1. A cción Popular s is tema
hídrico del E mbals e del
Tominé
La his toria a junio de 2012
7 años des pués
2. Contenido
• Bre ve re s u m e n d e ante ce d e nte s
• E q u ip o (lo q u e fu e )
• Lo q u e s e p e ns ó
– Acció n p iloto: La contam inació n d e Tom in é
– Los p rob le m as
– Las s olu cione s
– O b j tivos
e
– La ru ta d e acció n
• Lo q u e s e h izo
• E s tad o d e l trab aj o
• H oy
• E l fu tu ro
3. Resumen ejecutivo de
antecentes
• 2004
– S e nota la p re s e ncia d e l Lirio Acu á tico o Bu ch ó n.
Ale rta e coló gica.
– E l C ons u ltorio e s tátrab aj o e n u n p roye cto d e
and
C línica d e Inte ré s P ú lico. (P roce s o d e te nid o)
b
• F inale s 2004: Ju an And ré s C ano p re s e nta e l p rob le m a a
C ons u ltorío Ju ríd ico d e la U d e los And e s
• F inale s d e l 2004: E l C ons u ltorio Ju ríd ico d e cid e d e actu ar
a favor d e l e m b als e .
• E ne ro d e 2005: S e p ie ns a e n u na acció n q u e concre te e l
p roye cto d e C línica d e inte ré s p ú lico.
b
• E ntre e ne ro y octu b re d e 2005: trab aj e n p ru e b as y
o
re d acció n d e la acció n.
• N ovie m b re 2005: s e p re s e nta la acció n
• M arzo 2006: cons u ltoría j ríd ico re tira e l ap oyo
u
4. El equipo
• LO S Q U E P AR TIC IP AR O N – AP O YO
– Accionante s – R icard o G u e rre ro)
– P aola Lozano – Lau ra Llin á s
– Ju an And ré s C ano – Ju anita
– C arlos Ald ana
– C atalina G ó ngora
– F e lip e D e Vive ro
– G aia H e rn á e z
nd Arcinie gas
– (Lina M aría E nríq u e z)
6. LO QUE SE PENSÓ
• O b j tivos ge ne rale s d e la clínica
e
– U tilizar las h e rram ie ntas j ríd icas p ara la ge s tió n d e nu e vas
u
re alid ad e s .
– E valu ar la p rob le m á tica d e los d e re ch os cole ctivos
– E m p re nd e r accione s concre tas y e xis te nte s te nie nte s a
p rote ge r e s tos d e re ch os .
7. LO QUE SE PENSÓ
• M ate rias d e acció n
– P rote cció n d e d e re ch os cole ctivos :
• Medio ambiente
• Bienes culturales
• Derechos de los consumidores
8. LO QUE SE PENSÓ
• Acció n p iloto
– C ons olid ar u na m e tod olog ía d e acció n j ríd ica.
u
– E valu ar la e s tru ctu ra d e l trab aj
o.
– C alcu lar cos tos d e acció n.
– M e d ir la e ficacia d e nu e s tras ge s tione s .
– O tras …
9. Los problemas
(Centrados en el buchón)
• La contam inació n d e l s is te m a h íd rico.
• E l b u ch ó n
– R anking d e las p lagas invas oras a
nive l m u nd ial. M u ltip le s p e ligros
p ara, e s p e j d e agu a, e vap oració n
os
d e l agu a. (3 o 4), m od ifica e l
e cos is te m a , N o lu z al agu a, Lim ita
oxige no.
– Incre m e nta m os q u itos y zancu d os .
– P ote ncial incre m e nto e n los
ve ctore s d e e nfe rm e d ad e s .
• Incre m e nta m os qu itos y zancu d os .
• P ote ncial incre m e nto e n los ve ctore s d e
e nfe rm e d ad e s .
10. LO QUE SE PENSÓ
Las cau s as y re lacione s (s on p arte d e l p rob le m a)
• N u trie nte s y d e s h e ch os org á
nicos p re s e nte s e n e l
agu a d e Tom in é favore ce n e l cre cim ie nto d e l
b u ch ó n
– Ve rtim ie ntos
– S is te m as d e alcantarillad o
– M ine ría
– Á ole s s u m e rgid os
rb
– N u trie nte s y ab onos e m p le ad os
– e n agricu ltu ra.
11. LO QUE SE PENSÓ
S olu cione s
• P ara e l control d e l b u ch ó n
– Q u ím icas .
– Bioló gicas .
– M e cá nicas .
• P ara e l s is te m a h íd rico e n ge ne ral
– C ontrolar las fu e nte s d e contam inació n.
• D os ificació n d e las agu as contam inad as
• S is te m as d e tratam ie nto d e agu as
• P ara la p rob le m á tica am b ie ntal d e Tom in é
ho
– S olu ció n ins titu cional inte gral. Inclu ye : ec
er
ld
• Las s olu cione s ante riore s
• G e s tió n d e l e s tad o re
• Y d e la e m p re s a p rivad a Usa
12. LO QUE SE PENSÓ
• O b j tivos ge ne rale s
e
– P re ve nir m ayore s vu lne racione s d e d e re ch os
fu nd am e ntale s y cole ctivos .
– E vitar la d e s ap arició n d e l e m b als e d e Tom in é .
– C oncre tar las accione s j ríd icas te nie nte s a p rote ge r e l
u
e m b als e
– R e alizar las accione s j ríd icas (b ie n s e a j d iciale s o d e
u u
p articip ació n ciu d ad ana).
13. LO QUE SE PENSÓ
• M e tod olog ía ge ne ral d e ge s tió n
– Id e ntificar e l d e re ch o cole ctivo qu e s e e ncu e ntre
am e nazad o.
– R e cop ilar la m ayor inform ació n ins titu cional p os ib le :
• Investigación individual
• Derechos de Petición a autoridades públicas y
privadas.
– C oncre ció n d e la ru ta a s e gu ir. (acció n p op u lar, d e gru p o,
ve e d u rías , e tc)
– E j cu ció n d e la acció n e s cogid a.
e
15. LO QUE SE HIZO
•
(Buscar información)
Ap re nd im os d e l lirio acu atico
– S u s cau s as
– S u s cons e cu e ncias
– S u tratam ie nto
• S e cons u lta la norm ativid ad s ob re m e d io am b ie nte
– Lo re lacionad o con agu a
– F u e nte s d e agu a
– P lantas d e tratam ie nto
• Au torid ad e s am b ie ntale s nacionale s
• P re s e ntació n d e al m e nos 50 d e re ch os d e p e tici ó n d e inform aci ó n y
cop ias a:
– E E B, Alcald ías d e los M u nicip ios d e l S H (S e s qu ilé , G u atavita,
G u as ca, S u e s ca), S u p e rinte nd e ncia d e S e rvicios P ú licos , M inis te rio
b
d e M inas , P rocu rad u ría d e le gad a p ara as u ntos am b ie ntale s , M inis te rio
d e M e d io Am b ie nte , C AR , C u nd inam arca, C orp ogu avio, D AM A,
ID E AM , U P M
• C onve rs acione s con e xp e rtos
– D octor Lu ís F e rnand o M acias
– D octor U cros
– D octor E rne s o Bord a, s ob re re s p ons ab ilid ad s ocial e m p re s arial
16. LO QUE SE HIZO
(Gestiones por fuera)
• C onve rs acione s con p olíticos
– P olo d e m ocrá tico
– S e cre taría d e l congre s o
– C ontactos con la U nió n E u rop e a p ara F inanciació n p ara
Tom in é , F inanciació n d e u n p roye cto d e C línica
• P re ns a
– S e e s crib ie ron re s ú e ne s d e l as u ntos p ara
m
– R C N (N e vard o)
– C AR AC O L (N e vard o)
– C ITY TV (Ju an And ré s , Jorge d ire ctor d e te cnolog ía)
– Á b ito Ju ríd ico (E x alu m na d e los And e s )
m
• C onve rs acione s con e xp e rtos Bió logos , q u ím icos
– Ale j ro R od rígu e z
and
– F u ncionario d e la facu ltad d e ing. Q u im ica d e los And e s .
17. LO QUE SE HIZO
(La acción popular)
• C onte nid o re s u m id o d e las p re te ns ione s :
– P arar los flu j d e contam inació n
os
– As u m ir la cu e nca com o re gió n d e p lanificació n (p riorizar
cu e ncas e n té rm inos d e calid ad )
– Q u e los m u nicip ios e ntre gu e n s u s agu as lim p ias a la lagu na
(conce rtar m e tas d e d e s contam inació n)
– E s tu d iar e l u s o le gal e ile gal d e las tie rras y s u
re ord e nam ie nto
– Im p u ls ar s e gu im ie nto d e l e s tad o d e calid ad d e l agu a
(e s tab le ce r ind icad ore s d e ge s tió n)
18. S e ord e ne a los re s p ons ab le s a re p arar
e l d añ o am b ie ntal ocas ionad o, d e ntro d e l
té rm ino p ru d e ncial qu e s e lle gu e a
e s tab le ce r, as í com o la re cu p e ració n
total d e l e cos is te m a S is te m a H íd rico d e l
E m b als e d e Tom in é y concre tam e nte d e
los R íos S ie ch a, C h ip atáy Ave s com o
aflu e nte s d e l E m b als e d e Tom in é ; s u
e ntorno p ais ajs tico; s u p re s e rvació n
í
com o zona d e alta aflu e ncia tu rís tica, y
com o fu e nte d e ab as te cim ie nto d e agu a
PRETENSIONES y d e e ne rg ía; p ara q u e s e e nm arqu e
PRINCIPALES d e ntro d e l d e s arrollo s os te nib le d e la
R e gió n.
Se ordene la realización de un plan
conjunto para la solución integral de la
problemática ambiental del Sistema
Hídrico del Embalse de Tominé, en el
que participen todas las entidades
demandadas en el marco de ejercicio de
sus funciones.
19. LO QUE SE HIZO
(Gestiones por la acción)
• G e s tió n s ocial
– S ocios d e los clu b e s (Ap ortaron m u ch a inform aci ó n inform al, s ob re contratos
con la e ne rg ía, s ob re nive l d e l agu a, trab aj ore s e n los clu b e s p ara re tirar
ad
b u ch ó n, e tc)
– C om u nid ad (N e vard o. Algu nos ace rcam ie ntos con los alcald e s , as is te ncia al
lanzam ie nto d e l p arqu e d e la lagu na d e l C aciqu e d e G u atavita)
• Viaj a E s tad os U nid os s ob re C ontrol d e M ale zas Acu á
e ticas
– Invitació n e ne rg ía
– As is te ncia d e tod os los d e m and ad os y d e :
• Acueducto de Bogotá
• Secretaría de Salud de Bogotá
• Fundación Amigos de Tominé
• Accionante popular por el asunto de los mosquitos en el Muña
• C ontacto p e rm ane nte con
– P rocu rad or d e le gad o p ara as u ntos am b ie ntale s (Jorge M artine z)
– D e fe ns ora d e l p u e b lo d e le gad a p ara as u ntos am b ie ntale s y…
– M ie m b ro d e l á a d e l lice ncias d e l M inis te rio d e M e d io Am b ie nte
re
20. HOY, 2012, 7 AÑOS DESPUES
• S e nte ncia d e l 1 2 d e j nio d e 201 2
u
– D e clara vu lne ració n d e los d e re ch os cole ctivos al m e d io
am b ie nte
– D e cis ió n im p ortante , au nqu e le falta fu e rza e inte gració n
– C e ntra la e s trate gia e n cons tru cció n d e p lantas d e
tratam ie nto d e agu as re s id u ale s d e G u as ca y G u atavita
– N om b ra a actore s , e m p re s a d e e ne rg ía, M inis te rios y
C AR s , p ara qu e cre e n u n “C om ité d e ve rificació n
21. EL FUTURO
• Ap rove ch arlo com o u n e s ce nario d e ge s tió n s ocial y am b ie ntal,
con innovació n s ocial
• Ap rove ch arlo com o u na op ortu nid ad d e re u nir actore s p ú licos y
b
p rivad os con influ e ncia e n e l e m b als e
• H ace r d e l s is te m a h íd rico d e Tom in é u n p iloto d e
trans form ació n s ocio am b ie ntal
22. Ap ó ye nos :
j an.cano@ s e m illacons u ltore s .com
u