SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 20
Descargar para leer sin conexión
a
a
a
a
ad
d
d
d
da
a
a
a
a
apta
a
a
a
a
a
ac
c
c
c
c
ción
n
n
n
n
n y
y
y
y
y
y p
p
p
pr
r
r
rod
d
du
u
u
u
uc
c
c
c
c
c
cc
c
c
c
c
ci
i
ió
ó
ó
ó
ó
ó
ón
n
n
n
n
n: ros
s
s
s
s
s
sa
a
a
a
a
ar
r
r
r
ri
i
i
io
o
o
o
o s
s
s
si
i
i
i
i
im
m
m
m
m
mi
i
i
i
i
ia
a
a
a
a
an
n
n
n
n
d
di
i
i
i
i
i
is
s
s
se
e
e
e
eñ
ñ
ñ
ñ
ñ
ño
o
o
o
o
o g
g
g
grá
á
á
á
áf
f
f
f
f
f
fi
i
i
i
i
ic
c
c
c
c
c
co
o
o
o
o
o:
:
:
:
: r
r
r
r
ro
o
o
o
osar
r
r
ri
io
o
o
o
o
o
o s
s
s
s
si
i
i
im
m
m
mia
a
an
n
n
n
n
n
t
t
t
t
tr
r
r
r
ra
a
a
a
a
a
ad
d
d
d
du
u
u
u
u
u
uc
c
c
c
cc
c
c
c
c
ci
i
i
ió
ó
ó
ó
ó
ón
n
n
n
n
n
n al
l
l c
c
c
c
creo
ol
l
l
l
l
l
le: a
a
a
a
a
a
am
m
m
m
m
mo
o
o
o
os
s
s
s
s
s d
d
dé
é
é
é
é
ér
r
r
r
r
ri
i
i
i
i
i
ilu
u
u
us
s
s
s
s
s
s
pe
et
t
t
t
t
t
te
e
e
e
erso
o
o
on
n
n
n
n
n s
s
s
s
sa
a
a
a
ai
i
i
in
n
n
n
n
n
nt
t
t
t
t
ta
a
a
ar
r
r
r
rd
c
c
c
c
co
o
o
o
o
o
or
r
r
r
r
rr
r
r
r
recc
c
c
c
c
ci
i
i
i
i
i
ió
ó
ó
ó
ón
n
n
n
n
n
n d
d
d
d
d
de
e
e
e
el
l
l te
e
e
ex
x
xt
t
t
t
t
t
to
o
o
o
o
o: pau
u
u
u
ul
l
l
l
l
la s
s
s
s
so
o
o
o
o
o
oz
z
z
z
za
a
a
a
con
n
n
n
n
nt
t
t
t
t
t
ta
a
a
a
a
a
ac
c
c
c
ct
t
t
t
t
to
o
o
o
o
o:
:
:
: w
w
w
w
www
w
w
w
w
w.b
b
b
b
by
y
y
y
yen
n
n
n
n
n
nv
v
v
v
v
vi
i
i
i
in
n
n
n
n
ni
i
i
i.c
c
c
cl
l
l
l
s
s
se
e
e
eg
g
g
g
g
gu
u
u
u
u
un
n
n
n
n
n
nd
d
d
d
d
d
da
a
a
a
a
a e
e
e
e
e
ed
d
d
d
d
d
di
i
i
i
i
ic
c
ció
ón
n
n
n
n
n,,, a
a
a
a
a
ab
b
b
br
r
r
ri
i
i
il
l
l
l2
2
2
2
2
2
20
0
018
8
8
8
Guía de Consulta Médica
Konsiltasyon Medical Gid
Español - Criollo Haitiano
Panyòl - Kreyòl Ayisyen
2
Byenvini Chile
E
E
E
Es
s
s
s
s
st
t
t
t
t
telibro
o
o
o
o
ot
t
t
ti
i
i
i
i
ie
e
e
e
e
en
n
n
n
n
ne
e
e
e
el
l
l
l
lain
n
n
n
n
nt
t
t
t
t
t
te
e
e
e
e
e
en
n
n
n
n
n
nc
c
c
c
c
c
ci
i
i
i
i
i
ió
ó
ó
ó
ó
ó
ón
n
n
nd
de
e
e
ef
f
f
f
f
f
fa
a
a
a
a
ac
c
c
ci
i
i
i
i
i
il
l
l
l
l
l
li
i
i
i
it
t
t
tar
r
r
r
r
r
l
l
l
l
la
a
a
a
a
a c
c
c
c
c
c
co
o
o
o
o
om
m
m
m
m
mu
u
u
u
u
u
un
n
n
n
n
ni
i
i
i
ic
c
c
c
c
ca
a
a
a
a
ac
c
c
ció
ó
ón
n
n
n e
e
e
en
n
nt
t
t
t
tr
r
r
r
r
r
re
e
e
e
e
e e
e
e
el
l
l
l
l
l p
p
p
p
p
pr
r
r
r
r
ro
o
o
o
of
f
f
f
f
fe
e
e
es
s
s
s
si
i
i
i
io
o
o
o
o
o
on
n
n
n
na
a
a
a
a
a
al
l
l
l
l d
d
d
d
d
de
e
e
e
e
l
l
l
l
l
la
a
a
a
a s
s
s
s
s
s
sa
a
a
a
a
al
l
l
l
lu
u
u
u
ud
d
d
d
d
d y el
l
l
l
l p
p
p
p
p
p
pa
a
a
ac
c
c
c
c
ci
i
i
i
ie
e
e
e
e
en
n
n
n
n
nt
t
t
t
t
t
te
e
e
e
e
e.....
P
P
P
P
P
Po
o
o
o
or
r
r
r f
f
fa
a
a
av
v
v
v
vo
o
or, sién
nt
t
t
t
t
t
te
e
e
e
et
t
t
te c
c
c
c
c
có
ó
ó
ó
ó
óm
m
m
mo
o
o
o
o
od
d
d
d
do
o
o
o
o
o d
de
e
e
e
e u
u
u
u
ut
t
t
ti
i
i
i
il
l
l
l
l
li
i
i
i
i
iz
z
z
z
z
z
za
a
a
a
a
ar
r
r
r
r
rl
l
l
l
l
lo
o
o
o
o
o
o
p
p
p
p
p
p
pa
a
a
a
a
a
ar
r
ra e
e
e
e
e
el
l
l
l
l
l b
b
b
b
b
b
ben
n
n
ne
e
e
e
e
e
ef
f
f
f
f
f
fi
i
i
i
i
ic
c
c
c
c
ci
i
i
i
i
io
o
o
o
o
o de es
s
s
st
t
t
t
t
ta
a
a
a
a
a
a c
c
c
c
c
co
o
on
n
n
n
ns
s
s
s
s
su
u
u
u
u
ul
l
lt
t
t
t
ta
a
a
a
a
a
a y
y
y
y
y
y
ya
a
a
a
a
a q
q
q
qu
u
u
ue
e
e
e
e
e
e
e
e
e
es
s
s
s
su
u
u
u
u
u
un
n
n
n
nah
h
h
h
h
h
he
e
e
e
e
e
er
r
r
r
r
r
rra
a
a
a
a
am
m
m
m
m
m
mi
i
i
i
i
ie
e
e
e
e
en
n
n
n
n
n
nt
t
t
t
t
t
ta
a
a
ap
p
p
p
p
pa
a
a
a
aral
l
l
l
l
logr
r
r
r
r
ra
a
a
a
a
a
aru
u
u
u
un
n
n
n
n
na
a
a
a
a
a
am
m
m
m
m
me
e
e
ej
j
j
j
j
jo
o
o
o
or
r
r
r
r
r
r
at
t
t
te
e
e
e
e
e
en
n
n
n
n
nc
c
c
c
c
ci
i
i
i
i
ió
ó
ó
ó
ó
ón y
y
y
y
y
y p
p
p
p
pode
e
e
e
e
er
r
r
r
r
r
r s
s
s
s
s
s
so
o
o
o
o
ol
l
l
l
l
lu
u
u
ucio
on
n
n
n
n
nar
r
r
r
r
r l
l
l
l
la
a
a
a
a
a
a raz
z
z
z
z
z
zó
ó
ó
ón de
t
t
t
t
tu
u
u
u
u
u v
v
v
v
v
vi
i
i
i
i
is
s
s
s
s
s
si
i
i
i
i
i
it
t
t
t
t
t
ta
a
a
a.
.
l
l
l
liv
v
v
v
v s
s
s
s
s
s
sa
a
a
a
a f
f
f
f
f
fe
e
e
e
e
et
t
t
t
t
t
t n
n
n
n
n
n
nan
n
n
n
n e
e
e
e
en
n
n
n
nt
t
t
ta
a
an
n
n
n
ns
s
s
sy
y
y
y
y
yo
o
o
o
o
on
n
n
n
n
n
n p
p
p
p
po
o
o
o
o
ou
u
u
un
n
n
n
n
n f
f
f
f
f
fa
a
a
a
asi
i
i
i
il
l
l
l
li
i
i
i
i
it
t
t
t
t
te
e
e
e
e
ko
o
o
o
o
om
m
m
m
m
mi
i
i
i
in
n
n
n
n
ni
i
i
i
i
ik
k
k
k
k
ka
a
a
a
a
a
as
s
s
syon a
a
a
a
a
an
n
n
n
nt
t
t
t
t
t
t d
d
d
d
do
o
o
o
ok
k
k
k
k
kt
t
t
t
tè
è
è
è yo
o
o
o a
a
a
a
a
a
ak
k
k
k
k
k
k p
p
p
p
p
pa
a
a
a
a
a
as
s
sy
y
y
y
y
ya
a
a
a
a
a
an
n
n
n
n
n
n y
y
y
y
y
yo
o
o
o
o
o
o
s
s
s
s
s
si
i
i
i
i
ilvo
o
ou
u
u
u
u
u
up
p
p
p
p
plè
è
è, m
m
m
m
m
m
me
e
e
e
e
ete n
n
n
n
n
n
no
o
o
o
o
ou
u
u
u
u
u
u al
l
l
l
lè
è
è
è
è
èz
z
z
z
z p
p
p
p
p
po
o
o
ou
u
u no
o
o
o
o
o
ou
u
u
u
u
u i
i
i
i
i
i
it
t
t
ti
i
i
i
i
il
l
l
l
li
iz
z
z
z
z
z
ze
e
e
e
e
e
e
li po
o
o
o
o
ou
u
u
u
u
u b
b
b
b
b
be
e
e
en
n
n
n
n
n
nef
f
f
f
f
f
fi
i
i
i
is
s
s
s
s
s k
k
k
k
k
ko
ons
s
s
si
i
i
i
i
i
il
l
l
l
l
lt
t
t
t
t
ta
a
as
s
s
s
s
sy
y
y
yo
o
o
o
o
on
n
n
n
n
n s
s
s
sa
a
a
a
a
a
a k
k
k
k
ki
i
i
i
i se
e
e y
y
y
y
y
y
yo
o
o
o
o
on
n
n
n
n
n
zo
o
o
o
o
ou
u
u
ut
t
t
t
t
t
ti
i
i
i
i p
p
p
p
p
po
o
o
o
o
o
ou
u
u
u
u n
n
n
n
no
o
ou ka g
g
g
g
g
ge
e
e
e
e
en
n
n
ny
y
y
y
y
ye
e
e
e
e
e
en
n
n
n
n
n y
y
yo
o
o
o
o
on
n
n
n
n
n
n p
p
p
p
p
pi b
b
b
b
bo
o
o
o
o
o
on
n
n
n
n
n s
s
s
s
sè
è
è
è
è
è
èv
v
v
v
v
v
vi
i
is
a
a
a
ak
k
k
k
k
kp
p
p
p
pou
u
uv
v
v
v
v
vw
w
w
w
w
w
wa
a
a
a
a
a
ap
p
p
p
po
o
o
o
o
o
ou
u
u
u
un
n
no
o
o
o
o
o
ou
u
u
us
s
s
s
s
so
o
o
o
o
ol
l
l
li
i
i
isyon
n
n
n
ne
e
e
e
e
erez
z
z
z
zo
o
o
o
o
on
n
n
n
nv
v
v
v
v
vi
i
i
i
iz
z
z
zi
i
i
i
i
it
t
t
t
t
t
o
o
o
o
o
ou
u
u
u
u
u
u a
a
a
a
a
a.
39
www.byenvini.cl
acerca de la guía
bibliografía
La historia clínica médica en 4 idiomas, Dr. Pablo Rivas, Especialista en
Medicina Interna, Madrid, España, 2010.
Imágenes diseñadas por Freepik.
Yo hablo chileno, Libro Byenvini 3da Edición, Byenvini Chile, SanƟago, Chile,
2017.
esta guía surgió en base a una iniciativa de ifmsa de enseñar creole a
estudiantes y residentes de medicina, con el objetivo de adquirir nociones
sobreelidiomayasíbrindarunamejoratenciónmédicaenloscentrosdesalud.
IFMSAcontactóabyenviniparadesarrollarelcurso,consistenteen3clases
de un total de 20 horas, y, al ser una propuesta que busca mejorar la calidad
de vida de la población haitiana, el voluntariado acccedió de inmediato.
este es la segunda edición de un librito que esperamos alcance los
bolsillos de muchos médicos del país. Queremos desarrollarlo a
fondo, mejorar su efectividad, simplificar su diseño y completar
con el total de las áreas médicas para que así cambiemos la
realidad que están viviendo miles de haitianos en nuestro país.
si estás interesado en colaborar con nosotros, mándanos un mail a
byenvinichile@gmail.com o contáctanos en las siguientes redes sociales
byenvinichile byenvinichile
38
Byenvini Chile
Acerca de byenvini
Acerca de nuestras clases de español
colaboradores
Somos 2 mujeres profesionales que, a raíz del aumento de migraciones
en los úlƟmos años, detectamos un problema y la necesidad inmediata
de aportar una solución. Como organización creemos en un país libre
de prejuicios, y de discriminación, y consideramos que la principal
herramienta para ello es la educación. Por lo mismo nos enfocamos en
enseñarle a las comunidades haiƟanas un poco de nuestro idioma, pero
también nuestra cultura y las adaptaciones del español en Chile para que,
en su vida coƟdiana, se sientan cada vez más parte de nuestra sociedad.
Creemos firmemente en la igualdad de oportunidades para todos
los ciudadanos y ciudadanas del mundo. Es por esto que, además de
proporcionar las herramientas básicas del idioma, ayudamos a crear su CV,
les enseñamos sobre sus derechos laborales, y los ayudamos a responder
todas las dudas que surgen al comenzar una nueva vida en otro país.
* María Elvira Simian, Médico Residente Microbiología, U. de Chile.
* Ignacio Castro, Médico Residente Salud Pública, U. de Chile.
* Rosa Navarrete, Psicóloga, Programa Ambulatorio Básico, CESFAM, La Granja
Las clases de español se realizan todos los domingos entre las 11:00 y
13:00 en formato gratuito. Ese día nos enfocamos a darle la bienvenida a la
comunidad HaiƟana a través de la enseñanza del idioma español (chileno).
Actualmente, tenemos dos niveles (1 y 2) donde de forma paulaƟna y
planificada enseñamos los quehaceres de la vida; presentación personal,
la familia, ir de compras, leyes laborales, salud y diferentes situaciones
que van surgiendo de acuerdo a las necesidades de los alumnos.
El equipo está formado por 15 jóvenes profesionales de diferentes áreas
(pedagogía, literatura, ingeniería, turismo, audiovisual y salud) que han
aportado de acuerdo a sus conocimientos para ser una Organización de Calidad.
Nuestro curso de Creole Médico permite financiar todos los
materiales y recursos para poder seguir enseñando a más de 100
migrantes haiƟanos cada domingo y esperamos poder aumentar esa
cifra para disminuir la brecha que hoy en día nos separa en el país.
* Carlos Sanhueza, Trabajador Social.
3
www.byenvini.cl
GUÍA DE CONSULTA
a
Buenos días, señor Bonjou mesye
Buenas tardes, señora Bonswa madanm
Buenas noches Bòn nwit
Soy el enfermero / enfermera Mwen se enfimyè
Soy el médico/a Mwen se medsin
Soy el técnico en enfermería Mwen se asistan enfimyè
b
¿En qué lo puedo ayudar? Koman mwen ka ede ou?
¿Dónde le duele? Ki kotè ou genyen kap fewmal?
c
¿Tiene alguna enfermedad? Ou genyon maladi?
¿Está tomando algún
medicamento?
Èske w ap pran kèk medikaman
kounye a?
¿Es usted alérgico a alguna
medicina?
Éske ou fè alèji avèk kèk
medikaman?
¿Está usted embarazada? Èske ou ansent?
¿De cuánto?
Konbyen mwa ou genyen depi
w ansent?
d Sistemas Sistèm
e
DesƟno DesƟn
Reposo Repo
Medicamentos Medikaman
Dieta Dayèt
Volver a consultar Tounen vinkonsilte
Saludo - Presentación
Motivo de consulta
Antecedentes Médicos
Anamnesis / Entrevista
Indicaciones
*
Hasta luego Nap we/a pita
Adiós Orevwa
p. 6
p. 12
p. 16
p. 18
p. 30
4
Byenvini Chile
índice
a
b
c
Para comenzar 6
Profesionales médicos 7
Para saludar - Pou salutaƟon
* Presentaciones 8
* Palabras de cortesía 8
* Títulos personales 8
Familia - Fanmi 9
Tiempo - Tan
* Días de la semana 10
* Meses del año 10
* Conceptos temporales 10
Números 11
Unidades de medida 11
Saludo - presentación
Razón de consulta
* Problema 12
Dolor - Doulè 13
Epidemiología HaiƟana 14
motivo de consulta
Básicos 15
Enfermedades crónicas 15
Antecedentes médicos
* Alergias 16
* Embarazo 16
* Cuidado sexual 16
* Operaciones 17
* Vacunas 13
antecedentes médicos
37
www.byenvini.cl
vocabulario médico
Torcedura Antòch
Torcerse Foule
Transfusión de sangre Transfizyon san
Tratamiento Tretman
Tuberculosis Tibèkiloz - pwatrin
Tumor Timè - Anflamasyon
Úlcera Hiles - blesi
Vacuna Vaksen
Vendaje Pansman
Vitamina Vitamin
Algunos links útiles...
byenvini chile ifmsa chile sjm chile
guía para migrantes t-zen app
salud del
inmigrante
atención población
migrante no regulada
Contáctanos,
aporta, inscríbete
Contáctanos,
infórmate.
Guías de salud
Creole - Español
Guía para acceder
a derechos sociales
en Chile
Arơculo de Minsal:
medidas de salud
migratorias
Condiciones
para atención y
prestación de salud
App con información
de Chile en creole
f
36
Byenvini Chile
Orina Pipi
Ovario Ovè
Ovulación Ovilasyon
Oxígeno Oksijen
Paciente Pasyan - malad
Padre Papa
PasƟllas Grenn - pilil
Pan Pen
Parto Akouchman - delivre
Parásitos Parazit - vè
Pediatría Pedyat
Peso Pwa - pèz
Picadura de insecto Piki ensèk
Piel Po
Pomada Pomad
Polvo Poud
Presión Tansyon - presyon san
Presión alta Tansyon wo
Puntos KouƟ
Quirófano Sal operasyon
Ropa Rad
Sangre San
Sida Sida
Silla de ruedas Chèzwoulant
Síntoma Sentòm
Supositorio
Sipozitwa - medikaman pou mete
nan twoudèyè
Termómetro Tèrmomèt
Tijeras Sizo
Tirita Pansman
vocabulario médico
f
5
www.byenvini.cl
e
f
índice
d
General 18
Piel 18
GastrointesƟnal 19
Respiratorio - Cardiovascular 20
Neurológico - Psiquiátrico 21
Entrevista psicológica 22
Entrevista social 23
ORL
* Oreja 24
* Nariz 24
* Garganta 24
Boca 25
Ginecológico - Obstetricia 26
Genitourinario 28
Instrucciones Generales 29
anamnesis / entrevista
Indicaciones de tratamiento
* DesƟnos 30
* Medicamentos 30
* Dieta 31
* Próxima consulta 31
indicaciones de tratamiento
Partes del cuerpo 32
Vocabulario médico 33
Algunos links úƟles 37
conceptos generales
Acerca de Byenvini, nuestras clases de español y colaboradores 38
Acerca del libro y Bibliograİa 39
6
Byenvini Chile
a
para comenzar - Maladi kwonik yo
Voy a intentar hablar creole Map eseye pale kreyol avek ou
¿Puede escribir eso para mi? Kòman ou ka ekril pou mwen?
Escribe eso Ekri saw di a pou
Yo no enƟendo Mwe pa konprann
Hable más lento por favor Pale pilan silvouplè
Hable más fuerte por favor Pale pifs silvouplè
¿Cuál es tu nombre? Kòman ou rele?
Mi nombre es ... Mwen rele ...
¿Cuántos años Ɵenes? Ki laj ou?
Yo tengo (24) años Mwen gen 24 ane
¿Cuál es tu profesión? Ki profesyon ou?
¿Con quién vive? Ak kimoun wap viv?
Vivo con ... Ak _________ mwen
¿Quién es para Ɵ? (si viene acompañado) Ki sa li ye pou ou?
¿Cuántos hijos Ɵene? Konbyen piƟt ou genyen?
¿Tiene mascotas en su casa? Èske ou gen bèt laak ou?
¿Cuánto mides? Konbyen ou me
¿Sabes cuánto mides? Ou konn konbyen ou me?
¿Cuánto pesas? Konbyen ou pese?
¿Sabes cuánto pesas? Ou konn konbyen ou pese?
¿Cuándo viniste por úlƟma vez? Ki dènye jou ou te vini la?
preguntas personales - Kesyon pèsonèl
¿Qué? Kisa?
¿Cómo? Kòman?
¿Cuándo? Kilè?
para preguntar ...
¿Por qué? Poukisa?
¿Dónde? Ki kote?
¿Quién? Kiyès?
35
www.byenvini.cl
f
vocabulario médico
Gripe Grip
Guante Gan
Heces Poupou - kaka
Hemorragia Senyen / emoraji
Herida Blesi / frape
Higiene Ijyèn
Hospital Lopital
Hueso Zo
Infección Enfeksyon
Infectado Enfekte
Inflamación / inflamado Anflamasyon / anfle
Intravenoso Nan venn - entravenez
Inyección Piki
Izquierda Goch
Jeringuilla Sereng
Leche Lèt
Madre Manman
Malaria - paludismo Malarya - palidis
Manchas Tach
Medicamento Medikaman - dwòg
Medir Mezire
Muestra de sangre Priz san
Músculo Mis - miskilaƟ
Moretón Grafiyen
Muerto Mouri
Muestra EchanƟyon
Muletas Beki
Nausea Kè plen - anvi vomi
Obstrucción Bouche
Operación Operasyon
34
Byenvini Chile
Crema Krèm pou po
Cucharada Kiyè plen
Cuña Vaz / pochanm
Deposición Fè poupou / fè kaka / ale twalet
Derecha Dwat
Desinfectante Dezenfektan
Desnutrido Malnouri / Malmanje
Diabetes Dyabèt
Disolver Disoud
Doctor Doktè
Dolor Doulè / fè mal
Dosis Dòz / kanƟte
Edad Laj
Efectos secundarios Reyaksyon
Embarazada Ansent
Enfermedad Maladi
Enfermedad infecciosa Maladi atrapan
Enfermero Enfimyè
Epidemia Epidemi
Escayola Plak
Esguince Antòch
Esperanza Lespwa
Esputo Krache
Fiebre Ɵfoidea Lafyèv Ɵfoyid
Fractura FrakƟ / Zo kase
Frío Fredi
Gangrena Grangrenn
Gasa Twal gaz
Gérmenes Jèm
Glucosa Glikoz / sik
vocabulario médico
f
7
www.byenvini.cl
profesionales médicos
Doctor (a)
doktè
téc. en enfermería
asistan enfimyè
cirujano (a)
chirijyen
enfermero (a)
nfimyè
dentista
dantis
farmaceuta
Famasyen
kinesiologo (a)
kinesiolog
nutricionista
nitrisyonis
fonoaudiólogo (a)
diskou patolojis
yo soy ...
mwen se...
Estudiante EƟdian
Asistente Social Assistant Sosyal
Psicólogo Sikològ
Matrona - “Traer a los bebés
al mundo”
Moun kap reserwa fanm
ansent
yo hago ...
mwen fè...
... terapia ... terapi
... curaciones ... gerizon yo
... exámenes ... egzamen yo
yo estoy haciendo una práctica de medicina
map fè staj nan medsin
a
8
Byenvini Chile
para saludar - Pou salutation
¿Cómo estás tú? Kòman ou ye?
¿Estás bien? Èske ou anfòm?
Estoy bien / estoy mal Mwen byen / mwen mal
¿Cómo te llamas? Kòman ou rele?
¿Cómo se llama él/ella? Kouman li rele?
Yo me llamo ... Mwen rele ...
¿Y tú? E ou menm?
¿Cuál es tu edad? Ki laj ou?
Yo tengo (24) años Mwen gen 24 ane
¿Dónde vive usted? Ki kote ou rete?
¿Dónde vivía? Ki kote ou te rete?
Si Wi
No Non
Por favor Silvouplè
Muchas gracias Mèsi anpil
De nada Padkwav /de rien
Permiso Eskize (pase)
Disculpe Eskize (padon)
Señor Mesye
Señora Madanm
Señorita Madmwazèl
Joven Jenn gason
Niño Timoun
a
presentaciones - prezantasyon
palabras de cortesía - mo koutwazi
títulos personales - tit pèsonèl
33
www.byenvini.cl
vocabulario médico
Agua oxigenada Dlo oksijene
Aguja Zegi
Alcohol Alkòl
Alergias Alèji
Amputación Anpitasyon
Analgésico Trankilizan / medicaman pou doulè
Anemia Ànemi
Anestesia Anestezi
Anestesiar Andòmi
AnƟbióƟco AnƟbyoƟc
AnƟsépƟco AnƟsepƟk
ApeƟto / Pérdida de apeƟto ApeƟ / Pa gen apeƟ / apeƟ koupe
Aspirina Aspirin
Asma Opresyon - Souf
¡Ayuda! Sekou! Anmwe sekou!
Bastón Baton
Beber Bwè
Cáncer Kansè
Cápsula Kapsil - grenn
Catarro Grip
Catéter Katetè / sonn
Cirugía Chiriji
Cirujano Chirijyen
Cita Randevou
Clínica Klinik
Cólera Kolera
CongesƟón nasal Nen bouche
Contagioso Atrapan / kontajye
Comer Manje
Comida Repa / manje / nouriƟ
f
32
Byenvini Chile
las partes del cuerpo
Barriga (guata) Vant
Boca Bouch
Brazo Bra
Cabello Cheve
Cabeza Tèt
Cara Figi
Cuello Kou
Dedos Dwèt
Dientes Dan
Espalda Do
Hombro Zepòl
Hueso Zo
Mano Men
Muslo Kwis
Nariz Nen
Ojos Je (zye)
Oreja Zòrèy
Pecho Lestomak
Pene Peni
Pie Pye
Piel Po
Rodilla Jenou
Senos Tete
Vagina Vajen
f
9
www.byenvini.cl
Familia - fanmi
Familia Fanmi
Mamá Manman
Papá Papa
Hija PiƟt fi
Hijo PiƟt gason
Nieto (a) PiƟt piƟt
Primo (prima) Kousen (kousin)
Hermano Frè
Hermana Sè
Cuñado Bòfrè
Cuñada Bèlsè
Tío Tonton
Tía Matant
Abuela Grann
Abuelo Granpapa
Marido / Esposo Mari
Mujer / Esposa Madanm
Novio (a) / Pololo (a) Mennaj
Ahijado Fiyèl
Amigo (a) Zanmi
Vecino (a) Vwazen
a
10
Byenvini Chile
tiempo - tan
Lunes Lendi
Martes Madi
Miércoles Mèkredi
Jueves Jedi
Viernes Vendredi
Sábado Samdi
Domingo Dimanch
¿Cuándo comenzó? Kilé sa te kòmanse?
¿Cuál es su fecha de nacimiento? Ki dat ou fèt?
Hoy Jodia
Ahora Kounya a
Ayer Yè
Mañana Demen
La semana pasada Semèn pase
Esta semana Semèn sa-a
La semana que viene Semèn pwochèn
Antes Avan
Después Aprè
Hace... Depi...
Enero Janvye
Febrero Fevriye
Marzo Mas
Abril Avril
Mayo Me
Junio Jen
Julio Jiyè
Agosto Out
SepƟembre Septanm
Octubre Oktòb
Noviembre Novanm
Diciembre Desanm
jou nan semèn nan mwa nan ane
conceptos temporales - konsepsyon tanporè
a
31
www.byenvini.cl
indicaciones de tratamiento
e
Ayuno Jèn
Dieta líquida Likid rejim alimantè
Dieta blanda Rejim mou alimantè
Dieta baja en sodio Rejim alimantè ki ba
Dieta baja en azúcares Ba rejim alimantè sik
Dieta baja en colesteroles Ba rejim alimantè ki ba kolestewòl
Dieta sin gluten Regim san gluten
Dieta sin lactosa Regim san lèt
Dieta normal Rejim nòmal
Dieta - rejim alimantè
Próxima consulta - prochen konsiltason
Vuelva por favor si Ɵene más
problemas
Tanpri retounen si w genyen plis
pwoblèm
Vuelva mañana por la mañana Se pou ou vini denmen maten
Venga el próximo... Se pou ou vini pwochènman ...
... lunes, martes, miércoles, etc. ... lendi, mardi, mèkredi, etc.
Todo va a salir bien. Tout bagay ap byen.
No se preocupe. Pa enkyete ou.
Nosotros lo vamos a cuidar Noun pral pran swen ou.
Con esto se va a senƟr mejor Avèk sa a, ou pral sanƟ ou mye.
Lo que Ɵene no es grave Sa ou genyen on pa grav.
30
Byenvini Chile
Necesita medicamentos Ou bezwen remèd
Necesito ponerle una inyección Mwen bezwen ba ou yon piki
Necesito ponerle puntos Mwen bezwen ba ou kèk pwen kouƟ
Necesita un yeso / inmovilizador Ou dwe genyen yon plak
Debe quedarse aquí para que le
tratemos
Se pou ou rete la pou trètman
Necesita quedarse en el hospital Ou dwe rete nan lopital la
Usted (el/ella) puede ir a su casa Ou (li) ka ale lakay li
Usted no puede ir a su casa Ou pa ka ale lakay li
Debe hacer reposo Li dwe repoze
No puede hacer ejercicio Li pa ka fè egzèsis
No debe hacer fuerza Li pa ta dwe fòse
Tome este medicamento... Pran medikaman sa a...
... veces al día ... fwa pa jou
... cada ... horas ... chak ... èdtan
... con cada comida ... anvan chak repa
... cuando sienta dolor ... lè ou sanƟ doule
... en la mañana ... nan maten an
... en la tarde ... nan apremidi a
Inhale por la boca ... veces al día Antre lè nan bouch ou --- fwa pa jou
Aplíquelo tópico
Aplike selon enstwiksyon doktè a/
mete pou ou
Una cucharada / cucharadita Yon kiyè / yon Ɵkiyè
Tiene que lavarse con agua hervida
y sal el/la (parte cuerpo)
Se pou ou lave (parte cuerpo) ou
avek dlo bouyi ak sel
No se toque esto Pa touche sa
Trate de no rascarse Eseye pa grate
Estas son pasƟllas para ... Sa se grenn pou ...
e
indicaciones de tratamiento
destino - reposo / desten - repo
medicamentos - medikaman
11
www.byenvini.cl
Números - nimewo
1 Uno En
2 Dos De
3 Tres Twa
4 Cuatro Kat
5 Cinco Senk
6 Seis Sis
7 Siete Sèt
8 Ocho Wit
9 Nueve Nèf
10 Diez Dis
11 Once Onz
12 Doce Douz
13 Trece Trèz
14 Catorce Katòz
15 Quince Kenz
16 Dieciséis Sèz
17 Diecisiete Disèt
18 Dieciocho Dizwit
19 Diecinueve Diznèf
20 Veinte Ven
30 Treinta Trant
40 Cuarenta Karant
50 Cincuenta Senkant
60 Sesenta Swasant
70 Setenta Swasanndis
80 Ochenta Katreven
90 Noventa Katrevendis
100 Cien San
Minutos Minit
Horas Èdetan
Días Jou
Semanas Semèn
Meses Mwa
Años Ane
unidades de medida - inite meziv
Kilo Kilo
Gramo Gram
Miligramo Miligram
Litro Lit
Metro Mèt
Cenơmetro SanƟmèt
a
Nada Anyen
Poco Ti kras
Algo Yon bagay
Mucho Anpil
Bastante Ase
Demasiado Twòp
12
Byenvini Chile
b
razón de consulta - rezon pou konsiltasyon
Alergia Aléji
Ardor de estómago Lestomak boule
Asma As
Debilidad Feblès, san kouraj
Diabetes Dyabèt
Diarrea Dyare
Dolor Doulè
Dolor de cabeza Tèt fè mal
Dolor de dientes Mal dan
Dolor de espalda Mal do / doulè do / do fè mal
Dolor de estómago Doulè lestomak / estomak fè mal
Epilepsia Epilepsi
Estreñimiento KonsƟpasyon / pa kapab ale twalet
Fiebre Lafyèv
Fractura Zo kase
Hormigueo Zepeng ak zegi
IndigesƟón Endijesyon
Infección Enfeksyon
Odinofagia Mal gòj
“Mal de ojo” “Malje”
Pérdida de apeƟto Pèdi apeƟ / manke apeƟ
Picor Gratèl / demanjezon
Resfrío Lagrip
Sangrado Senyen
¿Dónde está sangrando? Kibò ou ap senyen?
Sudores Swe
Tos Tous
VérƟgo Tèt vire
Vómitos Vomisman / vomi
¿qué le pasa? - Ki problem ou genyen?
29
www.byenvini.cl
instrucciones generales
Necesito examinarlo Mwen bezwen egzamine ou
Voy a examinarlo Mwen pral rekonèt ou
Quítese toda la ropa, por favor ReƟre tout rad ou, silvouplè
Desnúdese de cintura para arriba Desabiye ou anwo tay ou
Desnúdese de cintura para abajo Desabiye ou anwo anba tay ou
Siéntese, por favor Chita silvouplè
Acuéstese, por favor Kouche isit silvouplè
Abra la boca Louvri bouch ou
Respire hondo Respire fò
Mantenga la respiración Kenbe souf ou
Señale dónde le duele Di kilè ou sanƟ doulè a
Necesito tomar una muestra de Mwen bezwen pran yon echanƟyon
...sangre ... san ou
... orina ... pipi ou
... heces ... poupou ou
Necesito hacerle una radiograİa Mwen bezwen fè yon radyografi
Necesito hacerle una ecograİa Mwen bezwen fè yon ekografi
d
28
Byenvini Chile
genitourinario / jenito-irinè
Orinar Pise, fè pipi
Orina Pipi
Pérdida de orina Pipi ap tonbe
Sangre en la orina San nan pipi
Micciones frecuentes Pipi souvan
Quemazón Brile, boule
Quemazón o dolor al orinar Doulè lè wap pipi
Nicturia Pipi lannwit
Problemas para empezar a orinar Pwoblèm pou kòmanse fè pipi
Problemas para terminar de orinar Pwoblèm pou fin fè pipi
Dolor tesƟcular Doulè nan tesƟkil
Pene Penis (pijon, kòk)
Secreción Pi, likid ki soƟ nan penis gason
Impotencia Enpuisans, lè penis an pa ka kanpe
Enfermedad de transmisión sexual
(ETS)
Maladi moun pran nan kontak
seksyèl
Pene
Penis
Tesơculos
TesƟkil
Ano
Ane
d
13
www.byenvini.cl
dolor - doulè
b
¿Tiene algún dolor? Èske ou sanƟ kèk doule?
¿Dónde le duele? Ki kotè ou genye mal?
¿Dónde Ɵene/siente dolor? Kibò ou gen doulè?
Señale dónde Montre ki kote nan kò ou
Múestreme dónde Montrem kibò
Me duele aquí Li fè mal bò isit la/ Li fè mal isit
¿Le duele más en el día? Li few mal plis lajounen?
¿Le duele más en la noche? Li few mal plis lannwit?
¿Le duele más en reposo? Li few mal plis lè ou ap repoze?
¿Le duele más cuando hace
acƟvidad İsica?
li few mal plis lè wap fè akƟvite
fizik?
¿Es peor el dolor cuando está
trabajando?
Èske doulè a pi mal depi le ou
ap travay?
¿Cuál es su nivel de dolor? - Ki nivo doulè ou genyen?
MUCHO DOLOR
ANPIL DOULÈ
SIN DOLOR
PA GENYEN DOULÈ
¿puede describir el dolor? - èske ou ka di kijan de doulè ou genyen?
Fuerte Fò / Grav
Insoportable Fè mal mwen pa kap sipòte
Agudo Ap tranche ou / Egi
Quemante Brile
Cólico Sakad
Sordo Soud
PulsáƟl Doulè
14
Byenvini Chile
epidemiología haitiana
ENFERMEDAD REFERENCIA DE HAITÍ SÍNTOMA
Cólera
Haiơ Ɵene un promedio de
40.000 casos anuales.
Diarrea y deshidratación.
Tuberculósis
Se concentra entre los 15
y 34 años. Un porcentaje
importante es de pacientes
con VIH.
Cuando hay, generalmente
incluyen tos (algunas veces con
sangre), pérdida de peso, sudores
nocturnos y fiebre.
Malaria
Afecta gravemente a Haiơ,
con prevalencia de 2% a
3%.
Escalofríos, fiebre y sudor que
generalmente se manifiestan
algunas semanas después de la
picadura.
Dengue
Hay pruebas de presencia
del dengue en Haiơ pero
no hay programa de
prevención y control de la
enfermedad.
Fiebre alta, sarpullido y dolor en
los músculos y las arƟculaciones.
Zoonosis
Haiơ es el país más
afectado por la rabia
humana en América.
Babeo, convulsiones, dolor,
hormigueo y ardor en el siƟo
infectado, fiebre moderada,
hiperacƟvidad, pérdida
de sensibilidad, espasmos
musculares, dificultad para
degluƟr.
VIH - Sida
En 2016, 150.000 personas
viviendo con VIH y de ellas
sólo 55% en tratamiento.
Hay un promedio de 8.000
nuevas afecciones al año
más 4.600 muertes a causa
de virus.
Al cabo de pocas semanas de
la infección con el VIH, pueden
aparecer síntomas como fiebre,
dolor de garganta y faƟga.
Luego, la enfermedad suele
ser asintomáƟca hasta que se
convierte en SIDA. Los síntomas
incluyen pérdida de peso, fiebre
o sudores nocturnos, infecciones
recurrentes y faƟga.
b
Algunos datos para recordar ...
27
www.byenvini.cl
¿Cuándo fue su úlƟma menstruación? Ki dènye fwa ou gen règ ou?
Parto prematuro Akouchman avan lè
Sangrado Senyen, emoraji
Contracción Tranche
Romper aguas Kase lezo
El bebé viene bien PiƟt la byen / anfom
d
ginecológico, obstetricia / jinekolojik, obstetriks
pediatría / Pedyatri
Su bebé... Eske li...
...¿devuelve la leche? ... jete lèt lè ou balil?
...¿toma mamadera? ... bwè lèt nan bibon?
... ¿uƟliza chupete? ... iƟlize bibon?
... ¿duerme durante la noche? ... li dòmi lannwit?
... ¿Ɵene cólicos? ... Li gen règ li?
...¿hace cuánto no defeca? ... depi kilè ou poupou?
... ¿la sigue con la mirada? ... ou toujou ap siveyel?
... ¿es acƟvo? ... li akƟf?
... ¿se asusta con los ruidos fuertes? ... li sote lè li tande gwo bri?
¿Tiene problemas para amamantar?
Èske ou konn gen problèm nan alètman?
su bebé no puede pasar más de 3horas sin comer
li pa ka pase plis ke 3 zèd tan manje
26
Byenvini Chile
ginecológico, obstetricia / jinekolojik, obstetriks
Parte exterior / afuera de la vagina PaƟ exteryè / deyò vajen ou
Parte interior / dentro de la vagina PaƟ enteryè / anndan vajen ou
Secreción genital anormal
Dechaj vajinal ki pa nòmal/ koulé
vajinal
Secreción mamaria Dechaj nan tete
Nódulo mamario Boul nan tete
Ovulación Ovilasyon
Útero
Matris
Mama
Tete
Abdomen
Vant
Genitales
PaƟ enƟm
PaƟ jenital
Ovarios
Ovè
Vagina
Vajen
Quiero hablar con ella a solas por favor
mwen ta renmen pale avèk selman silvouple
¿Cuándo fue su primera
menstruación?
Ki premye fwa ou gen règou?
¿Inició su relación sexual?
Eske ou gentan antre nan relasyon
seksyèl?
Virgen Vièj
¿Con cuántas personas ha tenido
relaciones sexuales?
Avèk konbyen moun ou gen relasyon
seksyèl deja?
Dolor con las relaciones sexuales Doulè nan relasyon seksyèl
Violación Vyonland
d
15
www.byenvini.cl
antecedentes médicos - istwa medikal
¿Tiene alguna enfermedad? Ou genyon maladi?
¿Está tomando algún
medicamento?
Èske w ap pran nenpòt
medikaman kounye a?
¿Consume... Konsome...
... tabaco? ... tabak?
... alcohol? ... alkòl?
... marihuana? ...marigwana?
... cocaína? ... kokayin?
... pasta base ... koka keraƟn?
No consumo ... Mwen pa konsome ...
Consumo ... Mwen konsome ...
¿Cuánto alcohol consume al
mes / semana / día?
Konbyen fwa ou consomme
alkòl pa mwa / semèn / jou?
¿Cuanto fuma al mes / semana
/ día?
Konbyen fea ou fimen sigarèt
pa mwa / semèn / jou?
¿Hace cuánto Ɵempo fuma?
Konbyen tan ou genyen ap
fimen sigarèt?
Desde ... Depi ...
c
Hipertensión arterial Tansyon wo
Diabetes Mellitus Dyabèt mele
Asma Bronquial - EPOC Bronch opresyon EPOC
Epilepsia Epilepsi
Cardiopaơas Maladi kè
Anemia Anemi
Otras Lòt
enfermedades crónicas - maladi kwonik
básicos...
16
Byenvini Chile
c
antecedentes médicos - istwa medikal
¿es usted alérgico a... / èske ou fè alèji avek ...
Látex Latèks
AnƟbióƟcos AnƟbyoƟk
Penicilina Penisilin
Sulfamidas Medikaman silfamid
Aspirina Aspirin
AnƟconvulsionantes AnƟ-konvilsan
Yodo Lyòd
Otros Lòt
embarazo / gwosès
¿Está usted embarazada? Èske ou ansent?
¿De cuánto?
Konbyen mwa ou genyen
depi w ansent?
¿Está controlando su
embarazo?
Èske ou kontrole gwosès
ou?
Número de embarazos KanƟte fwa ou ansent
Tipo de parto Kalite akouchman
* Cesárea * Sezaryèn
* Parto natural * Kouch naƟrèl
Quiero estar embarazada Mwen vle ansent
No quiero estar
embarazada
Mwen pa vle ansent
¿Ha tenido algún aborto?
Eske ou te gen yon
avòtman?
¿Qué hace para evitar el
embarazo?
Kisaw fè pou ou pa
ansent?
- Condón - Kapòt
- AbsƟnencia - AbƟnans
- Medicamentos - Medikaman
cuidado sexual / Swen seksyèl
CONTINÚA P.27
25
www.byenvini.cl
Lengua
Lang Diente
Dan
Amígdala
Amizan
boca / bouch
boca / bouch
d
Problemas de dientes Pwoblèm nan dan
Problema de encías Pwòblem nan jansiv
¿Tiene sangrado de encías? Ou genyen jansiv senyen?
¿Cuántas veces al día se cepilla los
dientes?
Konbyen fwa pa jou ou bwose dan
ou?
Tengo que extraer el diente Mwen dwe reƟre dan an
Tengo que poner una tapadura Mwen dwe bouche li
Tengo que hacerle limpieza Mwen dwe fè netwayaj pou li
Debe cepillarse mejor los dientes. Ou dwe brose pi byen
No puede comer por X horas Ou pa ka manje nan lè sa yo
Necesito que se siente por favor. Mwen bezwen pou ou chita silvouplè
¿Puede abrir la boca? Ou ka ouvè bouch ou?
Mantenga abierto Kitel ouvè
Escupa por favor Krache silvouplè
¿Le duele ahí? Li few mal la?
Va a senƟr un pinchazo Ou pral sanƟ sa pike ou
Voy a tomar unas radiograİas Mwen pral pran kèk radyografi
Cepillo de dientes Bwòs dan
Hilo dental Fil dantè
Enjuague bucal Dlo dan
Anestesia Anestezi
Flúor Fliyò
Carie Kari
Tapadura Ranpli
Prótesis Pwotèz
Bruxismo Briksis
24
Byenvini Chile
orl / zòrey, nen, gòj
CongesƟón nasal
Konjesyon nan nen
Picazón en la nariz
Grate nen
Sangrado nasal
Nen san
Bocio
Gwat / Gojanfle
Dolor de garganta
Gòj fè mal
Tos
Tous
nariz / nen garganta / gój
Cuello
Kou
Barbilla
Menton
oreja / Zòrèy
d
Problemas de audición Pwoblèm pou tande
PiƟdo de oídos Bri nan zòrèy
Infección de oído Enfeksyon nan zòrèy
Mareo, vérƟgo Tèt vire, vèƟj
Cerumen Serimèn
Audífono Kas
¿Usted Ɵene un objeto en la oreja? Ou genyen yon bagay nan zòrèy?
¿Usa un adífono para escuchar mejor? Kas pou ou ka tande pi byen?
Necesita un audífono para escuchar
mejor.
Ou beswen yon kas pou ou ka
tande pi byen.
17
www.byenvini.cl
Ovarios
Ovè
c
¿LE HAN OPERADO DE ALGO? / ÈSKE OU TE JANM FÈ NENPÒT OPERASYON?
antecedentes médicos - istwa medikal
¿ha recibido alguna de las siguientes vacunas? ¿Cuándo?
Èske ou te pran vaksen pou maladi sa yo? Kilè?
HepaƟƟs A / B EpaƟt A / B
Tétanos Tetanòs
Varicela Piki kont - Varisèl
Sarampión Lawoujòl
Paperas Malmouton
Rubeola Ribeyòl
MeningiƟs Yonepidemik
Polio Polyo
Tuberculosis Tibèrkiloz
Gripe Vaksen kont grip
Cerebro
Sèvo
Apéndice
Anèks
Útero
Matris
Vesícula Biliar
Vesikil bilyè
Corazón
Kè
Oral o maxilofacial
Oral oswa maksilofasyal
Otras
Lòt
Riñon
Ren
18
Byenvini Chile
motivo de consulta - general / jeneral
d
Pérdida de peso reciente Dènye diminisyon nan gwosè/megri
Aumento de peso reciente Dènye ogmantasyon nan gwosè
FaƟga / debilidad FaƟg / feblès
Fiebre Lafyèv
Escalofríos Frison
Sudoración Swè
Adenopaơas Glann ki agrandi
Mareo Tèt vire, anvi endispoze, toudisman
Tos Tous
Sangrado Senyen
Enfermedad de la piel Maladi po
Erupción Bouton, enflamasyon sou po
UrƟcaria, eczema o exantema IƟkè, ekzema, po kò wouj
Picor Gratèl
Absceso Abse
Úlcera Ilsé
Ampolla Blad, zanpoud
Quemadura Brile
Piel seca Po sèch
Ictericia (piel amarilla) Lajònis (po jòn)
Piojos Pou
Infección Enkesyon
Moretón Mak sou po
Lunar / Mancha Sin / Tach
Cicatriz Sikatris
Inflamación Enflamasyon
Sarna, escabiosis Lagal
piel / po
23
www.byenvini.cl
d
entrevista SOCIAL / Entèvyou
HABITABILIDAD - VIVIENDA / Lojman
¿Con cuántas personas vive en su
hogar?
Avèk konbyen moun wap viv lakay
ou?
¿Tiene acceso a electricidad? Ou genyen aksè ak kouran?
¿Tiene acceso a agua potable? Ou genyen aksè ak dlo potab?
Usted se encuentra viviendo en... Wap viv nan yon...
... casa ... kay
... departamento ... depatman
... habitación / dormitorio ... abitasyon/chanm a kouche
... no Ɵene lugar para vivir ... ou pa gen kote pou ou viv
El baño que usted uƟliza es de... Douch wap iƟlize ...
... uso privado ... a prive
... uso comparƟdo ... piblik
¿Usted se encuentra trabajando
actualmente?
Wap travay aktyèlman?
¿Tiene el documento de su contrato
de trabajo?
Ou gen kontra travay?
¿Cuál es su ingreso económico
mensual?
Konbyen kòb ou touche pa mwa?
Situación laboral / Sitiyasyon travay
documentación / Dokiman
Actualmente, ¿qué documento Ɵene? Aktyèlman, ki dokiman ou genyen?
- Residencia definiƟva - Rezidans definiƟf
- Visa temporaria - Viza tamporè
- Pasaporte - Paspò
- Sin documentación vigente - San dokiman aktyèlman
escolaridad / Lekòl
¿Cuál es su nivel de estudios? Ki nivo eƟd ou?
¿Tiene ganas de aprender español? Ou anvi aprann panyòl?
22
Byenvini Chile
entrevista psicológica / konvèsasyon sikolojik
¿Ha estado muy preocupado por alguna
situación?
Ou te preokipew pou yon siƟyasyon?
¿Se ha senƟdo muy irritable?
Ou te sanƟ ke ou renmen fache
anpil?
¿Ha tenido dificultad para relajarse? Ou te gen difikilte pou ou rilaks ou?
¿Ha tenido dificultades para quedarse
dormido?
Ou te gen difikilte pou ou dòmi?
¿Ha tenido dificultad para mantener el
sueño una vez que se queda dormido?
Eske ou dòmi nèt ale lè domi pran
w?
¿Ha tenido alguno de los siguientes
síntomas?
Ou te gen yonn nan sentom sa yo?
- Temblores - Tranbleman
- Hormigueos - Pikotman
- Mareos - VèƟj
- Sudores - Swe
¿Se ha senƟdo con poca energía? Ou te sanƟ ou manke enèji?
¿Ha perdido interés por las cosas?
Ou te sanƟ ou dezinterese pou
bagay yo?
¿Ha perdido la confianza en sí mismo? Ou te pèdi konfyans nan ou?
¿Se ha senƟdo desesperanzado? Oy te sanƟ ou dezespere?
¿Ha tenido dificultades para
concentrarse?
Ou te genyen difikilte pou ou
konsantre ou?
¿Ha perdido peso? (a causa de su falta
de apeƟto)
Ou te pedi pwa? (paske ou pa gen
apeƟ)
¿Ha aumentado de peso? (a causa de
aumento de apeƟto)
Pwa ou te ogmante( paske apeƟ ou
te ogmante)
¿Ha intentado atentar contra su vida?
Ou te eseye fè move tantaƟf kont
vi ou?
últimamente ... / dènyeman
PARA RESPONDER / pou reponn
SI
WI
A
VECES
kèk
fwa
NO
NON
d
19
www.byenvini.cl
IntesƟno Grueso
Gwo trip
d
gastrointestinal / gastwoentestinal
Vómitos Vomisman
Cambios en el apeƟto Chanjman nan apeƟ
RetorƟjones o dolor en el abdomen Lakranp oubyen doulè nan abdomèn
Ardor de estómago Lestomak boule
Gases Gaz
Sangrado con evacuaciones intesƟnales Brili lestomak
Sangre en el excremento Senyman avèk poupou
Heces negras Poupou nwa
Hemorroides Emowoyid
Diarrea frecuente Dyare souvan
Cambios recientes del ritmo intesƟnal Dènye chanjman nan abiƟd poupou
¿Hace cuánto defecó? Depi kilè ou poupou?
¿Hace cuánto no defeca? Depi kilè ou poupou?
Páncreas
Pankreya
Hígado
Fwa
IntesƟno Delgado
Ti trip
Ano
Anus
20
Byenvini Chile
Problemas para respirar Pwoblèm pou respire
Tos Tous
Tos con sangre Touse san / krache san
Blanco Blan
Amarillo - verdoso Vét Ɵre sou jòn
Marrón Mawon
Asma o “pitos” Opresyon oswa souf anlè
Rinorrea Nen ap koule larim
BronquiƟs Bwonchit
Dolor torácico, presión Doulè pwatrin / presyon
Disnea de esfuerzos Respyrasion kout avèk efò
Palpitaciones Palpitasyon
Presión arterial Pressyon san / tansyon
Presión alta / baja Tansyon wo / tansyon ba
Síncope Endispoze
Inhalador Machin pou respire
Oxígeno Oxygèn
respiratorio, cardiovascular / respiratwa, kadyovaskilè
Pulmón
Poumon
Corazón
Kè
Nariz
Nen
Boca
Bouch
Garganta
Gòj
d
21
www.byenvini.cl
Neurológico, psiquiátrico / newolojik, sikyatrik
Cefalea Maltèt / tèt fè mal
Pérdida de memoria Pèdi memwa
Pérdida de coordinación Pèdi kouwòdinasyon
Convulsión Kriz / kriz tonbe / kriz malkadi
Adormecimiento (de una
extremidad)
Angoudisman
Hormigueo, parestesias Pikotman / zepeng ak segi
Parálisis Paralezi
Ansiedad, estrés EnkyeƟd, estrès
Depresión Depresyon
Problemas para dormir Pwoblèm pou dòmi
Problemas para caminar Pwoblèm pou mache
Dificultad para hablar Difikilte pou pale
Demencia Demansi / egare
Apaơa ApeƟ / pasou anyen
Confusión Konfizyon
Debilidad Feblès
Cerebro
Sevò
d

Más contenido relacionado

Similar a Libro de psicología aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

Trabajo final consolidado
Trabajo final consolidadoTrabajo final consolidado
Trabajo final consolidadoyvargasme
 
DIAGNOSTICO COMUNITARIO diagnostico comunitario.pdf
DIAGNOSTICO COMUNITARIO diagnostico comunitario.pdfDIAGNOSTICO COMUNITARIO diagnostico comunitario.pdf
DIAGNOSTICO COMUNITARIO diagnostico comunitario.pdfDiegoEspinCorrales
 
Los manifiestos del Día de la Salud Mental desde 2007 a 2014
Los manifiestos del Día de la Salud Mental desde 2007 a 2014Los manifiestos del Día de la Salud Mental desde 2007 a 2014
Los manifiestos del Día de la Salud Mental desde 2007 a 2014Cáritas Diocesana de Zaragoza
 
LOS CSUR DE ERRORES CONGÉNITOS DE METABOLISMO DE ADULTOS. APLICABILIDAD CLÍNI...
LOS CSUR DE ERRORES CONGÉNITOS DE METABOLISMO DE ADULTOS. APLICABILIDAD CLÍNI...LOS CSUR DE ERRORES CONGÉNITOS DE METABOLISMO DE ADULTOS. APLICABILIDAD CLÍNI...
LOS CSUR DE ERRORES CONGÉNITOS DE METABOLISMO DE ADULTOS. APLICABILIDAD CLÍNI...javikin84
 
Asociacion cancer Antes de Partir A.C.
Asociacion cancer Antes de Partir A.C.Asociacion cancer Antes de Partir A.C.
Asociacion cancer Antes de Partir A.C.APARMAC A.C.
 
Revista Junio 2012 - Sala de salud 7 de mayo Barrio Maria Elena - Matanza
Revista Junio 2012 - Sala de salud 7 de mayo Barrio Maria Elena - MatanzaRevista Junio 2012 - Sala de salud 7 de mayo Barrio Maria Elena - Matanza
Revista Junio 2012 - Sala de salud 7 de mayo Barrio Maria Elena - MatanzaTaller Libre de Proyecto Social
 
REVISTA SAMSARA - Edición 001
REVISTA SAMSARA - Edición 001REVISTA SAMSARA - Edición 001
REVISTA SAMSARA - Edición 001Revista SAMSARA
 
REVISTA ESCOLAR - Junio 2019
REVISTA ESCOLAR - Junio 2019REVISTA ESCOLAR - Junio 2019
REVISTA ESCOLAR - Junio 2019RubnCoco
 
Interculturalidad y educación intercultural en méxico
Interculturalidad y educación intercultural en méxicoInterculturalidad y educación intercultural en méxico
Interculturalidad y educación intercultural en méxicoChristian Yael Vixtha Reyo
 
Amanecer20aniv (2)
Amanecer20aniv (2)Amanecer20aniv (2)
Amanecer20aniv (2)Sergio Perez
 
Trastornos de la personalidad
Trastornos de la personalidadTrastornos de la personalidad
Trastornos de la personalidadTamara Mancilla
 
Trastornos de la personalidad
Trastornos de la personalidadTrastornos de la personalidad
Trastornos de la personalidadTamara Mancilla
 
Seminario Internacional: Derechos de las Juventudes y Políticas Públicas. La ...
Seminario Internacional: Derechos de las Juventudes y Políticas Públicas. La ...Seminario Internacional: Derechos de las Juventudes y Políticas Públicas. La ...
Seminario Internacional: Derechos de las Juventudes y Políticas Públicas. La ...Sergio Balardini
 

Similar a Libro de psicología aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa (20)

Trabajo final consolidado
Trabajo final consolidadoTrabajo final consolidado
Trabajo final consolidado
 
DIAGNOSTICO COMUNITARIO diagnostico comunitario.pdf
DIAGNOSTICO COMUNITARIO diagnostico comunitario.pdfDIAGNOSTICO COMUNITARIO diagnostico comunitario.pdf
DIAGNOSTICO COMUNITARIO diagnostico comunitario.pdf
 
La eutanasia
La eutanasiaLa eutanasia
La eutanasia
 
Atencion Primaria en Salud
Atencion Primaria en SaludAtencion Primaria en Salud
Atencion Primaria en Salud
 
Gaceta gpcys enero 2015
Gaceta gpcys enero 2015Gaceta gpcys enero 2015
Gaceta gpcys enero 2015
 
Los manifiestos del Día de la Salud Mental desde 2007 a 2014
Los manifiestos del Día de la Salud Mental desde 2007 a 2014Los manifiestos del Día de la Salud Mental desde 2007 a 2014
Los manifiestos del Día de la Salud Mental desde 2007 a 2014
 
Gbi diapositivas nn
Gbi diapositivas nnGbi diapositivas nn
Gbi diapositivas nn
 
Proyecto ARCE
Proyecto ARCEProyecto ARCE
Proyecto ARCE
 
LOS CSUR DE ERRORES CONGÉNITOS DE METABOLISMO DE ADULTOS. APLICABILIDAD CLÍNI...
LOS CSUR DE ERRORES CONGÉNITOS DE METABOLISMO DE ADULTOS. APLICABILIDAD CLÍNI...LOS CSUR DE ERRORES CONGÉNITOS DE METABOLISMO DE ADULTOS. APLICABILIDAD CLÍNI...
LOS CSUR DE ERRORES CONGÉNITOS DE METABOLISMO DE ADULTOS. APLICABILIDAD CLÍNI...
 
Asociacion cancer Antes de Partir A.C.
Asociacion cancer Antes de Partir A.C.Asociacion cancer Antes de Partir A.C.
Asociacion cancer Antes de Partir A.C.
 
Definir el plan de social media
Definir el plan de social media Definir el plan de social media
Definir el plan de social media
 
Revista Junio 2012 - Sala de salud 7 de mayo Barrio Maria Elena - Matanza
Revista Junio 2012 - Sala de salud 7 de mayo Barrio Maria Elena - MatanzaRevista Junio 2012 - Sala de salud 7 de mayo Barrio Maria Elena - Matanza
Revista Junio 2012 - Sala de salud 7 de mayo Barrio Maria Elena - Matanza
 
REVISTA SAMSARA - Edición 001
REVISTA SAMSARA - Edición 001REVISTA SAMSARA - Edición 001
REVISTA SAMSARA - Edición 001
 
REVISTA ESCOLAR - Junio 2019
REVISTA ESCOLAR - Junio 2019REVISTA ESCOLAR - Junio 2019
REVISTA ESCOLAR - Junio 2019
 
Interculturalidad y educación intercultural en méxico
Interculturalidad y educación intercultural en méxicoInterculturalidad y educación intercultural en méxico
Interculturalidad y educación intercultural en méxico
 
Tu sexualidad es importante - UNAF
Tu sexualidad es importante - UNAF Tu sexualidad es importante - UNAF
Tu sexualidad es importante - UNAF
 
Amanecer20aniv (2)
Amanecer20aniv (2)Amanecer20aniv (2)
Amanecer20aniv (2)
 
Trastornos de la personalidad
Trastornos de la personalidadTrastornos de la personalidad
Trastornos de la personalidad
 
Trastornos de la personalidad
Trastornos de la personalidadTrastornos de la personalidad
Trastornos de la personalidad
 
Seminario Internacional: Derechos de las Juventudes y Políticas Públicas. La ...
Seminario Internacional: Derechos de las Juventudes y Políticas Públicas. La ...Seminario Internacional: Derechos de las Juventudes y Políticas Públicas. La ...
Seminario Internacional: Derechos de las Juventudes y Políticas Públicas. La ...
 

Último

Estrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdf
Estrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdfEstrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdf
Estrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdfromanmillans
 
La Función tecnológica del tutor.pptx
La  Función  tecnológica  del tutor.pptxLa  Función  tecnológica  del tutor.pptx
La Función tecnológica del tutor.pptxJunkotantik
 
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptxLINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptxdanalikcruz2000
 
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO 2024 MINEDU
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO  2024 MINEDUFICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO  2024 MINEDU
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO 2024 MINEDUgustavorojas179704
 
DECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADO
DECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADODECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADO
DECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADOJosé Luis Palma
 
Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...
Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...
Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...fcastellanos3
 
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docxPLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docxJUANSIMONPACHIN
 
c3.hu3.p1.p2.El ser humano y el sentido de su existencia.pptx
c3.hu3.p1.p2.El ser humano y el sentido de su existencia.pptxc3.hu3.p1.p2.El ser humano y el sentido de su existencia.pptx
c3.hu3.p1.p2.El ser humano y el sentido de su existencia.pptxMartín Ramírez
 
periodico mural y sus partes y caracteristicas
periodico mural y sus partes y caracteristicasperiodico mural y sus partes y caracteristicas
periodico mural y sus partes y caracteristicas123yudy
 
BIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdf
BIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdfBIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdf
BIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdfCESARMALAGA4
 
c3.hu3.p1.p3.El ser humano como ser histórico.pptx
c3.hu3.p1.p3.El ser humano como ser histórico.pptxc3.hu3.p1.p3.El ser humano como ser histórico.pptx
c3.hu3.p1.p3.El ser humano como ser histórico.pptxMartín Ramírez
 
el CTE 6 DOCENTES 2 2023-2024abcdefghijoklmnñopqrstuvwxyz
el CTE 6 DOCENTES 2 2023-2024abcdefghijoklmnñopqrstuvwxyzel CTE 6 DOCENTES 2 2023-2024abcdefghijoklmnñopqrstuvwxyz
el CTE 6 DOCENTES 2 2023-2024abcdefghijoklmnñopqrstuvwxyzprofefilete
 
Presentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptx
Presentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptxPresentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptx
Presentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptxYeseniaRivera50
 
Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...
Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...
Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...Baker Publishing Company
 
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdfOswaldoGonzalezCruz
 
Metabolismo 3: Anabolismo y Fotosíntesis 2024
Metabolismo 3: Anabolismo y Fotosíntesis 2024Metabolismo 3: Anabolismo y Fotosíntesis 2024
Metabolismo 3: Anabolismo y Fotosíntesis 2024IES Vicent Andres Estelles
 

Último (20)

Estrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdf
Estrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdfEstrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdf
Estrategia de Enseñanza y Aprendizaje.pdf
 
La Función tecnológica del tutor.pptx
La  Función  tecnológica  del tutor.pptxLa  Función  tecnológica  del tutor.pptx
La Función tecnológica del tutor.pptx
 
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptxLINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
LINEAMIENTOS INICIO DEL AÑO LECTIVO 2024-2025.pptx
 
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO 2024 MINEDU
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO  2024 MINEDUFICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO  2024 MINEDU
FICHA DE MONITOREO Y ACOMPAÑAMIENTO 2024 MINEDU
 
DECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADO
DECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADODECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADO
DECÁGOLO DEL GENERAL ELOY ALFARO DELGADO
 
Sesión La luz brilla en la oscuridad.pdf
Sesión  La luz brilla en la oscuridad.pdfSesión  La luz brilla en la oscuridad.pdf
Sesión La luz brilla en la oscuridad.pdf
 
Earth Day Everyday 2024 54th anniversary
Earth Day Everyday 2024 54th anniversaryEarth Day Everyday 2024 54th anniversary
Earth Day Everyday 2024 54th anniversary
 
Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...
Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...
Estas son las escuelas y colegios que tendrán modalidad no presencial este lu...
 
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docxPLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
PLANIFICACION ANUAL 2024 - INICIAL UNIDOCENTE.docx
 
c3.hu3.p1.p2.El ser humano y el sentido de su existencia.pptx
c3.hu3.p1.p2.El ser humano y el sentido de su existencia.pptxc3.hu3.p1.p2.El ser humano y el sentido de su existencia.pptx
c3.hu3.p1.p2.El ser humano y el sentido de su existencia.pptx
 
periodico mural y sus partes y caracteristicas
periodico mural y sus partes y caracteristicasperiodico mural y sus partes y caracteristicas
periodico mural y sus partes y caracteristicas
 
TL/CNL – 2.ª FASE .
TL/CNL – 2.ª FASE                       .TL/CNL – 2.ª FASE                       .
TL/CNL – 2.ª FASE .
 
BIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdf
BIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdfBIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdf
BIOLOGIA_banco de preguntas_editorial icfes examen de estado .pdf
 
c3.hu3.p1.p3.El ser humano como ser histórico.pptx
c3.hu3.p1.p3.El ser humano como ser histórico.pptxc3.hu3.p1.p3.El ser humano como ser histórico.pptx
c3.hu3.p1.p3.El ser humano como ser histórico.pptx
 
el CTE 6 DOCENTES 2 2023-2024abcdefghijoklmnñopqrstuvwxyz
el CTE 6 DOCENTES 2 2023-2024abcdefghijoklmnñopqrstuvwxyzel CTE 6 DOCENTES 2 2023-2024abcdefghijoklmnñopqrstuvwxyz
el CTE 6 DOCENTES 2 2023-2024abcdefghijoklmnñopqrstuvwxyz
 
Presentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptx
Presentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptxPresentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptx
Presentación de Estrategias de Enseñanza-Aprendizaje Virtual.pptx
 
Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...
Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...
Análisis de la Implementación de los Servicios Locales de Educación Pública p...
 
VISITA À PROTEÇÃO CIVIL _
VISITA À PROTEÇÃO CIVIL                  _VISITA À PROTEÇÃO CIVIL                  _
VISITA À PROTEÇÃO CIVIL _
 
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
5° SEM29 CRONOGRAMA PLANEACIÓN DOCENTE DARUKEL 23-24.pdf
 
Metabolismo 3: Anabolismo y Fotosíntesis 2024
Metabolismo 3: Anabolismo y Fotosíntesis 2024Metabolismo 3: Anabolismo y Fotosíntesis 2024
Metabolismo 3: Anabolismo y Fotosíntesis 2024
 

Libro de psicología aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa

  • 1. a a a a ad d d d da a a a a apta a a a a a ac c c c c ción n n n n n y y y y y y p p p pr r r rod d du u u u uc c c c c c cc c c c c ci i ió ó ó ó ó ó ón n n n n n: ros s s s s s sa a a a a ar r r r ri i i io o o o o s s s si i i i i im m m m m mi i i i i ia a a a a an n n n n d di i i i i i is s s se e e e eñ ñ ñ ñ ñ ño o o o o o g g g grá á á á áf f f f f f fi i i i i ic c c c c c co o o o o o: : : : : r r r r ro o o o osar r r ri io o o o o o o s s s s si i i im m m mia a an n n n n n t t t t tr r r r ra a a a a a ad d d d du u u u u u uc c c c cc c c c c ci i i ió ó ó ó ó ón n n n n n n al l l c c c c creo ol l l l l l le: a a a a a a am m m m m mo o o o os s s s s s d d dé é é é é ér r r r r ri i i i i i ilu u u us s s s s s s pe et t t t t t te e e e erso o o on n n n n n s s s s sa a a a ai i i in n n n n n nt t t t t ta a a ar r r r rd c c c c co o o o o o or r r r r rr r r r recc c c c c ci i i i i i ió ó ó ó ón n n n n n n d d d d d de e e e el l l te e e ex x xt t t t t t to o o o o o: pau u u u ul l l l l la s s s s so o o o o o oz z z z za a a a con n n n n nt t t t t t ta a a a a a ac c c c ct t t t t to o o o o o: : : : w w w w www w w w w w.b b b b by y y y yen n n n n n nv v v v v vi i i i in n n n n ni i i i.c c c cl l l l s s se e e eg g g g g gu u u u u un n n n n n nd d d d d d da a a a a a e e e e e ed d d d d d di i i i i ic c ció ón n n n n n,,, a a a a a ab b b br r r ri i i il l l l2 2 2 2 2 2 20 0 018 8 8 8 Guía de Consulta Médica Konsiltasyon Medical Gid Español - Criollo Haitiano Panyòl - Kreyòl Ayisyen
  • 2. 2 Byenvini Chile E E E Es s s s s st t t t t telibro o o o o ot t t ti i i i i ie e e e e en n n n n ne e e e el l l l lain n n n n nt t t t t t te e e e e e en n n n n n nc c c c c c ci i i i i i ió ó ó ó ó ó ón n n nd de e e ef f f f f f fa a a a a ac c c ci i i i i i il l l l l l li i i i it t t tar r r r r r l l l l la a a a a a c c c c c c co o o o o om m m m m mu u u u u u un n n n n ni i i i ic c c c c ca a a a a ac c c ció ó ón n n n e e e en n nt t t t tr r r r r r re e e e e e e e e el l l l l l p p p p p pr r r r r ro o o o of f f f f fe e e es s s s si i i i io o o o o o on n n n na a a a a a al l l l l d d d d d de e e e e l l l l l la a a a a s s s s s s sa a a a a al l l l lu u u u ud d d d d d y el l l l l p p p p p p pa a a ac c c c c ci i i i ie e e e e en n n n n nt t t t t t te e e e e e..... P P P P P Po o o o or r r r f f fa a a av v v v vo o or, sién nt t t t t t te e e e et t t te c c c c c có ó ó ó ó óm m m mo o o o o od d d d do o o o o o d de e e e e u u u u ut t t ti i i i il l l l l li i i i i iz z z z z z za a a a a ar r r r r rl l l l l lo o o o o o o p p p p p p pa a a a a a ar r ra e e e e e el l l l l l b b b b b b ben n n ne e e e e e ef f f f f f fi i i i i ic c c c c ci i i i i io o o o o o de es s s st t t t t ta a a a a a a c c c c c co o on n n n ns s s s s su u u u u ul l lt t t t ta a a a a a a y y y y y y ya a a a a a q q q qu u u ue e e e e e e e e e es s s s su u u u u u un n n n nah h h h h h he e e e e e er r r r r r rra a a a a am m m m m m mi i i i i ie e e e e en n n n n n nt t t t t t ta a a ap p p p p pa a a a aral l l l l logr r r r r ra a a a a a aru u u u un n n n n na a a a a a am m m m m me e e ej j j j j jo o o o or r r r r r r at t t te e e e e e en n n n n nc c c c c ci i i i i ió ó ó ó ó ón y y y y y y p p p p pode e e e e er r r r r r r s s s s s s so o o o o ol l l l l lu u u ucio on n n n n nar r r r r r l l l l la a a a a a a raz z z z z z zó ó ó ón de t t t t tu u u u u u v v v v v vi i i i i is s s s s s si i i i i i it t t t t t ta a a a. . l l l liv v v v v s s s s s s sa a a a a f f f f f fe e e e e et t t t t t t n n n n n n nan n n n n e e e e en n n n nt t t ta a an n n n ns s s sy y y y y yo o o o o on n n n n n n p p p p po o o o o ou u u un n n n n n f f f f f fa a a a asi i i i il l l l li i i i i it t t t t te e e e e ko o o o o om m m m m mi i i i in n n n n ni i i i i ik k k k k ka a a a a a as s s syon a a a a a an n n n nt t t t t t t d d d d do o o o ok k k k k kt t t t tè è è è yo o o o a a a a a a ak k k k k k k p p p p p pa a a a a a as s sy y y y y ya a a a a a an n n n n n n y y y y y yo o o o o o o s s s s s si i i i i ilvo o ou u u u u u up p p p p plè è è, m m m m m m me e e e e ete n n n n n n no o o o o ou u u u u u u al l l l lè è è è è èz z z z z p p p p p po o o ou u u no o o o o o ou u u u u u i i i i i i it t t ti i i i i il l l l li iz z z z z z ze e e e e e e li po o o o o ou u u u u u b b b b b be e e en n n n n n nef f f f f f fi i i i is s s s s s k k k k k ko ons s s si i i i i i il l l l l lt t t t t ta a as s s s s sy y y yo o o o o on n n n n n s s s sa a a a a a a k k k k ki i i i i se e e y y y y y y yo o o o o on n n n n n zo o o o o ou u u ut t t t t t ti i i i i p p p p p po o o o o o ou u u u u n n n n no o ou ka g g g g g ge e e e e en n n ny y y y y ye e e e e e en n n n n n y y yo o o o o on n n n n n n p p p p p pi b b b b bo o o o o o on n n n n n s s s s sè è è è è è èv v v v v v vi i is a a a ak k k k k kp p p p pou u uv v v v v vw w w w w w wa a a a a a ap p p p po o o o o o ou u u u un n no o o o o o ou u u us s s s s so o o o o ol l l li i i isyon n n n ne e e e e erez z z z zo o o o o on n n n nv v v v v vi i i i iz z z zi i i i i it t t t t t o o o o o ou u u u u u u a a a a a a. 39 www.byenvini.cl acerca de la guía bibliografía La historia clínica médica en 4 idiomas, Dr. Pablo Rivas, Especialista en Medicina Interna, Madrid, España, 2010. Imágenes diseñadas por Freepik. Yo hablo chileno, Libro Byenvini 3da Edición, Byenvini Chile, SanƟago, Chile, 2017. esta guía surgió en base a una iniciativa de ifmsa de enseñar creole a estudiantes y residentes de medicina, con el objetivo de adquirir nociones sobreelidiomayasíbrindarunamejoratenciónmédicaenloscentrosdesalud. IFMSAcontactóabyenviniparadesarrollarelcurso,consistenteen3clases de un total de 20 horas, y, al ser una propuesta que busca mejorar la calidad de vida de la población haitiana, el voluntariado acccedió de inmediato. este es la segunda edición de un librito que esperamos alcance los bolsillos de muchos médicos del país. Queremos desarrollarlo a fondo, mejorar su efectividad, simplificar su diseño y completar con el total de las áreas médicas para que así cambiemos la realidad que están viviendo miles de haitianos en nuestro país. si estás interesado en colaborar con nosotros, mándanos un mail a byenvinichile@gmail.com o contáctanos en las siguientes redes sociales byenvinichile byenvinichile
  • 3. 38 Byenvini Chile Acerca de byenvini Acerca de nuestras clases de español colaboradores Somos 2 mujeres profesionales que, a raíz del aumento de migraciones en los úlƟmos años, detectamos un problema y la necesidad inmediata de aportar una solución. Como organización creemos en un país libre de prejuicios, y de discriminación, y consideramos que la principal herramienta para ello es la educación. Por lo mismo nos enfocamos en enseñarle a las comunidades haiƟanas un poco de nuestro idioma, pero también nuestra cultura y las adaptaciones del español en Chile para que, en su vida coƟdiana, se sientan cada vez más parte de nuestra sociedad. Creemos firmemente en la igualdad de oportunidades para todos los ciudadanos y ciudadanas del mundo. Es por esto que, además de proporcionar las herramientas básicas del idioma, ayudamos a crear su CV, les enseñamos sobre sus derechos laborales, y los ayudamos a responder todas las dudas que surgen al comenzar una nueva vida en otro país. * María Elvira Simian, Médico Residente Microbiología, U. de Chile. * Ignacio Castro, Médico Residente Salud Pública, U. de Chile. * Rosa Navarrete, Psicóloga, Programa Ambulatorio Básico, CESFAM, La Granja Las clases de español se realizan todos los domingos entre las 11:00 y 13:00 en formato gratuito. Ese día nos enfocamos a darle la bienvenida a la comunidad HaiƟana a través de la enseñanza del idioma español (chileno). Actualmente, tenemos dos niveles (1 y 2) donde de forma paulaƟna y planificada enseñamos los quehaceres de la vida; presentación personal, la familia, ir de compras, leyes laborales, salud y diferentes situaciones que van surgiendo de acuerdo a las necesidades de los alumnos. El equipo está formado por 15 jóvenes profesionales de diferentes áreas (pedagogía, literatura, ingeniería, turismo, audiovisual y salud) que han aportado de acuerdo a sus conocimientos para ser una Organización de Calidad. Nuestro curso de Creole Médico permite financiar todos los materiales y recursos para poder seguir enseñando a más de 100 migrantes haiƟanos cada domingo y esperamos poder aumentar esa cifra para disminuir la brecha que hoy en día nos separa en el país. * Carlos Sanhueza, Trabajador Social. 3 www.byenvini.cl GUÍA DE CONSULTA a Buenos días, señor Bonjou mesye Buenas tardes, señora Bonswa madanm Buenas noches Bòn nwit Soy el enfermero / enfermera Mwen se enfimyè Soy el médico/a Mwen se medsin Soy el técnico en enfermería Mwen se asistan enfimyè b ¿En qué lo puedo ayudar? Koman mwen ka ede ou? ¿Dónde le duele? Ki kotè ou genyen kap fewmal? c ¿Tiene alguna enfermedad? Ou genyon maladi? ¿Está tomando algún medicamento? Èske w ap pran kèk medikaman kounye a? ¿Es usted alérgico a alguna medicina? Éske ou fè alèji avèk kèk medikaman? ¿Está usted embarazada? Èske ou ansent? ¿De cuánto? Konbyen mwa ou genyen depi w ansent? d Sistemas Sistèm e DesƟno DesƟn Reposo Repo Medicamentos Medikaman Dieta Dayèt Volver a consultar Tounen vinkonsilte Saludo - Presentación Motivo de consulta Antecedentes Médicos Anamnesis / Entrevista Indicaciones * Hasta luego Nap we/a pita Adiós Orevwa p. 6 p. 12 p. 16 p. 18 p. 30
  • 4. 4 Byenvini Chile índice a b c Para comenzar 6 Profesionales médicos 7 Para saludar - Pou salutaƟon * Presentaciones 8 * Palabras de cortesía 8 * Títulos personales 8 Familia - Fanmi 9 Tiempo - Tan * Días de la semana 10 * Meses del año 10 * Conceptos temporales 10 Números 11 Unidades de medida 11 Saludo - presentación Razón de consulta * Problema 12 Dolor - Doulè 13 Epidemiología HaiƟana 14 motivo de consulta Básicos 15 Enfermedades crónicas 15 Antecedentes médicos * Alergias 16 * Embarazo 16 * Cuidado sexual 16 * Operaciones 17 * Vacunas 13 antecedentes médicos 37 www.byenvini.cl vocabulario médico Torcedura Antòch Torcerse Foule Transfusión de sangre Transfizyon san Tratamiento Tretman Tuberculosis Tibèkiloz - pwatrin Tumor Timè - Anflamasyon Úlcera Hiles - blesi Vacuna Vaksen Vendaje Pansman Vitamina Vitamin Algunos links útiles... byenvini chile ifmsa chile sjm chile guía para migrantes t-zen app salud del inmigrante atención población migrante no regulada Contáctanos, aporta, inscríbete Contáctanos, infórmate. Guías de salud Creole - Español Guía para acceder a derechos sociales en Chile Arơculo de Minsal: medidas de salud migratorias Condiciones para atención y prestación de salud App con información de Chile en creole f
  • 5. 36 Byenvini Chile Orina Pipi Ovario Ovè Ovulación Ovilasyon Oxígeno Oksijen Paciente Pasyan - malad Padre Papa PasƟllas Grenn - pilil Pan Pen Parto Akouchman - delivre Parásitos Parazit - vè Pediatría Pedyat Peso Pwa - pèz Picadura de insecto Piki ensèk Piel Po Pomada Pomad Polvo Poud Presión Tansyon - presyon san Presión alta Tansyon wo Puntos KouƟ Quirófano Sal operasyon Ropa Rad Sangre San Sida Sida Silla de ruedas Chèzwoulant Síntoma Sentòm Supositorio Sipozitwa - medikaman pou mete nan twoudèyè Termómetro Tèrmomèt Tijeras Sizo Tirita Pansman vocabulario médico f 5 www.byenvini.cl e f índice d General 18 Piel 18 GastrointesƟnal 19 Respiratorio - Cardiovascular 20 Neurológico - Psiquiátrico 21 Entrevista psicológica 22 Entrevista social 23 ORL * Oreja 24 * Nariz 24 * Garganta 24 Boca 25 Ginecológico - Obstetricia 26 Genitourinario 28 Instrucciones Generales 29 anamnesis / entrevista Indicaciones de tratamiento * DesƟnos 30 * Medicamentos 30 * Dieta 31 * Próxima consulta 31 indicaciones de tratamiento Partes del cuerpo 32 Vocabulario médico 33 Algunos links úƟles 37 conceptos generales Acerca de Byenvini, nuestras clases de español y colaboradores 38 Acerca del libro y Bibliograİa 39
  • 6. 6 Byenvini Chile a para comenzar - Maladi kwonik yo Voy a intentar hablar creole Map eseye pale kreyol avek ou ¿Puede escribir eso para mi? Kòman ou ka ekril pou mwen? Escribe eso Ekri saw di a pou Yo no enƟendo Mwe pa konprann Hable más lento por favor Pale pilan silvouplè Hable más fuerte por favor Pale pifs silvouplè ¿Cuál es tu nombre? Kòman ou rele? Mi nombre es ... Mwen rele ... ¿Cuántos años Ɵenes? Ki laj ou? Yo tengo (24) años Mwen gen 24 ane ¿Cuál es tu profesión? Ki profesyon ou? ¿Con quién vive? Ak kimoun wap viv? Vivo con ... Ak _________ mwen ¿Quién es para Ɵ? (si viene acompañado) Ki sa li ye pou ou? ¿Cuántos hijos Ɵene? Konbyen piƟt ou genyen? ¿Tiene mascotas en su casa? Èske ou gen bèt laak ou? ¿Cuánto mides? Konbyen ou me ¿Sabes cuánto mides? Ou konn konbyen ou me? ¿Cuánto pesas? Konbyen ou pese? ¿Sabes cuánto pesas? Ou konn konbyen ou pese? ¿Cuándo viniste por úlƟma vez? Ki dènye jou ou te vini la? preguntas personales - Kesyon pèsonèl ¿Qué? Kisa? ¿Cómo? Kòman? ¿Cuándo? Kilè? para preguntar ... ¿Por qué? Poukisa? ¿Dónde? Ki kote? ¿Quién? Kiyès? 35 www.byenvini.cl f vocabulario médico Gripe Grip Guante Gan Heces Poupou - kaka Hemorragia Senyen / emoraji Herida Blesi / frape Higiene Ijyèn Hospital Lopital Hueso Zo Infección Enfeksyon Infectado Enfekte Inflamación / inflamado Anflamasyon / anfle Intravenoso Nan venn - entravenez Inyección Piki Izquierda Goch Jeringuilla Sereng Leche Lèt Madre Manman Malaria - paludismo Malarya - palidis Manchas Tach Medicamento Medikaman - dwòg Medir Mezire Muestra de sangre Priz san Músculo Mis - miskilaƟ Moretón Grafiyen Muerto Mouri Muestra EchanƟyon Muletas Beki Nausea Kè plen - anvi vomi Obstrucción Bouche Operación Operasyon
  • 7. 34 Byenvini Chile Crema Krèm pou po Cucharada Kiyè plen Cuña Vaz / pochanm Deposición Fè poupou / fè kaka / ale twalet Derecha Dwat Desinfectante Dezenfektan Desnutrido Malnouri / Malmanje Diabetes Dyabèt Disolver Disoud Doctor Doktè Dolor Doulè / fè mal Dosis Dòz / kanƟte Edad Laj Efectos secundarios Reyaksyon Embarazada Ansent Enfermedad Maladi Enfermedad infecciosa Maladi atrapan Enfermero Enfimyè Epidemia Epidemi Escayola Plak Esguince Antòch Esperanza Lespwa Esputo Krache Fiebre Ɵfoidea Lafyèv Ɵfoyid Fractura FrakƟ / Zo kase Frío Fredi Gangrena Grangrenn Gasa Twal gaz Gérmenes Jèm Glucosa Glikoz / sik vocabulario médico f 7 www.byenvini.cl profesionales médicos Doctor (a) doktè téc. en enfermería asistan enfimyè cirujano (a) chirijyen enfermero (a) nfimyè dentista dantis farmaceuta Famasyen kinesiologo (a) kinesiolog nutricionista nitrisyonis fonoaudiólogo (a) diskou patolojis yo soy ... mwen se... Estudiante EƟdian Asistente Social Assistant Sosyal Psicólogo Sikològ Matrona - “Traer a los bebés al mundo” Moun kap reserwa fanm ansent yo hago ... mwen fè... ... terapia ... terapi ... curaciones ... gerizon yo ... exámenes ... egzamen yo yo estoy haciendo una práctica de medicina map fè staj nan medsin a
  • 8. 8 Byenvini Chile para saludar - Pou salutation ¿Cómo estás tú? Kòman ou ye? ¿Estás bien? Èske ou anfòm? Estoy bien / estoy mal Mwen byen / mwen mal ¿Cómo te llamas? Kòman ou rele? ¿Cómo se llama él/ella? Kouman li rele? Yo me llamo ... Mwen rele ... ¿Y tú? E ou menm? ¿Cuál es tu edad? Ki laj ou? Yo tengo (24) años Mwen gen 24 ane ¿Dónde vive usted? Ki kote ou rete? ¿Dónde vivía? Ki kote ou te rete? Si Wi No Non Por favor Silvouplè Muchas gracias Mèsi anpil De nada Padkwav /de rien Permiso Eskize (pase) Disculpe Eskize (padon) Señor Mesye Señora Madanm Señorita Madmwazèl Joven Jenn gason Niño Timoun a presentaciones - prezantasyon palabras de cortesía - mo koutwazi títulos personales - tit pèsonèl 33 www.byenvini.cl vocabulario médico Agua oxigenada Dlo oksijene Aguja Zegi Alcohol Alkòl Alergias Alèji Amputación Anpitasyon Analgésico Trankilizan / medicaman pou doulè Anemia Ànemi Anestesia Anestezi Anestesiar Andòmi AnƟbióƟco AnƟbyoƟc AnƟsépƟco AnƟsepƟk ApeƟto / Pérdida de apeƟto ApeƟ / Pa gen apeƟ / apeƟ koupe Aspirina Aspirin Asma Opresyon - Souf ¡Ayuda! Sekou! Anmwe sekou! Bastón Baton Beber Bwè Cáncer Kansè Cápsula Kapsil - grenn Catarro Grip Catéter Katetè / sonn Cirugía Chiriji Cirujano Chirijyen Cita Randevou Clínica Klinik Cólera Kolera CongesƟón nasal Nen bouche Contagioso Atrapan / kontajye Comer Manje Comida Repa / manje / nouriƟ f
  • 9. 32 Byenvini Chile las partes del cuerpo Barriga (guata) Vant Boca Bouch Brazo Bra Cabello Cheve Cabeza Tèt Cara Figi Cuello Kou Dedos Dwèt Dientes Dan Espalda Do Hombro Zepòl Hueso Zo Mano Men Muslo Kwis Nariz Nen Ojos Je (zye) Oreja Zòrèy Pecho Lestomak Pene Peni Pie Pye Piel Po Rodilla Jenou Senos Tete Vagina Vajen f 9 www.byenvini.cl Familia - fanmi Familia Fanmi Mamá Manman Papá Papa Hija PiƟt fi Hijo PiƟt gason Nieto (a) PiƟt piƟt Primo (prima) Kousen (kousin) Hermano Frè Hermana Sè Cuñado Bòfrè Cuñada Bèlsè Tío Tonton Tía Matant Abuela Grann Abuelo Granpapa Marido / Esposo Mari Mujer / Esposa Madanm Novio (a) / Pololo (a) Mennaj Ahijado Fiyèl Amigo (a) Zanmi Vecino (a) Vwazen a
  • 10. 10 Byenvini Chile tiempo - tan Lunes Lendi Martes Madi Miércoles Mèkredi Jueves Jedi Viernes Vendredi Sábado Samdi Domingo Dimanch ¿Cuándo comenzó? Kilé sa te kòmanse? ¿Cuál es su fecha de nacimiento? Ki dat ou fèt? Hoy Jodia Ahora Kounya a Ayer Yè Mañana Demen La semana pasada Semèn pase Esta semana Semèn sa-a La semana que viene Semèn pwochèn Antes Avan Después Aprè Hace... Depi... Enero Janvye Febrero Fevriye Marzo Mas Abril Avril Mayo Me Junio Jen Julio Jiyè Agosto Out SepƟembre Septanm Octubre Oktòb Noviembre Novanm Diciembre Desanm jou nan semèn nan mwa nan ane conceptos temporales - konsepsyon tanporè a 31 www.byenvini.cl indicaciones de tratamiento e Ayuno Jèn Dieta líquida Likid rejim alimantè Dieta blanda Rejim mou alimantè Dieta baja en sodio Rejim alimantè ki ba Dieta baja en azúcares Ba rejim alimantè sik Dieta baja en colesteroles Ba rejim alimantè ki ba kolestewòl Dieta sin gluten Regim san gluten Dieta sin lactosa Regim san lèt Dieta normal Rejim nòmal Dieta - rejim alimantè Próxima consulta - prochen konsiltason Vuelva por favor si Ɵene más problemas Tanpri retounen si w genyen plis pwoblèm Vuelva mañana por la mañana Se pou ou vini denmen maten Venga el próximo... Se pou ou vini pwochènman ... ... lunes, martes, miércoles, etc. ... lendi, mardi, mèkredi, etc. Todo va a salir bien. Tout bagay ap byen. No se preocupe. Pa enkyete ou. Nosotros lo vamos a cuidar Noun pral pran swen ou. Con esto se va a senƟr mejor Avèk sa a, ou pral sanƟ ou mye. Lo que Ɵene no es grave Sa ou genyen on pa grav.
  • 11. 30 Byenvini Chile Necesita medicamentos Ou bezwen remèd Necesito ponerle una inyección Mwen bezwen ba ou yon piki Necesito ponerle puntos Mwen bezwen ba ou kèk pwen kouƟ Necesita un yeso / inmovilizador Ou dwe genyen yon plak Debe quedarse aquí para que le tratemos Se pou ou rete la pou trètman Necesita quedarse en el hospital Ou dwe rete nan lopital la Usted (el/ella) puede ir a su casa Ou (li) ka ale lakay li Usted no puede ir a su casa Ou pa ka ale lakay li Debe hacer reposo Li dwe repoze No puede hacer ejercicio Li pa ka fè egzèsis No debe hacer fuerza Li pa ta dwe fòse Tome este medicamento... Pran medikaman sa a... ... veces al día ... fwa pa jou ... cada ... horas ... chak ... èdtan ... con cada comida ... anvan chak repa ... cuando sienta dolor ... lè ou sanƟ doule ... en la mañana ... nan maten an ... en la tarde ... nan apremidi a Inhale por la boca ... veces al día Antre lè nan bouch ou --- fwa pa jou Aplíquelo tópico Aplike selon enstwiksyon doktè a/ mete pou ou Una cucharada / cucharadita Yon kiyè / yon Ɵkiyè Tiene que lavarse con agua hervida y sal el/la (parte cuerpo) Se pou ou lave (parte cuerpo) ou avek dlo bouyi ak sel No se toque esto Pa touche sa Trate de no rascarse Eseye pa grate Estas son pasƟllas para ... Sa se grenn pou ... e indicaciones de tratamiento destino - reposo / desten - repo medicamentos - medikaman 11 www.byenvini.cl Números - nimewo 1 Uno En 2 Dos De 3 Tres Twa 4 Cuatro Kat 5 Cinco Senk 6 Seis Sis 7 Siete Sèt 8 Ocho Wit 9 Nueve Nèf 10 Diez Dis 11 Once Onz 12 Doce Douz 13 Trece Trèz 14 Catorce Katòz 15 Quince Kenz 16 Dieciséis Sèz 17 Diecisiete Disèt 18 Dieciocho Dizwit 19 Diecinueve Diznèf 20 Veinte Ven 30 Treinta Trant 40 Cuarenta Karant 50 Cincuenta Senkant 60 Sesenta Swasant 70 Setenta Swasanndis 80 Ochenta Katreven 90 Noventa Katrevendis 100 Cien San Minutos Minit Horas Èdetan Días Jou Semanas Semèn Meses Mwa Años Ane unidades de medida - inite meziv Kilo Kilo Gramo Gram Miligramo Miligram Litro Lit Metro Mèt Cenơmetro SanƟmèt a Nada Anyen Poco Ti kras Algo Yon bagay Mucho Anpil Bastante Ase Demasiado Twòp
  • 12. 12 Byenvini Chile b razón de consulta - rezon pou konsiltasyon Alergia Aléji Ardor de estómago Lestomak boule Asma As Debilidad Feblès, san kouraj Diabetes Dyabèt Diarrea Dyare Dolor Doulè Dolor de cabeza Tèt fè mal Dolor de dientes Mal dan Dolor de espalda Mal do / doulè do / do fè mal Dolor de estómago Doulè lestomak / estomak fè mal Epilepsia Epilepsi Estreñimiento KonsƟpasyon / pa kapab ale twalet Fiebre Lafyèv Fractura Zo kase Hormigueo Zepeng ak zegi IndigesƟón Endijesyon Infección Enfeksyon Odinofagia Mal gòj “Mal de ojo” “Malje” Pérdida de apeƟto Pèdi apeƟ / manke apeƟ Picor Gratèl / demanjezon Resfrío Lagrip Sangrado Senyen ¿Dónde está sangrando? Kibò ou ap senyen? Sudores Swe Tos Tous VérƟgo Tèt vire Vómitos Vomisman / vomi ¿qué le pasa? - Ki problem ou genyen? 29 www.byenvini.cl instrucciones generales Necesito examinarlo Mwen bezwen egzamine ou Voy a examinarlo Mwen pral rekonèt ou Quítese toda la ropa, por favor ReƟre tout rad ou, silvouplè Desnúdese de cintura para arriba Desabiye ou anwo tay ou Desnúdese de cintura para abajo Desabiye ou anwo anba tay ou Siéntese, por favor Chita silvouplè Acuéstese, por favor Kouche isit silvouplè Abra la boca Louvri bouch ou Respire hondo Respire fò Mantenga la respiración Kenbe souf ou Señale dónde le duele Di kilè ou sanƟ doulè a Necesito tomar una muestra de Mwen bezwen pran yon echanƟyon ...sangre ... san ou ... orina ... pipi ou ... heces ... poupou ou Necesito hacerle una radiograİa Mwen bezwen fè yon radyografi Necesito hacerle una ecograİa Mwen bezwen fè yon ekografi d
  • 13. 28 Byenvini Chile genitourinario / jenito-irinè Orinar Pise, fè pipi Orina Pipi Pérdida de orina Pipi ap tonbe Sangre en la orina San nan pipi Micciones frecuentes Pipi souvan Quemazón Brile, boule Quemazón o dolor al orinar Doulè lè wap pipi Nicturia Pipi lannwit Problemas para empezar a orinar Pwoblèm pou kòmanse fè pipi Problemas para terminar de orinar Pwoblèm pou fin fè pipi Dolor tesƟcular Doulè nan tesƟkil Pene Penis (pijon, kòk) Secreción Pi, likid ki soƟ nan penis gason Impotencia Enpuisans, lè penis an pa ka kanpe Enfermedad de transmisión sexual (ETS) Maladi moun pran nan kontak seksyèl Pene Penis Tesơculos TesƟkil Ano Ane d 13 www.byenvini.cl dolor - doulè b ¿Tiene algún dolor? Èske ou sanƟ kèk doule? ¿Dónde le duele? Ki kotè ou genye mal? ¿Dónde Ɵene/siente dolor? Kibò ou gen doulè? Señale dónde Montre ki kote nan kò ou Múestreme dónde Montrem kibò Me duele aquí Li fè mal bò isit la/ Li fè mal isit ¿Le duele más en el día? Li few mal plis lajounen? ¿Le duele más en la noche? Li few mal plis lannwit? ¿Le duele más en reposo? Li few mal plis lè ou ap repoze? ¿Le duele más cuando hace acƟvidad İsica? li few mal plis lè wap fè akƟvite fizik? ¿Es peor el dolor cuando está trabajando? Èske doulè a pi mal depi le ou ap travay? ¿Cuál es su nivel de dolor? - Ki nivo doulè ou genyen? MUCHO DOLOR ANPIL DOULÈ SIN DOLOR PA GENYEN DOULÈ ¿puede describir el dolor? - èske ou ka di kijan de doulè ou genyen? Fuerte Fò / Grav Insoportable Fè mal mwen pa kap sipòte Agudo Ap tranche ou / Egi Quemante Brile Cólico Sakad Sordo Soud PulsáƟl Doulè
  • 14. 14 Byenvini Chile epidemiología haitiana ENFERMEDAD REFERENCIA DE HAITÍ SÍNTOMA Cólera Haiơ Ɵene un promedio de 40.000 casos anuales. Diarrea y deshidratación. Tuberculósis Se concentra entre los 15 y 34 años. Un porcentaje importante es de pacientes con VIH. Cuando hay, generalmente incluyen tos (algunas veces con sangre), pérdida de peso, sudores nocturnos y fiebre. Malaria Afecta gravemente a Haiơ, con prevalencia de 2% a 3%. Escalofríos, fiebre y sudor que generalmente se manifiestan algunas semanas después de la picadura. Dengue Hay pruebas de presencia del dengue en Haiơ pero no hay programa de prevención y control de la enfermedad. Fiebre alta, sarpullido y dolor en los músculos y las arƟculaciones. Zoonosis Haiơ es el país más afectado por la rabia humana en América. Babeo, convulsiones, dolor, hormigueo y ardor en el siƟo infectado, fiebre moderada, hiperacƟvidad, pérdida de sensibilidad, espasmos musculares, dificultad para degluƟr. VIH - Sida En 2016, 150.000 personas viviendo con VIH y de ellas sólo 55% en tratamiento. Hay un promedio de 8.000 nuevas afecciones al año más 4.600 muertes a causa de virus. Al cabo de pocas semanas de la infección con el VIH, pueden aparecer síntomas como fiebre, dolor de garganta y faƟga. Luego, la enfermedad suele ser asintomáƟca hasta que se convierte en SIDA. Los síntomas incluyen pérdida de peso, fiebre o sudores nocturnos, infecciones recurrentes y faƟga. b Algunos datos para recordar ... 27 www.byenvini.cl ¿Cuándo fue su úlƟma menstruación? Ki dènye fwa ou gen règ ou? Parto prematuro Akouchman avan lè Sangrado Senyen, emoraji Contracción Tranche Romper aguas Kase lezo El bebé viene bien PiƟt la byen / anfom d ginecológico, obstetricia / jinekolojik, obstetriks pediatría / Pedyatri Su bebé... Eske li... ...¿devuelve la leche? ... jete lèt lè ou balil? ...¿toma mamadera? ... bwè lèt nan bibon? ... ¿uƟliza chupete? ... iƟlize bibon? ... ¿duerme durante la noche? ... li dòmi lannwit? ... ¿Ɵene cólicos? ... Li gen règ li? ...¿hace cuánto no defeca? ... depi kilè ou poupou? ... ¿la sigue con la mirada? ... ou toujou ap siveyel? ... ¿es acƟvo? ... li akƟf? ... ¿se asusta con los ruidos fuertes? ... li sote lè li tande gwo bri? ¿Tiene problemas para amamantar? Èske ou konn gen problèm nan alètman? su bebé no puede pasar más de 3horas sin comer li pa ka pase plis ke 3 zèd tan manje
  • 15. 26 Byenvini Chile ginecológico, obstetricia / jinekolojik, obstetriks Parte exterior / afuera de la vagina PaƟ exteryè / deyò vajen ou Parte interior / dentro de la vagina PaƟ enteryè / anndan vajen ou Secreción genital anormal Dechaj vajinal ki pa nòmal/ koulé vajinal Secreción mamaria Dechaj nan tete Nódulo mamario Boul nan tete Ovulación Ovilasyon Útero Matris Mama Tete Abdomen Vant Genitales PaƟ enƟm PaƟ jenital Ovarios Ovè Vagina Vajen Quiero hablar con ella a solas por favor mwen ta renmen pale avèk selman silvouple ¿Cuándo fue su primera menstruación? Ki premye fwa ou gen règou? ¿Inició su relación sexual? Eske ou gentan antre nan relasyon seksyèl? Virgen Vièj ¿Con cuántas personas ha tenido relaciones sexuales? Avèk konbyen moun ou gen relasyon seksyèl deja? Dolor con las relaciones sexuales Doulè nan relasyon seksyèl Violación Vyonland d 15 www.byenvini.cl antecedentes médicos - istwa medikal ¿Tiene alguna enfermedad? Ou genyon maladi? ¿Está tomando algún medicamento? Èske w ap pran nenpòt medikaman kounye a? ¿Consume... Konsome... ... tabaco? ... tabak? ... alcohol? ... alkòl? ... marihuana? ...marigwana? ... cocaína? ... kokayin? ... pasta base ... koka keraƟn? No consumo ... Mwen pa konsome ... Consumo ... Mwen konsome ... ¿Cuánto alcohol consume al mes / semana / día? Konbyen fwa ou consomme alkòl pa mwa / semèn / jou? ¿Cuanto fuma al mes / semana / día? Konbyen fea ou fimen sigarèt pa mwa / semèn / jou? ¿Hace cuánto Ɵempo fuma? Konbyen tan ou genyen ap fimen sigarèt? Desde ... Depi ... c Hipertensión arterial Tansyon wo Diabetes Mellitus Dyabèt mele Asma Bronquial - EPOC Bronch opresyon EPOC Epilepsia Epilepsi Cardiopaơas Maladi kè Anemia Anemi Otras Lòt enfermedades crónicas - maladi kwonik básicos...
  • 16. 16 Byenvini Chile c antecedentes médicos - istwa medikal ¿es usted alérgico a... / èske ou fè alèji avek ... Látex Latèks AnƟbióƟcos AnƟbyoƟk Penicilina Penisilin Sulfamidas Medikaman silfamid Aspirina Aspirin AnƟconvulsionantes AnƟ-konvilsan Yodo Lyòd Otros Lòt embarazo / gwosès ¿Está usted embarazada? Èske ou ansent? ¿De cuánto? Konbyen mwa ou genyen depi w ansent? ¿Está controlando su embarazo? Èske ou kontrole gwosès ou? Número de embarazos KanƟte fwa ou ansent Tipo de parto Kalite akouchman * Cesárea * Sezaryèn * Parto natural * Kouch naƟrèl Quiero estar embarazada Mwen vle ansent No quiero estar embarazada Mwen pa vle ansent ¿Ha tenido algún aborto? Eske ou te gen yon avòtman? ¿Qué hace para evitar el embarazo? Kisaw fè pou ou pa ansent? - Condón - Kapòt - AbsƟnencia - AbƟnans - Medicamentos - Medikaman cuidado sexual / Swen seksyèl CONTINÚA P.27 25 www.byenvini.cl Lengua Lang Diente Dan Amígdala Amizan boca / bouch boca / bouch d Problemas de dientes Pwoblèm nan dan Problema de encías Pwòblem nan jansiv ¿Tiene sangrado de encías? Ou genyen jansiv senyen? ¿Cuántas veces al día se cepilla los dientes? Konbyen fwa pa jou ou bwose dan ou? Tengo que extraer el diente Mwen dwe reƟre dan an Tengo que poner una tapadura Mwen dwe bouche li Tengo que hacerle limpieza Mwen dwe fè netwayaj pou li Debe cepillarse mejor los dientes. Ou dwe brose pi byen No puede comer por X horas Ou pa ka manje nan lè sa yo Necesito que se siente por favor. Mwen bezwen pou ou chita silvouplè ¿Puede abrir la boca? Ou ka ouvè bouch ou? Mantenga abierto Kitel ouvè Escupa por favor Krache silvouplè ¿Le duele ahí? Li few mal la? Va a senƟr un pinchazo Ou pral sanƟ sa pike ou Voy a tomar unas radiograİas Mwen pral pran kèk radyografi Cepillo de dientes Bwòs dan Hilo dental Fil dantè Enjuague bucal Dlo dan Anestesia Anestezi Flúor Fliyò Carie Kari Tapadura Ranpli Prótesis Pwotèz Bruxismo Briksis
  • 17. 24 Byenvini Chile orl / zòrey, nen, gòj CongesƟón nasal Konjesyon nan nen Picazón en la nariz Grate nen Sangrado nasal Nen san Bocio Gwat / Gojanfle Dolor de garganta Gòj fè mal Tos Tous nariz / nen garganta / gój Cuello Kou Barbilla Menton oreja / Zòrèy d Problemas de audición Pwoblèm pou tande PiƟdo de oídos Bri nan zòrèy Infección de oído Enfeksyon nan zòrèy Mareo, vérƟgo Tèt vire, vèƟj Cerumen Serimèn Audífono Kas ¿Usted Ɵene un objeto en la oreja? Ou genyen yon bagay nan zòrèy? ¿Usa un adífono para escuchar mejor? Kas pou ou ka tande pi byen? Necesita un audífono para escuchar mejor. Ou beswen yon kas pou ou ka tande pi byen. 17 www.byenvini.cl Ovarios Ovè c ¿LE HAN OPERADO DE ALGO? / ÈSKE OU TE JANM FÈ NENPÒT OPERASYON? antecedentes médicos - istwa medikal ¿ha recibido alguna de las siguientes vacunas? ¿Cuándo? Èske ou te pran vaksen pou maladi sa yo? Kilè? HepaƟƟs A / B EpaƟt A / B Tétanos Tetanòs Varicela Piki kont - Varisèl Sarampión Lawoujòl Paperas Malmouton Rubeola Ribeyòl MeningiƟs Yonepidemik Polio Polyo Tuberculosis Tibèrkiloz Gripe Vaksen kont grip Cerebro Sèvo Apéndice Anèks Útero Matris Vesícula Biliar Vesikil bilyè Corazón Kè Oral o maxilofacial Oral oswa maksilofasyal Otras Lòt Riñon Ren
  • 18. 18 Byenvini Chile motivo de consulta - general / jeneral d Pérdida de peso reciente Dènye diminisyon nan gwosè/megri Aumento de peso reciente Dènye ogmantasyon nan gwosè FaƟga / debilidad FaƟg / feblès Fiebre Lafyèv Escalofríos Frison Sudoración Swè Adenopaơas Glann ki agrandi Mareo Tèt vire, anvi endispoze, toudisman Tos Tous Sangrado Senyen Enfermedad de la piel Maladi po Erupción Bouton, enflamasyon sou po UrƟcaria, eczema o exantema IƟkè, ekzema, po kò wouj Picor Gratèl Absceso Abse Úlcera Ilsé Ampolla Blad, zanpoud Quemadura Brile Piel seca Po sèch Ictericia (piel amarilla) Lajònis (po jòn) Piojos Pou Infección Enkesyon Moretón Mak sou po Lunar / Mancha Sin / Tach Cicatriz Sikatris Inflamación Enflamasyon Sarna, escabiosis Lagal piel / po 23 www.byenvini.cl d entrevista SOCIAL / Entèvyou HABITABILIDAD - VIVIENDA / Lojman ¿Con cuántas personas vive en su hogar? Avèk konbyen moun wap viv lakay ou? ¿Tiene acceso a electricidad? Ou genyen aksè ak kouran? ¿Tiene acceso a agua potable? Ou genyen aksè ak dlo potab? Usted se encuentra viviendo en... Wap viv nan yon... ... casa ... kay ... departamento ... depatman ... habitación / dormitorio ... abitasyon/chanm a kouche ... no Ɵene lugar para vivir ... ou pa gen kote pou ou viv El baño que usted uƟliza es de... Douch wap iƟlize ... ... uso privado ... a prive ... uso comparƟdo ... piblik ¿Usted se encuentra trabajando actualmente? Wap travay aktyèlman? ¿Tiene el documento de su contrato de trabajo? Ou gen kontra travay? ¿Cuál es su ingreso económico mensual? Konbyen kòb ou touche pa mwa? Situación laboral / Sitiyasyon travay documentación / Dokiman Actualmente, ¿qué documento Ɵene? Aktyèlman, ki dokiman ou genyen? - Residencia definiƟva - Rezidans definiƟf - Visa temporaria - Viza tamporè - Pasaporte - Paspò - Sin documentación vigente - San dokiman aktyèlman escolaridad / Lekòl ¿Cuál es su nivel de estudios? Ki nivo eƟd ou? ¿Tiene ganas de aprender español? Ou anvi aprann panyòl?
  • 19. 22 Byenvini Chile entrevista psicológica / konvèsasyon sikolojik ¿Ha estado muy preocupado por alguna situación? Ou te preokipew pou yon siƟyasyon? ¿Se ha senƟdo muy irritable? Ou te sanƟ ke ou renmen fache anpil? ¿Ha tenido dificultad para relajarse? Ou te gen difikilte pou ou rilaks ou? ¿Ha tenido dificultades para quedarse dormido? Ou te gen difikilte pou ou dòmi? ¿Ha tenido dificultad para mantener el sueño una vez que se queda dormido? Eske ou dòmi nèt ale lè domi pran w? ¿Ha tenido alguno de los siguientes síntomas? Ou te gen yonn nan sentom sa yo? - Temblores - Tranbleman - Hormigueos - Pikotman - Mareos - VèƟj - Sudores - Swe ¿Se ha senƟdo con poca energía? Ou te sanƟ ou manke enèji? ¿Ha perdido interés por las cosas? Ou te sanƟ ou dezinterese pou bagay yo? ¿Ha perdido la confianza en sí mismo? Ou te pèdi konfyans nan ou? ¿Se ha senƟdo desesperanzado? Oy te sanƟ ou dezespere? ¿Ha tenido dificultades para concentrarse? Ou te genyen difikilte pou ou konsantre ou? ¿Ha perdido peso? (a causa de su falta de apeƟto) Ou te pedi pwa? (paske ou pa gen apeƟ) ¿Ha aumentado de peso? (a causa de aumento de apeƟto) Pwa ou te ogmante( paske apeƟ ou te ogmante) ¿Ha intentado atentar contra su vida? Ou te eseye fè move tantaƟf kont vi ou? últimamente ... / dènyeman PARA RESPONDER / pou reponn SI WI A VECES kèk fwa NO NON d 19 www.byenvini.cl IntesƟno Grueso Gwo trip d gastrointestinal / gastwoentestinal Vómitos Vomisman Cambios en el apeƟto Chanjman nan apeƟ RetorƟjones o dolor en el abdomen Lakranp oubyen doulè nan abdomèn Ardor de estómago Lestomak boule Gases Gaz Sangrado con evacuaciones intesƟnales Brili lestomak Sangre en el excremento Senyman avèk poupou Heces negras Poupou nwa Hemorroides Emowoyid Diarrea frecuente Dyare souvan Cambios recientes del ritmo intesƟnal Dènye chanjman nan abiƟd poupou ¿Hace cuánto defecó? Depi kilè ou poupou? ¿Hace cuánto no defeca? Depi kilè ou poupou? Páncreas Pankreya Hígado Fwa IntesƟno Delgado Ti trip Ano Anus
  • 20. 20 Byenvini Chile Problemas para respirar Pwoblèm pou respire Tos Tous Tos con sangre Touse san / krache san Blanco Blan Amarillo - verdoso Vét Ɵre sou jòn Marrón Mawon Asma o “pitos” Opresyon oswa souf anlè Rinorrea Nen ap koule larim BronquiƟs Bwonchit Dolor torácico, presión Doulè pwatrin / presyon Disnea de esfuerzos Respyrasion kout avèk efò Palpitaciones Palpitasyon Presión arterial Pressyon san / tansyon Presión alta / baja Tansyon wo / tansyon ba Síncope Endispoze Inhalador Machin pou respire Oxígeno Oxygèn respiratorio, cardiovascular / respiratwa, kadyovaskilè Pulmón Poumon Corazón Kè Nariz Nen Boca Bouch Garganta Gòj d 21 www.byenvini.cl Neurológico, psiquiátrico / newolojik, sikyatrik Cefalea Maltèt / tèt fè mal Pérdida de memoria Pèdi memwa Pérdida de coordinación Pèdi kouwòdinasyon Convulsión Kriz / kriz tonbe / kriz malkadi Adormecimiento (de una extremidad) Angoudisman Hormigueo, parestesias Pikotman / zepeng ak segi Parálisis Paralezi Ansiedad, estrés EnkyeƟd, estrès Depresión Depresyon Problemas para dormir Pwoblèm pou dòmi Problemas para caminar Pwoblèm pou mache Dificultad para hablar Difikilte pou pale Demencia Demansi / egare Apaơa ApeƟ / pasou anyen Confusión Konfizyon Debilidad Feblès Cerebro Sevò d