SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 13
Análisis Temporal de
     Epidemias

  Instructor del tema:
          Gustavo Mora Aguilera CP, México
             morag@colpos.mx
             595 95 20200 ext 1620
             oficina 218
Epidemia:

                                             Cambio de intensidad Enfermedad
                                                    en
                                             Población de Plantas
                     1
                                                    en
                                             Tiempo y Espacio
                0
                .
                8                                   por
                                              Clima, Hospedero, Patógeno, Manejo,
                0
                .
                6                         y otros

                0
                .
                4
Incidencia/Sevrida




                0
                .
                2


                                                  Tiempo
                     0
                      4
                      0   4
                          8   5
                              4   6
                                  1   6
                                      8    7
                                           5    8
                                                2    8
                                                     9    9
                                                          5
                              To .í D sa b
                              i p e s p ei r
                              e ( Ds d e)
                               m p a u lS a
                                 .   eé   m
Patógeno
                                               Manejo
                          Vector             Agronómico
                                   Hospedante
                                                                      Objetivo del Análisis
                              ?                 Suelo
                                                                         Temporal de Epidemias
                                     Clima

                                                                      Medir el efecto de los
                     1                                                   componentes del
                                                                         sistema epidemiológico
                                                                         a través del análisis de
                0
                .
                8
                                                                         curvas de progreso de
                                                                         enfermedad
                0
                .
                6

                                                                      Se puede clasificar como:
                                                                      1)  Descriptivo
                0
                .
                4
                                                                      2)  Comparativo
Incidencia/Sevrida




                                                                      3)  Inferencial
                0
                .
                2
                                                                  Tiempo
                     0
                      4
                      0   4
                          8   5
                              4         6
                                        1         6
                                                  8       7
                                                          5   8
                                                              2   8
                                                                  9   9
                                                                      5
                              To .í D sa b
                              i p e s p ei r
                              e ( Ds d e)
                               m p a u lS a
                                 .   eé   m
Objetivo Análisis Temporal:

Caracterizar, comparar y modelar el proceso temporal
de epidemias con respecto al tiempo y a factores
bióticos y abióticos del sistema epidemiológico
empleando procedimientos exploratorios gráficos y
métodos cuantitativos determinísticos y/o estocásticos
con el propósito de evaluar el efecto ambiental así
como estrategias de manejo de enfermedades.
Estructura de una epidemia temporal
                          Parámetros de                  Parámetros de
                          Localización o                 Integración o
                          Punto Fijo                     Punto Flotante

                   1
                   0
                   0
                         Tasa de Infección
                                         Yf                Inc. o Sev.    f
                                                                          Y
                             Aparente                         Final

                                           Forma de
                                            la Curva
                                  -
                                  1
                          Yb
                          o

                        5
                        0
                                 To
                                 i p
                                 em                      c
                 Incidencia o                                     A
                                                                  B
                                                                  CP
                                                                   E
               Severidad Inicial             Area Bajo
                                              la Curva          Tiempo Total
 IntesidaeEnfermda(%)

                                   Y
                                   o                            de Epidemia
Tiempo a Inicio
  de Epidemia
                        0
                               X
                               o               Tró E i(m
                                               tD n p a p
                                                = a di m o
                                                 uc ed t
                                                  i   e i
                                                        e)

                                              To
                                              ip
                                              em
200                                                                                  Diversidad de Epidemias
                                                                       100

                                                                                           Lycopersicum sp / Nacobus aberrans
                                                                          0                                                                                                                                                                                                                                    Citrullus lanatus / ZYMV-WMV2/(Vectores:áfidos)
                                                                                                                                                                                                                                                                                    1 1 994
                                                                                         AC




                                                                                                                                                                                                                                              Proporcion de plantas enfermas
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        Lote 1
                                        Número de agallas por planta




                                                                        400
                                                                                                                                                                                                                                                                                   0.8
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        Lote 2
                                                                        300                                                                                                                                                                                                                                                                             Lote 3
                                                                                                                                                                                                                                                                                   0.6
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                        Lote 4
                                                                        200
                                                                                                                                                                                                                                                                                   0.4 Fl                  Fr                                                                0
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                   C
                                                                                                                                                                                                                                                                                       3-4 r               5r                                                      83-88
                                                                        100                                                                                                                                                                                                            15%                 35%              50%       90%               98%        100%
                                                                                                                                                                                                                                                                                   0.2                                                                                       0


                                                                          0
                                                                                               0                 10          20         30                                          40                            50                                                                0                                                                                        0
                                                                                                                                                                                                                                                                                         41        44          48       51 54 58 62 65 69                72        76   79
                                                                                                            Días despues del trasplante
                                                                                                                                    Days                           after                                                                                                                                                 Dias despue s de la siembra
                              Dendranthema grandiflora - TSWV (vectores:Trips)
                 18
                                                           transplanting
                                                                                                                                                                                                              70
                                                                                                                                                                                                                                                                                              Citrus sinensis-Colletotrichum sp
                                                                       INCIDENCE VG1                                                                                                                                                                                                                     Yf         ABCPE

                 16
                                                                       INCIDENCE VG2                                                                                                              B                                                                       90             MT Bloque I     88a         812a
                                                                       INCIDENCE VG3                                                                                                                          60
                                                                       THRIPS WITHIN CROP VG1
                                                                                                                                                                                                                                                                          80             MT Bloque II    48b         322b
                 14                                                    THRIPS WITHIN CROP VG2




                                                                                                                                                                                                                                         (%)
                                                                       THRIPS WITHIN CROP VG3                                                                                                                 50
                                                                                                                                                                                                                                                                          70             MTR Bloque I    74a         736a
                 12
                                                                                                                                                                                                                                         Incidencia acumulada
                                                                                                                                                                                                                       Número de trips




                                                                                                                                                                                                              40                                                          60             MTR Bloque II   60a
Incidencia (%)




                                                                                                                                                                                                                                                                                                                     640a
                 10
                                                                                                                                                                                                                                                                          50
                  8                                                                                                                                                                                           30
                                                                                                                                                                                                                                                                          40
                  6
                                                                                                                                                                                                              20                                                          30
                  4
                                                                                                                                                                                                                                                                          20
                                                                                                                                                                                                              10
                  2
                                                                                                                                                                                                                                                                          10
                  0                                                                                                                                                                                           0
                      9-may




                                                                                                                                                 28-sep


                                                                                                                                                          12-oct
                               25-may




                                                                                                                                                                   26-oct
                                                                                                                      17-aug
                                                           8-jun




                                                                                                              3-aug
                                                                                                   20-jul
                                                                              22-jun




                                                                                                                               31-aug




                                                                                                                                                                                         23-nov
                                                                                                                                        14-sep




                                                                                                                                                                                                      7-dec
                                                                                       6-jul




                                                                                                                                                                            9-nov




                                                                                                                                                                                                                                                                               0
                                                                                                                                                                                                                                                                                    0             2             4           6     8   10     12    14         16        18
                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      Días
Ley de Inductividad Mínima
                          100
                                                                     ALELI


                                                                    IE1
                                                                    ARUPO




                                                                                                            Pérdida Relativa de
                               80
Severidad de Roya Lineal (%)




                                                                    ASE/3CM

                                                                     CALIC
   Severity of Stripe Rust




                                                                     CENTI


                                                                                   IE1-IE2
                                                                    CERRO
                               60                                   ESMER




                                                                                                            Inductividad
                                                                    ESPER

                                                                     GLORI                    IE1-IE3
                               40                                   IE2
                                                                    GRANA

                                                                    GUANA

                                                                    KLAGES

                                                                    MARIS
                               20                                   PUEBLA


                                                                    IE3
                                                                    TROMP




                               0
                                    0   10      20        30   40             50
                                                                       Pérdida relativa de inductividad es la reducción
                                             Tiempo (days)
                                                 Time (días)           de inductividad epidémica con respecto
                                                                       a la capacidad máxima ambiental para inducir
                               IEm = f (H | P, C, M, ,...,Sn)          un valor-i de intensidad de epidemia
Familia de Curvas Epidemiológicas

                                                                                                                                                                                            Forma de S
                                                                                                                                                                                        tipo Sigmoide Asimétrico
                                                                                                                                              Forma de S
                                                                                                                                         tipo Sigmoide Simétrico
                                              Forma de C
                                                                Fusarium spp-Mangifera indica                                                                               Puccinia striformis-Hordeum vulgare
                                                 1                                                                                                                    100
                                                   A
                                              tipo monomolecular             T ree1   T ree2      T ree3   T ree4
In c id e n c e o f M a n g o M a lf o r m a tio n




                                                                                                                                                                                                                 ALELI
                                                     0 .8
                                                                                                                                                                                                                ARUPO

                                                     0 .6                                                                                                             80                                        ASE/3CM

                                                                                                                                                                                                                 CALIC




                                                                                                                                            Severity of Stripe Rust
                                                     0 .4                                                                                                                                                        CENTI

                                                                                                                                                                                                                CERRO
                                                     0 .2                                                                                                             60                                        ESMER

                                                                                                                                                                                                                ESPER
                                                        0
                                                     1 .0
                                                                                                                                                                                                                 GLORI
                                                                B
                                                     0 .8                                                                                                             40                                        GRANA

                                                                                                                                                                                                                GUANA

                                                     0 .6                                                                                                                                                       KLAGES

                                                                                                                                                                                                                MARIS
                                                     0 .4                                                                                                             20                                        PUEBLA

                                                                                                                                                                                                                TROMP
                                                     0 .2

                                                       0                                                                                                 0
                                                                                                                                                         Forma
                                                                                                                                     k
                                                                                                    k


                                                                                                               k


                                                                                                                            k
                                                                             v
                                                            p




                                                                                          c
                                                                    ct




                                                                                                                                    w
                                                                                                  w


                                                                                                               w


                                                                                                                        w




                                                                                                                                                           0    10                       20        30      40             50
                                                                         o


                                                                                      e
                                                            e




                                                                                                                                 4
                                                                                               1


                                                                                                           2


                                                                                                                        3
                                                                    O


                                                                         N


                                                                                      D
                                                       S




                                                                                                                                                       Exponencial
                                                                                                           n




                                                                                                                                n
                                                                                              n




                                                                                                                    n
                                                                                                      Ja




                                                                                                                            Ja
                                                                                          Ja




                                                                                                                   Ja




                                                                         T im e ( m o n t h s , w e e k s )                                                                               Time (days)
Noriega et al, 1999                                                                                                                                                                               Sandoval et al, 1997
Intensidad de enfermedad
                                                          Acumulada vs. Cambio Absoluto
                                           Abril 21,94 Incidencia =     Abril 25,94 Incidencia =          Abril 28,94 Incidencia =

                             Yi = [ (Y1...i) / N] Proporción,
                                         0<yi<1                                               Citrullus lanatus / ZYMV-WMV2
                             Yi = [ (Y1...i) / N][100] Porcentaje,                           /(Vectores:áfidos)
                                1       0<yi<100
                             Estudios de02,94 Incidencia =
                                      Mayo
                                            caracterización       Mayo 05,94         Incidencia =         Mayo 08,94 Incidencia =




                                                                                                                               Cambio de Intensidad de Enfermedad
                                     0
                                     ,
                                     8
          Intensidad de Enfermedad




                                                                                    Yi = [( Y i -  Y i-1) / N] Proporción,
                                                                                                 0<yi<1
                                     0 28,94 Incidencia =
                                     ,
                                     6Abril                                         Yi = [ (Y i+1 - Y i) / N][100] Porcentaje,
                                       Mayo 12,94 Incidencia =          Mayo 16,94 Incidencia =             Mayo 19,94 Incidencia =
                                                                                                0<yi<100
                                                                                          Estudios de predicción,
                                               Planta         Planta     Planta muerta
                                               sana           enferma                     Pérdidas de producción
                                     0
                                     ,
                                     4
ProptinfIcde

      =                               Mayo 08,94 Incidencia =
                                     0
                                     ,
                                     2



                                      0
                                      4
                                      1 4
                                        44
                                         85
                                          1    54     58      6 2     6 56
                                                                         97
                                                                          27
                                                                           67
                                                                            9
                                           Tiempo/Unidades fisiológicas
                                                                                                                        Mora, 1995
Generar la epidemia temporal
                  En su forma acumulada y cambios absolutos




Abril 21,94 Incidencia =     Abril 25,94 Incidencia =   Abril 28,94 Incidencia =




Mayo 02,94 Incidencia =      Mayo 05,94 Incidencia =    Mayo 08,94 Incidencia =




Mayo 12,94 Incidencia =      Mayo 16,94 Incidencia =    Mayo 19,94 Incidencia =

    Planta         Planta     Planta muerta
    sana           enferma
Cambio Absoluto evidencia mejor las variaciones en
                             Intensidad de enfermedad
                         1                                                                                 0
                                                                                                           ,
                                                                                                           4

                             P1
                             lt
                              o
                             P1
                             lt
                             o                                  P2
                                                                P2
                                                                lt
                                                                o
                                                                lt
                                                                o
                    0
                    ,
                    8
                                                                                                           0
                                                                                                           ,
                                                                                                           3



                    0
                    ,
                    6
                             Cgf c
                             h eI .
                              a o
                              n n

                             Po n Ic
                             r r o .
                             ot fn
                              pio                                                                          0
                                                                                                           ,
                                                                                                           2




                                                                                                         ChangeofIncidence
                    0
                    ,
                    4
 ProportionofIncidence




                                                                                                           0
                                                                                                           ,
                                                                                                           1
                    0
                    ,
                    2

                                                           A
                                                           .l
                                                           m
                                                           in
                                                            d
                                                            d
                                                            e
                                                            t
                                                            oi
                                                             i
                         0                                                                                 0
                         1                                                                                 0
                                                                                                           ,
                                                                                                           4

                             P3
                             lt
                             o
                             P3
                             lt
                              o                                  P4
                                                                 lt
                                                                 o
                   0
                   ,
                   8
                                                                                                           0
                                                                                                           ,
                                                                                                           3


                   0
                   ,
                   6

                                                                                                           0
                                                                                                           ,
                                                                                                           2

                   0
                   ,
                   4




                                                                                                         ChangeofIncidence
ProprtionofIncidence




                                                               Watermelon mosaic virus
                                                                   type 2 (WMV-2)                          0
                                                                                                           ,
                                                                                                           1
                   0
                   ,
                   2



                         0                                                                                 0
                          40   4
                               8   5
                                   4   6
                                       1   6
                                           8   7
                                               5   8
                                                   2   8
                                                       9   9
                                                           5   4
                                                               0    4
                                                                    8    5
                                                                         4     6
                                                                               1    6
                                                                                    8    7
                                                                                         5   8
                                                                                             2   8
                                                                                                 9   9
                                                                                                     5
                                       D arln
                                       a f ptg
                                        y t an
                                        se   i                               D arln
                                                                             a f ptg
                                                                              y t an
                                                                              se   i                 Mora, 1995
Exploración Gráfica de epidemias




                                         PROPORTION OF INCIDENCE
                                                                                                       PA PAYA - PA PAYA R IG SP O T V IR U S - P
                                                                         1 .0

                                                                         0 .8

                                                                         0 .6
1. Epidemia de tipo sigmoidal                                            0 .4
2. Inflección aproximada en el 50%
                                                                         0 .2
   incidencia                                                                                                                                                                      A
                                                                         0 .0
3. No requiere corrección por Yf                                                       T  V E C A N E B A R P R AY U N U L U G E P C T O V E C
                                                                                     OC NO D J     F M A M J          J A     S O N D
                                                                                                                            T IM E (M O N T H )


1. La epidemia inferior tiene                                                                                              MANGO        - F u s a riu m   spp




                                        Proportion of Infected Shoots
   un efecto de dilución de                                                  1


   enfermedad.                                                          0 .8

2. Epidemias de tipo monomolecular.                                     0 .6


                                                                        0 .4


                                                                        0 .2

                                                                                                                                                                                   C
                                                                             0
                                                                                 S ep             Oct              N ov          D ec      J an 1w k   J an 2w k       J an 3w k   J an 4w k
                                                                                                                      Tim e (m o n th s , w e e k s )


                                                                                 AV O C A D O / R H O D O D E N D R O N                      - P h y to p h th o ra c in n a m o m i

1. Curvas de tipo sigmoidal en un                           100
                                                                                     P e rs e a   R h o d o d e n d ro n                                                   47 days
                                                                                                                                        35 days
   patógeno de raíz                                                     80
                                                                                                                                                           40 days
                                      % Incidence




                                                                                                               25 days                                             E nero
                                                                        60                                                                         O c tubre


                                                                        40
                                                                                                                                  J ulio
                                                                        20
                                                                                         17 days
                                                                                                               A bril                                                              E
                                                                         0
                                                                                 0                      1                    2                 3                   4                   5
Exploración Grafica de epidemias
  1. Curva superior necesita corrección por



            PR O PO RTIO N O F IN CID EN CE
                      PAPAYA - PA PAYA R IG SP O T V IR U S - P                                                                                                                                                       C E B A D A - P uc cinia striform is f. sp. hordei
      proyección a cero
          1.0                                                         100




                                                                                                                                                   Severity of Stripe Rust
  2. Se debe corregir la escala de tiempo
          0.8                                                          80
  3. La epidemia inferior requiere corrección
          0.6                                                                                                                                                                                           ALELI
                                                                       60
      por 0.4
          asimptota. Curva de tipo exponencial.                                                                                                                                                         AR UPO

                                                                                                                                                                                                    ESM ER
  4. El ABCPE probablemente requiere                                   40

          0.2
      estandarizar porduración de epidemia.                     A
                                                                       20
                                                                                                                                                                                                                                                                                      B
          0.0
  5. CorregirTNporCJYNfFenA RA P RM AtresU LA U GS E PO C TN O VD E C
              OC
                 O V E A E M las J U J curvas y
                    D
                               B            Y N                         0
                                                                          0                                                                                                                                 5         10         15      20        25      30       35          40        45

      requeriría modelos (M O N T H )
                                 T IM E
                                        distintos. Mejor                                                                                                                                                                               Tim e (d ays)


      opción un modelo Ono flexible.
                              MANG      - Fusarium spp                                                                                                                                                      TO M ATO - F u sa riu m oxysp oru m f. sp . lycop e rsica e
           Proportion of Infected Shoots




                                                   1                                                                                                                           100




                                                                                                                                                % D iseased Plants
                                              0 .8                                                                                                                                         80
1. La proyección por cero debe                0 .6                                                                                                                                         60
   tomarse con reserva en este
                                              0 .4                                                                                                                                         40
   caso. Probablemente esta no se
                                              0 .2                                                                                                                                         20
   justifica.                                                                                                                       C                                                                                                                                                 D
                                                   0                                                                                                                                        0
                                                       Sep            Oct         N ov       D ec     J an 1w k J an 2w k J an 3w k J an 4w k
                                                                                                                                                                                                0                 5              10           15           20              25             30
                                                                                    Tim e (m o n th s, w eeks)
                                                                                                                                                                                                                                  D ays after p lan tin g

                                                       AV O C A D O / R H O D O D E N D R O N - P hytophthora cinnam om i
                                                                                                                                                                                                                               P E A R - E rw inia am ylovora

                                                                                                                                                            % B losson Sam ples Diseased
                               100
                                                                                                                                                                                           40
 1. Posible efecto de muestreodays 47 days
                         35 days      40 mas               P erse a   R hodo den dron

                                              80                                                                                                                                                                                                                                 1362
    que de un efecto de dilución E nero
         % Incidence




                                                                                                                                                                                           30
                 25 days
                               O ctubre       60
    de enfermedad.                                                                                                                                                                         20
                                                                                                                                                                                                                                                                           71

                                              40
                                                                                                                                                                                                                                                   72
                                                                                              Julio                                                                                                                                   23                      115
                                              20                                                                                                                                           10
                                                              17 days                                                                                                                                                      129
                                                                                A bril                                              E                                                           229         323
                                                                                                                                                                                                                                                                                      F
                                               0                                                                                                                                            0
                                                       0                    1            2                3             4               5                                                           0           1-100      101-200    201-300   301-400     401-500    501-600       over 600
                                                                                               Tim e                                                                                                                        D eg ree h o u rs ab o ve 18.3 C

Más contenido relacionado

Destacado

Biocombustibles solución energética o problema social
Biocombustibles solución energética  o problema socialBiocombustibles solución energética  o problema social
Biocombustibles solución energética o problema socialElEscarabajoRosa
 
Ssa Sep 28 Abril 2009versioneditada
Ssa Sep 28 Abril 2009versioneditadaSsa Sep 28 Abril 2009versioneditada
Ssa Sep 28 Abril 2009versioneditadainsp.zona15
 
Acciones para atención de roya 25 de mayo
Acciones para atención de roya 25 de mayoAcciones para atención de roya 25 de mayo
Acciones para atención de roya 25 de mayoSINAVEF_LAB
 
12 2 Vigilancia Epidemiologica 2
12 2 Vigilancia Epidemiologica 212 2 Vigilancia Epidemiologica 2
12 2 Vigilancia Epidemiologica 2Angel Montoya
 
Epidemias en México
Epidemias en MéxicoEpidemias en México
Epidemias en MéxicoKa Ov
 
Enfermedades Transmisibles
Enfermedades TransmisiblesEnfermedades Transmisibles
Enfermedades Transmisiblesmanciano
 
Epidemia y Pandemia
Epidemia y PandemiaEpidemia y Pandemia
Epidemia y PandemiaFabyMellark
 
Endemias, Epidemias Y Brotes Y Vigilancia Epidemiologica
Endemias, Epidemias Y Brotes Y Vigilancia EpidemiologicaEndemias, Epidemias Y Brotes Y Vigilancia Epidemiologica
Endemias, Epidemias Y Brotes Y Vigilancia Epidemiologicachatitaa
 
Enfermedades transmisibles
Enfermedades transmisiblesEnfermedades transmisibles
Enfermedades transmisiblesPaloma Martínez
 
Técnica de lavado de manos
Técnica de lavado de manos Técnica de lavado de manos
Técnica de lavado de manos natorabet
 
Vigilancia Epidemiológica
Vigilancia EpidemiológicaVigilancia Epidemiológica
Vigilancia Epidemiológicacardol02
 

Destacado (13)

Biocombustibles solución energética o problema social
Biocombustibles solución energética  o problema socialBiocombustibles solución energética  o problema social
Biocombustibles solución energética o problema social
 
Ssa Sep 28 Abril 2009versioneditada
Ssa Sep 28 Abril 2009versioneditadaSsa Sep 28 Abril 2009versioneditada
Ssa Sep 28 Abril 2009versioneditada
 
Acciones para atención de roya 25 de mayo
Acciones para atención de roya 25 de mayoAcciones para atención de roya 25 de mayo
Acciones para atención de roya 25 de mayo
 
12 2 Vigilancia Epidemiologica 2
12 2 Vigilancia Epidemiologica 212 2 Vigilancia Epidemiologica 2
12 2 Vigilancia Epidemiologica 2
 
Epidemias en México
Epidemias en MéxicoEpidemias en México
Epidemias en México
 
Enfermedades Transmisibles
Enfermedades TransmisiblesEnfermedades Transmisibles
Enfermedades Transmisibles
 
Panorama Epidemiologico En Mexico
Panorama Epidemiologico En MexicoPanorama Epidemiologico En Mexico
Panorama Epidemiologico En Mexico
 
Epidemia y Pandemia
Epidemia y PandemiaEpidemia y Pandemia
Epidemia y Pandemia
 
Endemias, Epidemias Y Brotes Y Vigilancia Epidemiologica
Endemias, Epidemias Y Brotes Y Vigilancia EpidemiologicaEndemias, Epidemias Y Brotes Y Vigilancia Epidemiologica
Endemias, Epidemias Y Brotes Y Vigilancia Epidemiologica
 
Endemia, epidemia, pandemia
Endemia, epidemia, pandemiaEndemia, epidemia, pandemia
Endemia, epidemia, pandemia
 
Enfermedades transmisibles
Enfermedades transmisiblesEnfermedades transmisibles
Enfermedades transmisibles
 
Técnica de lavado de manos
Técnica de lavado de manos Técnica de lavado de manos
Técnica de lavado de manos
 
Vigilancia Epidemiológica
Vigilancia EpidemiológicaVigilancia Epidemiológica
Vigilancia Epidemiológica
 

Más de SINAVEF_LAB

12. conclusiones 2 reunion coordinacion mc. mitzi georgina gonz+ílez ochoa
12. conclusiones 2 reunion coordinacion mc. mitzi georgina gonz+ílez ochoa12. conclusiones 2 reunion coordinacion mc. mitzi georgina gonz+ílez ochoa
12. conclusiones 2 reunion coordinacion mc. mitzi georgina gonz+ílez ochoaSINAVEF_LAB
 
11. delimitaci+¦n de focos ver.22nov14
11. delimitaci+¦n de focos ver.22nov1411. delimitaci+¦n de focos ver.22nov14
11. delimitaci+¦n de focos ver.22nov14SINAVEF_LAB
 
10. adecuaciones formatos pvef cafe v23nov14 ing. gerardo acevedo s+ínchez
10. adecuaciones formatos pvef cafe v23nov14 ing. gerardo acevedo s+ínchez10. adecuaciones formatos pvef cafe v23nov14 ing. gerardo acevedo s+ínchez
10. adecuaciones formatos pvef cafe v23nov14 ing. gerardo acevedo s+ínchezSINAVEF_LAB
 
jaime rdenas pez
jaime rdenas pezjaime rdenas pez
jaime rdenas pezSINAVEF_LAB
 
6. avances t+®c ope pvef-cafe v22nov14ver2 dr. gustavo mora aguilera
6. avances t+®c ope pvef-cafe v22nov14ver2 dr. gustavo mora aguilera6. avances t+®c ope pvef-cafe v22nov14ver2 dr. gustavo mora aguilera
6. avances t+®c ope pvef-cafe v22nov14ver2 dr. gustavo mora aguileraSINAVEF_LAB
 
5. nuevos riegos asociados al cultivo del cafeto dr. ricardo y+í+¦ez l+¦pez
5. nuevos riegos asociados al cultivo del cafeto dr. ricardo y+í+¦ez l+¦pez5. nuevos riegos asociados al cultivo del cafeto dr. ricardo y+í+¦ez l+¦pez
5. nuevos riegos asociados al cultivo del cafeto dr. ricardo y+í+¦ez l+¦pezSINAVEF_LAB
 
4. perspectivas vef caf+® 2015 ing. rigoberto gonz+ílez g+¦mez
4. perspectivas vef caf+® 2015 ing. rigoberto gonz+ílez g+¦mez4. perspectivas vef caf+® 2015 ing. rigoberto gonz+ílez g+¦mez
4. perspectivas vef caf+® 2015 ing. rigoberto gonz+ílez g+¦mezSINAVEF_LAB
 
3. servicio de acompa+æamiento tecnico procafe ing. juan de dios del castillo
3. servicio de acompa+æamiento tecnico procafe ing. juan de dios del castillo3. servicio de acompa+æamiento tecnico procafe ing. juan de dios del castillo
3. servicio de acompa+æamiento tecnico procafe ing. juan de dios del castilloSINAVEF_LAB
 
2. ponencias m+®xico noviembre ing. jaime c+írdenas l+¦pez
2. ponencias m+®xico noviembre ing. jaime c+írdenas l+¦pez2. ponencias m+®xico noviembre ing. jaime c+írdenas l+¦pez
2. ponencias m+®xico noviembre ing. jaime c+írdenas l+¦pezSINAVEF_LAB
 
1. politica nacional cafetalera. ing. crist+¦bal sayago
1. politica nacional cafetalera. ing. crist+¦bal sayago1. politica nacional cafetalera. ing. crist+¦bal sayago
1. politica nacional cafetalera. ing. crist+¦bal sayagoSINAVEF_LAB
 
Enfermedades del cafe dr. rui leite
Enfermedades del cafe dr. rui leiteEnfermedades del cafe dr. rui leite
Enfermedades del cafe dr. rui leiteSINAVEF_LAB
 
Sist. de vig. epidem. roya mex.17feb14
Sist. de vig. epidem. roya mex.17feb14Sist. de vig. epidem. roya mex.17feb14
Sist. de vig. epidem. roya mex.17feb14SINAVEF_LAB
 
Sist. de vig. epidem. roya mex.14mar14 recfin
Sist. de vig. epidem. roya mex.14mar14 recfinSist. de vig. epidem. roya mex.14mar14 recfin
Sist. de vig. epidem. roya mex.14mar14 recfinSINAVEF_LAB
 
Sist. de vig. epidem. roya 07may14 sagarpa
Sist. de vig. epidem. roya 07may14 sagarpaSist. de vig. epidem. roya 07may14 sagarpa
Sist. de vig. epidem. roya 07may14 sagarpaSINAVEF_LAB
 
Reunion de coordinación 28feb2014 xalapa, veracruz
Reunion de coordinación 28feb2014 xalapa, veracruzReunion de coordinación 28feb2014 xalapa, veracruz
Reunion de coordinación 28feb2014 xalapa, veracruzSINAVEF_LAB
 
Presentación pvef octubre
Presentación pvef   octubrePresentación pvef   octubre
Presentación pvef octubreSINAVEF_LAB
 
Modelo operativo administrativo
Modelo operativo administrativoModelo operativo administrativo
Modelo operativo administrativoSINAVEF_LAB
 
Pca. análisis patrones espaciales
Pca. análisis patrones espacialesPca. análisis patrones espaciales
Pca. análisis patrones espacialesSINAVEF_LAB
 

Más de SINAVEF_LAB (20)

12. conclusiones 2 reunion coordinacion mc. mitzi georgina gonz+ílez ochoa
12. conclusiones 2 reunion coordinacion mc. mitzi georgina gonz+ílez ochoa12. conclusiones 2 reunion coordinacion mc. mitzi georgina gonz+ílez ochoa
12. conclusiones 2 reunion coordinacion mc. mitzi georgina gonz+ílez ochoa
 
11. delimitaci+¦n de focos ver.22nov14
11. delimitaci+¦n de focos ver.22nov1411. delimitaci+¦n de focos ver.22nov14
11. delimitaci+¦n de focos ver.22nov14
 
10. adecuaciones formatos pvef cafe v23nov14 ing. gerardo acevedo s+ínchez
10. adecuaciones formatos pvef cafe v23nov14 ing. gerardo acevedo s+ínchez10. adecuaciones formatos pvef cafe v23nov14 ing. gerardo acevedo s+ínchez
10. adecuaciones formatos pvef cafe v23nov14 ing. gerardo acevedo s+ínchez
 
jaime rdenas pez
jaime rdenas pezjaime rdenas pez
jaime rdenas pez
 
6. avances t+®c ope pvef-cafe v22nov14ver2 dr. gustavo mora aguilera
6. avances t+®c ope pvef-cafe v22nov14ver2 dr. gustavo mora aguilera6. avances t+®c ope pvef-cafe v22nov14ver2 dr. gustavo mora aguilera
6. avances t+®c ope pvef-cafe v22nov14ver2 dr. gustavo mora aguilera
 
5. nuevos riegos asociados al cultivo del cafeto dr. ricardo y+í+¦ez l+¦pez
5. nuevos riegos asociados al cultivo del cafeto dr. ricardo y+í+¦ez l+¦pez5. nuevos riegos asociados al cultivo del cafeto dr. ricardo y+í+¦ez l+¦pez
5. nuevos riegos asociados al cultivo del cafeto dr. ricardo y+í+¦ez l+¦pez
 
4. perspectivas vef caf+® 2015 ing. rigoberto gonz+ílez g+¦mez
4. perspectivas vef caf+® 2015 ing. rigoberto gonz+ílez g+¦mez4. perspectivas vef caf+® 2015 ing. rigoberto gonz+ílez g+¦mez
4. perspectivas vef caf+® 2015 ing. rigoberto gonz+ílez g+¦mez
 
3. servicio de acompa+æamiento tecnico procafe ing. juan de dios del castillo
3. servicio de acompa+æamiento tecnico procafe ing. juan de dios del castillo3. servicio de acompa+æamiento tecnico procafe ing. juan de dios del castillo
3. servicio de acompa+æamiento tecnico procafe ing. juan de dios del castillo
 
2. ponencias m+®xico noviembre ing. jaime c+írdenas l+¦pez
2. ponencias m+®xico noviembre ing. jaime c+írdenas l+¦pez2. ponencias m+®xico noviembre ing. jaime c+írdenas l+¦pez
2. ponencias m+®xico noviembre ing. jaime c+írdenas l+¦pez
 
1. politica nacional cafetalera. ing. crist+¦bal sayago
1. politica nacional cafetalera. ing. crist+¦bal sayago1. politica nacional cafetalera. ing. crist+¦bal sayago
1. politica nacional cafetalera. ing. crist+¦bal sayago
 
Enfermedades del cafe dr. rui leite
Enfermedades del cafe dr. rui leiteEnfermedades del cafe dr. rui leite
Enfermedades del cafe dr. rui leite
 
Sist. de vig. epidem. roya mex.17feb14
Sist. de vig. epidem. roya mex.17feb14Sist. de vig. epidem. roya mex.17feb14
Sist. de vig. epidem. roya mex.17feb14
 
Sist. de vig. epidem. roya mex.14mar14 recfin
Sist. de vig. epidem. roya mex.14mar14 recfinSist. de vig. epidem. roya mex.14mar14 recfin
Sist. de vig. epidem. roya mex.14mar14 recfin
 
Sist. de vig. epidem. roya 07may14 sagarpa
Sist. de vig. epidem. roya 07may14 sagarpaSist. de vig. epidem. roya 07may14 sagarpa
Sist. de vig. epidem. roya 07may14 sagarpa
 
Sat oirsa 2014
Sat oirsa 2014Sat oirsa 2014
Sat oirsa 2014
 
Reunion de coordinación 28feb2014 xalapa, veracruz
Reunion de coordinación 28feb2014 xalapa, veracruzReunion de coordinación 28feb2014 xalapa, veracruz
Reunion de coordinación 28feb2014 xalapa, veracruz
 
Presentación pvef octubre
Presentación pvef   octubrePresentación pvef   octubre
Presentación pvef octubre
 
Modelo operativo administrativo
Modelo operativo administrativoModelo operativo administrativo
Modelo operativo administrativo
 
Pca. muestreo
Pca. muestreoPca. muestreo
Pca. muestreo
 
Pca. análisis patrones espaciales
Pca. análisis patrones espacialesPca. análisis patrones espaciales
Pca. análisis patrones espaciales
 

Procesos temporales integrado

  • 1. Análisis Temporal de Epidemias Instructor del tema: Gustavo Mora Aguilera CP, México morag@colpos.mx 595 95 20200 ext 1620 oficina 218
  • 2. Epidemia: Cambio de intensidad Enfermedad en Población de Plantas 1 en Tiempo y Espacio 0 . 8 por Clima, Hospedero, Patógeno, Manejo, 0 . 6 y otros 0 . 4 Incidencia/Sevrida 0 . 2 Tiempo 0 4 0 4 8 5 4 6 1 6 8 7 5 8 2 8 9 9 5 To .í D sa b i p e s p ei r e ( Ds d e) m p a u lS a . eé m
  • 3. Patógeno Manejo Vector Agronómico Hospedante Objetivo del Análisis ? Suelo Temporal de Epidemias Clima Medir el efecto de los 1 componentes del sistema epidemiológico a través del análisis de 0 . 8 curvas de progreso de enfermedad 0 . 6 Se puede clasificar como: 1) Descriptivo 0 . 4 2) Comparativo Incidencia/Sevrida 3) Inferencial 0 . 2 Tiempo 0 4 0 4 8 5 4 6 1 6 8 7 5 8 2 8 9 9 5 To .í D sa b i p e s p ei r e ( Ds d e) m p a u lS a . eé m
  • 4. Objetivo Análisis Temporal: Caracterizar, comparar y modelar el proceso temporal de epidemias con respecto al tiempo y a factores bióticos y abióticos del sistema epidemiológico empleando procedimientos exploratorios gráficos y métodos cuantitativos determinísticos y/o estocásticos con el propósito de evaluar el efecto ambiental así como estrategias de manejo de enfermedades.
  • 5. Estructura de una epidemia temporal Parámetros de Parámetros de Localización o Integración o Punto Fijo Punto Flotante 1 0 0 Tasa de Infección Yf Inc. o Sev. f Y Aparente Final Forma de la Curva - 1 Yb o 5 0 To i p em c Incidencia o A B CP E Severidad Inicial Area Bajo la Curva Tiempo Total IntesidaeEnfermda(%) Y o de Epidemia Tiempo a Inicio de Epidemia 0 X o Tró E i(m tD n p a p = a di m o uc ed t i e i e) To ip em
  • 6. 200 Diversidad de Epidemias 100 Lycopersicum sp / Nacobus aberrans 0 Citrullus lanatus / ZYMV-WMV2/(Vectores:áfidos) 1 1 994 AC Proporcion de plantas enfermas Lote 1 Número de agallas por planta 400 0.8 Lote 2 300 Lote 3 0.6 Lote 4 200 0.4 Fl Fr 0 C 3-4 r 5r 83-88 100 15% 35% 50% 90% 98% 100% 0.2 0 0 0 10 20 30 40 50 0 0 41 44 48 51 54 58 62 65 69 72 76 79 Días despues del trasplante Days after Dias despue s de la siembra Dendranthema grandiflora - TSWV (vectores:Trips) 18 transplanting 70 Citrus sinensis-Colletotrichum sp INCIDENCE VG1 Yf ABCPE 16 INCIDENCE VG2 B 90 MT Bloque I 88a 812a INCIDENCE VG3 60 THRIPS WITHIN CROP VG1 80 MT Bloque II 48b 322b 14 THRIPS WITHIN CROP VG2 (%) THRIPS WITHIN CROP VG3 50 70 MTR Bloque I 74a 736a 12 Incidencia acumulada Número de trips 40 60 MTR Bloque II 60a Incidencia (%) 640a 10 50 8 30 40 6 20 30 4 20 10 2 10 0 0 9-may 28-sep 12-oct 25-may 26-oct 17-aug 8-jun 3-aug 20-jul 22-jun 31-aug 23-nov 14-sep 7-dec 6-jul 9-nov 0 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 Días
  • 7. Ley de Inductividad Mínima 100 ALELI IE1 ARUPO Pérdida Relativa de 80 Severidad de Roya Lineal (%) ASE/3CM CALIC Severity of Stripe Rust CENTI IE1-IE2 CERRO 60 ESMER Inductividad ESPER GLORI IE1-IE3 40 IE2 GRANA GUANA KLAGES MARIS 20 PUEBLA IE3 TROMP 0 0 10 20 30 40 50 Pérdida relativa de inductividad es la reducción Tiempo (days) Time (días) de inductividad epidémica con respecto a la capacidad máxima ambiental para inducir IEm = f (H | P, C, M, ,...,Sn) un valor-i de intensidad de epidemia
  • 8. Familia de Curvas Epidemiológicas Forma de S tipo Sigmoide Asimétrico Forma de S tipo Sigmoide Simétrico Forma de C Fusarium spp-Mangifera indica Puccinia striformis-Hordeum vulgare 1 100 A tipo monomolecular T ree1 T ree2 T ree3 T ree4 In c id e n c e o f M a n g o M a lf o r m a tio n ALELI 0 .8 ARUPO 0 .6 80 ASE/3CM CALIC Severity of Stripe Rust 0 .4 CENTI CERRO 0 .2 60 ESMER ESPER 0 1 .0 GLORI B 0 .8 40 GRANA GUANA 0 .6 KLAGES MARIS 0 .4 20 PUEBLA TROMP 0 .2 0 0 Forma k k k k v p c ct w w w w 0 10 20 30 40 50 o e e 4 1 2 3 O N D S Exponencial n n n n Ja Ja Ja Ja T im e ( m o n t h s , w e e k s ) Time (days) Noriega et al, 1999 Sandoval et al, 1997
  • 9. Intensidad de enfermedad Acumulada vs. Cambio Absoluto Abril 21,94 Incidencia = Abril 25,94 Incidencia = Abril 28,94 Incidencia = Yi = [ (Y1...i) / N] Proporción, 0<yi<1 Citrullus lanatus / ZYMV-WMV2 Yi = [ (Y1...i) / N][100] Porcentaje, /(Vectores:áfidos) 1 0<yi<100 Estudios de02,94 Incidencia = Mayo caracterización Mayo 05,94 Incidencia = Mayo 08,94 Incidencia = Cambio de Intensidad de Enfermedad 0 , 8 Intensidad de Enfermedad Yi = [( Y i -  Y i-1) / N] Proporción, 0<yi<1 0 28,94 Incidencia = , 6Abril Yi = [ (Y i+1 - Y i) / N][100] Porcentaje, Mayo 12,94 Incidencia = Mayo 16,94 Incidencia = Mayo 19,94 Incidencia = 0<yi<100 Estudios de predicción, Planta Planta Planta muerta sana enferma Pérdidas de producción 0 , 4 ProptinfIcde = Mayo 08,94 Incidencia = 0 , 2 0 4 1 4 44 85 1 54 58 6 2 6 56 97 27 67 9 Tiempo/Unidades fisiológicas Mora, 1995
  • 10. Generar la epidemia temporal En su forma acumulada y cambios absolutos Abril 21,94 Incidencia = Abril 25,94 Incidencia = Abril 28,94 Incidencia = Mayo 02,94 Incidencia = Mayo 05,94 Incidencia = Mayo 08,94 Incidencia = Mayo 12,94 Incidencia = Mayo 16,94 Incidencia = Mayo 19,94 Incidencia = Planta Planta Planta muerta sana enferma
  • 11. Cambio Absoluto evidencia mejor las variaciones en Intensidad de enfermedad 1 0 , 4 P1 lt o P1 lt o P2 P2 lt o lt o 0 , 8 0 , 3 0 , 6 Cgf c h eI . a o n n Po n Ic r r o . ot fn pio 0 , 2 ChangeofIncidence 0 , 4 ProportionofIncidence 0 , 1 0 , 2 A .l m in d d e t oi i 0 0 1 0 , 4 P3 lt o P3 lt o P4 lt o 0 , 8 0 , 3 0 , 6 0 , 2 0 , 4 ChangeofIncidence ProprtionofIncidence Watermelon mosaic virus type 2 (WMV-2) 0 , 1 0 , 2 0 0 40 4 8 5 4 6 1 6 8 7 5 8 2 8 9 9 5 4 0 4 8 5 4 6 1 6 8 7 5 8 2 8 9 9 5 D arln a f ptg y t an se i D arln a f ptg y t an se i Mora, 1995
  • 12. Exploración Gráfica de epidemias PROPORTION OF INCIDENCE PA PAYA - PA PAYA R IG SP O T V IR U S - P 1 .0 0 .8 0 .6 1. Epidemia de tipo sigmoidal 0 .4 2. Inflección aproximada en el 50% 0 .2 incidencia A 0 .0 3. No requiere corrección por Yf T V E C A N E B A R P R AY U N U L U G E P C T O V E C OC NO D J F M A M J J A S O N D T IM E (M O N T H ) 1. La epidemia inferior tiene MANGO - F u s a riu m spp Proportion of Infected Shoots un efecto de dilución de 1 enfermedad. 0 .8 2. Epidemias de tipo monomolecular. 0 .6 0 .4 0 .2 C 0 S ep Oct N ov D ec J an 1w k J an 2w k J an 3w k J an 4w k Tim e (m o n th s , w e e k s ) AV O C A D O / R H O D O D E N D R O N - P h y to p h th o ra c in n a m o m i 1. Curvas de tipo sigmoidal en un 100 P e rs e a R h o d o d e n d ro n 47 days 35 days patógeno de raíz 80 40 days % Incidence 25 days E nero 60 O c tubre 40 J ulio 20 17 days A bril E 0 0 1 2 3 4 5
  • 13. Exploración Grafica de epidemias 1. Curva superior necesita corrección por PR O PO RTIO N O F IN CID EN CE PAPAYA - PA PAYA R IG SP O T V IR U S - P C E B A D A - P uc cinia striform is f. sp. hordei proyección a cero 1.0 100 Severity of Stripe Rust 2. Se debe corregir la escala de tiempo 0.8 80 3. La epidemia inferior requiere corrección 0.6 ALELI 60 por 0.4 asimptota. Curva de tipo exponencial. AR UPO ESM ER 4. El ABCPE probablemente requiere 40 0.2 estandarizar porduración de epidemia. A 20 B 0.0 5. CorregirTNporCJYNfFenA RA P RM AtresU LA U GS E PO C TN O VD E C OC O V E A E M las J U J curvas y D B Y N 0 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 requeriría modelos (M O N T H ) T IM E distintos. Mejor Tim e (d ays) opción un modelo Ono flexible. MANG - Fusarium spp TO M ATO - F u sa riu m oxysp oru m f. sp . lycop e rsica e Proportion of Infected Shoots 1 100 % D iseased Plants 0 .8 80 1. La proyección por cero debe 0 .6 60 tomarse con reserva en este 0 .4 40 caso. Probablemente esta no se 0 .2 20 justifica. C D 0 0 Sep Oct N ov D ec J an 1w k J an 2w k J an 3w k J an 4w k 0 5 10 15 20 25 30 Tim e (m o n th s, w eeks) D ays after p lan tin g AV O C A D O / R H O D O D E N D R O N - P hytophthora cinnam om i P E A R - E rw inia am ylovora % B losson Sam ples Diseased 100 40 1. Posible efecto de muestreodays 47 days 35 days 40 mas P erse a R hodo den dron 80 1362 que de un efecto de dilución E nero % Incidence 30 25 days O ctubre 60 de enfermedad. 20 71 40 72 Julio 23 115 20 10 17 days 129 A bril E 229 323 F 0 0 0 1 2 3 4 5 0 1-100 101-200 201-300 301-400 401-500 501-600 over 600 Tim e D eg ree h o u rs ab o ve 18.3 C