1. ATUQMANTAWAN WALLATAMANTAWAN (Hawari
Hukp'unchawsiwallatairqinkunachupaykusqaquchapatapipuriykachaqkasqa. Mama
atuqtaqsi,wallatatairqinkunatawanmunapayaspaqhawasqa. Chaymantas, mama
wallatamanchimpaykuspa,kayhinatarimapayaykun: _Mamaywallata, ¡Ama
hinachukay!.Willariway. ¿Imaraykutaqwawachaykikunaqchakinmunaypukaniraq?.Wallatataq,
paytukusqallaña, atuqtanin: _Wawachaykunaqpukaniraqchakichankunaqa, parihallp'api,
thullpaukhupiwathiyasqaraykun. Qampisuñachaykikunata,munay
chakichayuqkanankupaqwathiyarquy; t’uqyaqtintaq: ¡ay!, ¡ay!, ¡ay! nispaninki. Atuqqakusisqas:
chhiqachánispawasinman, phawayllakutin. Hinasuñankunata,
parihallp'athullpaukhupiwathiyarqun,
t’uqyaqtauyarispataq _¡ay!, ¡ay!, ¡ay! nispanisqa. Hi
nas, h u r n uma n t a u ñ a n k u n a t a y a n a l l a t añ a h u r q u s q a ;
mancharikuymantasatuqqaqhaparinhinamantanin _¡Maypitaq chay wallatari! nispaqucha patata
utqallapurin. Wallataqaatuqtarikuspasquchachawpimanwaykuytakusqa.
Hinasatuqqawallatatahap'iytamunaspaunutaupyaytaqallarin,
sinchimuqch'isqanmantaswañuynintatarin
EL ZORRO Y LA HUALLATA
(Cuento)Cierto día, una huallata seguida por sus polluelos caminaba orgullosapor la orilla de
unalaguna.La mamá zorra admirada, observaba la belleza de la huallata y suspolluelos desde
lejos.Acercándose a la mamá huallata le conversóde la siguiente manera: _Señora huallata, por
favor, dígame¿Porqué las patitas de sus pollitos son tan coloraditas?.Lahuallata llena de orgullo
respondió: _Laspatitas de mis hijitosson tan coloraditas porque yo las he tostado en ceniza y
fuegodentro de un horno. Tútambién hornea a tus hijos, para que suspiececitos sean coloraditos.
Cuando escuches que revientan vasadecir: ¡ay!, ¡ay!, ¡ay!.La zorra creyendo que era cierto
regresó corriendo a su casa yhorneó a suscachorros y cuando el fuego crepitaba, ella decía_¡ay!,
¡ay!, ¡ay!, tal como había sido instruida por lahuallata. Pero alsacarlas del horno los cachoritos
se encontraban completamentechamuscados; la zorralanzó un alarido de susto e
inmediatamentese echó a buscar a la huallata, diciendo: _¿Dónde está esahuallata?Y corrió
hacia la laguna en su búsqueda. La huallata al verla se fue alcentro de la laguna. Lazorra
queriendo atrapar a la huallatacomenzó a beber el agua de la laguna y de tanta boconada
deaguamurió. Así, de esta manera, la huallata se burló de la mamá zorra