SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 36
Descargar para leer sin conexión
11
Pequeño
Diccionario
Ilustrado
en el triqui de Copala
2
Pequeño
Diccionario
Ilustrado
en el triqui de Copala
Yanj nô nanâ xnaßánj nûß a
Tercera edición
(versión electrónica)
Publicado por el
Instituto Lingüístico de Verano, A.C.
México, D.F.
2006
33
Principal colaborador de habla triqui:
Macario Domínguez M.,
originario de Tierra Blanca, Copala,
Distrito de Juxtlahuaca, Oax.
Elaboración y producción:
Elena Erickson de Hollenbach,
Instituto Lingüístico de Verano, A.C.
En la elaboración del presente libro, nos sirvieron de modelo los
diccionarios ilustrados del zapoteco de San Pedro Quiatoni, del
mazateco de San Jerónimo Tecóatl y del mixteco de Magdalena
Peñasco. Queremos expresar nuestra gratitud a los compiladores de esas
obras por la ayuda que nos han proporcionado.
La primera edición de este libro fue publicado en 2002 por la Dirección
General de Culturas Populares e Indígenas, con el título “Pequeño
vocabulario del idioma de los nativos de Copala (triqui)”. La edición de
2002 usa un alfabeto diferente al alfabeto en que está impresa la
mayoría de las publicaciones de la lengua triqui bajo. La presente
edición fue solicitada por el personal docente bilingüe que sigue
utilizando el alfabeto original. El contenido es semejante al de la
primera edición, pero se usa el alfabeto original, con la única diferencia
de que para la escritura de los tonos más graves se utiliza una raya
debajo de la vocal y no encima.
© 2002 por la Dirección General de Culturas Populares e Indígenas
© 2006 por el Instituto Lingüístico de Verano, A.C.
Derechos reservados conforme a la ley.
Esta obra puede reproducirse o adaptarse para fines no lucrativos.
http://www.sil.org/mexico/triqui-copala/L051-DiccIlustrado-trc.htm
Primera edición (DGCPI) 2002 5C
Segunda edición (ILV) 2004 2C
Tercera edición (ILV) 2006 (versión electrónica)
Pequeño diccionario ilustrado
Triqui de Copala (trc)
4
Introducción
Yanj nihánj nô nanâ xnaßánj nûß, nanâ aßmii
níß sîj mân chumanß Copala a. Ruviß ßô
tinangaß gâ ßô ßô nanâ, nê râcuíj tinangaß man
níß nayââ níß nanâ a. Caßvêe râsuun xnii
tucußyón yanj nihánj; caßvêe râsuun se chanâ se
chii uún a. Tûcußyón níß cachrôn níß nanâ
xnaßánj níß á.
Este libro está escrito en el triqui de
Copala, y muestra un poco del idioma y de la
cultura triqui. El próposito de este libro es
ilustrar algunas palabras comunes por medio de
dibujos de manera que la gente del pueblo
llegue a valorar más su idioma y su cultura, y
pueda llegar a expresarlos en forma escrita.
Este libro no es solamente para los niños,
sino también para los adultos. Esperamos que
les agrade y les sea útil a cada uno de los que
lleguen a leerlo.
55
Índice
Chumiî gâ xtâß a .................................... 7
Xcuu mân veß a .................................. 8
Xcuu mân rcoß a .................................. 10
Xcuu cunii a ....................................... 12
Xcuu véj a ............................................ 16
Se avii naâ a ......................................... 17
Nij rasûûn rásuun níß ruvaj a ............... 18
Se tico a................................................ 20
Se cûnuß a ............................................ 21
Chruj chá a ........................................... 22
Nij agaß ßyaj suun a ............................. 24
Yuviî a .................................................. 25
Neê man níß a ...................................... 26
Cúú yavê níß a ...................................... 27
Raßa níß a .............................................. 27
Se mân rque níß a ................................ 28
Tacóó níß a .......................................... 28
Se ßyaj yuviî a ...................................... 29
6
Índice en español
El mundo y el cielo ................................ 7
Animales domésticos ............................ 8
Animales silvestres .............................. 10
Insectos y otros animalitos ................. 12
Aves ..................................................... 16
La milpa y sus derivados ..................... 17
Cosas que usamos en la cocina ......... 18
Juguetes .............................................. 20
Ropa ..................................................... 21
Frutas y verduras ................................. 22
Herramientas ....................................... 24
La gente ............................................... 25
El cuerpo humano ............................... 26
La cabeza ............................................. 27
Las manos ............................................ 27
Partes internas del cuerpo .................. 28
Los pies ................................................ 28
Lo que hace la gente ........................... 29
77
Chumiî gâ xtâß a
güii a
yavii a yatiß a
ngaa a
chumiî a
maân a
raân a
xcuáá cußlúú a
8
Xcuu mân ve' a
chuvee a luu a
xee xcuaßânj a
taßloo a
colój chîi a
colój xcuaßânj a
xee leßêj a
pato a
99
xcáá a
matzinj a
scúj chânâ a
burro a,
xcuu xréé nûj xeé a
cuayó a,
xcuu tacanj caxrâß a
tana a
10
Xcuu mân rcoß a
xuun a
xcuáá gaá a
xcaßyánj a
chaßaan a
caßuj ayahuß a
1111
xaá a
tucuya a
xtaj a
xtuu a
chunee a
necó a
chuvaâ a
12
xcuaa a
Xcuu cunii a
xlúú a
chichij a
cuû xtaan a
xcuu tacanj a
xcuun a
chaviî a
tachrén a
1313
xaan a
rquîj a
xcuaj a
nachrínj a
rcaj a
coloj a
xcuáá raßâ a xlacaa a
14
racuun a xcuu nuj a
chaßa a xnayúj a
xcuu taquíí a
xiin a
1515
xruu a xcuu sagaß a
xcuu yucuâj a
xcuáá rcâß a
xtaan a xtáán a
16
Xcuu véj a
yachrúú a
xnuß a
tucutúnj a
xrá a
cha'aâ a xcuu yaa a
1717
Se avii naâ a
naâ a
chraa a
ßnúú atanß a
tzen a
tihâj a
nihaj a
cunj a
18
Nij rasûûn rásuun níß ruvaj a
coßoo a
chruun xlá a
yoó a
sihuû axruj a
scuelá a
cacuaj a
1919
chruun acaa ruvaj a
ruvaj a
to a
xoo a
rdaß a
20
Se tico a
nuj xuun a
rôj síí tico rmii a
racâj a
neßej sinduß a
2121
Se cûnuß a
navê a
cotoo a
xroj a
nichroj a
xnicó a
canj a
roßnó a
22
Chruj chá a
nato a
rutzîß a
raßvii a
chatâan a
quiliß
rcoo chrôn a
2323
nataan a
rten a
rnee a
cuej cûun quexó a
yaßaj yußvê a
ratziin a
cuej cûun caßnûß a
yume a
rcuchruß a
24
Nij agaß ßyaj suun a
agaß aßneß chruun a
mixté a
nacâ acaquíí a
pala yatûû a
agaß masó a
agaß yatûû
anáj coj a
agaß acój chruun a
2525
Yuviî a
vichîj a
rôj raßvîj neßej a
rôj nîcâ soß arôj raßvîj soß a
nij tucuâ soß a
neßej a
26
Neê man níß a
chihá
tacóó níß a
tacóó níß a
raâ rûj níß a
chihá raßa níß a
raßa níß a
stúj níß a
catuûn níß a
rucuââ níß a
chingaâ níß a
tußva níß a
tacúún níß a
rihaan níß a
xráá níß a
chihá níß a
xréé nûj níß a
yuvé raâ níß a
cúú taquîi níß a
stanêe níß a
rque xßnáá
níß a
taßmaân níß a
neê sindiß a
2727
Cúú yavê níß a
xruû níß a
xréé nûj
níß a
cutziin
chingaâ níß a
yuvé raâ
níß a
nuj tußva níß a
tacúún níß a
yuvé scußlûß
níß a
rlij rihaan níß a
caan rihaan níß a
yuvé rihaan
níß ayußuj
xréé níß a
chihá níß a
Raßa níß a
cuxruß a
rôj raßa
caxrâß níß a
raâ raßa níß a
cúú sten níß a
cutziin
tußva níß a
28
Se mân rque níß a
gaán xtacûû níß a
nimán
níß a
scoj níß a
xriß chißngaj
níß a
caan rihaan níß a
xcatûûn rihaan níß a
daa níß a
tatânß níß a
rque tzîj níß a
se guêß níß a
rayâj níß a
xriß catûûn
níß a
racûnj níß a
cúú yavê níß a
xráá tacóó
níß a
raâ tacóó níß axtucuâß níß a
chihá tacóó
níß a
Tacóó níß a
2929
Se ßyaj yuviî a
síí ßo na a síí ane na yachruß a
síí achráá yaßánj a
nij síí chá chraa a
síí numíj chruun a
30
níí nachráj lasó
yuvé raâ a
síí tußvéj yatzéj a
síí nayaa yanj a
síí anáj a
síí nuvá yatzéj a
síí aßníí taßngaß ascuá a
3131
síí rihaß xcuu a
síí aßneß chruun a
síí achríj rnee a
síí tacuayuu quiliß a
síí nacúún nej a
síí otoj rihaan yuvéé a
32
síí uta tzen a
síí uxraß yoßóó a
síí anáj naâ a
síí rii naâ a
síí aßneß rmíí a
3333
níí váj a
níí achrón chraa aníí náán yatzéj a
níí nanuvá yatzéj a
níí nacaß a
níí nutziîn xee a
34
níí taßvee a
síí caßngaß a
síí nanó rá a
síí ranß asíí unánj a
síí aßnuß a
3535
Nîßyaj sôß se tinangaß á. Nanôß sôß
rasûûn nihánj á.
yoó a xroj a
xruj a navê a
tanß a cotoó a
ßnúú a chruun xlá a
36
Nîßyaj sôß se tinangaß á. Nanôß sôß
rasûûn nihánj á.
chrej a canj a
chruun a navê a
veß a chuvee a
chii a chruun rto a

Más contenido relacionado

Destacado

Destacado (14)

Adição palitos 8
Adição palitos 8Adição palitos 8
Adição palitos 8
 
Wk6
Wk6Wk6
Wk6
 
Municipal IT Collaboration
Municipal IT CollaborationMunicipal IT Collaboration
Municipal IT Collaboration
 
Networking devices
Networking devicesNetworking devices
Networking devices
 
Natalia cnidarios
Natalia cnidariosNatalia cnidarios
Natalia cnidarios
 
Reading init param
Reading init paramReading init param
Reading init param
 
T2 2 character worksheet-16-17
T2 2 character worksheet-16-17T2 2 character worksheet-16-17
T2 2 character worksheet-16-17
 
Mod 3 minority influence
Mod 3 minority influenceMod 3 minority influence
Mod 3 minority influence
 
Pareamento de palitos 2
Pareamento de palitos 2Pareamento de palitos 2
Pareamento de palitos 2
 
Musculo estremidad superior
Musculo estremidad superiorMusculo estremidad superior
Musculo estremidad superior
 
Busqueda de la informacion en internet susy
Busqueda de la informacion en internet susyBusqueda de la informacion en internet susy
Busqueda de la informacion en internet susy
 
Nueva Reglamentación de FSMA para la exportación de alimentos a Estados Unidos
Nueva Reglamentación de FSMA para la exportación de alimentos a Estados UnidosNueva Reglamentación de FSMA para la exportación de alimentos a Estados Unidos
Nueva Reglamentación de FSMA para la exportación de alimentos a Estados Unidos
 
Cuaderno de campo1
Cuaderno de campo1Cuaderno de campo1
Cuaderno de campo1
 
Tics 1
Tics 1Tics 1
Tics 1
 

Similar a Diccionario de triqui

Kichwa takiykuna cancionero - quechua amazónico - Inicial (1).pdf
Kichwa takiykuna cancionero - quechua amazónico - Inicial (1).pdfKichwa takiykuna cancionero - quechua amazónico - Inicial (1).pdf
Kichwa takiykuna cancionero - quechua amazónico - Inicial (1).pdfmarcohidrogogonzales
 
Qawaq 8
Qawaq 8Qawaq 8
Qawaq 8QAWAQ
 
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1Eloy Libertad
 
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1Eloy Libertad
 
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1Eloy Libertad
 
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1Eloy Libertad
 
Qawaq 9
Qawaq 9Qawaq 9
Qawaq 9QAWAQ
 
Vagabundaje y sociedad fronteriza en Chile (siglos XVII a XIX) Góngora
Vagabundaje y sociedad fronteriza en Chile (siglos XVII a XIX) Góngora Vagabundaje y sociedad fronteriza en Chile (siglos XVII a XIX) Góngora
Vagabundaje y sociedad fronteriza en Chile (siglos XVII a XIX) Góngora Camilo González Martignoni
 
Qawaq 17
Qawaq 17Qawaq 17
Qawaq 17QAWAQ
 
Primeras paginas-aprenda-ingles-imagenes
Primeras paginas-aprenda-ingles-imagenesPrimeras paginas-aprenda-ingles-imagenes
Primeras paginas-aprenda-ingles-imagenessanddrus
 
Qawaq 26
Qawaq 26Qawaq 26
Qawaq 26QAWAQ
 
Noviembre, Jorge Galán
Noviembre, Jorge GalánNoviembre, Jorge Galán
Noviembre, Jorge GalánThelmaTobar
 
Trabajo de nivelación de alejandro carmona agudelo 8
Trabajo de nivelación de alejandro carmona agudelo 8Trabajo de nivelación de alejandro carmona agudelo 8
Trabajo de nivelación de alejandro carmona agudelo 8Manny Carmona Agudelo
 
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdflibro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdfAndrea399790
 
2. Libro de lecturas.pdf
2. Libro de lecturas.pdf2. Libro de lecturas.pdf
2. Libro de lecturas.pdfICBF
 
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdflibro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdfAndrea399790
 
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdflibro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdfpedrito49
 

Similar a Diccionario de triqui (20)

Xtichhadzo
XtichhadzoXtichhadzo
Xtichhadzo
 
Kichwa takiykuna cancionero - quechua amazónico - Inicial (1).pdf
Kichwa takiykuna cancionero - quechua amazónico - Inicial (1).pdfKichwa takiykuna cancionero - quechua amazónico - Inicial (1).pdf
Kichwa takiykuna cancionero - quechua amazónico - Inicial (1).pdf
 
Qawaq 8
Qawaq 8Qawaq 8
Qawaq 8
 
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
 
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
 
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
 
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
La vida-anarquica-de-florencio-sanchez-sanchez1
 
Qawaq 9
Qawaq 9Qawaq 9
Qawaq 9
 
Calendario Teresiano 3er. lapso Educación Media General
Calendario Teresiano  3er. lapso Educación Media GeneralCalendario Teresiano  3er. lapso Educación Media General
Calendario Teresiano 3er. lapso Educación Media General
 
Vagabundaje y sociedad fronteriza en Chile (siglos XVII a XIX) Góngora
Vagabundaje y sociedad fronteriza en Chile (siglos XVII a XIX) Góngora Vagabundaje y sociedad fronteriza en Chile (siglos XVII a XIX) Góngora
Vagabundaje y sociedad fronteriza en Chile (siglos XVII a XIX) Góngora
 
Qawaq 17
Qawaq 17Qawaq 17
Qawaq 17
 
Cien años de soledad
Cien años de soledadCien años de soledad
Cien años de soledad
 
Primeras paginas-aprenda-ingles-imagenes
Primeras paginas-aprenda-ingles-imagenesPrimeras paginas-aprenda-ingles-imagenes
Primeras paginas-aprenda-ingles-imagenes
 
Qawaq 26
Qawaq 26Qawaq 26
Qawaq 26
 
Noviembre, Jorge Galán
Noviembre, Jorge GalánNoviembre, Jorge Galán
Noviembre, Jorge Galán
 
Trabajo de nivelación de alejandro carmona agudelo 8
Trabajo de nivelación de alejandro carmona agudelo 8Trabajo de nivelación de alejandro carmona agudelo 8
Trabajo de nivelación de alejandro carmona agudelo 8
 
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdflibro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
 
2. Libro de lecturas.pdf
2. Libro de lecturas.pdf2. Libro de lecturas.pdf
2. Libro de lecturas.pdf
 
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdflibro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
 
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdflibro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
libro-de-lecturas-plan93-el-perrito.pdf
 

Último

BIOMETANO SÍ, PERO NO ASÍ. LA NUEVA BURBUJA ENERGÉTICA
BIOMETANO SÍ, PERO NO ASÍ. LA NUEVA BURBUJA ENERGÉTICABIOMETANO SÍ, PERO NO ASÍ. LA NUEVA BURBUJA ENERGÉTICA
BIOMETANO SÍ, PERO NO ASÍ. LA NUEVA BURBUJA ENERGÉTICAÁngel Encinas
 
PLAN DE REFUERZO ESCOLAR primaria (1).docx
PLAN DE REFUERZO ESCOLAR primaria (1).docxPLAN DE REFUERZO ESCOLAR primaria (1).docx
PLAN DE REFUERZO ESCOLAR primaria (1).docxlupitavic
 
SEXTO SEGUNDO PERIODO EMPRENDIMIENTO.pptx
SEXTO SEGUNDO PERIODO EMPRENDIMIENTO.pptxSEXTO SEGUNDO PERIODO EMPRENDIMIENTO.pptx
SEXTO SEGUNDO PERIODO EMPRENDIMIENTO.pptxYadi Campos
 
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...JAVIER SOLIS NOYOLA
 
Programacion Anual Matemática5 MPG 2024 Ccesa007.pdf
Programacion Anual Matemática5    MPG 2024  Ccesa007.pdfProgramacion Anual Matemática5    MPG 2024  Ccesa007.pdf
Programacion Anual Matemática5 MPG 2024 Ccesa007.pdfDemetrio Ccesa Rayme
 
Curso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdf
Curso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdfCurso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdf
Curso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdfFrancisco158360
 
La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...
La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...
La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...JonathanCovena1
 
Estrategia de prompts, primeras ideas para su construcción
Estrategia de prompts, primeras ideas para su construcciónEstrategia de prompts, primeras ideas para su construcción
Estrategia de prompts, primeras ideas para su construcciónLourdes Feria
 
LABERINTOS DE DISCIPLINAS DEL PENTATLÓN OLÍMPICO MODERNO. Por JAVIER SOLIS NO...
LABERINTOS DE DISCIPLINAS DEL PENTATLÓN OLÍMPICO MODERNO. Por JAVIER SOLIS NO...LABERINTOS DE DISCIPLINAS DEL PENTATLÓN OLÍMPICO MODERNO. Por JAVIER SOLIS NO...
LABERINTOS DE DISCIPLINAS DEL PENTATLÓN OLÍMPICO MODERNO. Por JAVIER SOLIS NO...JAVIER SOLIS NOYOLA
 
ACERTIJO DE POSICIÓN DE CORREDORES EN LA OLIMPIADA. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
ACERTIJO DE POSICIÓN DE CORREDORES EN LA OLIMPIADA. Por JAVIER SOLIS NOYOLAACERTIJO DE POSICIÓN DE CORREDORES EN LA OLIMPIADA. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
ACERTIJO DE POSICIÓN DE CORREDORES EN LA OLIMPIADA. Por JAVIER SOLIS NOYOLAJAVIER SOLIS NOYOLA
 
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niñoproyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niñotapirjackluis
 
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...Lourdes Feria
 
5.- Doerr-Mide-lo-que-importa-DESARROLLO PERSONAL
5.- Doerr-Mide-lo-que-importa-DESARROLLO PERSONAL5.- Doerr-Mide-lo-que-importa-DESARROLLO PERSONAL
5.- Doerr-Mide-lo-que-importa-DESARROLLO PERSONALMiNeyi1
 
LA LITERATURA DEL BARROCO 2023-2024pptx.pptx
LA LITERATURA DEL BARROCO 2023-2024pptx.pptxLA LITERATURA DEL BARROCO 2023-2024pptx.pptx
LA LITERATURA DEL BARROCO 2023-2024pptx.pptxlclcarmen
 
PINTURA DEL RENACIMIENTO EN ESPAÑA (SIGLO XVI).ppt
PINTURA DEL RENACIMIENTO EN ESPAÑA (SIGLO XVI).pptPINTURA DEL RENACIMIENTO EN ESPAÑA (SIGLO XVI).ppt
PINTURA DEL RENACIMIENTO EN ESPAÑA (SIGLO XVI).pptAlberto Rubio
 
Criterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficios
Criterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficiosCriterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficios
Criterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficiosJonathanCovena1
 

Último (20)

Presentacion Metodología de Enseñanza Multigrado
Presentacion Metodología de Enseñanza MultigradoPresentacion Metodología de Enseñanza Multigrado
Presentacion Metodología de Enseñanza Multigrado
 
BIOMETANO SÍ, PERO NO ASÍ. LA NUEVA BURBUJA ENERGÉTICA
BIOMETANO SÍ, PERO NO ASÍ. LA NUEVA BURBUJA ENERGÉTICABIOMETANO SÍ, PERO NO ASÍ. LA NUEVA BURBUJA ENERGÉTICA
BIOMETANO SÍ, PERO NO ASÍ. LA NUEVA BURBUJA ENERGÉTICA
 
PLAN DE REFUERZO ESCOLAR primaria (1).docx
PLAN DE REFUERZO ESCOLAR primaria (1).docxPLAN DE REFUERZO ESCOLAR primaria (1).docx
PLAN DE REFUERZO ESCOLAR primaria (1).docx
 
SEXTO SEGUNDO PERIODO EMPRENDIMIENTO.pptx
SEXTO SEGUNDO PERIODO EMPRENDIMIENTO.pptxSEXTO SEGUNDO PERIODO EMPRENDIMIENTO.pptx
SEXTO SEGUNDO PERIODO EMPRENDIMIENTO.pptx
 
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
ACERTIJO DE LA BANDERA OLÍMPICA CON ECUACIONES DE LA CIRCUNFERENCIA. Por JAVI...
 
Programacion Anual Matemática5 MPG 2024 Ccesa007.pdf
Programacion Anual Matemática5    MPG 2024  Ccesa007.pdfProgramacion Anual Matemática5    MPG 2024  Ccesa007.pdf
Programacion Anual Matemática5 MPG 2024 Ccesa007.pdf
 
Curso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdf
Curso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdfCurso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdf
Curso = Metodos Tecnicas y Modelos de Enseñanza.pdf
 
La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...
La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...
La empresa sostenible: Principales Características, Barreras para su Avance y...
 
Fe contra todo pronóstico. La fe es confianza.
Fe contra todo pronóstico. La fe es confianza.Fe contra todo pronóstico. La fe es confianza.
Fe contra todo pronóstico. La fe es confianza.
 
Estrategia de prompts, primeras ideas para su construcción
Estrategia de prompts, primeras ideas para su construcciónEstrategia de prompts, primeras ideas para su construcción
Estrategia de prompts, primeras ideas para su construcción
 
LABERINTOS DE DISCIPLINAS DEL PENTATLÓN OLÍMPICO MODERNO. Por JAVIER SOLIS NO...
LABERINTOS DE DISCIPLINAS DEL PENTATLÓN OLÍMPICO MODERNO. Por JAVIER SOLIS NO...LABERINTOS DE DISCIPLINAS DEL PENTATLÓN OLÍMPICO MODERNO. Por JAVIER SOLIS NO...
LABERINTOS DE DISCIPLINAS DEL PENTATLÓN OLÍMPICO MODERNO. Por JAVIER SOLIS NO...
 
ACERTIJO DE POSICIÓN DE CORREDORES EN LA OLIMPIADA. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
ACERTIJO DE POSICIÓN DE CORREDORES EN LA OLIMPIADA. Por JAVIER SOLIS NOYOLAACERTIJO DE POSICIÓN DE CORREDORES EN LA OLIMPIADA. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
ACERTIJO DE POSICIÓN DE CORREDORES EN LA OLIMPIADA. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
 
Unidad 3 | Metodología de la Investigación
Unidad 3 | Metodología de la InvestigaciónUnidad 3 | Metodología de la Investigación
Unidad 3 | Metodología de la Investigación
 
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niñoproyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
proyecto de mayo inicial 5 añitos aprender es bueno para tu niño
 
Supuestos_prácticos_funciones.docx
Supuestos_prácticos_funciones.docxSupuestos_prácticos_funciones.docx
Supuestos_prácticos_funciones.docx
 
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
Caja de herramientas de inteligencia artificial para la academia y la investi...
 
5.- Doerr-Mide-lo-que-importa-DESARROLLO PERSONAL
5.- Doerr-Mide-lo-que-importa-DESARROLLO PERSONAL5.- Doerr-Mide-lo-que-importa-DESARROLLO PERSONAL
5.- Doerr-Mide-lo-que-importa-DESARROLLO PERSONAL
 
LA LITERATURA DEL BARROCO 2023-2024pptx.pptx
LA LITERATURA DEL BARROCO 2023-2024pptx.pptxLA LITERATURA DEL BARROCO 2023-2024pptx.pptx
LA LITERATURA DEL BARROCO 2023-2024pptx.pptx
 
PINTURA DEL RENACIMIENTO EN ESPAÑA (SIGLO XVI).ppt
PINTURA DEL RENACIMIENTO EN ESPAÑA (SIGLO XVI).pptPINTURA DEL RENACIMIENTO EN ESPAÑA (SIGLO XVI).ppt
PINTURA DEL RENACIMIENTO EN ESPAÑA (SIGLO XVI).ppt
 
Criterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficios
Criterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficiosCriterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficios
Criterios ESG: fundamentos, aplicaciones y beneficios
 

Diccionario de triqui

  • 2. 2 Pequeño Diccionario Ilustrado en el triqui de Copala Yanj nô nanâ xnaßánj nûß a Tercera edición (versión electrónica) Publicado por el Instituto Lingüístico de Verano, A.C. México, D.F. 2006
  • 3. 33 Principal colaborador de habla triqui: Macario Domínguez M., originario de Tierra Blanca, Copala, Distrito de Juxtlahuaca, Oax. Elaboración y producción: Elena Erickson de Hollenbach, Instituto Lingüístico de Verano, A.C. En la elaboración del presente libro, nos sirvieron de modelo los diccionarios ilustrados del zapoteco de San Pedro Quiatoni, del mazateco de San Jerónimo Tecóatl y del mixteco de Magdalena Peñasco. Queremos expresar nuestra gratitud a los compiladores de esas obras por la ayuda que nos han proporcionado. La primera edición de este libro fue publicado en 2002 por la Dirección General de Culturas Populares e Indígenas, con el título “Pequeño vocabulario del idioma de los nativos de Copala (triqui)”. La edición de 2002 usa un alfabeto diferente al alfabeto en que está impresa la mayoría de las publicaciones de la lengua triqui bajo. La presente edición fue solicitada por el personal docente bilingüe que sigue utilizando el alfabeto original. El contenido es semejante al de la primera edición, pero se usa el alfabeto original, con la única diferencia de que para la escritura de los tonos más graves se utiliza una raya debajo de la vocal y no encima. © 2002 por la Dirección General de Culturas Populares e Indígenas © 2006 por el Instituto Lingüístico de Verano, A.C. Derechos reservados conforme a la ley. Esta obra puede reproducirse o adaptarse para fines no lucrativos. http://www.sil.org/mexico/triqui-copala/L051-DiccIlustrado-trc.htm Primera edición (DGCPI) 2002 5C Segunda edición (ILV) 2004 2C Tercera edición (ILV) 2006 (versión electrónica) Pequeño diccionario ilustrado Triqui de Copala (trc)
  • 4. 4 Introducción Yanj nihánj nô nanâ xnaßánj nûß, nanâ aßmii níß sîj mân chumanß Copala a. Ruviß ßô tinangaß gâ ßô ßô nanâ, nê râcuíj tinangaß man níß nayââ níß nanâ a. Caßvêe râsuun xnii tucußyón yanj nihánj; caßvêe râsuun se chanâ se chii uún a. Tûcußyón níß cachrôn níß nanâ xnaßánj níß á. Este libro está escrito en el triqui de Copala, y muestra un poco del idioma y de la cultura triqui. El próposito de este libro es ilustrar algunas palabras comunes por medio de dibujos de manera que la gente del pueblo llegue a valorar más su idioma y su cultura, y pueda llegar a expresarlos en forma escrita. Este libro no es solamente para los niños, sino también para los adultos. Esperamos que les agrade y les sea útil a cada uno de los que lleguen a leerlo.
  • 5. 55 Índice Chumiî gâ xtâß a .................................... 7 Xcuu mân veß a .................................. 8 Xcuu mân rcoß a .................................. 10 Xcuu cunii a ....................................... 12 Xcuu véj a ............................................ 16 Se avii naâ a ......................................... 17 Nij rasûûn rásuun níß ruvaj a ............... 18 Se tico a................................................ 20 Se cûnuß a ............................................ 21 Chruj chá a ........................................... 22 Nij agaß ßyaj suun a ............................. 24 Yuviî a .................................................. 25 Neê man níß a ...................................... 26 Cúú yavê níß a ...................................... 27 Raßa níß a .............................................. 27 Se mân rque níß a ................................ 28 Tacóó níß a .......................................... 28 Se ßyaj yuviî a ...................................... 29
  • 6. 6 Índice en español El mundo y el cielo ................................ 7 Animales domésticos ............................ 8 Animales silvestres .............................. 10 Insectos y otros animalitos ................. 12 Aves ..................................................... 16 La milpa y sus derivados ..................... 17 Cosas que usamos en la cocina ......... 18 Juguetes .............................................. 20 Ropa ..................................................... 21 Frutas y verduras ................................. 22 Herramientas ....................................... 24 La gente ............................................... 25 El cuerpo humano ............................... 26 La cabeza ............................................. 27 Las manos ............................................ 27 Partes internas del cuerpo .................. 28 Los pies ................................................ 28 Lo que hace la gente ........................... 29
  • 7. 77 Chumiî gâ xtâß a güii a yavii a yatiß a ngaa a chumiî a maân a raân a xcuáá cußlúú a
  • 8. 8 Xcuu mân ve' a chuvee a luu a xee xcuaßânj a taßloo a colój chîi a colój xcuaßânj a xee leßêj a pato a
  • 9. 99 xcáá a matzinj a scúj chânâ a burro a, xcuu xréé nûj xeé a cuayó a, xcuu tacanj caxrâß a tana a
  • 10. 10 Xcuu mân rcoß a xuun a xcuáá gaá a xcaßyánj a chaßaan a caßuj ayahuß a
  • 11. 1111 xaá a tucuya a xtaj a xtuu a chunee a necó a chuvaâ a
  • 12. 12 xcuaa a Xcuu cunii a xlúú a chichij a cuû xtaan a xcuu tacanj a xcuun a chaviî a tachrén a
  • 13. 1313 xaan a rquîj a xcuaj a nachrínj a rcaj a coloj a xcuáá raßâ a xlacaa a
  • 14. 14 racuun a xcuu nuj a chaßa a xnayúj a xcuu taquíí a xiin a
  • 15. 1515 xruu a xcuu sagaß a xcuu yucuâj a xcuáá rcâß a xtaan a xtáán a
  • 16. 16 Xcuu véj a yachrúú a xnuß a tucutúnj a xrá a cha'aâ a xcuu yaa a
  • 17. 1717 Se avii naâ a naâ a chraa a ßnúú atanß a tzen a tihâj a nihaj a cunj a
  • 18. 18 Nij rasûûn rásuun níß ruvaj a coßoo a chruun xlá a yoó a sihuû axruj a scuelá a cacuaj a
  • 19. 1919 chruun acaa ruvaj a ruvaj a to a xoo a rdaß a
  • 20. 20 Se tico a nuj xuun a rôj síí tico rmii a racâj a neßej sinduß a
  • 21. 2121 Se cûnuß a navê a cotoo a xroj a nichroj a xnicó a canj a roßnó a
  • 22. 22 Chruj chá a nato a rutzîß a raßvii a chatâan a quiliß rcoo chrôn a
  • 23. 2323 nataan a rten a rnee a cuej cûun quexó a yaßaj yußvê a ratziin a cuej cûun caßnûß a yume a rcuchruß a
  • 24. 24 Nij agaß ßyaj suun a agaß aßneß chruun a mixté a nacâ acaquíí a pala yatûû a agaß masó a agaß yatûû anáj coj a agaß acój chruun a
  • 25. 2525 Yuviî a vichîj a rôj raßvîj neßej a rôj nîcâ soß arôj raßvîj soß a nij tucuâ soß a neßej a
  • 26. 26 Neê man níß a chihá tacóó níß a tacóó níß a raâ rûj níß a chihá raßa níß a raßa níß a stúj níß a catuûn níß a rucuââ níß a chingaâ níß a tußva níß a tacúún níß a rihaan níß a xráá níß a chihá níß a xréé nûj níß a yuvé raâ níß a cúú taquîi níß a stanêe níß a rque xßnáá níß a taßmaân níß a neê sindiß a
  • 27. 2727 Cúú yavê níß a xruû níß a xréé nûj níß a cutziin chingaâ níß a yuvé raâ níß a nuj tußva níß a tacúún níß a yuvé scußlûß níß a rlij rihaan níß a caan rihaan níß a yuvé rihaan níß ayußuj xréé níß a chihá níß a Raßa níß a cuxruß a rôj raßa caxrâß níß a raâ raßa níß a cúú sten níß a cutziin tußva níß a
  • 28. 28 Se mân rque níß a gaán xtacûû níß a nimán níß a scoj níß a xriß chißngaj níß a caan rihaan níß a xcatûûn rihaan níß a daa níß a tatânß níß a rque tzîj níß a se guêß níß a rayâj níß a xriß catûûn níß a racûnj níß a cúú yavê níß a xráá tacóó níß a raâ tacóó níß axtucuâß níß a chihá tacóó níß a Tacóó níß a
  • 29. 2929 Se ßyaj yuviî a síí ßo na a síí ane na yachruß a síí achráá yaßánj a nij síí chá chraa a síí numíj chruun a
  • 30. 30 níí nachráj lasó yuvé raâ a síí tußvéj yatzéj a síí nayaa yanj a síí anáj a síí nuvá yatzéj a síí aßníí taßngaß ascuá a
  • 31. 3131 síí rihaß xcuu a síí aßneß chruun a síí achríj rnee a síí tacuayuu quiliß a síí nacúún nej a síí otoj rihaan yuvéé a
  • 32. 32 síí uta tzen a síí uxraß yoßóó a síí anáj naâ a síí rii naâ a síí aßneß rmíí a
  • 33. 3333 níí váj a níí achrón chraa aníí náán yatzéj a níí nanuvá yatzéj a níí nacaß a níí nutziîn xee a
  • 34. 34 níí taßvee a síí caßngaß a síí nanó rá a síí ranß asíí unánj a síí aßnuß a
  • 35. 3535 Nîßyaj sôß se tinangaß á. Nanôß sôß rasûûn nihánj á. yoó a xroj a xruj a navê a tanß a cotoó a ßnúú a chruun xlá a
  • 36. 36 Nîßyaj sôß se tinangaß á. Nanôß sôß rasûûn nihánj á. chrej a canj a chruun a navê a veß a chuvee a chii a chruun rto a