2. ÍNDICE
1. LITIASIS RENAL
- CÓLICO NEFRÍTICO
2. INFECCIONES DEL TRACTO URINARIO
- Cistitis y uretritis
- Prostatitis
- Pielonefritis
3. RETENCIÓN AGUDA DE ORINA
4. HEMATURIA
3. LITIASIS RENAL
Causa más frecuente de obstrucción urinaria en el varón joven
Mayor frecuencia en varones, tipo de vida sedentaria,
obesidad. Componente hereditario
Producida por la acumulación de cálculos en el sistema urinario
Los cálculos pueden estar formados de:
> Sales de calcio (70-80% de los casos)
> Estruvita (5-15%)
> Ácido úrico (5-10%)
> Cistina
4. Se puede manifestar cómo...
Asintomática (cálculos que no se desplazan)
Hematuria
Obstrucción
Infección
Clínica de obstrucción
Nefrocalcinosis
Desplazamiento... CÓLICO NEFRÍTICO
5. CÓLICO NEFRÍTICO
Causa más frecuente de
consulta urológica en urgencias
La mayoría debido al paso de un
cálculo a través de las vías
urinarias
Cálculos < 4mm el 80%
expulsión espontánea
6. CLÍNICA
− Dolor lumbar de inicio brusco irradiación
abdominogenital
− Inquietud y agitación
− Náuseas y vómitos (50%),
− Paresia intestinal incluso íleo
− Polaquiuria y urgencia miccional (litiasis distal)
− Sd. febril con leucocitosis y desviación a la izquierda
7. DIAGNÓSTICO
Sospecha clínica
Exploración física:
- puño percusión lumbar positiva
- hiperalgesia en la zona referida
- microhematuria en tira reactiva
Exploraciones complementarias:
Analítica básica con función renal
Sedimento de orina (si labstick leucos+)
Rx simple renal
Ecografía
8. PRUEBAS DE IMAGEN
CUÁNDO SOLICITARLA?
1. Rx simple de abdomen: 90 % cálculos
radiopacos (calcio)
- Primer episodio
- Cólico persistente
- Fiebre
- Antecedente de litotricia o litiasis conocida
9. PRUEBAS DE IMAGEN
2. ECOGRAFÍA: imágenes hiperecogénicas,
sombra acústica posterior
Morfología renal y vía urinaria
CUÁNDO?
- Duda dx
- Fiebre (leucocitosis...)
- Primer episodio
10. CRITERIOS DE INGRESO
Dolor incoercible a pesar de tratamiento correcto
Leucocitosis con desviación a la izquierda, con o sin fiebre
Marcadores de riesgo de sepsis (PCR) o signos clínicos
Anuria o oligoanuria
Paciente monorreno u obstrucción bilateral
Ectasia severa o colección perirenal
11. TRATAMIENTO
A) EN URGENCIAS
- Diclofenaco 75mg/8h i.m
- Dexketoprofeno 50mg/8h i.m o e.v
- Metamizol 2g/8h e.v
- Tramadol 100mg e.v en 100ml S.F en 20min
- Si náuseas/vómitos Metoclopramida 1amp/8h
e.v
Evitar la ingesta hídrica y los espasmolíticos
12. TRATAMIENTO
B) AL ALTA
- Metamizol 575mg/8h
- Diclofenaco 50mg/8h (ó Dexketoprofeno 25mg/8h)
- No control con monoterapia, alternar dos fármacos/4h
- Si no cede el dolor, opiáceos (Tramadol 50mg/8h)
- Hidratación (diuresis >2l/24h), calor local
- Metoclopramida c/8h si vómitos
13. COMPLICACIONES
Fiebre + leucocitosis con desviación a la izquierda
Alteraciones morfológicas
Dilatación de vías urinarias
TRATAMIENTO:
> Solicitar hemocultivos y urocultivo
> ATB empírica: Ciprofloxacino 500mg/12h v.o ó Ceftriaxona
2g/12h e.v
14. INFECCIÓN DEL TRACTO
URINARIO
Respuesta inflamatoria del epitelio urinario secundaria a la
invasión por microorganismos
Piúria y bacteriuria
Clasificación:
- ITU BAJAS Uretritis, cistitis, prostatitis
- ITU ALTA Pielonefritis
16. URETRITIS
Etiología: N. gonorrhoeae, C. trachomatis, U. urealyticum
Clínica:
- DISURIA,
- EXUDADO URETRAL
- PRURITO URETRAL
Exploración física: exudado, inspección genital
Dx: clínico y Gram + cultivo
17. CLÍNICA
GONOCOCO CHLAMYDIA
HOMBRES
Exudado uretral o vaginal
>80% Asintomática 50%
Exudado uretral + disuria
Disuria >50%
MUJERES
Exudado anal o disconfort
Asintomática 70%
Infección faríngea Exudado vaginal + disuria
asintomática >90%
Sangrado intermenstrual o postcoital
Infección de endocérvix Dolor abdominal bajo
asintomática (mujer)
Dolor abdominal bajo (mujer)
18. TOMA DE MUESTRAS
A) GRAM
Exudado sintomático y que precisa dx rápido
No aplicable a frotis faríngeo o rectal
B) CULTIVO
M. Endocérvix, uretral, rectal y faríngea
Inconveniente: técnica invasiva y conservación
especial
C) PCR
Muestras vaginales y orina. No invasiva
De elección para Chlamydia
19. TRATAMIENTO
Infección por Gonococo cubrir también Chlamydia (Coinfección 25%)
A) GONOCOCO
Ceftriaxona 150-250mg i.m Ó Cefixima 400mg vo
B) CHLAMYDIA
Azitromicina 1g v.o (dosis única) Ó Doxiciclina
100mg/12h x 7 días
Tratamiento de los contactos (3 sem)
Despistaje otras ITS (VIH, VHB, VHC, LUES)
20. CISTITIS
Etiología: E.COLI (80-90%), Proteus, Klebsiella, S.
saprophyticus
- Hospital, ITU complicada, portador sonda vesical, ATB previos:
Enterobacterias, P. aeruginosa, Cándida...
Clínica:
- DISURIA - HEMATURIA
- POLAQUIURIA - URGENCIA MICCIONAL
- TENESMO
21. DIAGNÓSTICO Y TRATAMIENTO
Tira reactiva; sedimento de orina si patólogica.
Si factores de riesgo, solicitar analítica básica y Rx de
abdomen.
Urocultivo en: varones, reciviva, orígen intrahospitalario, ITU
complicada. Valorar ecografía
TTO:
- Fosfomicina 3g monodosis
− Cefuroxima 250mg/12h x 3-5 días
Si ITU complicada o no mejoría: Amoxicilina/Clavulánico
500/125mg/8h x 7 días (o Ciprofloxacino 500mg/12h x 7-10
días)
22. PROSTATITIS
E. COLI (80%)
CLÍNICA
- FIEBRE, MALESTAR GENERAL, SÍNTOMAS
IRRITATIVOS/OBSTRUCTIVOS
E.FÍSICA: Tacto rectal (próstata grande, DOLOROSA)
- Contraindicado el masaje
DIAGNÓSTICO
- Urocultivo
- Analítica si sepsis
- Hemocultivos
27. RETENCIÓN AGUDA DE ORINA
ANAMNESIS Y E.FÍSICA
- Palpación abdominal (Globo vesical)
CLÍNCA
- Deseo miccional intenso con dolor hipogástrico intenso y
agitante
TRATAMIENTO: Sondaje vesical uretral
Contraindicado: uretritis aguda, prostatitis aguda, trauma.vesical,
estenosis uretral
- En estos casos: Cistotomía suprapúbica
28. RESULTADO DEL SONDAJE...
A) ANURIA B) RETENCIÓN
1. Complicada
- Analítica básica con función
renal, ionograma y - Fiebre, hematuria, poliuria, F.Riesgo
sedimento
- Rx de abdomen y tórax
INGRESO EN URO
- Ecografía: valorar estado de
vía urinaria
INGRESO
32. Neoplasia ante varón > 50
años con macrohematuria
monosintomática
Vías urinarias: roja, coágulos,
dolor, sd.miccional
Piuria con cultivo estéril:
TBC, infección tratada
reciente, inflamatoria...
33. HEMATURIA MACROSCÓPICA
1. Recoger muestra de orina
2. Exploración física
3. Analítica básica + urocultivo (si sedimento +) y Rx abdominal
(valorar ECO)
4. Sondaje vesical
- Coágulos: LAVADOS CON S.F ( sonda 3 vías)
Si buena evolución y no anemización
TTO: Ingesta hídrica abundante, sonda vesical (ATB), visita con
urología.
34. HEMATURIA MICROSCÓPICA
1. Sospecha clínica importante para el dx
2. Anamnesis y exploración física
3. Clínica
- Dolor lumbar Cólico nefrítico?
- Disuria+dolor HG+fiebre Prostatitis?
(ver protocolo)
Otros: sospechar causa nefrológica
35. CRITERIOS DE INGRESO
Hematuria macroscópica persistente con repercusión
hemodinámica
Retención urinaria por coágulos
Hematuria recidivante de causa tumoral