1. Longa noite de pedra
O teito é de pedra.
De pedra son os muros
i as tebras.
De pedra o chan
i as reixas.
As portas,
as cadeas,
o aire,
as fenestras,
as olladas,
son de pedra.
Os corazós dos homes
que ao lonxe espreitan,
feitos están
tamén
de pedra.
I eu, morrendo
nesta longa noite
de pedra.
Larga noche de piedra
El techo es de piedra.
De piedra son los muros
y las tinieblas.
De piedra el suelo
y las rejas.
Las puertas,
las cadenas,
el aire.
las ventanas,
las miradas,
son de piedra.
Los corazones de los hombres
que a lo lejos vigilan,
hechos están
también
de piedra.
Y yo, muriendo
en esta larga noche
de piedra.
Deitado frente ao mar
Lingoa proletaria do meu pobo,
eu fáloa porque sí, porque me gosta,
porque me peta e quero e dame a gaña;
porque me sai de dentro, alá do fondo
dunha tristura aceda que me abrangue
ao ver tantos patufos desleigados,
pequenos mequetrefes sin raíces
que ao pór a garabata xa non saben
afirmarse no amor dos devanceiros,
falar a fala nai,
a fala dos abós que temos mortos,
e ser, co rostro erguido,
mariñeiros, labregos do lingoaxe,
remo i arado, proa e rella sempre.
Eu fáloa porque sí, porque me gosta
e quero estar cos meus, coa xente miña,
perto dos homes bos que sofren longo
unha historia contada noutra lingoa.
Non falo pra os soberbios,
non falo pra os ruís e poderosos
non falo pra os finchados,
non falo pra os estúpidos,
non falo pra os valeiros,
que falo pra os que agoantan rexamente
mentiras e inxusticias de cotío;
pra os que súan e choran
un pranto cotidián de volvoretas,
de lume e vento sobre os ollos núos.
Eu non podo arredar as miñas verbas
de tódolos que sofren neste mundo.
Acostado frente al mar
Lengua proletaria de mi pueblo,
la hablo porque sí, porque me gusta,
porque se me antoja, quiero y me da la gana;
porque me sale de dentro, allá del fondo
de una tristeza ácida que me inunda
al ver tantos necios descastados,
pequeños mequetrefes sin raíces
que al poner la corbata ya no saben
afirmarse en el amor de los antepasados,
hablar la lengua madre,
la lengua de los abuelos que están muertos,
y ser, con el rostro erguido,
marineros, labriegos del lenguaje,
remo y arado, proa y reja siempre.
La hablo porque sí, porque me gusta
y quiero estar con los míos, con mi gente,
cerca de los hombres buenos que sufren largamente
una historia contada en otra lengua.
No hablo para los soberbios,
no hablo para los ruínes y poderosos,
no hablo para los vanidosos,
no hablo para los estúpidos,
no hablo para los vacíos,
que hablo pra los que soportan reciamente
mentiras e injusticias sin cesar;
para los que sudan y lloran
un llanto cotidiano de mariposas,
de fuego y viento sobre los ojos desnudos.
No puedo apartar mis palabras
de todos los que sufren en este mundo.
Y tú vives en el mundo, tierra mía,
2. E ti vives no mundo, terra miña,
berce da miña estirpe,
Galicia, doce mágoa das Españas,
deitada rente ao mar, ise camiño...
cuna de mi estirpe,
Galicia, dulce pena de las Españas,
tendida frente al mar, ese camino...
Inverno
Chove, chove na casa do pobre
e no meu corazón tamén chove.
Dor da mau encallecida,
dor da xente aterecida
de frío polos camiños.
Dor dos vellos e meniños.
Dor dos homes desherdados
e dos que están aldraxados.
Mágoa da ferida allea.
Dor dos que están na cadea,
dos que sofren a inxustiza
e viven baixo a cobiza.
Mágoa e loito
por tanto pranto que escoito.
No meu peito, sulagado,
soturno, fondo, calado,
un río de amor se move.
Chove, chove na casa do pobre
e no meu corazón tamén chove.
Invierno
Llueve, llueve en la casa del pobre
y en mi corazón también llueve.
Dolor de la mano encallecida,
dolor de la gente aterida
de frío por los caminos.
Dolor de los viejos y niños.
Dolor de los hombres desheredados
y de los que están ultrajados.
Lástima de la herida ajena.
Dolor de los que están en la cadena,
de los que sufren la injusticia
y viven bajo la codicia.
Lástima y luto
por tanto llanto que escucho.
En mi pecho, inundado,
melancólico, profundo, callado,
un río de amor se mueve.
Llueve, llueve en la casa del pobre
y en mi corazón también llueve.
Consellos
Si foses a xantar con poderosos
coida ben a carón de quén te sentas.
Pexa a túa gula e couta os teus degaros,
ponlle portas á fame si a tiveras,
pois é pan mintireiro o pan dos ricos,
dóce por fóra, por dentro amarguexa.
Afoga a túa cobiza,
non desacougues por xuntar facenda.
¿Non coidas que a riqueza non é nada,
que o vento a trai e o vento axiña a leva?
Non comas pan dun home deshonroso,
nin da fartura dil teñas envexa.
Dirache, come e bebe, meu amigo,
disfroita dos meus teres canto queiras;
mais o seu pensamento non concorda,
de boca afora serán as súas verbas,
pois o seu corazón, cativo e duro,
ten de cotío pechas
as fenestras do amor e da xusticia.
Non o esquezas.
Consejos
Sí fueras a comer con poderosos
repara bien junto a quién te sientas.
Modera tu gula y reprende tus deseos,
ponle puertas al hambre si tuvieras,
pues es pan mentiroso el pan de los ricos,
dulce por fuera, por dentro amargo.
Ahoga tu codicia,
no desesperes por amontonar bienes.
¿No crees que la riqueza no es nada,
que el viento la trae y el viento enseguida
la lleva?
No comas pan de un hombre deshonroso,
ni de su abundancia tengas envidia.
Te dirá, come y bebe, mi amigo,
disfruta de lo que tengo cuanto quieras;
pero su pensamiento no concuerda,
de boca para afuera serán sus palabras,
pues su corazón, mezquino y duro,
tiene siempre cerrada
las ventanas del amor y de la justicia.
No lo olvides.
3. A leución
Adeprender a vida é tan difícil
ou máis que resolver un crucigrama.
Tan difícil ou máis que unha pregunta
que houbera que facer na madrugada
cando tódolos arbres choran noite
i os galos cantan.
Adeprender a vida é moi difícil
i ademáis cansa.
Cando tes a leución medio sabida
non che sirve pra nada.
As cousas son así: imos e vimos,
sin enterarnos nunca do que pasa.
Pra saber a leución dámoslle voltas,
cando acaso mellor era non darllas.
Unha mazá, un verme,
unha chuvia caíndo, terca e mansa,
un discurso do alcalde,
unha vinganza,
unha muller parindo, unha bomba de nápalm.
Dámoslle voltas
sin enterarnos nunca do que pasa.
La lección
Aprender la vida es tan difícil
o más que resolver un crucigrama.
Tan difícil o más que una pregunta
que hubiera que hacer en la madrugada
cuanto todos los árboles lloran noche
y los gallos cantan.
Aprender la fida es muy difícil
y además cansa.
Cuando tienes la lección medio sabida
no te sirve para nada.
Las cosas son así: vamos y venimos,
sin enterarnos nunca del que pasa.
Para saber la lección le damos vueltas,
cuando acaso mejor era no dárselas.
Una manzana, un gusano,
una lluvia cayendo, terca y dócil,
un discurso del alcalde,
una venganza,
una mujer pariendo, una bomba de Nápalm.
Le damos vueltas
sin enterarnos nunca de lo que pasa.