Este documento explica los pronombres demostrativos en latín. Resume los tres pronombres principales - hic, iste, ille - y cómo se usan para señalar objetos cercanos, intermedios o lejanos. También cubre otros pronombres como idem e ipse y sus funciones de reforzar o intensificar referencias a objetos o personas ya mencionadas.
2. • Pronomen demonstrativum quid est?
• Illud enim pronominis est genus ad res
quaslibet demonstrandas aptum:
demonstrativa ergo pronomina nihil aliud
sunt nisi grammaticum auxilium quo
quaecumque in medio sita designare sive
indicare possimus.
3. • ¿Qué es un pronombre demostrativo?
• Es un tipo de pronombre apto para señalar
las realidades: no es sino un recurso
gramatical con el que podemos indicar y
señalar los realidades situadas ante nosotros.
4. • Quod ad munus fungendum oportet scias res
quaslibet medio in spatio sitas non uno
eodemque loco, sed tribus in locis diversis
sepositisque demonstrari posse:
• In loco monstratori proximo: hic liber (id est,
liber hic, mihi proximus, situs)
• In loco medio, nec monstratori proximo nec
remoto nimis: iste liber, qui istic manet.
• In remoto loco: ille liber, quem illic cerno.
5. • Conviene saber que las cosas designadas no se
encuentran en un mismo plano espacial, sino
en tres distintos y separados:
• En un lugar cercano a la persona que habla:
este libro (es decir, el libro que está aquí
colocado, próximo a mí).
• En un lugar intermedio, ni demasiado cercano
ni demasiado alejado del hablante: ese libro
que está ahí.
• En un lugar lejano: aquel libro, que distingo
allí.
6. Hic-haec-hoc
éste SINGVLARIS PLVRALIS
este MASC. FEMIN. NEVTR. MASC FEMIN. NEVTR.
NOM. hic haec hoc hi hae haec
ACCVS. hunc hanc hoc hos has haec
GEN. huius horum harum horum
DAT. huic his
ABL. hôc hâc hôc his
7. Iste-ista-istud
ése SINGVLARIS PLVRALIS
ese MASC. FEMIN. NEVTR. MASC FEMIN. NEVTR.
NOM. iste ista istud isti istae ista
ACCVS. istum istam istud istos istas ista
GEN. istius istorum istarum istorum
DAT. isti istis
ABL. isto ista isto istis
8. Ille-illa-illud
aquél SINGVLARIS PLVRALIS
aquel MASC. FEMIN. NEVTR. MASC FEMIN. NEVTR.
NOM. ille illa illud illi illae illa
ACCVS. illum illam illud illos illas illa
GEN. illius illorum illarum illorum
DAT. illi illis
ABL. illo illa illo illis
9. • Pronomina • Vide hunc librum...!
demonstrativa iuxta • Ubi eum videam?
vocabulum • Hic, hâc in mensâ...!
demonstrare
-δεικνυµι lingua • Vide istum librum...!
Graeca- id est, quasi • Ubi eum videam?
digito quicquam • Istic, istâ in mensâ...!
signare, nuncupantur.
• Vide illum librum...!
• Ubi eum videam?
• Illic, illâ in mensâ...!
10. • Los pronombres • ¡Mira este libro...!
demostrativos son así • ¿Dónde lo veo?
llamados a partir del • ¡Aquí, en esta mesa...!
verbo señalar
-δεικνυµι en griego- o • ¡Mira ese libro...!
sea, como indicar algo • ¿Dónde lo veo?
con el dedo. • ¡Ahí, en esa mesa...!
• ¡Mira aquel libro...!
• ¿Dónde lo veo?
• ¡Allí, en aquella mesa...!
11. • Pronomina Latina demonstrativa non solum
quaslibet res medio in spatio sitas quasi
digito designare valent:
His enim pronominibus adhibitis cuiusdam
rei iam verbis antedicti mentionem facere
possumus: ecce enim eorum vis iterativa seu
anaphorica, quam dicunt.
- Vidistine heri Antonium?
- Minime, eum non vidi.
12. • Los pronombres demostrativos latinos no
sólo sirven para indicar, como con el dedo,
las realidades situadas en el espacio:
Con estos pronombres también podemos
hacer mención de algo ya citado
anteriormente. Ésta es su función repetitiva
o anafórica.
- Vidistine heri Antonium? - ¿Viste ayer a Antonio?
- Minime, eum non vidi. - En absoluto, no lo vi.
13. Is-ea-id
él
éste SINGVLARIS PLVRALIS
ése
aquél
MASC. FEMIN. NEVTR. MASC. FEMIN. NEVTRVM
NOM. is ea id ei, ii eae ea
ACCVS. eum eam id eos eas ea
GENET. eius eorum earum eorum
DAT. ei iis (aut eis)
ABLAT. eô eâ eô iis (aut eis)
14. • Sunt quoque alia demonstrativa pronomina,
quorum munus non in declaranda sive
mostranda re personave quadam, sed in eis
antea iam inductis quibusdam firmandis et
corroborandis est fungendum.
Quae duo sunt ea pronomina:
idem-eadem-idem
ipse-ipsa-ipsum
15. • Hay también otros pronombres
demostrativos, cuya función no es tanto
señalar un objeto o persona, cuanto reforzar
o hacer incapié, prestar intensidad, a algo ya
citado con anterioridad.
Estos pronombres son dos:
idem-eadem-idem el mismo (de antes)
ipse-ipsa-ipsum propio, en persona
16. Quorum alterum...
idem-eadem-idem: quo identitatem cuiusdam
rei antedictae sibi ipsi significare valeas.
eâdem viâ, quâ Româ evasisti, nos domô
fugiemus...
Alterum vero...
ipse-ipsa-ipsum: quo maxima intentione
oculos lectoris auscultatorisve in declaratam
rem personamve quamdam advertere valeas.
pastor lupi tantum vestigia, lupum ipsum videre
non potuit...
17. De los que el primero...
idem-eadem-idem: sirve para identificar algo o
alguien ya citado con anterioridad
eâdem viâ, quâ Româ evasisti, nos domô fugiemus...
huiremos de nuestra tierra por la misma calzada, por la que te
fuiste de Roma...
El otro, a su vez...
ipse-ipsa-ipsum: sirve para centrar la atención
del lector en algo o alguien identificado con
todo énfasis
pastor lupi tantum vestigia, lupum ipsum videre non
potuit... el pastor sólo [vio] las huellas del lobo, al propio lobo
no lo pudo ver...
18. Idem-eadem-idem
El
mismo
(de SINGVLARIS PLVRALIS
antes)
MASC. FEMIN. NEVTR. MASC. FEMIN. NEVTRVM
eidem
NOM. idem eadem idem eaedem eadem
(iidem)
ACCVS. eundem eandem idem eosdem easdem eadem
GENET. eiusdem eorundem earundem eorundem
DAT. eidem iisdem (aut eisdem)
ABLAT. eôdem eâdem eôdem iisdem (aut eisdem)
19. Ipse-ipsa-ipsum
Propio,
en SINGVLARIS PLVRALIS
persona
MASC. FEMIN. NEVTR. MASC. FEMIN. NEVTRVM
NOM. ipse ipsa ipsum ipsi ipsae ipsa
ACCVS. ipsum ipsam ipsum ipsos ipsas ipsa
GENET. ipsius ipsorum ipsarum ipsorum
DAT. ipsi ipsis
ABLAT. ipsô ipsâ ipsô ipsis