TEMA 3 DECISIONES DE INVERSION Y FINANCIACION UNIVERISDAD REY JUAN CARLOS
CHITRE EXPOSICIÓN .pptx
1. Catedrático de la Facultad de
Medicina. Universidad de
Granada.
Médico Facultativo Especialista.
Hospital Clínico Granada.
Experto en Epidemiología.
Formación en Granada (España),
Bruselas (Bélgica) y Boston
(EE.UU)
Profesor Visitante Universidad
de Panamá (Panamá)
Nicolás Olea Serrano
2. Disruptores endocrinos en el
medioamabiente y salud
materno-infantil
Nicolás Olea MD, Ph.D
Universidad de Granada/Hospital Clínico
Granada, España
3. Conflictos de Interés
• No existen conflicto de interés
• Toda la investigación realizada por mi grupo
ha sido hecha gracias a la financiación en
convocatorias públicas y competitivas de
carácter regional (Andalucía), nacional
(España) e internacional (Europa)
4. Objetivos
• Presentar el concepto de disrupción endocrina y de
disruptores endocrinos (EDC)
• Situar el estado de la cuestión en el momento que
vivimos
• Mostrar algunos ejemplos de exposición humana a EDC
y la forma de evitarla
• Presentar casos de asociación entre exposición a EDC y
enfermedad
• Proponer el principio de precaución como forma de
actuación
5. Temas a tratar
1. Introducción y antecedentes
2. Concepto de Disrupción Endocrina
3. La plausibilidad biológica: El caso DES
4. Ejemplos de exposición humana: Plásticos y
textiles
6. Temas a tratar
5. Disruptores endocrinos en alimentos
6. Actuación preventiva
7. Conclusiones
7. Nicolás OLEA
Instituto de Investigación Biosanitaria ibs.GRANADA
Facultad de Medicina-Universidad de Granada/Hospitales Universitarios.
CIBERESP-ISCIII-HBM4EU
8. Contenido
- Concepto de EDCs
- Que hemos aprendido desde 1996
- Salud humana: Susceptibilidad de la mujer
- Exposición materno infantil
- Efectos mediados por Hormonas Tiroideas
- Exposición a EDCs y forma de evitarla
Bisfenoles, ftalatos, perfluorados
polibromados…
- Conclusiones
9. ¿Que es un disruptor
endocrino (EDC)?
Sustancia química exógena que tiene
efectos adversos para la salud de un
organismo intacto o su descendencia,
como consecuencia de cambios en la
función endocrina
Wingspread, US, 1992
Weybridge, UK, 1996
Granada, CONDE, 1996
10. Hormonas susceptibles de ser “jaquedas”
La hormona
como
mensajera fiel
que conecta
dos o más
órganos…
16. ¿Que hemos aprendido
en estos 27 años?
- Las fuentes de exposición a EDC son
universales e inadvertidas
17.
18. Compuesto CAS Estrogénico Anti-
androgénico
Disrupción
tiroidea
DEHP Dietilexil ftalato 117-81-7 X X
DiNP dis-iso-nonil ftalato 28553-12-0 X
DBP dibutil ftalato 84-74-2 X
DiBP di-iso-butil ftalato 84-69-5 X
BBP butilbencil ftalato 85-68-7 X
DPP difenil ftalato 131-18-0 X
DnHP di-n-exil ftalato 84-75-3 X X
DnOP di-n-octil ftalato 117-84-0 X X
Bisfenol-A y congéneres 80-05-7 X
Nonilfenol 25154-52-3 X
Octametil ciclotetrasilosano D4 556-67-2 X
Propil praben 94-13-3 X
Butil paraben 94-26-8 X
Isobutil paraben 4247-02-3 X
Octil metoxi cinamato OMC 5466-77-3 X X
Bencillidene canfor 3-BC 15087-24-8 X
Metil bencilidene canfor 4-MBC 36861-47-9 X
Benzofenona 3 BC-3 131-57-7 X
Triclosán 3380-34-5 X
Resorcinol 108-46-3 X
22. Escenarios de
exposición a EDCs
1. Alimentos, bebida y agua
2. Productos de cuidado personal y
cosméticos
3. Objetos de consumo, hogar, tu armario y tu
automóvil
4. Actividades recreativas, jardinería, bricolaje
5. Esperando un hijo
6. EDC en el medio sanitario
23.
24. ¿Que hemos aprendido
en estos 27 años?
- Muchos de los EDCs nunca fueron
estudiados suficientemente
26. ¿Que hemos aprendido
en estos 27 años?
- Relación dosis/efecto no líneal, no
monotónica, paradójica
- Se trata de múltiples residuos actuando a
bajas concentraciones.
38. Efectos sobre salud humana:
Mujer
• Precocidad desarrollo sexual
• Endometriosis
• Tumores uterinos
• Disfunción ovárica
• Subfertilidad
• Cáncer de mama
• Cáncer de vagina
• ……
39. Efectos sobre salud humana:
Hombre/Mujer
• SQM (0.04-19%) 1/8 … 1/1?
• Hipotiroidismo (9%) 1/19
• Hipovitaminosis D (65 %) 1/2
• Osteoporosis (5% y 26% a 50 años) 1/5
• Obesidad (25%)
• Diabetes tipo 2
• Enfermedad cardiovascular
• Efectos sistema inmune
• Efectos inflamatorios
•….
40. Efectos sobre salud humana:
Infantil
• Malformaciones urogenitalales masculinos
(criptorquidia e hipospadias)
• Precocidad desarrollo sexual (pubertad precoz
en la niña)
• Trastornos neuroconductuales
• Problemas respiratorios (asma)
• Reprogramación de control del metabolismo,
balance energético y apetito (Obesidad)
• Leucemia, tumores cerebrales
41. Efectos sobre salud humana:
Hombre
• Mala calidad seminal
• Cáncer de testículo
• Fertilidad deficiente
•……
42. Vulnerabilidad biológica de la mujer
(Cuestión de sexo)
Fisiología particular
Influencia de los ciclos ováricos
Ciclicidad hormonal
Cambios drásticos: menarquia, menopausia
Cambios en embarazo/lactancia
Distribución depósitos grasa
Ante idéntica exposición que el hombre, la
mujer está a mayor riesgo
43. Vulnerabilidad social de la mujer
(Cuestión de género)
Imposiciones culturales (Dominación)
Dependencia del hombre (Patriarcado)
Cuidado de la familia, crianza
Determinantes de la pobreza
Dedicación laboral desfavorable
Estas atribuciones, comportamientos y
valoraciones son determinantes de la
exposición de la mujer
44. La vulnerabilidad biológica y social
de la mujer…
… convierten a los efectos de la
disrupción endocrina en una
“cuestión de género”
45. ¿Que hemos aprendido
en estos 27 años?
- Lo importante es la ventana de exposición,
cuando ocurre la exposición en la vida del
individuo
48. Stimulation, nutrition, protection from
violence and pollution, all shape children’s
futures – and affect the futures of countries,
economies and, indeed, our common world.
The first 1,000 days of a child's life are the
most important to their development - and
our economic success
Anthony Lake
Executive Director UNICEF
49. Los estímulos positivos, la nutrición adecuada,
la protección frente a la violencia y frente a la
contaminación ambiental, modelan el futuro de
los niños – y determinan el futuro de sus
países, sus economías y el futuro del mundo
Anthony Lake
Director Ejecutivo UNICEF
Foro Económico Mundial
Davos, 2017
51. Limpieza de ED durante el
embarazo:
- ¿Alcanzan la placenta?
- ¿Están en la leche materna?
52.
53. 1: Rodríguez-Carrillo A Assessment of chemicalmixtures using biomarkers of combined biological activity: A screening study in human placentas. Reprod
Toxicol. 2021 Mar;100:143-154. doi:
10.1016/j.reprotox.2021.01.002. Epub 2021 Jan 11. PMID: 33444715.
2: Freire C, INMA Project. Placental metal concentrations and birth outcomes: The Environment and Childhood (INMA) project. Int J Hyg Environ Health.
2019 Apr;222(3):468-478.
doi: 10.1016/j.ijheh.2018.12.014. Epub 2019 Jan 10. PMID: 30638867.
3: Freire C, INMA Project. Prenatal co-exposure to neurotoxic metals and neurodevelopment in preschool children: The Environment and Childhood
(INMA) Project. Sci Total
Environ. 2018 Apr 15;621:340-351. doi: 10.1016/j.scitotenv.2017.11.273. Epub 2017 Nov 27. PMID: 29190557.
4: Vela-Soria F. Assessment of parabens and ultraviolet filters in human placenta tissue by ultrasound-assisted extraction and ultra-high performance
liquid chromatography-tandem mass spectrometry. J Chromatogr A. 2017 Mar 3;1487:153-161. doi: 10.1016/j.chroma.2017.01.041. Epub 2017 Jan 18.
PMID:
28129936.
5: Morales E, Genome-wide DNA methylation study in human placenta identifies novel loci associated with maternal smoking during pregnancy. Int J
Epidemiol. 2016 Oct;45(5):1644-1655. doi: 10.1093/ije/dyw196.
Epub 2016 Sep 1. PMID: 27591263.
6: Vilahur N, Prenatal exposure to mixtures of xenoestrogens and genome-wide DNA methylation in human placenta. Epigenomics. 2016 Jan;8(1):43-54.
doi: 10.2217/epi.15.91. Epub 2015 Dec 18.
PMID: 26679211.
7: Fernández MF Bisphenol A and other phenols in human placenta from children with cryptorchidism or hypospadias. Reprod Toxicol. 2016 Jan;59:89-95.
doi: 10.1016/j.reprotox.2015.11.002. Epub 2015 Nov 19. PMID:
26602963.
8: Clemente DB Prenatal Ambient Air Pollution, Placental Mitochondrial DNA Content, and Birth Weight in the INMA (Spain) and ENVIRONAGE (Belgium)
Birth Cohorts. Environ Health Perspect. 2016 May;124(5):659-65. doi: 10.1289/ehp.1408981. Epub 2015 Aug 28. PMID: 26317635; PMCID: PMC4858384.
9: Arrebola JP, A novel biomarker for anti-androgenic activity in placenta reveals risks of urogenital malformations. Reproduction. 2015 Jun;149(6):605-
13. doi: 10.1530/REP-14-0525. Epub 2015 Mar
17. PMID: 25784770.
10: Lopes B. Polychlorinated biphenyls (PCBs) and p,p'-dichlorodiphenyldichloroethylene (DDE) concentrations in maternal and umbilical cord serum in a
human cohort from South Portugal. Chemosphere. 2014 Nov;114:291-302. doi: 10.1016/j.chemosphere.2014.04.111. Epub 2014 Jun 2. PMID: 25113215.
11
54. 11: Vilahur N, In utero exposure to mixtures of xenoestrogens and child neuropsychological development. Environ Res. 2014 Oct;134:98-
104. doi: 10.1016/j.envres.2014.07.002. Epub 2014 Aug 1. PMID: 25086706.
12: Vilahur N. Prenatal exposure to mixtures of xenoestrogens and repetitive element DNA methylation changes in human placenta.
Environ Int. 2014
Oct;71:81-7. doi: 10.1016/j.envint.2014.06.006. Epub 2014 Jun 28. PMID: 24980756; PMCID: PMC4122792.
13: Indiveri P, Analytical methodology for the profiling and characterization of androgen receptor active compounds in human placenta.
Reprod Toxicol. 2014 Aug;47:102-10. doi: 10.1016/j.reprotox.2014.06.004. Epub 2014 Jun 24. PMID: 24972338.
14: Jiménez-Díaz I,. Simultaneous determination of the UV-filters benzyl salicylate, phenyl salicylate, octyl salicylate, homosalate, 3-(4-
methylbenzylidene) camphor and 3-benzylidene camphor in human placental tissue by LC-MS/MS. Assessment of their in vitro endocrine
activity. J Chromatogr B Analyt Technol Biomed Life Sci. 2013 Oct 1;936:80-7. doi:10.1016/j.jchromb.2013.08.006. Epub 2013 Aug 8. PMID:
24004914.
15: Vilahur N, Male specific association between xenoestrogen levels in placenta and birthweight. Environ Int. 2013 Jan;51:174-81. doi:
10.1016/j.envint.2012.10.004. Epub 2012 Dec 21. PMID: 23262415.
16: Amaya E, Placental concentrations of heavy metals in a mother-child cohort. Environ Res. 2013 Jan;120:63-70. doi:
10.1016/j.envres.2012.09.009. Epub 2012 Nov 9. PMID: 23140988.
17: Fernandez MF, Levels of polychlorinated dibenzo-p-dioxins, dibenzofurans and dioxin-like polychlorinated biphenyls in placentas from
the Spanish INMA birth cohort study. Sci Total Environ. 2012 Dec 15;441:49-56. doi: 10.1016/j.scitotenv.2012.09.075. Epub 2012 Nov 4.
PMID:23134768.
18: Serafim A, Assessment of essential and nonessential metals and different metal exposure biomarkers in the human placenta in a
population from the south f Portugal. J Toxicol Environ Health A. 2012;75(13-15):867-77. doi: 10.1080/15287394.2012.690704. PMID:
22788373.
19: Vela-Soria F, Determination of benzophenones in human placental tissue samples by liquid chromatography-tandem mass
spectrometry. Talanta. 2011 Sep 30;85(4):1848-55. doi: 10.1016/j.talanta.2011.07.030. Epub 2011 Jul 18. PMID: 21872029.
20: Freire C, Prenatal exposure to organochlorine pesticides and TSH status in newborns from Southern Spain. Sci Total Environ. 2011 Aug
15;409(18):3281-7. doi: 10.1016/j.scitotenv.2011.05.037. PMID: 21683986.
55. 22: Freire C, Relationship between occupational social class and exposure to organochlorine pesticides during pregnancy. Chemosphere. 2011
Apr;83(6):831-8. doi: 10.1016/j.chemosphere.2011.02.076. Epub 2011 Mar 23. PMID:21435678.
23: Jiménez-Díaz I,. Determination of Bisphenol A and its chlorinated derivatives in placental tissue samples by liquid chromatography-tandem
mass spectrometry. J Chromatogr B Analyt Technol Biomed Life Sci. 2010 Dec 15;878(32):3363-9. doi: 10.1016/j.jchromb.2010.10.021. Epub
2010 Oct 30. PMID: 21093390.
24: Freire C, Newborn TSH concentration and its association with cognitive development in healthy boys. Eur J Endocrinol. 2010
Dec;163(6):901-9. doi: 10.1530/EJE-10-0495. Epub 2010 Sep 9. PMID: 20829366.
25: Puertas R, Prenatal exposure to mirex impairs neurodevelopment at age of 4 years. Neurotoxicology. 2010 Jan;31(1):154-60. doi:
10.1016/j.neuro.2009.09.009. Epub 2009 Oct 7. PMID: 19818364.
26: Lopez-Espinosa MJ, Assessment of the total effective xenoestrogen burden in extracts of human placentas. Biomarkers. 2009 Aug;14(5):271-
7. doi: 10.1080/13547500902893744. PMID: 19476411.
27: Fernandez Human exposure to endocrine- disrupting chemicals and prenatal risk factors for cryptorchidism and hypospadias: a nested case-
control study. Environ Health Perspect. 2007 Dec;115 Suppl 1(Suppl 1):8-14. doi: 10.1289/ehp.9351. PMID: 18174944; PMCID: PMC2174399.
28: Fernandez MF, Bisphenol-A and chlorinated derivatives in adipose tissue of women. Reprod Toxicol. 2007 Aug-Sep;24(2):259-64.
doi:10.1016/j.reprotox.2007.06.007. Epub 2007 Jun 26. PMID: 17689919.
29: Fernandez MF, Biominitoring of environmental estrogens in human tissues. Int J Hyg Environ Health. 2007 May;210(3-4):429-32. doi:
10.1016/j.ijheh.2007.01.014. Epub 2007 Feb 12. PMID: 17296326.
30: Lopez-Espinosa MJOrganochlorine pesticides in placentas from Southern Spain and some related factors. Placenta. 2007 Jul;28(7):631-8.
doi: 10.1016/j.placenta.2006.09.009. Epub 2006 Nov 15. PMID: 17109956.
31: Cerrillo I, Endosulfan and its metabolites in fertile women, placenta, cord blood, and human milk. Environ Res. 2005 Jun;98(2):233-9. doi:
10.1016/j.envres.2004.08.008. PMID: 15820730.
67. 1: Freire C, Concentrations and predictors of aluminum, antimony, and lithium in breast milk: A repeated-measures study of donors. Environ Pollut.
2023 Feb 15;319:120901. doi: 10.1016/j.envpol.2022.120901. Epub 2022 Dec 21.PMID: 36565913.
2: Iribarne-Durán LM, N. Biomonitoring bisphenols, parabens, and benzophenones in breast milk from a human milk bank in
Southern Spain. Sci Total Environ. 2022 Jul 15;830:154737. doi:10.1016/j.scitotenv.2022.154737. Epub 2022 Mar 23. PMID: 35337871.
3: Freire C, Concentrations and determinants of lead, mercury, cadmium, and arsenic in pooled donor breast milk in Spain. Int J Hyg Environ Health.
2022 Mar;240:113914. doi: 10.1016/j.ijheh.2021.113914. Epub 2021 Dec 31. PMID:
34974272.
4: Iribarne-Durán LM, Concentrations of bisphenols, parabens, and benzophenones in human breast milk: A systematic review and meta-analysis. Sci
Total Environ. 2022 Feb1;806(Pt 1):150437. doi: 10.1016/j.scitotenv.2021.150437. Epub 2021 Sep 20.PMID: 34583069.
5: Serrano L. Concentrations of perfluoroalkyl substances in donor breast milk in Southern Spain and their potential determinants. Int J Hyg Environ
Health. 2021 Jul;236:113796. doi:10.1016/j.ijheh.2021.113796. Epub 2021 Jun 23. PMID: 34192647.
6: Vela-Soria F, A method for the determination of perfluoroalkyl substances in breast milk by combining salt-assisted and dispersive liquid-liquid
microextraction. Anal Bioanal Chem. 2020 Nov;412(28):7913-7923. doi: 10.1007/s00216-020-02924-x. Epub 2020 Sep 16. PMID: 32935152.
7: Vela-Soria F, Iribarne-Durán LM, Mustieles V, Jiménez-Díaz I, Fernández MF,Olea N. QuEChERS and ultra-high performance liquid chromatography-
tandem mass spectrometry method for the determination of parabens and ultraviolet filters in human milk samples. J Chromatogr A. 2018 Apr
20;1546:1-9. doi:10.1016/j.chroma.2018.02.060. Epub 2018 Mar 6. PMID: 29525126.
8: Vela-Soria F, Determination of endocrine-disrupting chemicals in human milk by dispersive liquid-liquid microextraction.
Bioanalysis. 2016 Sep;8(17):1777-91. doi: 10.4155/bio-2016-0073. Epub 2016 Aug 15. PMID: 27523983.
9: Arrebola JP, Predictors of concentrations of hexachlorobenzene in human adipose tissue: a multivariate analysis by gender in Southern Spain.
Environ Int. 2009 Jan;35(1):27-32. doi: 10.1016/j.envint.2008.05.009. Epub 2008 Jul 23. PMID: 18653237.
10: Cerrillo I, Endosulfan and its metabolites in fertile women, placenta, cord blood, and human milk. Environ Res. 2005 Jun;98(2):233-9. doi:
10.1016/j.envres.2004.08.008. PMID: 15820730.
11: Moreno Frías M, Determination of organochlorine compounds in human biological samples by GC-MS/MS. Biomed Chromatogr. 2004
Mar;18(2):102-11. doi:10.1002/bmc.300. PMID: 15039962.
12: Campoy C, Analysis of organochlorine pesticides in human milk:preliminary results. Early Hum Dev. 2001 Nov;65 Suppl:S183-90. doi:
10.1016/s0378-3782(01)00221-3. PMID: 11755050.
13: Campoy C, Diet and organochlorine contaminants in women of reproductive age under 40 years old. Early Hum Dev. 2001 Nov;65 Suppl:S173-82.
doi:10.1016/s0378-3782(01)00220-1. PMID: 11755049.
69. Como evitar la exposición vía
alimentaria
Reduce tu consumo de grasa animal
Redduce tu consumo de derivados
Come de producción ecológica
Come productos frescos
Come de proximidad
Come de temporada
Come de precio justo
Come de todo, poco
Tu salud te lo agradecerá y contribuirás a la
sostenibilidad
79. Como evitar la exposición a
metales pesados
- Evita las cacerolas y ollas de aluminio (Al)
- Reduce el consumo de antiácidos (Al)
- Gestiona la reutilización de envases de Al (Al)
- Vigila el contenido de tu desodorante (Al)
- Reduce los embotellados en PET (Sb)
- No consumas peces gordos y grasos (Hg)
- Evita e consumo de marisco (Cd)
- No fumes (Cd)
- Busca cereales ecológicos (Cd)
- Controla la calidad del agua de grifo (As)
- Apoya la eliminación de combustibles fósiles (Pb)
81. Perfluorados
Algunos usos de los perfluorados en
componentes de envases alimentarios
y utensilios de cocina
- Plásticos antiadherentes y aislantes
(PFAS, PFOS y PFOAS)
- Papel de envolver resistente al agua/grasa
- Envases comida rápida
82. Exposición
alquilos perfluorados (PFOS)
Tejidos aislantes: Goretex
Utensilios de cocina: Tefal
Perfluorooctanoic acid (PFOA or C8)
CAS No: 335-67-1. Molecular formula:
Perfluorooctane sulphonic acid (CAS No. 1763-23-1)
83. ¿Que clase de nutrientes-
ingredientes aporta este tipo de
comidas?
• Gran cantidad de proteínas de origen animal
• Aditivos tipo conservantes, colorantes y
potenciadores del sabor.
• Abundante cantidad de azucares simples,
grasas saturadas, colesterol y sodio.
• Aporte bajo o nulo de fibras y vitaminas.
• Elevado aporte calórico por ingesta.
91. Como evitar la exposición a
perfluorados
- Cambia tus utensilios de cocina a libres de
PFAs
- Evita el super empaquetado de la comida
- Evita la comida rápida
- Rechaza los tejidos anti-manchas
- Evita los tejidos milagro que no se mojan
- Exige control de residuos en el agua de tu
grifo
98. News Release
2008-59
April 18, 2008
For immediate release
Government of Canada Takes Action on
Another Chemical of Concern: Bisphenol A
OTTAWA - The Honourable Tony Clement, Minister of Health, and the Honourable John Baird, Minister of the Environment, today announced that the Government is taking action to protectthe
health of Canadians and the environment from another chemical of concern.
European Commission: EU Ban on Bisphenol A
in Baby Bottles in 2011
26 November 2010
30 June 2011
Plásticos en
los biberones
105. The European Food Safety Authority (EFSA) has
re-evaluated the risks of bisphenol A (BPA) in
food and proposes to considerably lower the
tolerable daily intake (TDI) compared to its
previous assessment in 2015.
15/12/2021 – 22/02/2022
100.000 veces menos
14/12/2021
2015: 4 ug/Kg/día
2022: 0.04 ng/kg/día
111. Como evitar la
exposición a bisfenoles
- Evita los plásticos en la cocina que no puedas
identificar
- Rechaza el PC número 7 en envase de agua
- Rechaza los tickets de caja que no indiquen
BPA-free
- Exige la identifcación del recubrimiento interior
de latas de conserva
119. Como evitar la exposición a
parabenos, benzofenonas y
dimeticonas
- Elige líneas de cosméticos con la
eco-etiqueta
- Controla la composición de las
cremas de protección solar
- Exige un control mas exhaustivo de
los componentes autorizados
121. Plásticos en
tu comida
Plastic Teabags Release
Billions of Microparticles and
Nanoparticles into Tea
Laura M. Hernandez, et al.
Environ. Sci. Technol. 2019,
53, 21, 12300–12310, 2019
122. Colillas: 15.000 fibras de
rayón/viscosa,
- Persistencia medioambiental
que se cifra en años,
- Liberación prolongada de
microfibras: 200/día.
- Impregnación por tóxicos: 4.800
componentes, 200 tóxicos, 70
cancerígenos.
137. Butilbencilftalato (BBP)
Dibutilftalato (DBP)
Dietilhexilftalto (DEHP)
Plastificantes desde 1930
Tintas para plástico y textiles
Tratamiento de suelos
Antioxidantes alimentación
(Lácteos)
Envases alimentarios
Tetinas y mordedores infantiles
C
O
O
O
C
O
Dibutil ftalato
O
CO
O
O
C
Butilbencil ftalato
147. Sustancias químicas orgánicas sintéticas
derivadas del petróleo
Fungicidas, herbicidas e insecticidas de uso
contemporáneo
Los nuevos pesticidas no se acumulan en el
organismo (<48h), baja persistencia en el medio
ambiente
Teóricamente son menos “peligrosos” que los
pesticidas persistentes OC
Pesticidas no persistentes
151. Clorpirifós insecticida organosfosforado
(1965)
Insecticida no sistémico que actúa por contacto e
ingestión con gran efecto de choque.
Pulverizando las zonas afectadas para el control de
plagas de cosechas: cochinillas, mosca blanca, trips de la
platanera, orugas defoliadoras y minadoras, escarabajos
y otros insectos.
Diseñado para ser empleado en viviendas y en agricultura
fue prohibido en 2008 en biocidas de uso ambiental o
en industria alimentaria.
152.
153.
154.
155. Pesticidas no persistentes en tu
comida
- Fungicidas
Azólicos
Carbamatos
- Piretroides
- Organofosforados
156. Pero ¿ocurre la exposición humana a
Pesticidas no persistentes?
- Residuos en la orina de 1.561 niños/as y adolescentes
españoles
- Cohorte INMA Infancia y Medio Ambiente (INMA)
- Años: 2012 y 2019
- Edad: 8-10 años, 11-13 años, 14-16 años
- Regiones: Asturias, Gipuzkoa, Granada, Menorca,
Sabadell y Valencia.
157. Concentración de metabolitos de
insecticidas ya que son metabolizados…
-OPs: 3,5,6-tricloro-2-piridinol (TCPy), metabolito de
clorpirifós, 2-isopropil-4-metil-6-hidroxipirimidina
(IMPy), metabolito de diazinon, y dietil tiofosfato (DETP),
metabolito genérico de OPs.
- Ácido 3-fenoxibenzoico (3-PBA), metabolito genérico de
insecticidas piretroides.
-1-naftol (1-N), metabolito del insecticida carbarilo.
- Etileno-tiourea (ETU), metabolito mancozeb y otros
fungicidas ditiocarbamatos
158. OPs
Residuos de pesticidas en orina de
1.561 niños españoles (estudio INMA)
Piretroides
Mancozeb
Carbarilo
161. Consecuencias de la exposición a
pesticidas en jóvenes (1)
Efecto sobre las
hormonas
Efecto sobre el
desarrollo
neuroconductual
162.
163. Efecto en el desarrollo
neuroconductual
Peticidas no persistentes:
-Problemas de comportamento: en particular
incumplimiento de reglas, conducta agresiva
Exposición a Clorpirifós:
- Problemas de pensamiento (internalizantes).
Exposición a Diazinón
- Problemas externalizantes: relaciones
interpersonales, irritabilidad, agresividad.
164. Efectos en el desarrollo
neuroconductual
Exposición a Piretroides
- Presentan tendencia a la inatención e
incumplimiento de reglas.
Exposición a mancozeb y otros fungicidas:
- Problemas de tipo social.
172. La exposición a EDC es universal e
inadvertida:
- No hay poblaciones no expuestas, dada la
ubicuidad de los contaminantes
- La exposición es mas preocupante para
individuos en determinados rangos de edad
Conclusión1
173. Las consecuencias de la exposición
a EDC ya son visibles en la
población expuesta:
- Trastornos reproductivos y del desarrollo
- Obesidad y diabetes
- Cáncer en órganos hormono-dependientes
- ….
Conclusión2
174. Los mecanismos de protección del
consumidor han fracasado:
- El tiempo de aplicación del Principio de
precaución ha expirado
- Necesidad de cambio en las políticas de
producción y control de productos
Conclusión3
175. Los sanitarios deben conocer la
hipótesis ambiental:
- Incorporar ese conocimiento en la formulación
de la etiología de enfermedades comunes
- Dar recomendaciones en la prevención de la
exposición en poblaciones vulnerables
Conclusión4