3. •Son escolas de temporada
•Financiadas polas familias
•A asistencia é opcional
•A persoa encargada de poñer escola non ten acreditación oficial
•É alguén da contorna que completa con esta dedicación a súa economía
Estamos falando das escolas de ferrado
…dos escolantes de ferrado
4. En amarelo as parroquias
con escola de ferrado
No Diccionario de Madoz aparecerían todas as escolas do concello?
5. Memoria de Santiago Pastoriza Taboada y
Martínez (1777-1832) sobre a necesidade de
crear escolas de primeiras letras en Galicia
1816
Urdilde (Rois)
A necesaria modernización…
7. 1857
Lei de Claudio Moyano
Art. 100.
En todo pueblo de 500 almas habrá necesariamente una
Escuela pública elemental de niños, y otra, aunque sea
incompleta, de niñas.
Las incompletas de niños sólo se consentirán
en pueblos de menor vecindario.
8. 1857
Articulo 1º La primera enseñanza se divide en elemental y superior
1)Doctrina cristiana y nociones de Historia sagrada, acomodadas a los
niños
2)Lectura
3)Escritura.
4)Principios de Gramática castellana, con ejercicios de Ortografía.
5)Principios de Aritmética, con el sistema legal de medidas, pesas y
monedas
6)Breves nociones de Agricultura, Industria y Comercio, según las
localidades.
Artículo 2º La primera enseñanza elemental comprende:
9. 1857
Art. 3º La enseñanza que no abrace todas las materias expresadas,
se considerará como incompleta para los efectos de los artículos
100, 102, 103, 181 y 189.
Art. 4º La primera enseñanza superior abraza, además de una
prudente ampliación de las materias comprendidas en el articulo 2º:
3) Nociones generales de Física y de Historia natural acomodadas a las
necesidades más comunes de la vida.
2) Rudimentos de Historia y Geografía, especialmente de España.
1) Principios de Geometría, de Dibujo lineal y de Agrimensura.
10. 1857
Lei Moyano
3) Ligeras nociones de Higiene doméstica.
Art. 5. En las enseñanzas elemental y superior de las niñas se
omitirán los estudios de que tratan el párrafo sexto del art. 2º y los
párrafos primero y tercero del art. 4º, reemplazándose con:
1) Labores propias del sexo.
2) Elementos de Dibujo aplicado a las mismas labores
11. Memoria do curso 1864/65
Universidade Literaria de Santiago
229 509
17. Segundo Benigno García mestre na escola de Miraz
1886
En 1911 é destinado á escola de Serén
Veciño de Vilalvite. Cabo do Somatén (1927)
Participou activamente na vida política local
Foi concelleiro dende o ano 1923 ata 1928.
Sendo alcalde José Casanova Cobas
Falece en 1938
A esta escola de Serén despois do
falecemento deste mestre chega Emiliano
Manrique que anteriormente estivera en
Nodar
Actual casa de Cobas onde estivo a escola de Serén ( fotografía achegada por Lorena Pérez Morado)
18. 1888
Escolas incompletas El Magisterio gallego 5/4/1888
1889
Mestre de temporada para Xiá : José María López Díaz
19. Celestino Gallego Castro
Novamente exerce en Friol no curso 1892/93
Xubílase (1920) sendo mestre na escola de Bra
É nomeado alcalde de Friol no ano 1923 ( outubro 1923- xaneiro 1924)
Posteriormente forma parte da corporación municipal presidida por
Casanova Cobas
25. 1896
Antonio Guillén Pazos
Un curso despois anda por diferentes escolas da provincia
No 1936 aparece depurado como mestre con escola en Ceuta e sancionado co traslado
á provincia de Lugo (Ribadeo) ?
Ramón Rey Vázquez
Concurso traslados
Completa de nenos Friol
Dende o 1896 ata 1903
Jesus Veiga Amedo Escola de temporada de Guimarei
Un ano despois marcha para a provincia de Pontevedra
Xiá escola de temporada
30. 1901
A Junta Provincial de Instrucción Pública felicita a…
Juana Fernández Pallares
Antonio Guillén Pazos
…polos resultados obtidos
Cayetano Manuel Franco Escola de Serén
32. 1908: Dotación 625 ptas
Dª Vicenta Puga Castro
1911 sóbenlle o salario a 825 ptas
1912 Festa da árbore en Xiá
Casa con Ángel Martínez Neira
1913 Festa da árbore en Xiá
1928 segue de mestra oficialmente en
Carballo ascende o salario a 3000 ptas
1905
Nomeada para Carballo ( dotación 500 ptas)
Xaneiro de 1936
Exerce ata principios dos anos 50
35. 1910
Encarnación Ulloa Aguirre (1910- 1938)
Jesús Salvador Carballal Palmeiro (1910-1945)
Escolas de Friol
Antes desde o curso 1904/05 ata o
1909/10 intermitentemente
na escola de Serén
Faise mestre definitivo desta
unitaria en 1924
36. Festa da árbore: Friol (tamén en Xiá)—ver enlace--
1912
Salvador Carballal Palmeiro
Encarnación Ulloa Aguirre
Inspección
Manuel Lorenzo Gil
Luís Soto Menor
Cantinas escolares
Festa da árbore
Colonias escolares
37. Festa da árbore: Friol
1913
Salvador Carballal Palmeiro
Encarnación Ulloa Aguirre
39. 1912-16
Paulino Cela Bedós (375 ptas)
Urbano Vázquez Vázquez
Ramón Osorio Macía (500 ptas)
Escola de Nodar
José Muíños (500 ptas)
Fermín Ramos Paz
Manuel María Gómez Expósito
1921-23
Emilio Ceide Vilar
40.
41. 1920
Escola de Bra Manuel Bóveda Villanueva por dereito de consorte
En 1928 xefe do comité local da Unión Patriótica de Friol
En 1932 mestre en Miraz
En 1936 mestre en Gonce (Vilafiz)
45. 1928
Escolas de Friol nos baixos da Casa Consistorial
Luís Miranda Podadera
Á esquerda as nenas e á dereita os nenos
46. 1927
Maura Fernández Fernández
Mestra ourensá destinada a Cotá
Pon escola ata o 1933
Pide permiso á Junta Provincial para dar clases alternativamente
As familias da parroquia cando volve para
as terras de Valdeorras escriben á prensa
1928
1933
Depurada no 1936 . No 1940 resolven trasladala desde o seu
Vilamartín de Valdeorras á escola de Piñor de Cea
(Dolores López Blanco)
Escola de Cotá
54. Creación de máis escolas
Máis profesorado, mellor formado e mellor pagado
As Misións Pedagóxicas : Bibliotecas escolares
Escola laica
55. El Regional 2 de xuño de 1931
Mestres/as interinos/as Escola Parroquia
Jesús Yáñez Santalla Devesa
Antonio Fernández San Martiño Condes
Ángel Sánchez As Laxes Vilafiz
María Carballeira Guerra Seoane
María Fernández O Pacio
Agustín Saavedra Soto Quintá Ousá
1931
57. 1932-35
Mestre /Mestra Escola Parroquia Ano
Luís Ángel Lafoz López Nodar 1932
Domingo Castro Cao Santalla Devesa 1932 (1974)
Ángel Rodríguez Bustos Narla 1932
Jesús Golmar Rodríguez A Covariza Silvela 1932
Regina Saavedra Sánchez Guntín Carballo 1933
Emiliano Manrique Gallardo A Covariza Silvela 1933
Josefa Abelleira Arribas Guntín Carballo 1934
Pilar Pérez González Cotá 1934
Elena Refojo Freire Carballo 1934
Basilio Cabado López Condes 1935
58. A Covariza ( Silvela )
Goberno civil obriga a alcaldía de Friol a pagarlle o concepto de “casa–habitación”
26/04/33
Jesús Golmar Rodríguez
Mestre galeguista
Foi alcalde de Lalín
76. Domingo Cabanas Núñez Serén 1939
Jose Carballal Pardellas Roimil 1939
Ramón Osorio Bande Guimarei 1940
Josefa Sánchez Díaz Friol 1943
Demetrio Asensio Pinazo Condes 1944
Dátiva Gil Sánchez Quintá Ousá 1947
Concepción Mouronte Modia Narla 1949
1939/50
Máis mestres e mestras…
77. Vacante : Escola mixta de Bra/Narla
1946
Escola de Roimil (mixta) Artemia Arias Esperanza
78. Creación Carlín/Bra mixta mestra
Creación Nodar/Anafreita mixta mestra
Creación Camoiras(Vilalvite) mixta mestra
Creación Cuíña(Anxeriz) mixta mestra
1949
Creación de escolas
79. 1950
Creación Cuíña(Anxeriz) Mixta mestra
Creación Nodar (San Mamede) mixta mestra
Creación Camoiras (Vilalvite) mixta mestra
Creación Narla Unitaria nenos Mestre
Conversión Narla ( mixta) Unitaria nenas
82. Algo máis que pan e queixo
Traballo presentado nas 3ª Xornadas de interpretación e dinamización do medio rural
Carballo , Friol, 18 de abril de 2015