hOrtografía h
Ortografía h
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la H
Uso de la HUso de la H
Uso de la H
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 

Destacado

DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A S
DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A SDIFICULTADES O R T O G R Á F I C A S
DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A SMALTLuengo
 
CASOS DE DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A S
CASOS DE DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A SCASOS DE DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A S
CASOS DE DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A SMALTLuengo
 
Reglas uso h
Reglas uso hReglas uso h
Reglas uso hSusana
 
Uso de la H
Uso de la HUso de la H
Uso de la Hgrupoj5
 

Destacado (7)

DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A S
DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A SDIFICULTADES O R T O G R Á F I C A S
DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A S
 
CASOS DE DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A S
CASOS DE DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A SCASOS DE DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A S
CASOS DE DIFICULTADES O R T O G R Á F I C A S
 
Reglas de la h
Reglas de la hReglas de la h
Reglas de la h
 
PASOS PARA ELIMINAR VIRUS DE MEMORIA FLASH
PASOS PARA ELIMINAR VIRUS DE MEMORIA FLASHPASOS PARA ELIMINAR VIRUS DE MEMORIA FLASH
PASOS PARA ELIMINAR VIRUS DE MEMORIA FLASH
 
Reglas uso h
Reglas uso hReglas uso h
Reglas uso h
 
Reglas de la h
Reglas de la hReglas de la h
Reglas de la h
 
Uso de la H
Uso de la HUso de la H
Uso de la H
 

Similar a REGLAS DE EMPLEO DE LA LETRA H.

Similar a REGLAS DE EMPLEO DE LA LETRA H. (20)

Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Grafía <H>. Ortografía.
Grafía <H>. Ortografía. Grafía <H>. Ortografía.
Grafía <H>. Ortografía.
 
Normas Ortográficas Básicas
Normas Ortográficas BásicasNormas Ortográficas Básicas
Normas Ortográficas Básicas
 
Milka
MilkaMilka
Milka
 
Palabras homófonas y homógrafas
Palabras homófonas y homógrafasPalabras homófonas y homógrafas
Palabras homófonas y homógrafas
 
Uso de la h.
Uso de la h.Uso de la h.
Uso de la h.
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la H
Uso de la HUso de la H
Uso de la H
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
Uso de la H
Uso de la HUso de la H
Uso de la H
 
Pronunciación del latín - Latin pronounciation - Vocales y Consonantes - Aves
Pronunciación del latín - Latin pronounciation - Vocales y Consonantes - AvesPronunciación del latín - Latin pronounciation - Vocales y Consonantes - Aves
Pronunciación del latín - Latin pronounciation - Vocales y Consonantes - Aves
 
Material de apoyo_ortografia
Material de apoyo_ortografiaMaterial de apoyo_ortografia
Material de apoyo_ortografia
 
Uso de la h
Uso de la hUso de la h
Uso de la h
 
USO DE LA H
USO DE LA HUSO DE LA H
USO DE LA H
 
Ortografía H
Ortografía HOrtografía H
Ortografía H
 

Más de MALTLuengo

REGLAS DE ACENTUACIÓN. Por Wenceslao Mohedas Ramos
REGLAS DE ACENTUACIÓN. Por Wenceslao Mohedas RamosREGLAS DE ACENTUACIÓN. Por Wenceslao Mohedas Ramos
REGLAS DE ACENTUACIÓN. Por Wenceslao Mohedas RamosMALTLuengo
 
Las Comas, por Wenceslao Mohedas Ramos.
Las Comas, por Wenceslao Mohedas Ramos.Las Comas, por Wenceslao Mohedas Ramos.
Las Comas, por Wenceslao Mohedas Ramos.MALTLuengo
 
Nicolas Valle Morena. Poema desde Ruanda.
Nicolas Valle Morena. Poema desde Ruanda.Nicolas Valle Morena. Poema desde Ruanda.
Nicolas Valle Morena. Poema desde Ruanda.MALTLuengo
 
Een Spaanse arbeider in de Olster vleeswarenindustrie
Een Spaanse arbeider in de Olster vleeswarenindustrieEen Spaanse arbeider in de Olster vleeswarenindustrie
Een Spaanse arbeider in de Olster vleeswarenindustrieMALTLuengo
 
Programma viering
Programma vieringProgramma viering
Programma vieringMALTLuengo
 
Save the date 8 juli 2012
Save the date 8 juli 2012Save the date 8 juli 2012
Save the date 8 juli 2012MALTLuengo
 
MUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERESMUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERESMALTLuengo
 
MUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERESMUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERESMALTLuengo
 
Carta a los Reyes Magos
Carta a los Reyes MagosCarta a los Reyes Magos
Carta a los Reyes MagosMALTLuengo
 
Programa Jornadas Transgénicas.
Programa Jornadas Transgénicas.Programa Jornadas Transgénicas.
Programa Jornadas Transgénicas.MALTLuengo
 
MUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERESMUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERESMALTLuengo
 
20111006 presentacion libro en caceres1
20111006  presentacion libro en caceres120111006  presentacion libro en caceres1
20111006 presentacion libro en caceres1MALTLuengo
 
Museo de Cáceres
Museo de  CáceresMuseo de  Cáceres
Museo de CáceresMALTLuengo
 
MUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERESMUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERESMALTLuengo
 
Marina isla valdecañas
Marina isla valdecañasMarina isla valdecañas
Marina isla valdecañasMALTLuengo
 
INFORMACION DE LIZE
INFORMACION DE LIZEINFORMACION DE LIZE
INFORMACION DE LIZEMALTLuengo
 
DIA DE LA SERRANA DE LA VERA
DIA DE LA SERRANA DE LA VERA DIA DE LA SERRANA DE LA VERA
DIA DE LA SERRANA DE LA VERA MALTLuengo
 
Me vine con una maleta de cartón y madera.
Me vine con una maleta de cartón y madera.Me vine con una maleta de cartón y madera.
Me vine con una maleta de cartón y madera.MALTLuengo
 
Convocatoria adm contable interina.
Convocatoria  adm contable interina.Convocatoria  adm contable interina.
Convocatoria adm contable interina.MALTLuengo
 
Museo de Cáceres. Julio agosto 2011
Museo de Cáceres. Julio agosto  2011Museo de Cáceres. Julio agosto  2011
Museo de Cáceres. Julio agosto 2011MALTLuengo
 

Más de MALTLuengo (20)

REGLAS DE ACENTUACIÓN. Por Wenceslao Mohedas Ramos
REGLAS DE ACENTUACIÓN. Por Wenceslao Mohedas RamosREGLAS DE ACENTUACIÓN. Por Wenceslao Mohedas Ramos
REGLAS DE ACENTUACIÓN. Por Wenceslao Mohedas Ramos
 
Las Comas, por Wenceslao Mohedas Ramos.
Las Comas, por Wenceslao Mohedas Ramos.Las Comas, por Wenceslao Mohedas Ramos.
Las Comas, por Wenceslao Mohedas Ramos.
 
Nicolas Valle Morena. Poema desde Ruanda.
Nicolas Valle Morena. Poema desde Ruanda.Nicolas Valle Morena. Poema desde Ruanda.
Nicolas Valle Morena. Poema desde Ruanda.
 
Een Spaanse arbeider in de Olster vleeswarenindustrie
Een Spaanse arbeider in de Olster vleeswarenindustrieEen Spaanse arbeider in de Olster vleeswarenindustrie
Een Spaanse arbeider in de Olster vleeswarenindustrie
 
Programma viering
Programma vieringProgramma viering
Programma viering
 
Save the date 8 juli 2012
Save the date 8 juli 2012Save the date 8 juli 2012
Save the date 8 juli 2012
 
MUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERESMUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERES
 
MUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERESMUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERES
 
Carta a los Reyes Magos
Carta a los Reyes MagosCarta a los Reyes Magos
Carta a los Reyes Magos
 
Programa Jornadas Transgénicas.
Programa Jornadas Transgénicas.Programa Jornadas Transgénicas.
Programa Jornadas Transgénicas.
 
MUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERESMUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERES
 
20111006 presentacion libro en caceres1
20111006  presentacion libro en caceres120111006  presentacion libro en caceres1
20111006 presentacion libro en caceres1
 
Museo de Cáceres
Museo de  CáceresMuseo de  Cáceres
Museo de Cáceres
 
MUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERESMUSEO DE CACERES
MUSEO DE CACERES
 
Marina isla valdecañas
Marina isla valdecañasMarina isla valdecañas
Marina isla valdecañas
 
INFORMACION DE LIZE
INFORMACION DE LIZEINFORMACION DE LIZE
INFORMACION DE LIZE
 
DIA DE LA SERRANA DE LA VERA
DIA DE LA SERRANA DE LA VERA DIA DE LA SERRANA DE LA VERA
DIA DE LA SERRANA DE LA VERA
 
Me vine con una maleta de cartón y madera.
Me vine con una maleta de cartón y madera.Me vine con una maleta de cartón y madera.
Me vine con una maleta de cartón y madera.
 
Convocatoria adm contable interina.
Convocatoria  adm contable interina.Convocatoria  adm contable interina.
Convocatoria adm contable interina.
 
Museo de Cáceres. Julio agosto 2011
Museo de Cáceres. Julio agosto  2011Museo de Cáceres. Julio agosto  2011
Museo de Cáceres. Julio agosto 2011
 

Último

Día de la Madre Tierra-1.pdf día mundial
Día de la Madre Tierra-1.pdf día mundialDía de la Madre Tierra-1.pdf día mundial
Día de la Madre Tierra-1.pdf día mundialpatriciaines1993
 
Mapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdf
Mapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdfMapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdf
Mapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdfvictorbeltuce
 
TRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIA
TRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIATRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIA
TRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIAAbelardoVelaAlbrecht1
 
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO 2024 MINEDU
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO  2024 MINEDUFICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO  2024 MINEDU
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO 2024 MINEDUgustavorojas179704
 
RETO MES DE ABRIL .............................docx
RETO MES DE ABRIL .............................docxRETO MES DE ABRIL .............................docx
RETO MES DE ABRIL .............................docxAna Fernandez
 
PPT GESTIÓN ESCOLAR 2024 Comités y Compromisos.pptx
PPT GESTIÓN ESCOLAR 2024 Comités y Compromisos.pptxPPT GESTIÓN ESCOLAR 2024 Comités y Compromisos.pptx
PPT GESTIÓN ESCOLAR 2024 Comités y Compromisos.pptxOscarEduardoSanchezC
 
Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...
Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...
Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...Baker Publishing Company
 
Uses of simple past and time expressions
Uses of simple past and time expressionsUses of simple past and time expressions
Uses of simple past and time expressionsConsueloSantana3
 
La Función tecnológica del tutor.pptx
La  Función  tecnológica  del tutor.pptxLa  Función  tecnológica  del tutor.pptx
La Función tecnológica del tutor.pptxJunkotantik
 
Tarea 5_ Foro _Selección de herramientas digitales_Manuel.pdf
Tarea 5_ Foro _Selección de herramientas digitales_Manuel.pdfTarea 5_ Foro _Selección de herramientas digitales_Manuel.pdf
Tarea 5_ Foro _Selección de herramientas digitales_Manuel.pdfManuel Molina
 
SINTAXIS DE LA ORACIÓN SIMPLE 2023-2024.pptx
SINTAXIS DE LA ORACIÓN SIMPLE 2023-2024.pptxSINTAXIS DE LA ORACIÓN SIMPLE 2023-2024.pptx
SINTAXIS DE LA ORACIÓN SIMPLE 2023-2024.pptxlclcarmen
 
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdfOswaldoGonzalezCruz
 
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptxLINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptxdanalikcruz2000
 
Plan Año Escolar Año Escolar 2023-2024. MPPE
Plan Año Escolar Año Escolar 2023-2024. MPPEPlan Año Escolar Año Escolar 2023-2024. MPPE
Plan Año Escolar Año Escolar 2023-2024. MPPELaura Chacón
 

Último (20)

Día de la Madre Tierra-1.pdf día mundial
Día de la Madre Tierra-1.pdf día mundialDía de la Madre Tierra-1.pdf día mundial
Día de la Madre Tierra-1.pdf día mundial
 
Sesión La luz brilla en la oscuridad.pdf
Sesión  La luz brilla en la oscuridad.pdfSesión  La luz brilla en la oscuridad.pdf
Sesión La luz brilla en la oscuridad.pdf
 
Mapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdf
Mapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdfMapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdf
Mapa Mental de estrategias de articulación de las areas curriculares.pdf
 
TRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIA
TRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIATRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIA
TRIPTICO-SISTEMA-MUSCULAR. PARA NIÑOS DE PRIMARIA
 
Tema 7.- E-COMMERCE SISTEMAS DE INFORMACION.pdf
Tema 7.- E-COMMERCE SISTEMAS DE INFORMACION.pdfTema 7.- E-COMMERCE SISTEMAS DE INFORMACION.pdf
Tema 7.- E-COMMERCE SISTEMAS DE INFORMACION.pdf
 
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO 2024 MINEDU
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO  2024 MINEDUFICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO  2024 MINEDU
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO 2024 MINEDU
 
RETO MES DE ABRIL .............................docx
RETO MES DE ABRIL .............................docxRETO MES DE ABRIL .............................docx
RETO MES DE ABRIL .............................docx
 
PPT GESTIÓN ESCOLAR 2024 Comités y Compromisos.pptx
PPT GESTIÓN ESCOLAR 2024 Comités y Compromisos.pptxPPT GESTIÓN ESCOLAR 2024 Comités y Compromisos.pptx
PPT GESTIÓN ESCOLAR 2024 Comités y Compromisos.pptx
 
Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...
Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...
Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...
 
DIA INTERNACIONAL DAS FLORESTAS .
DIA INTERNACIONAL DAS FLORESTAS         .DIA INTERNACIONAL DAS FLORESTAS         .
DIA INTERNACIONAL DAS FLORESTAS .
 
Uses of simple past and time expressions
Uses of simple past and time expressionsUses of simple past and time expressions
Uses of simple past and time expressions
 
La Función tecnológica del tutor.pptx
La  Función  tecnológica  del tutor.pptxLa  Función  tecnológica  del tutor.pptx
La Función tecnológica del tutor.pptx
 
Tarea 5_ Foro _Selección de herramientas digitales_Manuel.pdf
Tarea 5_ Foro _Selección de herramientas digitales_Manuel.pdfTarea 5_ Foro _Selección de herramientas digitales_Manuel.pdf
Tarea 5_ Foro _Selección de herramientas digitales_Manuel.pdf
 
VISITA À PROTEÇÃO CIVIL _
VISITA À PROTEÇÃO CIVIL                  _VISITA À PROTEÇÃO CIVIL                  _
VISITA À PROTEÇÃO CIVIL _
 
SINTAXIS DE LA ORACIÓN SIMPLE 2023-2024.pptx
SINTAXIS DE LA ORACIÓN SIMPLE 2023-2024.pptxSINTAXIS DE LA ORACIÓN SIMPLE 2023-2024.pptx
SINTAXIS DE LA ORACIÓN SIMPLE 2023-2024.pptx
 
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
 
Unidad 3 | Teorías de la Comunicación | MCDI
Unidad 3 | Teorías de la Comunicación | MCDIUnidad 3 | Teorías de la Comunicación | MCDI
Unidad 3 | Teorías de la Comunicación | MCDI
 
Repaso Pruebas CRECE PR 2024. Ciencia General
Repaso Pruebas CRECE PR 2024. Ciencia GeneralRepaso Pruebas CRECE PR 2024. Ciencia General
Repaso Pruebas CRECE PR 2024. Ciencia General
 
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptxLINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
 
Plan Año Escolar Año Escolar 2023-2024. MPPE
Plan Año Escolar Año Escolar 2023-2024. MPPEPlan Año Escolar Año Escolar 2023-2024. MPPE
Plan Año Escolar Año Escolar 2023-2024. MPPE
 

REGLAS DE EMPLEO DE LA LETRA H.

  • 1. REGLAS DE EMPLEO DE LA LETRA: H Por Wenceslao Mohedas Ramos
  • 2. A) Procedencia de la h-: Actualmente, la h es una grafía o letra en español, pero no es sonido, porque es la única letra que no suena, es muda. Aunque no siempre ha sido así: fue también sonido, un sonido semejante a la “j”, era la “h aspirada” (que se mantiene en algunos dialectos como un anacronismo o arcaísmo fónico, como en el extremeño o castúo: jacha, jigo, jiguera...). Como es una letra muda y no hace ruido... se suele olvidar emplearla. En español, la h- tiene una doble procedencia: a) Procede de una h- latina: Ej. “habitare” (habitar) , “habere” (haber), “habitus” (hábito) , “habilitas” (habilidad) , “hominem” (hombre), etc. Esta h- se ha mantenido en nuestra lengua. b) Procede de una f- latina: Es una f- latina que , por evolución en español (no así en otras lenguas : francés, catalán,etc.) se va a convertir en h- . Ej. “fumum” (humo), “farinam” (harina), “feminam” (hembra), “ferrum” (hierro), “fatum”(hado).
  • 3. B) Reglas de empleo de la h- : 1) Las palabras que empiezan por hum-, hemo-, hom-, him-: Ej. humano, humo, humidad... (menos umbral y umbrío); hemorragia, hemofilia, hemoglobina; hombre,hombro, himen, himeneo… 2) Las palabras que empiezan por ciertos prefijos griegos y latinos: hipo- (caballo y bajo), hiper- (muy grande), hidro- (agua), hemi - (mitad), hemato- (sangre), etc. Ej. hipopótamo, hipódromo, hipotenso, hipérbole, hipermercado; hidrógeno, hidroavión, hidrófilo; hemiciclo, hemisferio, hemipléjico; hematoma, hematuria, hematíes, hematófago.
  • 4. Ej. hueso, huevo, hueco, huérfano, huerto (como es un diptongo tardío, procedente de una vocal “ó” latina tónica o fuerte); tiene excepciones y alterna con palabras que no llevan h-. Ej, (óseo, osamenta, osarion; óvulo, ovoide, ovíparo; oquedad; orfandad, orfanato); horticultura, hortelano; huir, huida, hiato, hiena, hierba, hiedra. 4) Las palabras que empiezan por los lexemas o raíces griegas “homo-” (igual), “hetero-” (distinto), “hexa-” (seis), “hepta-” (siete), “hecto-” (cien), “hipnos-” (sueño), “helio-” (sol). Ej. homogéneo, homofobia, homónimo; heterogéneo, heterónimo: hexágono, hexámetro; heptasilabo, heptaedro; hectómetro, hectólitro; hipnosis, hipnoterapia; heliolatría, helioterapia, etc. 3) Las palabras que empiezan por los diptongos (dos vocales) hue-, hui-. hia-, hie- .
  • 5. 5) Las palabras que empiezan por “herm-”, “horm-”, “hist-”, “holg-”, etc. Ej. hermoso, hermano, hermético; hormigón, hormiga, horma; histeria, histérico, historia; holganza, holgazán. (excepto ermita y ermitaño). 6) Llevan h- todas las formas verbales de los verbos que lleven en su raíz o lexema una h-. Ej. haber, ha, había, habrá...; hacer, hice, haciendo, hecho; hallar, halló, hallará; hablar, habló, hablaba, etc. 7) Llevan h- las palabras derivadas de una primitiva o primera que lleva “h”. Ej. hilo, hilar, hilandera...; hundir, hundido, hundimiento...; herir, herido, herida…
  • 6. 8) Llevan “-h-” intercalada las palabras compuestas en las que la segunda de ellas lleva -h-: Ej. malhumor,malherido, contrahecho, infrahumano… 9) Para los alumnos catalanoparlantes, existe una prueba que les vale para saber si una palabra en español lleva h: Se trata de comprobar si la palabra en cuestión lleva “f” en catalán; si la lleva, habrá “h” en español. Ej. harina / farina; humo / fum; hijo / fill; herida / ferida; harto / fart. (Espero que estas modestas reglas puedan ayudar a mucha gente a emplear correctamente la “h muda” española).
  • 7. Wenceslao Mohedas Ramos Jaraicejo (Cáceres) / Barcelona