SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 27
Descargar para leer sin conexión
EXPOSICIÓN VIRTUAL
BIBLIOTECA DA EU POLITÉCNICA
CURSO 2015/2016
1
SUMARIO
Introdución ………………………………………………………………………………………1
Personaxes da luz ..………………………………………………..………………………….4
Luz que ilumina ..……………………………………………………………………………..8
Algo de historia ………………………….….………………………………………………………………………….9
Alumeado e iluminación ..……………………………………………………….……………………………….9
Luz con deseño ……………………………………………………………………………………………………….11
Uso eficiente da luz …………………………………………………………………………………………………12
Luz que comunica ………………………………………………………………….……….14
Fibras ópticas/ Comunicacións ópticas ………………………………….………………………………..14
Láseres ……………………………………………………………………………………………………………………16
Luz que produce enerxía ………………………………………………………………..19
Enerxía solar ….………………………………………………………………………………………………………19
Enerxía solar e arquitectura ..………………………………………………………………………………….25
Asociacións e organismos colaboradores ……………………………………………25
Bibliografía ………………………………………………………………………………………….26
2
A LUZ HOXE
LUZ NATURAL- LUZ ELÉCTRICA-COMUNICACIÓNS ÓPTICAS
“A civilización non existiría sen a luz; a luz do noso Sol e a luz dos láseres enfocados e
coherentes que agora convertíronse nunha parte importante da nosa vida cotiá. O Ano
Internacional da Luz seguramente dará a coñecer estes poderosos descubrimentos e as súas
actuais tecnoloxías de amplo alcance, baseados na luz que son importantes contribuintes ao
mercado mundial. Igual de importante, o Ano Internacional da Luz inspirará descubrimentos e
aplicacións futuras para un dos elementos máis importantes da nosa existencia: a luz”.
Ahmed Zewail (Premio Nobel de Química 1999)
A Asemblea Xeral das Naciones Unidas aprobou o 20 de decembro de 2013 a Resolución
A/RES/68/221 de Nacións Unidas (20/12/2013) que proclama o 2015 Ano Internacional da
Luz e as Tecnoloxías Baseadas na Luz (IYL 2015)
Por que a luz?
A pesares de que en moitas ocasións nos resulten invisibles, as tecnoloxías relacionadas coa luz
melloran a calidade de vida da xente en todo o mundo. É por isto que a ONU con esta
resolución quere dar a coñecer a maneira en que as aplicacións das tecnoloxías da luz
posibilitan o desenvovemento sostible e ofrecen solucións a retos mundiais en eidos tan
diversos como a enerxía, a educación, a agricultura, as comunicacións ou a saúde.
Os avances que permiten estas tecnoloxías non só repercuten na vida actual, senón que son
fundamentais para o futuro da sociedade. Conclúe a presentación da ONU afirmando que o
século XXI é o século da luz (“21st
century is the Century of Light”).
Por que o ano 2015?
Escolleuse o 2015 xa que neste ano coinciden os aniversarios de varios descubrimentos
científicos relacionados coa luz:
3
 hai 1000 anos que Ibn Al Haythemy escribiu o seu Tratado de Óptica (1015)
 hai 200 anos da publicación d primeiro traballo de Auguste Jean Fresnel introducindo
o concepto da luz como unha onda (óptica ondulatoria) (1815)
 hai 150 anos da teoría electromagnética de James Clerk Maxwell (1865)
 hai 110 anos da teoría do efecto fotoeléctrico e a teoría da relatividade de Albert
Einstein (1905)
 hai 100 anos da teoría da curvatura da luz no espacio de Albert Einstein (1915)
 hai 50 anos que …
o Penzias y Wilson 50 descubriron a radiación cósmica de fondo ou tamén
chamada radiación de fondo de microondas (CBM – cosmic microwave
background) (1965)
o Charles Kao logrou transmitir luz a través de fibra óptica (1965)
A UNESCO participa no IYL 2015 como organismo coordinador coa finalidade lograr unha
mellor comprensión pública e política ao papel central da luz no mundo moderno. Neste
evento interdisciplinario participan máis de 100 entidades de 85 países (sociedades científicas,
universidades, museos…) e anímase a participar a todas aquelas institucións relacionadas coa
educación e a divulgación.
A CRUE (Conferencia de Rectores de Universidades Españolas) tamén se adhire á iniciativa e
apoia as actividades relacionadas con este evento.
A Biblioteca da EUP, atendendo ao chamamento da UNESCO e da CRUE, implícase cun duplo
obxectivo, a divulgación do Ano Internacional da Luz e a difusión dos fondos propios a través
dunha pequena exposición bibliográfica.
En febreiro de 2016 terá lugar o acto de clausura oficial1
do Ano Internacional da Luz. Antes de
que chegue esta data queremos presentar a nosa exposición. A Escola Universitaria Politécnica
da UDC oferta na actualidade o Grao en Enxeñaría Electrónica Industrial e Automática e o Grao
en Enxeñaría Eléctrica. A luz, desde distintos enfoques, é tema transversal de moitas das
materias que nestes graos se imparten (o sol como fonte de enerxía; a produción,
transformación e o transporte de enerxía eléctrica; a tecnoloxía LED; as comunicación ópticas,
…). A biblioteca conta cun amplo fondo bibliográfico con contidos relacionados coa luz e as
súas tecnoloxías. A exposición mostra unha selección ordeada en catro partes:
Personaxes da luz Luz que comunica
Luz que ilumina Luz que produce enerxía
1
Mérida, Yucatán, do 4 ao 6 de febreiro de 2016
4
PERSONAXES DA LUZ
A historia do avance no coñecemento da luz e das súas tecnoloxías está unida a personaxes
moitas veces descoñecidos. A través desta bibliografía pódense descubrir algún deles e cales
foron as súas aportacións.
“Estatua de Ibn al-Baytar, Benalmádena”. Wikimedia Commons. CC BY-SA 4.0
Ibn Al-Haytham (Alhacen), 965-1040
Al-Khalili, J. “El primer científico de verdad”. [consulta 6 de maio 2015] BBC Mundo,
cop.2014 [en liña]. Dispoñible en:
http://www.bbc.co.uk/mundo/noticias/2010/12/101129_primer_cientifico_verdadero
_az.shtml
María L. Calvo, “La excepcional contribución de Ibn-al_Hytham (Alhacén) a las
ciencias” en Revista española de Física, Vol. 29, no 1, 31-35 (2015)
Portrait of Christiaan Huygens (1686). Wikimedia Commons. PD
Christiaan Huygens, (1629-1695)
Blanco Laserna, David Huygens, la teoría ondulatoria de la luz : un rayo atrapado en una onda
[Barcelona] : RBA, [2013] FV 97
5
TARDIEU, A. “André Marie Ampère”. (1825). Wikimedia Commons. CC BY 4.0
André-Marie Ampère, 1775-1836
Fernández Aguilar, Eugenio Ampère, la electrodinámica clásica : objetos eléctricos aún
no identificados [Barcelona]: RBA, [2013] F 303
Pérez de Landazábal, Mª del Carmen, Varela Nieto, Paloma. Oersted y
Ampère|borígenes del electromagnetismo Madrid: Nivola, 2003 FE 91
MAULL & POLYBLANK. “Michael Faraday”. Wikimedia Commons. CC BY 4.0
Michel Faraday, 1791-1867
Parra Castillo, Sergio Faraday, la inducción electromagnética: ciencia de alta tensión
[Barcelona]: RBA, [2012] F 304
Sarma, Mulukutla S. Electric machines laboratory manual: using the Faraday-Machines'
Laboratory Benches. Minneapolis/St. Paul: West Publishing Company, [1994] EM 211
6
STODART, G.J. “James Clerk Maxwell”. Wikimedia Commons. PD
James Maxwell, 1831-1879
Sabadell, Miguel Ángel Maxwell, la síntesis electromagnética : magnetismo de alto
voltaje. [Barcelona]: RBA, [2013] I 156
Gabás Masip, Joel Maxwell : la naturaleza de la luz Tres cantos: Nivola, 2012 F 254
Maxwell, James Clerk. Materia y movimiento Barcelona: Crí̕tica, [2006], FV 63
Maxwell, James Clerk. A treatise on electricity and magnetisme New York: Dover, 1954
FE 50
López, Eloísa; Aroca, Claudio “Descubriendo a Maxwell” en Revista española de Física
Vol. 29, no 1, 18-24 (2015)
MAXWELL, J.C., “A Dynamical Theory of the Electromagnetic Field” en
Philosophical Transactions of the Royal Society of London Vol. 155, 459-512 (1865)
“Thomas Edison” (ca.1918-1919). Wikimedia Commons. PD
Thomas Edison, 1847-1931
Jaén Sánchez, Marcos Edison, la iluminación eléctrica: una idea auténticamente
brillante. [Barcelona]: RBA, [2013] I 155
Bazerman, Charles The languages of Edison's light. Cambridge: The MIT Press, [1999] I
154
7
SARONY, Napoleon “Nikola Tesla” (ca.1898). Wikimedia Commons. PD
Nikola Tesla, 1856-1943
Cheney, Margaret Nikola Tesla : el genio al que le robaron la luz Madrid : Turner,
[2009] I 158
W. Bernard Tesla : inventor de la era eléctrica Barcelona : Crítica, 2014 I 159
Jaén Sánchez, Marcos Tesla, la corriente alterna : la electricidad tiene un doble
sentido [Barcelona]: RBA, [2013] I 157
Teslapedia: vida e inventos de Nikola Tesla. Madrid: Turner, 2014. EL 188
SCHMUTZER, F. “Albert Einstein” (1921 ). Wikimedia Commons PD
Albert Einstein, 1879-1955
Albert Einstein: philosopher-scientist. Vol. 1. Edited by Paul Arthur Schilpp. New York
[etc.]: Harper & Row, 1959. DN 336
Einstein 1905: un año milagroso: cinco artículos que cambiaron la física. Edición e
introducciones de John Stachel. Barcelona: Crítica, 2011 F 242
WILL, Clifford M. ¿Tenía razón Einstein? La más celebrada teoría científica de nuestro
siglo a la luz de los últimos datos suministrados por las sondas planetarias, los relojes
atómicos, las modernas supercomputadoras electrónicas y la radioastronomía.
Barcelona: Gedisa, 2005 F 156
8
“Charles K. Kao”. Wikimedia Commons. CC-BY-SA-3.0
Charles Kao, 1933-
Kao, Charles K. Optical fibre London: Peter Pereginus, [1988] CMM 98
Maria Telkes, 1900-1995 : unha muller coñecida como a raiña do sol
Un dos obxectivos da declaración do ano 2015 como o Ano Internacional da Luz e das
Tecnoloxías baseadas na Luz é “promocionar o empoderamento da muller na Ciencia e
fomentar vocacións científicas no eido da luz e das súas aplicacións”. Atendendo a este
obxectivo destacamos o papel de Maria Telkes, coñecida como “a raíña do sol”, polas súas
importantes innovacións no campo da enerxía solar. + info
LUZ QUE ILUMINA
Na historia da humanidade o Sol foi, e ainda hoxe segue a ser en moitas sociedades, a fonte
básica de luz. Mais a necesidade de iluminación levou ao home a percorrer un longo camiño na
procura da luz artificial: o uso do lume desde os primeiros tempos; as lámpadas de aceite xa na
antigüedade; o alumeado de gas e luz eléctrica no século XIX (lámpadas de arco e lámpadas
eléctricas incandescentes); no século XX desenvovéronse as lámpadas de descarga que
“Dr. Maria Telkes half-length portrait, facing front”. Library of Congress
9
precisaban moito menos consumo de electricidade e na actualidade lógrase unha mallor
eficiencia enerxética co uso dos LED e OLED.
Algo de historia
García de la Infanta, José María
Primeros pasos de la luz eléctrica en Madrid y otros acontecimientos
Madrid: Fondo Natural, [1986]
Signatura: SL 99
A noite está varrida da terra : [exposición] Abril de 2001: 150 aniversario
da utilización da luz eléctrica en Santiago de Compostela por primeira vez
en España
[Santiago de Compostela]: Consello da Cultura Galega, [2001]
Signatura: EL 504
Alumeado e iluminación
Boast, Warren B.
Técnica de la iluminación eléctrica
Barcelona: Labor, 1965
Signatura: DP 283
10
Ramírez Vázquez, José
Luminotecnia
Barcelona: Ceac, 1977
Signatura: SL 6
Re, Vittorio
Iluminación externa
Barcelona: Marcombo, [1979]
Signatura: EL 877
Manual de alumbrado
realizado por los miembros del Centro de Ingeniería y Diseño de
Alumbrado de N.V. Philips Gloeilampenfabrieken, Holanda Madrid:
Paraninfo, 1988
Signatura: SL 18
Manual del alumbrado
Westinghouse
Madrid: Dossat, [1989]
Signatura: SL 17
Re, Vittorio
Iluminación interna
Barcelona: Marcombo, [1989]
Signatura: EL 878
11
Lindsey, Jack L.
Applied illumination engineering
Lilburn (GA): The Fairmont Press, cop. 1991
Signatura: SL 38
Aguilar Rico
Mariano. Iluminación y color / Mariano Aguilar Rico, Vicente Blanca
Giménez
Valencia: Universidad Politécnica, Escuela Técnica Superior de
Arquitectura, Servicio de Publicaciones, [1995]
Signatura: SL 198
Salas Morera, Lorenzo
Luminotecnia / por Lorenzo Salas Morera, Rafael Ayuso Muñoz, Antonio
J. Cubero Atienza
Madrid: Bellisco, 2002
Signatura: SL 237
Roldán Viloria, José
Alumbrado eléctrico y sus instalaciones
[Madrid]: Creaciones Copyright, [2007]
Signatura: SL 254
Luz con deseño
Watson, Lee
Lighting design handbook
New York: McGraw Hill, 1990
Signatura: SL 34
12
Cuttle, Christopher
Lighting by design.
Oxford: Architectural Press, 2003
Signatura: SL 229
1000 lights : 1878 to present = 1000 lámparas : de 1878 hasta la
actualidad / eds. Charlotte & Peter Fiell
Köln: Taschen, [2006]
Signatura: SL 246
Aplicaciones del LED en diseño de iluminación / Alfred Sá Lago, [et al.,
NUR L+D, con la colaboración de más de 50 expertos y diseñadores de
iluminación]
[Barcelona]: Marcombo, 2015
Signatura: SL 402
Uso eficiente da luz
Aplicaciones eficientes de lámparas
[Madrid]: Instituto para la Diversificación y Ahorro de la Energía (IDAE):
Comité Español de Iluminación (CEI), 1996
Signatura: SL 102
13
Aplicaciones eficientes de luminarias
[Madrid] : Instituto para la Diversificación y Ahorro de la Energía (IDAE) :
Comité Español de Iluminación (CEI), 1996
Signatura: SL 103
Energy efficiency in household appliances and lighting / Paolo Bertoldi,
Andrea Ricci, Anibal de Almeida (editors)
Berlin: Springer, [2001]
Signatura: EM 178
Cambiemos las bombillas [Vídeo]
[Luxemburgo]: Office for Official Publications of the European
Communities, [2007]
Signatura: DVD 138
Cruz Gómez, José Manuel de la
Eficiencia energética en las instalaciones de iluminación : código técnico
DB-HE 3 / José Manuel de la Cruz Gómez, Alberto de la Cruz Hidalga.
Barcelona: Ediciones Experiencia, [2008]
Signatura: SL 282
Calonge, Javier
La eficiencia energética en el alumbrado
Sabadell: Fundación Gas Natural Fenosa, 2012
Signatura: SL 384
14
Gago, Alfonso
Iluminación con tecnología LED / Alfonso Gago, Jorge Fraile
[Madrid]: Paraninfo, [2012]
Signatura: SL 371
LUZ QUE COMUNICA
Créese que as primeiras comunicacións a distancia entre os humanos realizáronse a
través do fume das fogueiras, logo fueron os faros, posteriormente descubríronse
aparatos máis sofisticados como os heliógrafos. Os grandes avances comezaron no
século XIX: o telégrafo, o teléfono, o fotófono e la radio revolucionaron as
comunicacións. Hoxe en día as comunicacións baséanse nas fibras ópticas e o láser,
que propician a actual sociedade da información.
Fibras ópticas/ Comunicacións ópticas
Capmany, José
Dispositivos de comunicaciones ópticas / José Capmany, F. Javier Fraile-
Peláez, Javier Martí
Madrid: Síntesis, [1999]
Signatura: TL 7
Goff, David R.
Fiber optic reference guide a practical guide to the technology Boston:
Focal Press, [2000]
Signatura: TL 334
15
Keiser, Gerd
Optical fiber communications
Boston; Madrid: McGraw-Hill, [2000]
Signatura: TL 284
Capmany, José.
Fundamentos de comunicaciones ópticas / José Capmany, F. Javier
Fraile-Peláez, Javier Martí
Madrid: Síntesis, [2001]
Signatura: TL 273
Chomycz, Bob Instalaciones de fibra óptica: fundamentos, técnicas y
aplicaciones
Madrid: McGraw-Hill, 2002
Signatura: TL 144
Bailey, David
Practical fiber optics/ David Bailey, Edwin Wright
Oxford: Newnes, 2003
Signatura: TL 278
Martín Pereda, J.A.
Sistemas y redes ópticas de comunicaciones
Madrid: Pearson Educación, [2004]
Signatura: TL 188
16
Rodríguez Suárez, Antonio
Comunicaciones ópticas.
Madrid: Bellisco, 2005
Signatura: TL 216
Pamies Guerrero, José Antonio
Fundamentos y tecnología de las comunicaciones por fibra óptica / Jose
A. Pamies Guerrero, Pablo Luis López Espí
Alcalá de Henares: Universidad de Alcalá, [2007]
Signatura: TL 326
Pastor Abellán, Daniel
Sistemas de comunicaciones ópticas / Daniel Pastor Abellán, Francisco
Ramos Pascual, José Capmany Francoy
Valencia: UPV, [2007]
Signatura: TL 254
Láseres
Winburn, D.C.
What every engineer should know about lasers
New York, cop. 1987
Signatura: EL 158
17
Bachs Fornt, Lluís.
Aplicaciones industriales del láser / L. Bachs, J. Cuesta, N. Carles.
Barcelona: Marcombo, D.L. 1988
Signatura: IM 360
Safford, Edward L.
Introducción a la fibra óptica y el láser
Madrid: Paraninfo, 1988
Signatura: CMM 31
Láseres / selección e introducción de Ángel González Ureña
Barcelona: Prensa Científica, 1992
Signatura: EL 202
Yuste LLandrés, Manuel
Fundamentos de la radiación laser / Manuel Yuste LLandrés y Carmen
Carreras Béjar
Madrid: UNED, 1992
Signatura: EL 362
Verdeyen, Joseph T.
Laser electronics
Englewood Cliffs: Prentice Hall, [1995]
Signatura: ET 295
18
Dorronsoro Mendiguren, Miguel
La tecnología láser fundamentos, aplicaciones y tendencias
Madrid: McGraw-Hill, [1996]
Signatura: IM 299
Baur, Dirk R.
Lasers: theory and practice
Dochester: Elektor Electronics, [1997]
Signatura: EL 778
El láser y sus aplicaciones en el ámbito industrial / coordinadores, José
Luis Ocaña Moreno, Armando José Yánez Casal
A Coruña: Universidade, Servicio de Publicacións, [2000]
Signatura: EL 225
Cuesta, Alberto
Tecnología láser y sus aplicaciones industriales
Madrid: Marcombo, [2010]
Signatura: IM 714
Thyagarajan, K.
Lasers: fundamentals and applications / K.Thyagarajan and A.K.Ghatak.
New York, [etc.]: Springer, [2010]
Signatura: EL 824
19
Morthier, Geert
Handbook of distributed feedback laser diodes / Geert Morthier, Patrick
Vankwikelberge
Boston: Artech House, 2013
Signatura: ET 177
LUZ QUE PRODUCE ENERXÍA
A luz do sol é a principal fonte de enerxía. As tecnoloxías que convirten a luz en electricidade
poden ser directas, onde as células fotovoltaicas convirten a radiación solar en electricidade, e
indirectas, onde a luz quenta o líquido cuxo vapor se utiliza para mover unha turbina que
produce electricidade.
Enerxía solar
ABB review (Ed. española)
2015, nº2
Lorenzo, Eduardo
Solar electricity: engineering of photovoltaic systems
Sevilla: Progensa, 1994
Signatura: BR TR 39
20
Alcor Cabrerizo, Enrique
Instalaciones solares fotovoltaicas
Sevilla: PROGENSA, 1995
Signatura: TR 123
Green, Martin
Energía fotovoltaica de la luz solar a la electricidad usando células
solares
Zaragoza: Acribia, [2000]
Signatura: TR 261
Wade, Herbert A.
Solar photovoltaic systems technical training manual.
Paris: UNESCO, 2003
Signatura: TR 435
Blanco Silva, Fernando.
A enerxía solar no século XXI
Santiago de Compostela: Club Universitario Dínamo, 2005
Signatura: TR 335
Fuentes Brieva, Ángel
Prácticas de energía solar fotovoltaica / Ángel Fuentes Brieva, Mariano
Álvarez Redondo
Sevilla: Progensa, 2005
Signatura: TR 644
21
Guía solar cómo disponer de energía solar fotovoltaica conectada a la
red eléctrica
Madrid: Greenpeace España: Censolar, 2005
Signatura: TR 359
Lorenzo, Eduardo
Electricidad solar fotovoltaica (3 vol.)
Sevilla: PROGENSA, 2006-2014
Signatura: TR 360-I, BR TR 48, BR TR 49
Pereda Suquet, Pilar
Proyecto y cálculo de instalaciones solares térmicas
[Madrid]: Fundación COAM, 2006
Signatura: BR TR 45
Técnico en energía solar y fotovoltaica.
Madrid: Abeté, 2007
Signatura: TR 413-I, TR 413-II
Martín Jiménez, Javier
Sistemas solares fotovoltaicos: fundamentos, tecnologías y aplicaciones
Madrid: A. Madrid Vicente, 2008
Signatura: TR 456
22
Perales Benito, Tomás
Energía solar fotovoltaica : cómo _ montar tu propia instalación de
energía solar para obtener electricidad
[Madrid]: Creaciones Copyright, [2008]
Signatura: TR 457
Madrid Vicente, Antonio
Curso de energía solar (fotovoltaica, térmica y termo eléctrica).
Madrid: AMV; Mundi-Prensa, 2009
Signatura: TR 493
Montaje y mantenimiento de instalaciones solares fotovoltaicas:
certificado de profesionalidad, nivel 2 / Centro de Referencia Nacional
en Energías Renovables y Eficiencia Energética, Imarcoain (Navarra)
[Pamplona]: Servicio Navarro de Empleo, [2009]
Signatura: TR 567
Rufes Martínez, Pedro
Energía solar térmica : técnicas para su aprovechamiento.
Barcelona: Marcombo, [2009]
Signatura: TR 542
Creus Solé, Antonio
Energía termosolar
[Barcelona]: Cano Pina: Ediciones CEYSA, [2010]
Signatura: TR 597
23
Fernández Salgado, José M.
Compendio de energía solar: fotovoltaica, térmica y termoeléctrica:
(adaptado al Código Técnico de la Edificación y al nuevo RITE)
Madrid: A. Madrid Vicente: Mundi-Prensa, 2010
Signatura: TR 618
Fernández Salgado, José M.
Guía completa de la energía solar térmica y termoeléctrica: (adaptada al
Código técnico de la edificación y al nuevo RITE)
Madrid: A. Madrid Vicente, [2010]
Signatura: TR 595
Lynn, Paul A.
Electricty from sunlight: an introduction to photovoltaics
Chichester: Wiley, [2010]
Signatura: TR 598
Moreno Alfonso, Narciso
Instalaciones de energía fotovoltaica: [adaptado al Código Técnico de la
Edificación] / Narciso Moreno Alfonso, Lorena García Díaz
Madrid: Garceta, [2010]
Signatura: TR 554
La energía solar fotovoltaica [Vídeo]: energía y edificación tecnologías y
sostenibilidad / Manuel Alonso Castro Gil... [et al.].
Madrid: Universidad Nacional de Educación a Distancia, 2011
Signatura: DVD 171
24
Fundamentos de energía solar para grados y postgrados de titulaciones
científico-técnicas / José Francisco Sanz Requena... [et al.]
Valladolid: Universidad Europea Miguel de Cervantes, [2011]
Signatura: TR 631
Méndez Muñiz, Javier María
Energía solar fotovoltaica / Javier María Méndez Muñiz, Rafael Cuervo
García, Bureau Veritas Formación.
Madrid: Fundación Confemetal, 2011
Signatura: TR 424
Rectenna solar cells/ Garret Moddel, Sachit Grover editors
New York: Springer, [2013]
Signatura: TR 718
Roldán Viloria, José
Montaje mecánico en instalaciones solares fotovoltaicas
[Madrid]: Paraninfo, 2013
Signatura: TR 732
25
Enerxía solar e arquitectura
Sarmiento M., Pedro.
Energía solar en arquitectura y construcción
Santiago de Chile: RiL Editores, 2007
Signatura: TR 507
Yáñez Parareda, Guillermo
Arquitectura solar e iluminación natural: conceptos, métodos y ejemplos
Madrid: Munilla-Lería, 2008
Signatura: TC 415
Martínez Conesa, Eusebio J.
Energía solar en edificación / por Eusebio J. Martínez Conesa, Arturo
García Agüera
Madrid: Bellisco, 2015
Signatura: TR 749
“La luz ha sido y es imprescindible para el avance del conocimiento sobre la vida. Sin luz, la
vida no se desarrolla, pero tampoco se la ve”2
Asociacións e organismos:
2015 International Year of Light
Ano Internacional da Luz 2015
2
CARRASCOSA, Alfonso V. e MARTÍN ALBALADEJO, Carolina “Luz y vida” en La luz: ciencia y tecnología.
Madrid: CSIC: Catarata, 2015, p.43. Signatura FV 99
26
Año Internacional de la Luz 2015
CIE: International Commission on Illumination
Instituto de Óptica. CSIC
International Dark Sky Association (promove a idea de que só se debe usar a luz cando
sexa necesaria, para minimizar a contaminación lumínica)
Light up the world: organización sen ánimo de lucro centrada no principio de que o
acceso á enerxía cambia vidas. Desenvolve proxectos en comunidades onde non hai
acceso á electricidade
Informe final: IYL 2015 Final Report, publicado en outubro de 2016.
Bibliografía:
 La luz: ciencia y tecnología. BARBERO, S., DORRONSORO, C. y GONZALO, J. [coords.].
Madrid: CSIC : Catarata, 2015
 Estela: Revista dominical de Faro de Vigo, nº 660 (2015)
 MARTÍNEZ AGUT, Pilar “Por un mundo más sostenible. 2015 Año Internacional de la
Luz y las Tecnologías Basadas en la Luz y Año Internacional del suelo” en Quaderns
d’animació i educación socia , nº21 (2015)
 MICHINEL, H. “Coa vista posta na celebración do Ano Internacional da Luz 2015” en
DUVI. Diario da Universidade de Vigo [en liña] [consulta 6 de maio 2015]. Dispoñible
en:
http://duvi.uvigo.es/index.php?option=com_content&task=view&id=8700&Itemid=41
 RSEF : Boletín electrónico de la Real Sociedad Española de Física. Octubre 2015

Más contenido relacionado

Similar a Expo: A luz hoxe

Forti enero 2022
Forti enero 2022Forti enero 2022
Forti enero 2022El Fortí
 
Cientificos
CientificosCientificos
Cientificosgol2513
 
El origen de la ciencia. Una antología de La Ciencia para Todos (Flores Valdé...
El origen de la ciencia. Una antología de La Ciencia para Todos (Flores Valdé...El origen de la ciencia. Una antología de La Ciencia para Todos (Flores Valdé...
El origen de la ciencia. Una antología de La Ciencia para Todos (Flores Valdé...Gonzalo Banzas
 
Historia de la electricidad
Historia de la electricidadHistoria de la electricidad
Historia de la electricidadjeferortiz
 
Recopilacion de la Historia de la Historia general orientada a la Electronica
Recopilacion de la Historia de la Historia general orientada a la ElectronicaRecopilacion de la Historia de la Historia general orientada a la Electronica
Recopilacion de la Historia de la Historia general orientada a la ElectronicaKevin Moreira Saavedra
 
Revolución Industrial, Revolución Cientifica y Revolución Tecnologica
Revolución Industrial, Revolución Cientifica y Revolución TecnologicaRevolución Industrial, Revolución Cientifica y Revolución Tecnologica
Revolución Industrial, Revolución Cientifica y Revolución Tecnologicaguestdf849d
 
Historia de la tecnologia
Historia de la tecnologiaHistoria de la tecnologia
Historia de la tecnologiaNelsonPablo9011
 
Teoria cuantica de la radiaciones y laser
Teoria cuantica de la radiaciones y laserTeoria cuantica de la radiaciones y laser
Teoria cuantica de la radiaciones y laserDR. CARLOS Azañero
 
1 historia de la electricidad
1 historia de la electricidad1 historia de la electricidad
1 historia de la electricidadwaltergentil96
 
Tesla cuaderno para profesores
Tesla cuaderno para profesores  Tesla cuaderno para profesores
Tesla cuaderno para profesores Maggie Beltran
 
10 grandes científicos de la historia
10 grandes científicos de la historia10 grandes científicos de la historia
10 grandes científicos de la historiabreiner14
 
10 grandes cientificos 901
10 grandes cientificos 90110 grandes cientificos 901
10 grandes cientificos 901camili10
 
Historia de la electricidad
Historia de la electricidadHistoria de la electricidad
Historia de la electricidadoangelajaramillo
 

Similar a Expo: A luz hoxe (20)

Forti enero 2022
Forti enero 2022Forti enero 2022
Forti enero 2022
 
Presentación1
Presentación1Presentación1
Presentación1
 
Presentación1
Presentación1Presentación1
Presentación1
 
Presentación1
Presentación1Presentación1
Presentación1
 
Cientificos
CientificosCientificos
Cientificos
 
El origen de la ciencia. Una antología de La Ciencia para Todos (Flores Valdé...
El origen de la ciencia. Una antología de La Ciencia para Todos (Flores Valdé...El origen de la ciencia. Una antología de La Ciencia para Todos (Flores Valdé...
El origen de la ciencia. Una antología de La Ciencia para Todos (Flores Valdé...
 
Historia de la electricidad
Historia de la electricidadHistoria de la electricidad
Historia de la electricidad
 
Recopilacion de la Historia de la Historia general orientada a la Electronica
Recopilacion de la Historia de la Historia general orientada a la ElectronicaRecopilacion de la Historia de la Historia general orientada a la Electronica
Recopilacion de la Historia de la Historia general orientada a la Electronica
 
Revolución Industrial, Revolución Cientifica y Revolución Tecnologica
Revolución Industrial, Revolución Cientifica y Revolución TecnologicaRevolución Industrial, Revolución Cientifica y Revolución Tecnologica
Revolución Industrial, Revolución Cientifica y Revolución Tecnologica
 
Historia de la luz (1)
Historia de la luz (1)Historia de la luz (1)
Historia de la luz (1)
 
Revolucion cientifica y tecnologica
Revolucion cientifica y tecnologicaRevolucion cientifica y tecnologica
Revolucion cientifica y tecnologica
 
Revolucion cientifica y tecnologica
Revolucion cientifica y tecnologicaRevolucion cientifica y tecnologica
Revolucion cientifica y tecnologica
 
Historia de la tecnologia
Historia de la tecnologiaHistoria de la tecnologia
Historia de la tecnologia
 
Teoria cuantica de la radiaciones y laser
Teoria cuantica de la radiaciones y laserTeoria cuantica de la radiaciones y laser
Teoria cuantica de la radiaciones y laser
 
1 historia de la electricidad
1 historia de la electricidad1 historia de la electricidad
1 historia de la electricidad
 
Tesla cuaderno para profesores
Tesla cuaderno para profesores  Tesla cuaderno para profesores
Tesla cuaderno para profesores
 
G 2 8
G 2  8G 2  8
G 2 8
 
10 grandes científicos de la historia
10 grandes científicos de la historia10 grandes científicos de la historia
10 grandes científicos de la historia
 
10 grandes cientificos 901
10 grandes cientificos 90110 grandes cientificos 901
10 grandes cientificos 901
 
Historia de la electricidad
Historia de la electricidadHistoria de la electricidad
Historia de la electricidad
 

Más de Biblioteca E. U. Politécnica

Selección bibliográfica - Semana Europea de la Energía Sostenible
Selección bibliográfica - Semana Europea de la Energía SostenibleSelección bibliográfica - Semana Europea de la Energía Sostenible
Selección bibliográfica - Semana Europea de la Energía SostenibleBiblioteca E. U. Politécnica
 
As revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUP
As revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUPAs revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUP
As revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUPBiblioteca E. U. Politécnica
 
Exposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para Todos
Exposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para TodosExposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para Todos
Exposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para TodosBiblioteca E. U. Politécnica
 
Onde obter o PIN para renovar os libros a través de Internet
Onde obter o PIN para renovar os libros a través de InternetOnde obter o PIN para renovar os libros a través de Internet
Onde obter o PIN para renovar os libros a través de InternetBiblioteca E. U. Politécnica
 

Más de Biblioteca E. U. Politécnica (20)

Buscar TFG no catálogo da BUDC
Buscar TFG no catálogo da BUDCBuscar TFG no catálogo da BUDC
Buscar TFG no catálogo da BUDC
 
Cómo crear la bibliografía del TFG
Cómo crear la bibliografía del TFGCómo crear la bibliografía del TFG
Cómo crear la bibliografía del TFG
 
2ª Semana da Ciencia e a Tecnoloxía na BEUP
2ª  Semana  da  Ciencia  e  a  Tecnoloxía na BEUP2ª  Semana  da  Ciencia  e  a  Tecnoloxía na BEUP
2ª Semana da Ciencia e a Tecnoloxía na BEUP
 
Patentes: que son e como buscalas
Patentes: que son e como buscalasPatentes: que son e como buscalas
Patentes: que son e como buscalas
 
1ª Semana de la Ciencia en la BEUP
1ª Semana de la Ciencia en la BEUP1ª Semana de la Ciencia en la BEUP
1ª Semana de la Ciencia en la BEUP
 
Selección bibliográfica - Semana Europea de la Energía Sostenible
Selección bibliográfica - Semana Europea de la Energía SostenibleSelección bibliográfica - Semana Europea de la Energía Sostenible
Selección bibliográfica - Semana Europea de la Energía Sostenible
 
Exposición: Ingeniando entre libros
Exposición: Ingeniando entre librosExposición: Ingeniando entre libros
Exposición: Ingeniando entre libros
 
As revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUP
As revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUPAs revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUP
As revistas españolas de tecnoloxía e enxeñaría na BEUP
 
Maria Telkes: a raíña do sol
Maria Telkes: a raíña do solMaria Telkes: a raíña do sol
Maria Telkes: a raíña do sol
 
25 anos da BEUP na UDC: Exposición
25 anos da BEUP na UDC: Exposición25 anos da BEUP na UDC: Exposición
25 anos da BEUP na UDC: Exposición
 
Expodiodos
ExpodiodosExpodiodos
Expodiodos
 
Exposición virtual Ano Internacional da Auga 2013
Exposición virtual Ano Internacional da Auga 2013Exposición virtual Ano Internacional da Auga 2013
Exposición virtual Ano Internacional da Auga 2013
 
Historial de préstamo
Historial de préstamoHistorial de préstamo
Historial de préstamo
 
Exposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para Todos
Exposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para TodosExposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para Todos
Exposición 2012 Año Internacional de la Energía Sostenible para Todos
 
Acceso a NorWeb
Acceso a NorWebAcceso a NorWeb
Acceso a NorWeb
 
Guía de apoio para a elaboración do TFG
Guía de apoio para a elaboración do TFGGuía de apoio para a elaboración do TFG
Guía de apoio para a elaboración do TFG
 
Guia de signaturas da BEUP
Guia de signaturas da BEUPGuia de signaturas da BEUP
Guia de signaturas da BEUP
 
Activación de servizos da UDC
Activación de servizos da UDCActivación de servizos da UDC
Activación de servizos da UDC
 
Resevar exemplares prestados dende o catálogo web
Resevar exemplares prestados dende o catálogo webResevar exemplares prestados dende o catálogo web
Resevar exemplares prestados dende o catálogo web
 
Onde obter o PIN para renovar os libros a través de Internet
Onde obter o PIN para renovar os libros a través de InternetOnde obter o PIN para renovar os libros a través de Internet
Onde obter o PIN para renovar os libros a través de Internet
 

Último

Estrategias de enseñanza-aprendizaje virtual.pptx
Estrategias de enseñanza-aprendizaje virtual.pptxEstrategias de enseñanza-aprendizaje virtual.pptx
Estrategias de enseñanza-aprendizaje virtual.pptxdkmeza
 
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grandeMAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grandeMarjorie Burga
 
origen y desarrollo del ensayo literario
origen y desarrollo del ensayo literarioorigen y desarrollo del ensayo literario
origen y desarrollo del ensayo literarioELIASAURELIOCHAVEZCA1
 
Plan Refuerzo Escolar 2024 para estudiantes con necesidades de Aprendizaje en...
Plan Refuerzo Escolar 2024 para estudiantes con necesidades de Aprendizaje en...Plan Refuerzo Escolar 2024 para estudiantes con necesidades de Aprendizaje en...
Plan Refuerzo Escolar 2024 para estudiantes con necesidades de Aprendizaje en...Carlos Muñoz
 
GUIA DE CIRCUNFERENCIA Y ELIPSE UNDÉCIMO 2024.pdf
GUIA DE CIRCUNFERENCIA Y ELIPSE UNDÉCIMO 2024.pdfGUIA DE CIRCUNFERENCIA Y ELIPSE UNDÉCIMO 2024.pdf
GUIA DE CIRCUNFERENCIA Y ELIPSE UNDÉCIMO 2024.pdfPaolaRopero2
 
ACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptx
ACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptxACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptx
ACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptxzulyvero07
 
PIAR v 015. 2024 Plan Individual de ajustes razonables
PIAR v 015. 2024 Plan Individual de ajustes razonablesPIAR v 015. 2024 Plan Individual de ajustes razonables
PIAR v 015. 2024 Plan Individual de ajustes razonablesYanirisBarcelDelaHoz
 
INSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO .pptx
INSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO   .pptxINSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO   .pptx
INSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO .pptxdeimerhdz21
 
Programacion Anual Matemática5 MPG 2024 Ccesa007.pdf
Programacion Anual Matemática5    MPG 2024  Ccesa007.pdfProgramacion Anual Matemática5    MPG 2024  Ccesa007.pdf
Programacion Anual Matemática5 MPG 2024 Ccesa007.pdfDemetrio Ccesa Rayme
 
Criterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficios
Criterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficiosCriterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficios
Criterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficiosJonathanCovena1
 
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...Lourdes Feria
 
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niñoproyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niñotapirjackluis
 
actividades comprensión lectora para 3° grado
actividades comprensión lectora para 3° gradoactividades comprensión lectora para 3° grado
actividades comprensión lectora para 3° gradoJosDanielEstradaHern
 
Valoración Crítica de EEEM Feco2023 FFUCV
Valoración Crítica de EEEM Feco2023 FFUCVValoración Crítica de EEEM Feco2023 FFUCV
Valoración Crítica de EEEM Feco2023 FFUCVGiustinoAdesso1
 
Curso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdf
Curso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdfCurso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdf
Curso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdfFrancisco158360
 
Sesión de aprendizaje Planifica Textos argumentativo.docx
Sesión de aprendizaje Planifica Textos argumentativo.docxSesión de aprendizaje Planifica Textos argumentativo.docx
Sesión de aprendizaje Planifica Textos argumentativo.docxMaritzaRetamozoVera
 

Último (20)

Estrategias de enseñanza-aprendizaje virtual.pptx
Estrategias de enseñanza-aprendizaje virtual.pptxEstrategias de enseñanza-aprendizaje virtual.pptx
Estrategias de enseñanza-aprendizaje virtual.pptx
 
Tema 8.- PROTECCION DE LOS SISTEMAS DE INFORMACIÓN.pdf
Tema 8.- PROTECCION DE LOS SISTEMAS DE INFORMACIÓN.pdfTema 8.- PROTECCION DE LOS SISTEMAS DE INFORMACIÓN.pdf
Tema 8.- PROTECCION DE LOS SISTEMAS DE INFORMACIÓN.pdf
 
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grandeMAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
MAYO 1 PROYECTO día de la madre el amor más grande
 
origen y desarrollo del ensayo literario
origen y desarrollo del ensayo literarioorigen y desarrollo del ensayo literario
origen y desarrollo del ensayo literario
 
Plan Refuerzo Escolar 2024 para estudiantes con necesidades de Aprendizaje en...
Plan Refuerzo Escolar 2024 para estudiantes con necesidades de Aprendizaje en...Plan Refuerzo Escolar 2024 para estudiantes con necesidades de Aprendizaje en...
Plan Refuerzo Escolar 2024 para estudiantes con necesidades de Aprendizaje en...
 
GUIA DE CIRCUNFERENCIA Y ELIPSE UNDÉCIMO 2024.pdf
GUIA DE CIRCUNFERENCIA Y ELIPSE UNDÉCIMO 2024.pdfGUIA DE CIRCUNFERENCIA Y ELIPSE UNDÉCIMO 2024.pdf
GUIA DE CIRCUNFERENCIA Y ELIPSE UNDÉCIMO 2024.pdf
 
Medición del Movimiento Online 2024.pptx
Medición del Movimiento Online 2024.pptxMedición del Movimiento Online 2024.pptx
Medición del Movimiento Online 2024.pptx
 
ACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptx
ACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptxACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptx
ACUERDO MINISTERIAL 078-ORGANISMOS ESCOLARES..pptx
 
PIAR v 015. 2024 Plan Individual de ajustes razonables
PIAR v 015. 2024 Plan Individual de ajustes razonablesPIAR v 015. 2024 Plan Individual de ajustes razonables
PIAR v 015. 2024 Plan Individual de ajustes razonables
 
INSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO .pptx
INSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO   .pptxINSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO   .pptx
INSTRUCCION PREPARATORIA DE TIRO .pptx
 
Programacion Anual Matemática5 MPG 2024 Ccesa007.pdf
Programacion Anual Matemática5    MPG 2024  Ccesa007.pdfProgramacion Anual Matemática5    MPG 2024  Ccesa007.pdf
Programacion Anual Matemática5 MPG 2024 Ccesa007.pdf
 
Criterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficios
Criterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficiosCriterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficios
Criterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficios
 
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
 
Power Point: Fe contra todo pronóstico.pptx
Power Point: Fe contra todo pronóstico.pptxPower Point: Fe contra todo pronóstico.pptx
Power Point: Fe contra todo pronóstico.pptx
 
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niñoproyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
 
actividades comprensión lectora para 3° grado
actividades comprensión lectora para 3° gradoactividades comprensión lectora para 3° grado
actividades comprensión lectora para 3° grado
 
Presentacion Metodología de Enseñanza Multigrado
Presentacion Metodología de Enseñanza MultigradoPresentacion Metodología de Enseñanza Multigrado
Presentacion Metodología de Enseñanza Multigrado
 
Valoración Crítica de EEEM Feco2023 FFUCV
Valoración Crítica de EEEM Feco2023 FFUCVValoración Crítica de EEEM Feco2023 FFUCV
Valoración Crítica de EEEM Feco2023 FFUCV
 
Curso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdf
Curso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdfCurso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdf
Curso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdf
 
Sesión de aprendizaje Planifica Textos argumentativo.docx
Sesión de aprendizaje Planifica Textos argumentativo.docxSesión de aprendizaje Planifica Textos argumentativo.docx
Sesión de aprendizaje Planifica Textos argumentativo.docx
 

Expo: A luz hoxe

  • 1. EXPOSICIÓN VIRTUAL BIBLIOTECA DA EU POLITÉCNICA CURSO 2015/2016
  • 2. 1 SUMARIO Introdución ………………………………………………………………………………………1 Personaxes da luz ..………………………………………………..………………………….4 Luz que ilumina ..……………………………………………………………………………..8 Algo de historia ………………………….….………………………………………………………………………….9 Alumeado e iluminación ..……………………………………………………….……………………………….9 Luz con deseño ……………………………………………………………………………………………………….11 Uso eficiente da luz …………………………………………………………………………………………………12 Luz que comunica ………………………………………………………………….……….14 Fibras ópticas/ Comunicacións ópticas ………………………………….………………………………..14 Láseres ……………………………………………………………………………………………………………………16 Luz que produce enerxía ………………………………………………………………..19 Enerxía solar ….………………………………………………………………………………………………………19 Enerxía solar e arquitectura ..………………………………………………………………………………….25 Asociacións e organismos colaboradores ……………………………………………25 Bibliografía ………………………………………………………………………………………….26
  • 3. 2 A LUZ HOXE LUZ NATURAL- LUZ ELÉCTRICA-COMUNICACIÓNS ÓPTICAS “A civilización non existiría sen a luz; a luz do noso Sol e a luz dos láseres enfocados e coherentes que agora convertíronse nunha parte importante da nosa vida cotiá. O Ano Internacional da Luz seguramente dará a coñecer estes poderosos descubrimentos e as súas actuais tecnoloxías de amplo alcance, baseados na luz que son importantes contribuintes ao mercado mundial. Igual de importante, o Ano Internacional da Luz inspirará descubrimentos e aplicacións futuras para un dos elementos máis importantes da nosa existencia: a luz”. Ahmed Zewail (Premio Nobel de Química 1999) A Asemblea Xeral das Naciones Unidas aprobou o 20 de decembro de 2013 a Resolución A/RES/68/221 de Nacións Unidas (20/12/2013) que proclama o 2015 Ano Internacional da Luz e as Tecnoloxías Baseadas na Luz (IYL 2015) Por que a luz? A pesares de que en moitas ocasións nos resulten invisibles, as tecnoloxías relacionadas coa luz melloran a calidade de vida da xente en todo o mundo. É por isto que a ONU con esta resolución quere dar a coñecer a maneira en que as aplicacións das tecnoloxías da luz posibilitan o desenvovemento sostible e ofrecen solucións a retos mundiais en eidos tan diversos como a enerxía, a educación, a agricultura, as comunicacións ou a saúde. Os avances que permiten estas tecnoloxías non só repercuten na vida actual, senón que son fundamentais para o futuro da sociedade. Conclúe a presentación da ONU afirmando que o século XXI é o século da luz (“21st century is the Century of Light”). Por que o ano 2015? Escolleuse o 2015 xa que neste ano coinciden os aniversarios de varios descubrimentos científicos relacionados coa luz:
  • 4. 3  hai 1000 anos que Ibn Al Haythemy escribiu o seu Tratado de Óptica (1015)  hai 200 anos da publicación d primeiro traballo de Auguste Jean Fresnel introducindo o concepto da luz como unha onda (óptica ondulatoria) (1815)  hai 150 anos da teoría electromagnética de James Clerk Maxwell (1865)  hai 110 anos da teoría do efecto fotoeléctrico e a teoría da relatividade de Albert Einstein (1905)  hai 100 anos da teoría da curvatura da luz no espacio de Albert Einstein (1915)  hai 50 anos que … o Penzias y Wilson 50 descubriron a radiación cósmica de fondo ou tamén chamada radiación de fondo de microondas (CBM – cosmic microwave background) (1965) o Charles Kao logrou transmitir luz a través de fibra óptica (1965) A UNESCO participa no IYL 2015 como organismo coordinador coa finalidade lograr unha mellor comprensión pública e política ao papel central da luz no mundo moderno. Neste evento interdisciplinario participan máis de 100 entidades de 85 países (sociedades científicas, universidades, museos…) e anímase a participar a todas aquelas institucións relacionadas coa educación e a divulgación. A CRUE (Conferencia de Rectores de Universidades Españolas) tamén se adhire á iniciativa e apoia as actividades relacionadas con este evento. A Biblioteca da EUP, atendendo ao chamamento da UNESCO e da CRUE, implícase cun duplo obxectivo, a divulgación do Ano Internacional da Luz e a difusión dos fondos propios a través dunha pequena exposición bibliográfica. En febreiro de 2016 terá lugar o acto de clausura oficial1 do Ano Internacional da Luz. Antes de que chegue esta data queremos presentar a nosa exposición. A Escola Universitaria Politécnica da UDC oferta na actualidade o Grao en Enxeñaría Electrónica Industrial e Automática e o Grao en Enxeñaría Eléctrica. A luz, desde distintos enfoques, é tema transversal de moitas das materias que nestes graos se imparten (o sol como fonte de enerxía; a produción, transformación e o transporte de enerxía eléctrica; a tecnoloxía LED; as comunicación ópticas, …). A biblioteca conta cun amplo fondo bibliográfico con contidos relacionados coa luz e as súas tecnoloxías. A exposición mostra unha selección ordeada en catro partes: Personaxes da luz Luz que comunica Luz que ilumina Luz que produce enerxía 1 Mérida, Yucatán, do 4 ao 6 de febreiro de 2016
  • 5. 4 PERSONAXES DA LUZ A historia do avance no coñecemento da luz e das súas tecnoloxías está unida a personaxes moitas veces descoñecidos. A través desta bibliografía pódense descubrir algún deles e cales foron as súas aportacións. “Estatua de Ibn al-Baytar, Benalmádena”. Wikimedia Commons. CC BY-SA 4.0 Ibn Al-Haytham (Alhacen), 965-1040 Al-Khalili, J. “El primer científico de verdad”. [consulta 6 de maio 2015] BBC Mundo, cop.2014 [en liña]. Dispoñible en: http://www.bbc.co.uk/mundo/noticias/2010/12/101129_primer_cientifico_verdadero _az.shtml María L. Calvo, “La excepcional contribución de Ibn-al_Hytham (Alhacén) a las ciencias” en Revista española de Física, Vol. 29, no 1, 31-35 (2015) Portrait of Christiaan Huygens (1686). Wikimedia Commons. PD Christiaan Huygens, (1629-1695) Blanco Laserna, David Huygens, la teoría ondulatoria de la luz : un rayo atrapado en una onda [Barcelona] : RBA, [2013] FV 97
  • 6. 5 TARDIEU, A. “André Marie Ampère”. (1825). Wikimedia Commons. CC BY 4.0 André-Marie Ampère, 1775-1836 Fernández Aguilar, Eugenio Ampère, la electrodinámica clásica : objetos eléctricos aún no identificados [Barcelona]: RBA, [2013] F 303 Pérez de Landazábal, Mª del Carmen, Varela Nieto, Paloma. Oersted y Ampère|borígenes del electromagnetismo Madrid: Nivola, 2003 FE 91 MAULL & POLYBLANK. “Michael Faraday”. Wikimedia Commons. CC BY 4.0 Michel Faraday, 1791-1867 Parra Castillo, Sergio Faraday, la inducción electromagnética: ciencia de alta tensión [Barcelona]: RBA, [2012] F 304 Sarma, Mulukutla S. Electric machines laboratory manual: using the Faraday-Machines' Laboratory Benches. Minneapolis/St. Paul: West Publishing Company, [1994] EM 211
  • 7. 6 STODART, G.J. “James Clerk Maxwell”. Wikimedia Commons. PD James Maxwell, 1831-1879 Sabadell, Miguel Ángel Maxwell, la síntesis electromagnética : magnetismo de alto voltaje. [Barcelona]: RBA, [2013] I 156 Gabás Masip, Joel Maxwell : la naturaleza de la luz Tres cantos: Nivola, 2012 F 254 Maxwell, James Clerk. Materia y movimiento Barcelona: Crí̕tica, [2006], FV 63 Maxwell, James Clerk. A treatise on electricity and magnetisme New York: Dover, 1954 FE 50 López, Eloísa; Aroca, Claudio “Descubriendo a Maxwell” en Revista española de Física Vol. 29, no 1, 18-24 (2015) MAXWELL, J.C., “A Dynamical Theory of the Electromagnetic Field” en Philosophical Transactions of the Royal Society of London Vol. 155, 459-512 (1865) “Thomas Edison” (ca.1918-1919). Wikimedia Commons. PD Thomas Edison, 1847-1931 Jaén Sánchez, Marcos Edison, la iluminación eléctrica: una idea auténticamente brillante. [Barcelona]: RBA, [2013] I 155 Bazerman, Charles The languages of Edison's light. Cambridge: The MIT Press, [1999] I 154
  • 8. 7 SARONY, Napoleon “Nikola Tesla” (ca.1898). Wikimedia Commons. PD Nikola Tesla, 1856-1943 Cheney, Margaret Nikola Tesla : el genio al que le robaron la luz Madrid : Turner, [2009] I 158 W. Bernard Tesla : inventor de la era eléctrica Barcelona : Crítica, 2014 I 159 Jaén Sánchez, Marcos Tesla, la corriente alterna : la electricidad tiene un doble sentido [Barcelona]: RBA, [2013] I 157 Teslapedia: vida e inventos de Nikola Tesla. Madrid: Turner, 2014. EL 188 SCHMUTZER, F. “Albert Einstein” (1921 ). Wikimedia Commons PD Albert Einstein, 1879-1955 Albert Einstein: philosopher-scientist. Vol. 1. Edited by Paul Arthur Schilpp. New York [etc.]: Harper & Row, 1959. DN 336 Einstein 1905: un año milagroso: cinco artículos que cambiaron la física. Edición e introducciones de John Stachel. Barcelona: Crítica, 2011 F 242 WILL, Clifford M. ¿Tenía razón Einstein? La más celebrada teoría científica de nuestro siglo a la luz de los últimos datos suministrados por las sondas planetarias, los relojes atómicos, las modernas supercomputadoras electrónicas y la radioastronomía. Barcelona: Gedisa, 2005 F 156
  • 9. 8 “Charles K. Kao”. Wikimedia Commons. CC-BY-SA-3.0 Charles Kao, 1933- Kao, Charles K. Optical fibre London: Peter Pereginus, [1988] CMM 98 Maria Telkes, 1900-1995 : unha muller coñecida como a raiña do sol Un dos obxectivos da declaración do ano 2015 como o Ano Internacional da Luz e das Tecnoloxías baseadas na Luz é “promocionar o empoderamento da muller na Ciencia e fomentar vocacións científicas no eido da luz e das súas aplicacións”. Atendendo a este obxectivo destacamos o papel de Maria Telkes, coñecida como “a raíña do sol”, polas súas importantes innovacións no campo da enerxía solar. + info LUZ QUE ILUMINA Na historia da humanidade o Sol foi, e ainda hoxe segue a ser en moitas sociedades, a fonte básica de luz. Mais a necesidade de iluminación levou ao home a percorrer un longo camiño na procura da luz artificial: o uso do lume desde os primeiros tempos; as lámpadas de aceite xa na antigüedade; o alumeado de gas e luz eléctrica no século XIX (lámpadas de arco e lámpadas eléctricas incandescentes); no século XX desenvovéronse as lámpadas de descarga que “Dr. Maria Telkes half-length portrait, facing front”. Library of Congress
  • 10. 9 precisaban moito menos consumo de electricidade e na actualidade lógrase unha mallor eficiencia enerxética co uso dos LED e OLED. Algo de historia García de la Infanta, José María Primeros pasos de la luz eléctrica en Madrid y otros acontecimientos Madrid: Fondo Natural, [1986] Signatura: SL 99 A noite está varrida da terra : [exposición] Abril de 2001: 150 aniversario da utilización da luz eléctrica en Santiago de Compostela por primeira vez en España [Santiago de Compostela]: Consello da Cultura Galega, [2001] Signatura: EL 504 Alumeado e iluminación Boast, Warren B. Técnica de la iluminación eléctrica Barcelona: Labor, 1965 Signatura: DP 283
  • 11. 10 Ramírez Vázquez, José Luminotecnia Barcelona: Ceac, 1977 Signatura: SL 6 Re, Vittorio Iluminación externa Barcelona: Marcombo, [1979] Signatura: EL 877 Manual de alumbrado realizado por los miembros del Centro de Ingeniería y Diseño de Alumbrado de N.V. Philips Gloeilampenfabrieken, Holanda Madrid: Paraninfo, 1988 Signatura: SL 18 Manual del alumbrado Westinghouse Madrid: Dossat, [1989] Signatura: SL 17 Re, Vittorio Iluminación interna Barcelona: Marcombo, [1989] Signatura: EL 878
  • 12. 11 Lindsey, Jack L. Applied illumination engineering Lilburn (GA): The Fairmont Press, cop. 1991 Signatura: SL 38 Aguilar Rico Mariano. Iluminación y color / Mariano Aguilar Rico, Vicente Blanca Giménez Valencia: Universidad Politécnica, Escuela Técnica Superior de Arquitectura, Servicio de Publicaciones, [1995] Signatura: SL 198 Salas Morera, Lorenzo Luminotecnia / por Lorenzo Salas Morera, Rafael Ayuso Muñoz, Antonio J. Cubero Atienza Madrid: Bellisco, 2002 Signatura: SL 237 Roldán Viloria, José Alumbrado eléctrico y sus instalaciones [Madrid]: Creaciones Copyright, [2007] Signatura: SL 254 Luz con deseño Watson, Lee Lighting design handbook New York: McGraw Hill, 1990 Signatura: SL 34
  • 13. 12 Cuttle, Christopher Lighting by design. Oxford: Architectural Press, 2003 Signatura: SL 229 1000 lights : 1878 to present = 1000 lámparas : de 1878 hasta la actualidad / eds. Charlotte & Peter Fiell Köln: Taschen, [2006] Signatura: SL 246 Aplicaciones del LED en diseño de iluminación / Alfred Sá Lago, [et al., NUR L+D, con la colaboración de más de 50 expertos y diseñadores de iluminación] [Barcelona]: Marcombo, 2015 Signatura: SL 402 Uso eficiente da luz Aplicaciones eficientes de lámparas [Madrid]: Instituto para la Diversificación y Ahorro de la Energía (IDAE): Comité Español de Iluminación (CEI), 1996 Signatura: SL 102
  • 14. 13 Aplicaciones eficientes de luminarias [Madrid] : Instituto para la Diversificación y Ahorro de la Energía (IDAE) : Comité Español de Iluminación (CEI), 1996 Signatura: SL 103 Energy efficiency in household appliances and lighting / Paolo Bertoldi, Andrea Ricci, Anibal de Almeida (editors) Berlin: Springer, [2001] Signatura: EM 178 Cambiemos las bombillas [Vídeo] [Luxemburgo]: Office for Official Publications of the European Communities, [2007] Signatura: DVD 138 Cruz Gómez, José Manuel de la Eficiencia energética en las instalaciones de iluminación : código técnico DB-HE 3 / José Manuel de la Cruz Gómez, Alberto de la Cruz Hidalga. Barcelona: Ediciones Experiencia, [2008] Signatura: SL 282 Calonge, Javier La eficiencia energética en el alumbrado Sabadell: Fundación Gas Natural Fenosa, 2012 Signatura: SL 384
  • 15. 14 Gago, Alfonso Iluminación con tecnología LED / Alfonso Gago, Jorge Fraile [Madrid]: Paraninfo, [2012] Signatura: SL 371 LUZ QUE COMUNICA Créese que as primeiras comunicacións a distancia entre os humanos realizáronse a través do fume das fogueiras, logo fueron os faros, posteriormente descubríronse aparatos máis sofisticados como os heliógrafos. Os grandes avances comezaron no século XIX: o telégrafo, o teléfono, o fotófono e la radio revolucionaron as comunicacións. Hoxe en día as comunicacións baséanse nas fibras ópticas e o láser, que propician a actual sociedade da información. Fibras ópticas/ Comunicacións ópticas Capmany, José Dispositivos de comunicaciones ópticas / José Capmany, F. Javier Fraile- Peláez, Javier Martí Madrid: Síntesis, [1999] Signatura: TL 7 Goff, David R. Fiber optic reference guide a practical guide to the technology Boston: Focal Press, [2000] Signatura: TL 334
  • 16. 15 Keiser, Gerd Optical fiber communications Boston; Madrid: McGraw-Hill, [2000] Signatura: TL 284 Capmany, José. Fundamentos de comunicaciones ópticas / José Capmany, F. Javier Fraile-Peláez, Javier Martí Madrid: Síntesis, [2001] Signatura: TL 273 Chomycz, Bob Instalaciones de fibra óptica: fundamentos, técnicas y aplicaciones Madrid: McGraw-Hill, 2002 Signatura: TL 144 Bailey, David Practical fiber optics/ David Bailey, Edwin Wright Oxford: Newnes, 2003 Signatura: TL 278 Martín Pereda, J.A. Sistemas y redes ópticas de comunicaciones Madrid: Pearson Educación, [2004] Signatura: TL 188
  • 17. 16 Rodríguez Suárez, Antonio Comunicaciones ópticas. Madrid: Bellisco, 2005 Signatura: TL 216 Pamies Guerrero, José Antonio Fundamentos y tecnología de las comunicaciones por fibra óptica / Jose A. Pamies Guerrero, Pablo Luis López Espí Alcalá de Henares: Universidad de Alcalá, [2007] Signatura: TL 326 Pastor Abellán, Daniel Sistemas de comunicaciones ópticas / Daniel Pastor Abellán, Francisco Ramos Pascual, José Capmany Francoy Valencia: UPV, [2007] Signatura: TL 254 Láseres Winburn, D.C. What every engineer should know about lasers New York, cop. 1987 Signatura: EL 158
  • 18. 17 Bachs Fornt, Lluís. Aplicaciones industriales del láser / L. Bachs, J. Cuesta, N. Carles. Barcelona: Marcombo, D.L. 1988 Signatura: IM 360 Safford, Edward L. Introducción a la fibra óptica y el láser Madrid: Paraninfo, 1988 Signatura: CMM 31 Láseres / selección e introducción de Ángel González Ureña Barcelona: Prensa Científica, 1992 Signatura: EL 202 Yuste LLandrés, Manuel Fundamentos de la radiación laser / Manuel Yuste LLandrés y Carmen Carreras Béjar Madrid: UNED, 1992 Signatura: EL 362 Verdeyen, Joseph T. Laser electronics Englewood Cliffs: Prentice Hall, [1995] Signatura: ET 295
  • 19. 18 Dorronsoro Mendiguren, Miguel La tecnología láser fundamentos, aplicaciones y tendencias Madrid: McGraw-Hill, [1996] Signatura: IM 299 Baur, Dirk R. Lasers: theory and practice Dochester: Elektor Electronics, [1997] Signatura: EL 778 El láser y sus aplicaciones en el ámbito industrial / coordinadores, José Luis Ocaña Moreno, Armando José Yánez Casal A Coruña: Universidade, Servicio de Publicacións, [2000] Signatura: EL 225 Cuesta, Alberto Tecnología láser y sus aplicaciones industriales Madrid: Marcombo, [2010] Signatura: IM 714 Thyagarajan, K. Lasers: fundamentals and applications / K.Thyagarajan and A.K.Ghatak. New York, [etc.]: Springer, [2010] Signatura: EL 824
  • 20. 19 Morthier, Geert Handbook of distributed feedback laser diodes / Geert Morthier, Patrick Vankwikelberge Boston: Artech House, 2013 Signatura: ET 177 LUZ QUE PRODUCE ENERXÍA A luz do sol é a principal fonte de enerxía. As tecnoloxías que convirten a luz en electricidade poden ser directas, onde as células fotovoltaicas convirten a radiación solar en electricidade, e indirectas, onde a luz quenta o líquido cuxo vapor se utiliza para mover unha turbina que produce electricidade. Enerxía solar ABB review (Ed. española) 2015, nº2 Lorenzo, Eduardo Solar electricity: engineering of photovoltaic systems Sevilla: Progensa, 1994 Signatura: BR TR 39
  • 21. 20 Alcor Cabrerizo, Enrique Instalaciones solares fotovoltaicas Sevilla: PROGENSA, 1995 Signatura: TR 123 Green, Martin Energía fotovoltaica de la luz solar a la electricidad usando células solares Zaragoza: Acribia, [2000] Signatura: TR 261 Wade, Herbert A. Solar photovoltaic systems technical training manual. Paris: UNESCO, 2003 Signatura: TR 435 Blanco Silva, Fernando. A enerxía solar no século XXI Santiago de Compostela: Club Universitario Dínamo, 2005 Signatura: TR 335 Fuentes Brieva, Ángel Prácticas de energía solar fotovoltaica / Ángel Fuentes Brieva, Mariano Álvarez Redondo Sevilla: Progensa, 2005 Signatura: TR 644
  • 22. 21 Guía solar cómo disponer de energía solar fotovoltaica conectada a la red eléctrica Madrid: Greenpeace España: Censolar, 2005 Signatura: TR 359 Lorenzo, Eduardo Electricidad solar fotovoltaica (3 vol.) Sevilla: PROGENSA, 2006-2014 Signatura: TR 360-I, BR TR 48, BR TR 49 Pereda Suquet, Pilar Proyecto y cálculo de instalaciones solares térmicas [Madrid]: Fundación COAM, 2006 Signatura: BR TR 45 Técnico en energía solar y fotovoltaica. Madrid: Abeté, 2007 Signatura: TR 413-I, TR 413-II Martín Jiménez, Javier Sistemas solares fotovoltaicos: fundamentos, tecnologías y aplicaciones Madrid: A. Madrid Vicente, 2008 Signatura: TR 456
  • 23. 22 Perales Benito, Tomás Energía solar fotovoltaica : cómo _ montar tu propia instalación de energía solar para obtener electricidad [Madrid]: Creaciones Copyright, [2008] Signatura: TR 457 Madrid Vicente, Antonio Curso de energía solar (fotovoltaica, térmica y termo eléctrica). Madrid: AMV; Mundi-Prensa, 2009 Signatura: TR 493 Montaje y mantenimiento de instalaciones solares fotovoltaicas: certificado de profesionalidad, nivel 2 / Centro de Referencia Nacional en Energías Renovables y Eficiencia Energética, Imarcoain (Navarra) [Pamplona]: Servicio Navarro de Empleo, [2009] Signatura: TR 567 Rufes Martínez, Pedro Energía solar térmica : técnicas para su aprovechamiento. Barcelona: Marcombo, [2009] Signatura: TR 542 Creus Solé, Antonio Energía termosolar [Barcelona]: Cano Pina: Ediciones CEYSA, [2010] Signatura: TR 597
  • 24. 23 Fernández Salgado, José M. Compendio de energía solar: fotovoltaica, térmica y termoeléctrica: (adaptado al Código Técnico de la Edificación y al nuevo RITE) Madrid: A. Madrid Vicente: Mundi-Prensa, 2010 Signatura: TR 618 Fernández Salgado, José M. Guía completa de la energía solar térmica y termoeléctrica: (adaptada al Código técnico de la edificación y al nuevo RITE) Madrid: A. Madrid Vicente, [2010] Signatura: TR 595 Lynn, Paul A. Electricty from sunlight: an introduction to photovoltaics Chichester: Wiley, [2010] Signatura: TR 598 Moreno Alfonso, Narciso Instalaciones de energía fotovoltaica: [adaptado al Código Técnico de la Edificación] / Narciso Moreno Alfonso, Lorena García Díaz Madrid: Garceta, [2010] Signatura: TR 554 La energía solar fotovoltaica [Vídeo]: energía y edificación tecnologías y sostenibilidad / Manuel Alonso Castro Gil... [et al.]. Madrid: Universidad Nacional de Educación a Distancia, 2011 Signatura: DVD 171
  • 25. 24 Fundamentos de energía solar para grados y postgrados de titulaciones científico-técnicas / José Francisco Sanz Requena... [et al.] Valladolid: Universidad Europea Miguel de Cervantes, [2011] Signatura: TR 631 Méndez Muñiz, Javier María Energía solar fotovoltaica / Javier María Méndez Muñiz, Rafael Cuervo García, Bureau Veritas Formación. Madrid: Fundación Confemetal, 2011 Signatura: TR 424 Rectenna solar cells/ Garret Moddel, Sachit Grover editors New York: Springer, [2013] Signatura: TR 718 Roldán Viloria, José Montaje mecánico en instalaciones solares fotovoltaicas [Madrid]: Paraninfo, 2013 Signatura: TR 732
  • 26. 25 Enerxía solar e arquitectura Sarmiento M., Pedro. Energía solar en arquitectura y construcción Santiago de Chile: RiL Editores, 2007 Signatura: TR 507 Yáñez Parareda, Guillermo Arquitectura solar e iluminación natural: conceptos, métodos y ejemplos Madrid: Munilla-Lería, 2008 Signatura: TC 415 Martínez Conesa, Eusebio J. Energía solar en edificación / por Eusebio J. Martínez Conesa, Arturo García Agüera Madrid: Bellisco, 2015 Signatura: TR 749 “La luz ha sido y es imprescindible para el avance del conocimiento sobre la vida. Sin luz, la vida no se desarrolla, pero tampoco se la ve”2 Asociacións e organismos: 2015 International Year of Light Ano Internacional da Luz 2015 2 CARRASCOSA, Alfonso V. e MARTÍN ALBALADEJO, Carolina “Luz y vida” en La luz: ciencia y tecnología. Madrid: CSIC: Catarata, 2015, p.43. Signatura FV 99
  • 27. 26 Año Internacional de la Luz 2015 CIE: International Commission on Illumination Instituto de Óptica. CSIC International Dark Sky Association (promove a idea de que só se debe usar a luz cando sexa necesaria, para minimizar a contaminación lumínica) Light up the world: organización sen ánimo de lucro centrada no principio de que o acceso á enerxía cambia vidas. Desenvolve proxectos en comunidades onde non hai acceso á electricidade Informe final: IYL 2015 Final Report, publicado en outubro de 2016. Bibliografía:  La luz: ciencia y tecnología. BARBERO, S., DORRONSORO, C. y GONZALO, J. [coords.]. Madrid: CSIC : Catarata, 2015  Estela: Revista dominical de Faro de Vigo, nº 660 (2015)  MARTÍNEZ AGUT, Pilar “Por un mundo más sostenible. 2015 Año Internacional de la Luz y las Tecnologías Basadas en la Luz y Año Internacional del suelo” en Quaderns d’animació i educación socia , nº21 (2015)  MICHINEL, H. “Coa vista posta na celebración do Ano Internacional da Luz 2015” en DUVI. Diario da Universidade de Vigo [en liña] [consulta 6 de maio 2015]. Dispoñible en: http://duvi.uvigo.es/index.php?option=com_content&task=view&id=8700&Itemid=41  RSEF : Boletín electrónico de la Real Sociedad Española de Física. Octubre 2015