SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 42
DIDÁCTICA QUECHUA
ALFABETO FONÉTICO QUECHUA
GRAMÁTICA QUECHUA
AYACUCHO CHANKA
NORMALIZACIÓN DEL ALFABETO
QUECHUA AYACUCHO CHANKA
CONSONANTES:
CH, H, K, L, LL, M, N, Ñ, P, Q, R, S, T, W, Y,
(Sh).
VOCALES: a, i, u, (e, o) q.
NOMENCLATURA:
a, Cha, e, Ha, i, Ka, La, Lla, Ma, Na, Ña, o, Pa,
Qa, Ra, Sa, Ta, u, Wa, Ya, (Sha).
GRAMÁTICA QUECHUA
ESTUDIO DE LOS PRONOMBRES QUECHUAS
SUTIRANTIKUNA
Recuerde que pronombre es la palabra que remplaza al nombre, hace
las veces de nombre y se usa en su lugar para no repetir los nombres.
PERSONAS GRAMATICALES:
Singular 1º P. Ñoqa 2º P. Qam 3º P. Pay.
Plural. 1º P. Incl. Ñoqanchik 1º P. Excl. Ñoqayku
2º P. Qamkuna. 3º P. Paykuna
ESTUDIO DE NOMBRES QUECHUAS
SUTIKUNA
Como recordarás, el nombre o sustantivo es el nombre de personas,
animales y Cosas, es la palabra que designa un ser, un objeto.
REGLA GENERAL PARA ENFATIZAR NOMBRES PROPIOS
De personas:
a). Cuando los nombres terminan en vocal, se enfatizará con el sufijo “m”
b). Cuando los nombres terminan en vocal y que lleven tilde, se enfatizará con
el sufijo “mi”
c). Cuando los nombres terminan en consonante, se enfatizará con el sufijo
“mi”
• De ríos: ( Mayu) ejm: Yana mayu, Anqas mayu,
• De cerros: (Orqo) : Yana orqo, Waman qaqa orqo.
• De lagunas: (Qocha) : Choqllo qocha, Paryuna qocha.
• De flores: (Wayta) : Sunchu wayta, manka paki wayta.
• De árboles: (Sacha) : Wayra sacha, qenwa sacha.
ESTUDIO DE LOS ADJETIVOS QUECHUAS
SUTICHANAKUNA
Son palabras que se agregan al nombre o sustantivo para designar una
cualidad, determinar o limitar la extensión del mismo.
Palabras adjetivas quechuas:
Yana yuraq puka Kulli Yuraq
Anqas Anqasi Qarwa Chiwanki Waychu
Qelo Pillku Qomer Chumpi Llanka
Hatun Uchuy Wipla Terqe Chipu
Winku Chakisapa Erqe Ñuñuq Moqollo
Palta Qalti Chusu Chimsu Taka
Waqra Qanra Supay Sullu Taqra
Kallpasapa Katkaq Weqro Sakwaq Panra
Toqte Maqlla Taksa Oqe Mallqo
ESTUDIO DE ADVERBIOS QUECHUAS
TIKRANPAQKUNA
El adverbio es la parte invariable de la oración, que se junta a los
verbos, a los adjetivos, a los nombres, para modificar la significación del
verbo, adjetivo, nombre, incluso del mismo adverbio.
CLASES DE ADVERBIOS QUECHUAS:
Adverbios de Tiempo. (Kunan, qayna, paqarin, mincha, watanman, etc)
Adverbios de Lugar. (Pi)
Adverbios de Modo. (Ta, chkan)
Adverbios de Cantidad. (Anchka, pisi, llumpay, sinchi, aslla, hunta)
Adverbios de Duda. (Icha, ichapas, yaqapas, as, hinas, sichu, apiki)
Adverbios de Afirmación. (Arí, aw, chaynam, hinam chaynachiki)
Adverbios de Negación. (Manam, ama, manas, manaqaqmi)
Adverbios Demostrativos: (Kaypi, chaypi, wakpi)
Adverbios Interrogativos. (¿Maypi? ¿imayna? ¿hayka?
Adverbios Exclamativos. (¡Ima!, ¡may!, ¡yaw!)
Adverbios Indefinidos. (Sinchi, llumpay, pisi, ancha, takaytakay)
ESTUDIO DE LAS CONJUNCIONES QUECHUAS
TINKUCHIQKUNA
Las conjunciones son partículas de relación o coordinación que
pueden servir según los casos, para coordinar o subordinar. Por lo
Tanto, podrán servir otras veces como nexos entre las proposiciones.
Las conjunciones quechuas son:
• Wan (con, y).
• Otaq. (ó, sino.)
• Sichu. (excepto, salvo)
• Allinpaq (para bien).
• Mana allinpaq (para mal).
• Ichaqa (pero).
• Aswanqa (más que nada).
• Hinaspa (luego, seguidamente).
• Chaymanta (desde luego).
• Hinaptinmi (sin embargo).
• Manayá. (no obstante)
• Pipas (quien sea que).
• Ichasmi (no pensaba).
• Qonqaymanta (derrepente).
• Apikim (creo que, me parece que, te lo apuesto que…)
ESTUDIO DE LOS VERBOS QUECHUAS
RIMANAKUNA
El verbo es la parte esencial de la oración gramatical, porque es la
palabra que indica la acción del nombre. (La terminación Es: ”y” )
(Kuyay, mikuy, rimay, muyuy, qellqay, takiy, reqsiy, waqay, ripuy, e.t.c.)
Conjugación de verbos Quechuas
Sutiranti Qayna pacha (rqa) Kunan pacha Qaya pacha
Ñoqa MuyurqaNi KuyaNi RimaSaq
Qam Nki Nki Nki
Pay --- N Nqa
Ñoqanchik Nchik Nchik Sunchik
Ñoqayku Niku Niku Saqku
Qamkuna Nkichik Nkichik Nkichik
Paykuna Ku Nku Nqaku
CARÁCTER GLOTAL DEL QUECHUA
EL FENÓMENO “Q”
PROPUESTA LINGUÍSTICA
Cha
Anteriores Posteriores
a a
(q) e
i CH i
(q) o
u u
Sólo Posteriores
a ........................... .
e (n,t (q))..................
CH i .............................
o (q).........................
u ..............................
Ha
Anteriores Posteriores
H
u u
Sólo Posteriores
a ........................... .
H i .............................
u ..............................
Ka
Anteriores Posteriores
a a
i K i
u u
Sólo Posteriores
a ........................... .
K i .............................
u ..............................
La
Anteriores Posteriores
a a
L
Sólo Posteriores
a ........................... .
e (q) l.........................
L i ..............................
o (q) l........................
u ..............................
LLa
Anteriores Posteriores
a a
q) e (q) e
i LL i
(q) o o (q)
u u
Sólo Posteriores
a ........................... .
e (q).........................
LL i ..............................
o (q).........................
u ..............................
Ma
Anteriores Posteriores
a a
q) e e (r)
i M i
(q) o o (q)
u u
Sólo Posteriores
a ..............................
e (q).........................
M i ..............................
o (q).........................
u ..............................
Na
Anteriores Posteriores
a a
(q) e
i N i
(q) o (q) o
u u
an, in, un dependerá del juego de consonantes
posteriores.
Sólo Posteriores
a ........................... .
N i .............................
u ..............................
Ña
Anteriores Posteriores
a a
i Ñ i
(q) o
u u
Sólo Posteriores
a ............................
e (q)........................
Ñ i .............................
o (q).........................
u ..............................
Pa
Anteriores Posteriores
a a
(q) e
i P i
(q) o
u u
Sólo Posteriores
a ...............................
e (n, r,(q)).................
P i ................................
o (t, q) r, ..................
u ..............................
Qa
Anteriores Posteriores
a a
(q) e e (q)
Q
(q) o o (q)
Sólo Posteriores
a ...............................
Q e (ll, n, r, t (q))..........
o (ll, n, r, t (q))..........
Ra
Anteriores Posteriores
a a
(q) e e (q)
i R i
(q) o o (q)
u u
Sólo Posteriores
a ........................... .
e (q).........................
R i .............................
o (q).........................
u ..............................
Sa
Anteriores Posteriores
a a
(q) e
i S i
(q) o (q) o
u u
Sólo Posteriores
a ........................... .
e (n,(q).....................
S i ................................
o (n, (q)....................
u ..............................
Ta
Anteriores Posteriores
a a
(q) e
i T i
(q) o o (q)
u u
Sólo Posteriores
a ........................... .
e (q).........................
T i ..............................
o (n,(q)....................
u ..............................
Wa
Anteriores Posteriores
a a
(q) e
(p) i W i
(q) o
Sólo Posteriores
a .............................
e (n, t (q)).................
W i .............................
Ya
Anteriores Posteriores
a a
(q) e
Y
(q) o
u u
Sólo Posteriores
a .............................
Y
u ..............................
Sha
Anteriores Posteriores
a
SH
u
REGLA GENERAL
REGLA 1: Se escribirá con (e-o) cuando haya contacto directo con
la grafía “Q”
REGLA 2: Cuando las consonantes ( ll, n, r ) se anteponen y
posponen a la grafía “Q” se escribirá con (e-o) obligatoriamente.
REGLA 3: La vocal “a” es invariable para todas las consonantes
(es central-epentética)
REGLA 4: Se escribirá con las vocales (a,i,u) sin la presencia de
la grafía “Q” y en algunas excepciones con terminación “q” a
aquellos adjetivos que derivan de los verbos, cuya terminación
sea en (a,i,u).
Ejm: Mikuy = Mikuq. Malliy = Malliq. Pukuy = Pukuq,
Llamkay = llamkaq. etc.
CHAYLLATAM
RIMAYKAMUYKICHIK
Yachachik. ABRAHAM VILCA
ZAVALA

Más contenido relacionado

Destacado

Imágenes de block de bocetos
Imágenes de block de bocetosImágenes de block de bocetos
Imágenes de block de bocetosdibujonaturaleucd
 
Practica 2 del 3 la red de internet
Practica 2 del 3 la red de internetPractica 2 del 3 la red de internet
Practica 2 del 3 la red de internetjhosband
 
Propuesta didáctica jes
Propuesta didáctica jesPropuesta didáctica jes
Propuesta didáctica jesMMMjesusita
 
Polea fija (1)_(1)[1]
Polea fija (1)_(1)[1]Polea fija (1)_(1)[1]
Polea fija (1)_(1)[1]andresgil22
 
La prehistoria
La prehistoriaLa prehistoria
La prehistoriajulayvelez
 
Proyecto de aula_19031
Proyecto de aula_19031Proyecto de aula_19031
Proyecto de aula_19031titina25
 
Jaime lopez 3 examen
Jaime lopez 3 examenJaime lopez 3 examen
Jaime lopez 3 examenJaime Lopez
 
Proyecto de aula_radicado_20148
Proyecto de aula_radicado_20148Proyecto de aula_radicado_20148
Proyecto de aula_radicado_20148titina25
 
Presentación1
 Presentación1 Presentación1
Presentación1pachii
 
Critica de raiz
Critica de raizCritica de raiz
Critica de raizHUGONOE
 
Inmobilaria integral para principio de economia
Inmobilaria integral para principio de economiaInmobilaria integral para principio de economia
Inmobilaria integral para principio de economiaAngela bola?s
 
Tiposde música
Tiposde músicaTiposde música
Tiposde músicaajtinajero
 
El Zoo de Google: panda & penguin
El Zoo de Google: panda & penguinEl Zoo de Google: panda & penguin
El Zoo de Google: panda & penguinArturo Argilés
 
Problemario 6c2b0-grado
Problemario 6c2b0-gradoProblemario 6c2b0-grado
Problemario 6c2b0-gradooscar Lascuray
 

Destacado (20)

Imágenes de block de bocetos
Imágenes de block de bocetosImágenes de block de bocetos
Imágenes de block de bocetos
 
Practica 2 del 3 la red de internet
Practica 2 del 3 la red de internetPractica 2 del 3 la red de internet
Practica 2 del 3 la red de internet
 
Presentación curso 13.14
Presentación curso 13.14Presentación curso 13.14
Presentación curso 13.14
 
Presentación1
Presentación1Presentación1
Presentación1
 
Propuesta didáctica jes
Propuesta didáctica jesPropuesta didáctica jes
Propuesta didáctica jes
 
Polea fija (1)_(1)[1]
Polea fija (1)_(1)[1]Polea fija (1)_(1)[1]
Polea fija (1)_(1)[1]
 
La prehistoria
La prehistoriaLa prehistoria
La prehistoria
 
Proyecto de aula_19031
Proyecto de aula_19031Proyecto de aula_19031
Proyecto de aula_19031
 
Jaime lopez 3 examen
Jaime lopez 3 examenJaime lopez 3 examen
Jaime lopez 3 examen
 
Proyecto de aula_radicado_20148
Proyecto de aula_radicado_20148Proyecto de aula_radicado_20148
Proyecto de aula_radicado_20148
 
Presentación1
 Presentación1 Presentación1
Presentación1
 
Escritura cruel
Escritura cruelEscritura cruel
Escritura cruel
 
Microsoft excel
Microsoft excelMicrosoft excel
Microsoft excel
 
Critica de raiz
Critica de raizCritica de raiz
Critica de raiz
 
Inmobilaria integral para principio de economia
Inmobilaria integral para principio de economiaInmobilaria integral para principio de economia
Inmobilaria integral para principio de economia
 
Tiposde música
Tiposde músicaTiposde música
Tiposde música
 
El Zoo de Google: panda & penguin
El Zoo de Google: panda & penguinEl Zoo de Google: panda & penguin
El Zoo de Google: panda & penguin
 
Ps juridica deber
Ps juridica deberPs juridica deber
Ps juridica deber
 
La familia y el burro
La familia y el burroLa familia y el burro
La familia y el burro
 
Problemario 6c2b0-grado
Problemario 6c2b0-gradoProblemario 6c2b0-grado
Problemario 6c2b0-grado
 

Similar a Didactica quechua

PPT - COMUNICACIÓN EN LENGUA ORIGINARIA_.pptx
PPT - COMUNICACIÓN EN LENGUA ORIGINARIA_.pptxPPT - COMUNICACIÓN EN LENGUA ORIGINARIA_.pptx
PPT - COMUNICACIÓN EN LENGUA ORIGINARIA_.pptxGILDOVASQUEZMANZANED
 
Conjugacion de verbos en Kichwa
Conjugacion de verbos en KichwaConjugacion de verbos en Kichwa
Conjugacion de verbos en KichwaLeninGrefa
 
6. SESIÓN ANIMALES UYWAKUNA jva.pdf
6. SESIÓN ANIMALES UYWAKUNA jva.pdf6. SESIÓN ANIMALES UYWAKUNA jva.pdf
6. SESIÓN ANIMALES UYWAKUNA jva.pdfEberDelacruzIchpas
 
Sistema morfológico del quechua
Sistema morfológico del quechuaSistema morfológico del quechua
Sistema morfológico del quechuaRoxana Aguilar
 
PPT - LOS SUSTANTIVOS EN QUECHUA - VII CICLO.pptx
PPT - LOS SUSTANTIVOS EN QUECHUA - VII CICLO.pptxPPT - LOS SUSTANTIVOS EN QUECHUA - VII CICLO.pptx
PPT - LOS SUSTANTIVOS EN QUECHUA - VII CICLO.pptxLudwingMonterola1
 
2. Achaha-Alfabeto quechua y castellano.pptx
2. Achaha-Alfabeto quechua y castellano.pptx2. Achaha-Alfabeto quechua y castellano.pptx
2. Achaha-Alfabeto quechua y castellano.pptxjflores44
 
1 PPT ORACIONES INT e IMP.pdf
1 PPT ORACIONES INT e IMP.pdf1 PPT ORACIONES INT e IMP.pdf
1 PPT ORACIONES INT e IMP.pdfmarianela114781
 
Aprendamos Sánscrito en Español
Aprendamos Sánscrito en EspañolAprendamos Sánscrito en Español
Aprendamos Sánscrito en EspañolRHE001
 
PPT-1ra_Clase_Quechua..... Sesión de pdf
PPT-1ra_Clase_Quechua..... Sesión de pdfPPT-1ra_Clase_Quechua..... Sesión de pdf
PPT-1ra_Clase_Quechua..... Sesión de pdfRuthHuayrac
 
Taller Gratuito Quechua Ancashino - Posesivos con Luis Depaz - Ancash Speech.pdf
Taller Gratuito Quechua Ancashino - Posesivos con Luis Depaz - Ancash Speech.pdfTaller Gratuito Quechua Ancashino - Posesivos con Luis Depaz - Ancash Speech.pdf
Taller Gratuito Quechua Ancashino - Posesivos con Luis Depaz - Ancash Speech.pdfAncash Speech
 

Similar a Didactica quechua (18)

Didáctica quechua
Didáctica quechua Didáctica quechua
Didáctica quechua
 
PPT - COMUNICACIÓN EN LENGUA ORIGINARIA_.pptx
PPT - COMUNICACIÓN EN LENGUA ORIGINARIA_.pptxPPT - COMUNICACIÓN EN LENGUA ORIGINARIA_.pptx
PPT - COMUNICACIÓN EN LENGUA ORIGINARIA_.pptx
 
Runa simi (1).pptx
Runa simi (1).pptxRuna simi (1).pptx
Runa simi (1).pptx
 
PPT QUECHUA BASICO.pptx
PPT QUECHUA BASICO.pptxPPT QUECHUA BASICO.pptx
PPT QUECHUA BASICO.pptx
 
BASICO II completo.docx
BASICO II   completo.docxBASICO II   completo.docx
BASICO II completo.docx
 
Conjugacion de verbos en Kichwa
Conjugacion de verbos en KichwaConjugacion de verbos en Kichwa
Conjugacion de verbos en Kichwa
 
6. SESIÓN ANIMALES UYWAKUNA jva.pdf
6. SESIÓN ANIMALES UYWAKUNA jva.pdf6. SESIÓN ANIMALES UYWAKUNA jva.pdf
6. SESIÓN ANIMALES UYWAKUNA jva.pdf
 
Sistema morfológico del quechua
Sistema morfológico del quechuaSistema morfológico del quechua
Sistema morfológico del quechua
 
PPT - LOS SUSTANTIVOS EN QUECHUA - VII CICLO.pptx
PPT - LOS SUSTANTIVOS EN QUECHUA - VII CICLO.pptxPPT - LOS SUSTANTIVOS EN QUECHUA - VII CICLO.pptx
PPT - LOS SUSTANTIVOS EN QUECHUA - VII CICLO.pptx
 
Aymara qillqanaka juan erits
Aymara qillqanaka juan eritsAymara qillqanaka juan erits
Aymara qillqanaka juan erits
 
2. Achaha-Alfabeto quechua y castellano.pptx
2. Achaha-Alfabeto quechua y castellano.pptx2. Achaha-Alfabeto quechua y castellano.pptx
2. Achaha-Alfabeto quechua y castellano.pptx
 
1 PPT ORACIONES INT e IMP.pdf
1 PPT ORACIONES INT e IMP.pdf1 PPT ORACIONES INT e IMP.pdf
1 PPT ORACIONES INT e IMP.pdf
 
El acento
El acentoEl acento
El acento
 
QUECHUA
QUECHUAQUECHUA
QUECHUA
 
QUECHUA CUSCO
QUECHUA CUSCOQUECHUA CUSCO
QUECHUA CUSCO
 
Aprendamos Sánscrito en Español
Aprendamos Sánscrito en EspañolAprendamos Sánscrito en Español
Aprendamos Sánscrito en Español
 
PPT-1ra_Clase_Quechua..... Sesión de pdf
PPT-1ra_Clase_Quechua..... Sesión de pdfPPT-1ra_Clase_Quechua..... Sesión de pdf
PPT-1ra_Clase_Quechua..... Sesión de pdf
 
Taller Gratuito Quechua Ancashino - Posesivos con Luis Depaz - Ancash Speech.pdf
Taller Gratuito Quechua Ancashino - Posesivos con Luis Depaz - Ancash Speech.pdfTaller Gratuito Quechua Ancashino - Posesivos con Luis Depaz - Ancash Speech.pdf
Taller Gratuito Quechua Ancashino - Posesivos con Luis Depaz - Ancash Speech.pdf
 

Último

Presentacion III ACTIVIDADES DE CONTROL. IV UNIDAD..pdf
Presentacion III ACTIVIDADES DE CONTROL. IV UNIDAD..pdfPresentacion III ACTIVIDADES DE CONTROL. IV UNIDAD..pdf
Presentacion III ACTIVIDADES DE CONTROL. IV UNIDAD..pdfLuisAlbertoAlvaradoF2
 
modulo+penal+del+16+al+20+hhggde+enero.pdf
modulo+penal+del+16+al+20+hhggde+enero.pdfmodulo+penal+del+16+al+20+hhggde+enero.pdf
modulo+penal+del+16+al+20+hhggde+enero.pdfmisssusanalrescate01
 
informacion-finanTFHHETHAETHciera-2022.pdf
informacion-finanTFHHETHAETHciera-2022.pdfinformacion-finanTFHHETHAETHciera-2022.pdf
informacion-finanTFHHETHAETHciera-2022.pdfPriscilaBermello
 
Clase 2 Ecosistema Emprendedor en Chile.
Clase 2 Ecosistema Emprendedor en Chile.Clase 2 Ecosistema Emprendedor en Chile.
Clase 2 Ecosistema Emprendedor en Chile.Gonzalo Morales Esparza
 
Plan General de Contabilidad Y PYMES pdf
Plan General de Contabilidad Y PYMES pdfPlan General de Contabilidad Y PYMES pdf
Plan General de Contabilidad Y PYMES pdfdanilojaviersantiago
 
Como Construir Un Modelo De Negocio.pdf nociones basicas
Como Construir Un Modelo De Negocio.pdf   nociones basicasComo Construir Un Modelo De Negocio.pdf   nociones basicas
Como Construir Un Modelo De Negocio.pdf nociones basicasoscarhernandez98241
 
Presentación Final Riesgo de Crédito.pptx
Presentación Final Riesgo de Crédito.pptxPresentación Final Riesgo de Crédito.pptx
Presentación Final Riesgo de Crédito.pptxIvnAndres5
 
MARKETING SENSORIAL -GABRIELA ARDON .pptx
MARKETING SENSORIAL -GABRIELA ARDON .pptxMARKETING SENSORIAL -GABRIELA ARDON .pptx
MARKETING SENSORIAL -GABRIELA ARDON .pptxgabyardon485
 
PPT DIAGNOSTICO DAFO Y CAME MEGAPUERTO CHANCAY
PPT DIAGNOSTICO DAFO Y CAME MEGAPUERTO CHANCAYPPT DIAGNOSTICO DAFO Y CAME MEGAPUERTO CHANCAY
PPT DIAGNOSTICO DAFO Y CAME MEGAPUERTO CHANCAYCarlosAlbertoVillafu3
 
PIA MATEMATICAS FINANCIERAS SOBRE PROBLEMAS DE ANUALIDAD.pptx
PIA MATEMATICAS FINANCIERAS SOBRE PROBLEMAS DE ANUALIDAD.pptxPIA MATEMATICAS FINANCIERAS SOBRE PROBLEMAS DE ANUALIDAD.pptx
PIA MATEMATICAS FINANCIERAS SOBRE PROBLEMAS DE ANUALIDAD.pptxJosePuentePadronPuen
 
INFORMATIVO CIRCULAR FISCAL - RENTA 2023.ppsx
INFORMATIVO CIRCULAR FISCAL - RENTA 2023.ppsxINFORMATIVO CIRCULAR FISCAL - RENTA 2023.ppsx
INFORMATIVO CIRCULAR FISCAL - RENTA 2023.ppsxCORPORACIONJURIDICA
 
ANÁLISIS CAME, DIAGNOSTICO PUERTO DEL CALLAO
ANÁLISIS CAME, DIAGNOSTICO  PUERTO DEL CALLAOANÁLISIS CAME, DIAGNOSTICO  PUERTO DEL CALLAO
ANÁLISIS CAME, DIAGNOSTICO PUERTO DEL CALLAOCarlosAlbertoVillafu3
 
LIC-ZIEGLER-Planificación y Control de Gestión
LIC-ZIEGLER-Planificación y Control de GestiónLIC-ZIEGLER-Planificación y Control de Gestión
LIC-ZIEGLER-Planificación y Control de GestiónBahamondesOscar
 
DELITOS CONTRA LA GESTION PUBLICA PPT.pdf
DELITOS CONTRA LA GESTION PUBLICA PPT.pdfDELITOS CONTRA LA GESTION PUBLICA PPT.pdf
DELITOS CONTRA LA GESTION PUBLICA PPT.pdfJaquelinRamos6
 
Ejemplo Caso: El Juego de la negociación
Ejemplo Caso: El Juego de la negociaciónEjemplo Caso: El Juego de la negociación
Ejemplo Caso: El Juego de la negociaciónlicmarinaglez
 
MARKETING SENSORIAL CONTENIDO, KARLA JANETH
MARKETING SENSORIAL CONTENIDO, KARLA JANETHMARKETING SENSORIAL CONTENIDO, KARLA JANETH
MARKETING SENSORIAL CONTENIDO, KARLA JANETHkarlinda198328
 
FORMAS DE TRANSPORTE EN MASA-PDF.pdf lclases
FORMAS DE TRANSPORTE EN MASA-PDF.pdf  lclasesFORMAS DE TRANSPORTE EN MASA-PDF.pdf  lclases
FORMAS DE TRANSPORTE EN MASA-PDF.pdf lclasesjvalenciama
 
Clima-laboral-estrategias-de-medicion-e-book-1.pdf
Clima-laboral-estrategias-de-medicion-e-book-1.pdfClima-laboral-estrategias-de-medicion-e-book-1.pdf
Clima-laboral-estrategias-de-medicion-e-book-1.pdfConstructiva
 
diseño de redes en la cadena de suministro.pptx
diseño de redes en la cadena de suministro.pptxdiseño de redes en la cadena de suministro.pptx
diseño de redes en la cadena de suministro.pptxjuanleivagdf
 

Último (20)

Presentacion III ACTIVIDADES DE CONTROL. IV UNIDAD..pdf
Presentacion III ACTIVIDADES DE CONTROL. IV UNIDAD..pdfPresentacion III ACTIVIDADES DE CONTROL. IV UNIDAD..pdf
Presentacion III ACTIVIDADES DE CONTROL. IV UNIDAD..pdf
 
modulo+penal+del+16+al+20+hhggde+enero.pdf
modulo+penal+del+16+al+20+hhggde+enero.pdfmodulo+penal+del+16+al+20+hhggde+enero.pdf
modulo+penal+del+16+al+20+hhggde+enero.pdf
 
informacion-finanTFHHETHAETHciera-2022.pdf
informacion-finanTFHHETHAETHciera-2022.pdfinformacion-finanTFHHETHAETHciera-2022.pdf
informacion-finanTFHHETHAETHciera-2022.pdf
 
Clase 2 Ecosistema Emprendedor en Chile.
Clase 2 Ecosistema Emprendedor en Chile.Clase 2 Ecosistema Emprendedor en Chile.
Clase 2 Ecosistema Emprendedor en Chile.
 
Plan General de Contabilidad Y PYMES pdf
Plan General de Contabilidad Y PYMES pdfPlan General de Contabilidad Y PYMES pdf
Plan General de Contabilidad Y PYMES pdf
 
Como Construir Un Modelo De Negocio.pdf nociones basicas
Como Construir Un Modelo De Negocio.pdf   nociones basicasComo Construir Un Modelo De Negocio.pdf   nociones basicas
Como Construir Un Modelo De Negocio.pdf nociones basicas
 
Presentación Final Riesgo de Crédito.pptx
Presentación Final Riesgo de Crédito.pptxPresentación Final Riesgo de Crédito.pptx
Presentación Final Riesgo de Crédito.pptx
 
MARKETING SENSORIAL -GABRIELA ARDON .pptx
MARKETING SENSORIAL -GABRIELA ARDON .pptxMARKETING SENSORIAL -GABRIELA ARDON .pptx
MARKETING SENSORIAL -GABRIELA ARDON .pptx
 
PPT DIAGNOSTICO DAFO Y CAME MEGAPUERTO CHANCAY
PPT DIAGNOSTICO DAFO Y CAME MEGAPUERTO CHANCAYPPT DIAGNOSTICO DAFO Y CAME MEGAPUERTO CHANCAY
PPT DIAGNOSTICO DAFO Y CAME MEGAPUERTO CHANCAY
 
PIA MATEMATICAS FINANCIERAS SOBRE PROBLEMAS DE ANUALIDAD.pptx
PIA MATEMATICAS FINANCIERAS SOBRE PROBLEMAS DE ANUALIDAD.pptxPIA MATEMATICAS FINANCIERAS SOBRE PROBLEMAS DE ANUALIDAD.pptx
PIA MATEMATICAS FINANCIERAS SOBRE PROBLEMAS DE ANUALIDAD.pptx
 
INFORMATIVO CIRCULAR FISCAL - RENTA 2023.ppsx
INFORMATIVO CIRCULAR FISCAL - RENTA 2023.ppsxINFORMATIVO CIRCULAR FISCAL - RENTA 2023.ppsx
INFORMATIVO CIRCULAR FISCAL - RENTA 2023.ppsx
 
ANÁLISIS CAME, DIAGNOSTICO PUERTO DEL CALLAO
ANÁLISIS CAME, DIAGNOSTICO  PUERTO DEL CALLAOANÁLISIS CAME, DIAGNOSTICO  PUERTO DEL CALLAO
ANÁLISIS CAME, DIAGNOSTICO PUERTO DEL CALLAO
 
LIC-ZIEGLER-Planificación y Control de Gestión
LIC-ZIEGLER-Planificación y Control de GestiónLIC-ZIEGLER-Planificación y Control de Gestión
LIC-ZIEGLER-Planificación y Control de Gestión
 
DELITOS CONTRA LA GESTION PUBLICA PPT.pdf
DELITOS CONTRA LA GESTION PUBLICA PPT.pdfDELITOS CONTRA LA GESTION PUBLICA PPT.pdf
DELITOS CONTRA LA GESTION PUBLICA PPT.pdf
 
Ejemplo Caso: El Juego de la negociación
Ejemplo Caso: El Juego de la negociaciónEjemplo Caso: El Juego de la negociación
Ejemplo Caso: El Juego de la negociación
 
MARKETING SENSORIAL CONTENIDO, KARLA JANETH
MARKETING SENSORIAL CONTENIDO, KARLA JANETHMARKETING SENSORIAL CONTENIDO, KARLA JANETH
MARKETING SENSORIAL CONTENIDO, KARLA JANETH
 
FORMAS DE TRANSPORTE EN MASA-PDF.pdf lclases
FORMAS DE TRANSPORTE EN MASA-PDF.pdf  lclasesFORMAS DE TRANSPORTE EN MASA-PDF.pdf  lclases
FORMAS DE TRANSPORTE EN MASA-PDF.pdf lclases
 
Clima-laboral-estrategias-de-medicion-e-book-1.pdf
Clima-laboral-estrategias-de-medicion-e-book-1.pdfClima-laboral-estrategias-de-medicion-e-book-1.pdf
Clima-laboral-estrategias-de-medicion-e-book-1.pdf
 
diseño de redes en la cadena de suministro.pptx
diseño de redes en la cadena de suministro.pptxdiseño de redes en la cadena de suministro.pptx
diseño de redes en la cadena de suministro.pptx
 
Tarea-4-Estadistica-Descriptiva-Materia.ppt
Tarea-4-Estadistica-Descriptiva-Materia.pptTarea-4-Estadistica-Descriptiva-Materia.ppt
Tarea-4-Estadistica-Descriptiva-Materia.ppt
 

Didactica quechua

  • 1. DIDÁCTICA QUECHUA ALFABETO FONÉTICO QUECHUA GRAMÁTICA QUECHUA AYACUCHO CHANKA
  • 2. NORMALIZACIÓN DEL ALFABETO QUECHUA AYACUCHO CHANKA CONSONANTES: CH, H, K, L, LL, M, N, Ñ, P, Q, R, S, T, W, Y, (Sh). VOCALES: a, i, u, (e, o) q. NOMENCLATURA: a, Cha, e, Ha, i, Ka, La, Lla, Ma, Na, Ña, o, Pa, Qa, Ra, Sa, Ta, u, Wa, Ya, (Sha).
  • 3. GRAMÁTICA QUECHUA ESTUDIO DE LOS PRONOMBRES QUECHUAS SUTIRANTIKUNA Recuerde que pronombre es la palabra que remplaza al nombre, hace las veces de nombre y se usa en su lugar para no repetir los nombres. PERSONAS GRAMATICALES: Singular 1º P. Ñoqa 2º P. Qam 3º P. Pay. Plural. 1º P. Incl. Ñoqanchik 1º P. Excl. Ñoqayku 2º P. Qamkuna. 3º P. Paykuna
  • 4. ESTUDIO DE NOMBRES QUECHUAS SUTIKUNA Como recordarás, el nombre o sustantivo es el nombre de personas, animales y Cosas, es la palabra que designa un ser, un objeto. REGLA GENERAL PARA ENFATIZAR NOMBRES PROPIOS De personas: a). Cuando los nombres terminan en vocal, se enfatizará con el sufijo “m” b). Cuando los nombres terminan en vocal y que lleven tilde, se enfatizará con el sufijo “mi” c). Cuando los nombres terminan en consonante, se enfatizará con el sufijo “mi” • De ríos: ( Mayu) ejm: Yana mayu, Anqas mayu, • De cerros: (Orqo) : Yana orqo, Waman qaqa orqo. • De lagunas: (Qocha) : Choqllo qocha, Paryuna qocha. • De flores: (Wayta) : Sunchu wayta, manka paki wayta. • De árboles: (Sacha) : Wayra sacha, qenwa sacha.
  • 5. ESTUDIO DE LOS ADJETIVOS QUECHUAS SUTICHANAKUNA Son palabras que se agregan al nombre o sustantivo para designar una cualidad, determinar o limitar la extensión del mismo. Palabras adjetivas quechuas: Yana yuraq puka Kulli Yuraq Anqas Anqasi Qarwa Chiwanki Waychu Qelo Pillku Qomer Chumpi Llanka Hatun Uchuy Wipla Terqe Chipu Winku Chakisapa Erqe Ñuñuq Moqollo Palta Qalti Chusu Chimsu Taka Waqra Qanra Supay Sullu Taqra Kallpasapa Katkaq Weqro Sakwaq Panra Toqte Maqlla Taksa Oqe Mallqo
  • 6. ESTUDIO DE ADVERBIOS QUECHUAS TIKRANPAQKUNA El adverbio es la parte invariable de la oración, que se junta a los verbos, a los adjetivos, a los nombres, para modificar la significación del verbo, adjetivo, nombre, incluso del mismo adverbio. CLASES DE ADVERBIOS QUECHUAS: Adverbios de Tiempo. (Kunan, qayna, paqarin, mincha, watanman, etc) Adverbios de Lugar. (Pi) Adverbios de Modo. (Ta, chkan) Adverbios de Cantidad. (Anchka, pisi, llumpay, sinchi, aslla, hunta) Adverbios de Duda. (Icha, ichapas, yaqapas, as, hinas, sichu, apiki) Adverbios de Afirmación. (Arí, aw, chaynam, hinam chaynachiki) Adverbios de Negación. (Manam, ama, manas, manaqaqmi) Adverbios Demostrativos: (Kaypi, chaypi, wakpi) Adverbios Interrogativos. (¿Maypi? ¿imayna? ¿hayka? Adverbios Exclamativos. (¡Ima!, ¡may!, ¡yaw!) Adverbios Indefinidos. (Sinchi, llumpay, pisi, ancha, takaytakay)
  • 7. ESTUDIO DE LAS CONJUNCIONES QUECHUAS TINKUCHIQKUNA Las conjunciones son partículas de relación o coordinación que pueden servir según los casos, para coordinar o subordinar. Por lo Tanto, podrán servir otras veces como nexos entre las proposiciones. Las conjunciones quechuas son: • Wan (con, y). • Otaq. (ó, sino.) • Sichu. (excepto, salvo) • Allinpaq (para bien). • Mana allinpaq (para mal). • Ichaqa (pero). • Aswanqa (más que nada). • Hinaspa (luego, seguidamente). • Chaymanta (desde luego). • Hinaptinmi (sin embargo). • Manayá. (no obstante) • Pipas (quien sea que). • Ichasmi (no pensaba). • Qonqaymanta (derrepente). • Apikim (creo que, me parece que, te lo apuesto que…)
  • 8. ESTUDIO DE LOS VERBOS QUECHUAS RIMANAKUNA El verbo es la parte esencial de la oración gramatical, porque es la palabra que indica la acción del nombre. (La terminación Es: ”y” ) (Kuyay, mikuy, rimay, muyuy, qellqay, takiy, reqsiy, waqay, ripuy, e.t.c.) Conjugación de verbos Quechuas Sutiranti Qayna pacha (rqa) Kunan pacha Qaya pacha Ñoqa MuyurqaNi KuyaNi RimaSaq Qam Nki Nki Nki Pay --- N Nqa Ñoqanchik Nchik Nchik Sunchik Ñoqayku Niku Niku Saqku Qamkuna Nkichik Nkichik Nkichik Paykuna Ku Nku Nqaku
  • 9. CARÁCTER GLOTAL DEL QUECHUA EL FENÓMENO “Q”
  • 11. Sólo Posteriores a ........................... . e (n,t (q)).................. CH i ............................. o (q)......................... u ..............................
  • 13. Sólo Posteriores a ........................... . H i ............................. u ..............................
  • 15. Sólo Posteriores a ........................... . K i ............................. u ..............................
  • 17. Sólo Posteriores a ........................... . e (q) l......................... L i .............................. o (q) l........................ u ..............................
  • 18. LLa Anteriores Posteriores a a q) e (q) e i LL i (q) o o (q) u u
  • 19. Sólo Posteriores a ........................... . e (q)......................... LL i .............................. o (q)......................... u ..............................
  • 20. Ma Anteriores Posteriores a a q) e e (r) i M i (q) o o (q) u u
  • 21. Sólo Posteriores a .............................. e (q)......................... M i .............................. o (q)......................... u ..............................
  • 22. Na Anteriores Posteriores a a (q) e i N i (q) o (q) o u u an, in, un dependerá del juego de consonantes posteriores.
  • 23. Sólo Posteriores a ........................... . N i ............................. u ..............................
  • 25. Sólo Posteriores a ............................ e (q)........................ Ñ i ............................. o (q)......................... u ..............................
  • 27. Sólo Posteriores a ............................... e (n, r,(q))................. P i ................................ o (t, q) r, .................. u ..............................
  • 28. Qa Anteriores Posteriores a a (q) e e (q) Q (q) o o (q)
  • 29. Sólo Posteriores a ............................... Q e (ll, n, r, t (q)).......... o (ll, n, r, t (q))..........
  • 30. Ra Anteriores Posteriores a a (q) e e (q) i R i (q) o o (q) u u
  • 31. Sólo Posteriores a ........................... . e (q)......................... R i ............................. o (q)......................... u ..............................
  • 32. Sa Anteriores Posteriores a a (q) e i S i (q) o (q) o u u
  • 33. Sólo Posteriores a ........................... . e (n,(q)..................... S i ................................ o (n, (q).................... u ..............................
  • 34. Ta Anteriores Posteriores a a (q) e i T i (q) o o (q) u u
  • 35. Sólo Posteriores a ........................... . e (q)......................... T i .............................. o (n,(q).................... u ..............................
  • 37. Sólo Posteriores a ............................. e (n, t (q))................. W i .............................
  • 41. REGLA GENERAL REGLA 1: Se escribirá con (e-o) cuando haya contacto directo con la grafía “Q” REGLA 2: Cuando las consonantes ( ll, n, r ) se anteponen y posponen a la grafía “Q” se escribirá con (e-o) obligatoriamente. REGLA 3: La vocal “a” es invariable para todas las consonantes (es central-epentética) REGLA 4: Se escribirá con las vocales (a,i,u) sin la presencia de la grafía “Q” y en algunas excepciones con terminación “q” a aquellos adjetivos que derivan de los verbos, cuya terminación sea en (a,i,u). Ejm: Mikuy = Mikuq. Malliy = Malliq. Pukuy = Pukuq, Llamkay = llamkaq. etc.