Este documento presenta una introducción al tema de la ciencia y la sociedad. Explica la importancia de que los ciudadanos tengan conocimientos científicos para participar en decisiones que les afectan. Luego describe el método científico, incluyendo etapas como la observación, formulación de hipótesis, experimentación, análisis de datos, y publicación de resultados. Finalmente, introduce conceptos sobre la construcción del conocimiento científico y la filosofía de Karl Popper sobre la falibilidad de la ciencia.
UCD14 Keynote - Julian Hirst - Improvisation & Innovation: More Music Lessons...UCD UK Ltd
Julian Hirst - Improvisation & Innovation: More Music Lessons for Designers
Acts of improvisation – or spontaneous creation – are sometimes also acts of innovation. And, occasionally, an act of innovation can change everything.
Business is beginning to see the real value in design, and in differentiation through innovation. Designers are invited to the table early to solve complex problems, uncover opportunities, conceptualise strategy, help achieve financial goals, make shareholders rich.
To preserve the ethos and influence of design in new environments, we must continue to draw inspiration from outside our community. This is how we will continue innovate in our own field, and help prevent the “professionalisation” of design.
With musicians on stage, we will illustrate stylistic and non-idiomatic improvisation in music, and explore the relationship with innovation and improvisation in design. And we’ll see that there are lessons to be learned from managing musicians through the creative process that can teach designers plenty about differentiation in our own field.
comprender las historia del pensamiento cientifico y tecnologico nos permite avanzar y mejorar los instrumentos que se tienen. Pero tambien es importante reflexionar sobre la Etica de la ciencia y sus aplicaciones en beneficio de la humanidad.
1. UD 1.- A CIENCIA E A SOCIEDADE<br />0.- Introdución<br />1.- A ciencia de todos. Ciência e tecnoloxía<br />2.- O Método científico (Anaya + Rodeira)<br />3.- A construcción do coñecemento científico (Anaya)<br />4.- Pseudociencias<br /> (Nexus, Rodeira)<br />5.- Fraudes científicos<br />6.- Actividades-Repaso<br />7.- Na Web<br />8.- Bibliografía<br />UD 1.- A CIENCIA E A SOCIEDADE<br />0.-INTRODUCIÓN<br />Ao longo da historia, tradicionalmente o coñecemento humano dividiuse en dúas áreas: a humanística e a científica. A idea de que “a cultura” está vinculada unicamente á literatura, á filosofía, á historia, á arte..., fai que a ciencia apareza coma unha actividade que xera un coñecemento diferente ou illado da cultura. Vivimos nunha sociedade no que non coñecer o nome dos reis Católicos ou de Cervantes é un claro reflexo de incultura, mentras que cando alguén o ignora todo sobre a Relatividade Xeral, a Mecánica Cuántica, a Xenética ou a teoría da Evolución, simplemente pode dicir “é que eu son de letras” e ninguén o mira raro nin o considera un analfabeto.<br />É necesario cambiar esta situación. Un cidadán do século XXI non pode ignorar certos coñecementos científicos para opinar e participar en decisións importantes que lle afectan. Vivimos nunha sociedade cada vez máis complexa que precisa de cidadáns formados no coñecemento científico para poder participar nos próximos retos e tomar importantes decisións sobre o seu futuro.<br />A ciencia moderna iníciase no Renacemento, cando se comenza a superar a limitación que supuxo crer que a verdade estaba exclusivamente nos textos clásicos e nas crenzas relixiosas. Sen embargo, será nos séculos XVIII e XIX cando se desenvolva como forma de coñecer mediante a comprobación de feitos ou de datos observados.<br />Actividade 1:<br />Lectura do discurso pronunciado por Stephen Hawking durante o acto de recollida dos Premios Príncipe de Asturias de 1989. <br />Resposta e debate sobre as cuestións planteadas sobre o mesmo.<br />1.- A CIENCIA DE TODOS. CIENCIA E TECNOLOXÍA<br />01536700A ciencia é un esforzo colectivo, non individual, onde o progreso só é posible pola colaboración e o control da comunidade. Grazas a este esforzo a ciencia líbrase, ás veces con atraso, a acumulación de erros, o fraude e as orientacións derivadas do interese particular. Para iso precísase un acceso libre aos resultados e aos datos experimentais (publicacións científicas) e a comprobación do traballo por outros (que este sexa reproducible). A ciencia, que se xustifica pola curiosidade, enriquece a nosa vida e, polo ben común, pertence a todos.<br />Aínda que o gran desenvolvemento científico conleva unha grande especialización, é obriga colectiva dos científicos que a visión do mundo que proporciona a ciencia estea ao alcance de todos. Citando a Richard Feynman (1918-1988), premio Noble de Física en 1965: “Se non es capaz de explicarlle á túa avoa en que consiste o teu traballo, en realidade non o entendes nin ti mesmo”.<br />Unha actitude científica, entendida esta como vontade de obxectividade e escepticismo cara ao preestablecido, non só supón un cuestionamento metódico das susposicións, senón que a mellor maneira de resolver os problemas aos que nos enfronta a vida. Quere isto dicir que non todos podemos ser investigadores, pero a todos os seres humanos nos convén pensar científicamente.<br />¿Que son a ciencia e a tecnoloxía?<br />A ciencia (do latín scientia, 'coñecemento') pode definirse como:<br />Conxunto de coñecementos obtidos mediante a observación e o razoamento, sistematicamente estruturados, e dos que se deducen principios e leis xerais.<br />A ciencia non procura a verdade pero proporciona xustificacións que tratan de explicala.<br />A obra científica inflúe na vida das sociedades. Os descubrimentos poden no só mellorar o nivel de vida das persoas, previr ou curar enfermidades, facilitar as tarefas diarias ou facer máis doado o traballo. Ás veces, tamén contribúen a verdadeiras revolucións culturais, facendo que a visión do mundo mude radicalmente e a forma de pensar se modifique de xeito importante.<br />A aplicación dos coñecementos, métodos ou instrumentos da ciencia para propósitos prácticos como os da industria, o comercio, a medicina, etc, da orixe á tecnoloxía (do grego tekne, 'arte, técnica ou oficio' e logos, 'conxunto de saberes') que se define como:<br />Conxunto de coñecementos que permiten construír obxectos e máquinas para adaptar o medio e satisfacer as nosas necesidades.<br />Tipos de Ciencias<br />As ciencias poden clasificarse de acordo co obxectivo do seu estudo.<br />CienciasObxecto de estudoExemplos FormaisEstudan as formas válidas de inferencia por iso non teñen contido concreto, é un contido formal en contraposición ao resto das ciencias fácticas ou empíricas. Baséanse en métodos dedutivos.LóxicaMatemática ExperimentaisNelas englóbanse as ciencias naturais que teñen por obxecto o estudo da natureza. Seguen o método científico ou hipotético-dedutivoAstronomíaBioloxíaFísicaXeoloxíaQuímicaSociaisSon todas as disciplinas que se ocupan dos aspectos do ser humano - cultura e sociedade- . O método depende de cada disciplina particular.Psicoloxía SocioloxíaHistoriaEconomíaAntropoloxíaCiencia políticaDereitoDemografíaTraballo socialXeografía humana<br />As ciencias formais son aquelas que non poden comprobarse experimentalmente na realidade. Traballan con conceptos abstractos como os números.<br />As ciencias empíricas si teñen un correlato real no mundo. Nelas, o coñecemento provén de fenómenos observables e capaces de ser avaliados por outros investigadores que traballen baixo las mesmas condicións.<br />2.- O MÉTODO CIENTÍFICO <br />Etimoloxicamente método significa “camiño”, o camiño que hai que seguir para chegar a unha meta que, no caso das ciencias, é o coñecemento da realidade na que vivimos.<br />434340051435A maior parte dos científicos en activo aprenderon a investigar na práctica, realizando unha tese de doutoramento e participando en traballos colectivos, xa que é infrecuente que estuden previamente as cuestións xerais, filosóficas, do método científico.<br />2.1Fases do método científico<br />Observación<br />O primeiro paso do método científico ten lugar cando se fai unha observación a propósito de algún evento ou característica do mundo. Esta observación pode inducir unha pregunta sobre o evento ou característica.<br />Débese recompilar toda a información posible, tanto a obtida directamente da realidade observada como a que proporcionen as fontes de información: internet, revistas, bibliografía...<br />Nas observacións, en moitas ocasións, teñen importancia os avances en métodos de observación. Trala observación procédese a unha detallada descrición do fenómeno.<br />A observación debe ser reproducible. A repetibilidade da observación dos fenómenos naturais é un requisito fundamental de toda ciencia.<br /> Formulación de hipóteses<br />Planificación de posibles explicacións das observacións e a súa relación causa-efecto.<br /> Dedución das consecuencias da hipótese<br />Predicións que se poden deducir da hipótese.<br />Experimentación<br />Comprobación de se as consecuencias da nosa hipótese se cumpren ou non por medio da experimentación controlada. Inténtanse manter todas as variables controladas ou promediadas e trabállase cunha delas.<br />De todos os pasos no método científico é o que verdadeiramente separa a ciencia doutras disciplinas:<br /> Rexistro e Análise de datos: <br />É indispensable a recolección de datos (observacións iniciais, resultados durante e ao final do experimento) en forma organizada, de maneira que sexa posible determinar relacións importantes entre estes, para o cal se empregan táboas, gráficas e, nalgúns casos, debuxos científicos. <br /> Análise de Resultados:<br />Extraer a maior información dos datos recollidos. Sométense a moitos estudos; entre estes en análise estatístico, que consisten en utilizar as matemáticas para determinar a variación dun factor.<br /> Demostración o refutación das hipóteses<br />Se non existe concordancia entre o que se observa experimentalmente e o que predí a hipótese, esta debe ser rexeitada ou modificada (volveríase a o paso II).<br />Se son coherentes coa experimentación, a hipótese queda demostrada provisionalmente.<br />Se tras novas comprobacións a hipótese non é refutada enúnciase unha teoría.<br />Se a teoría se consolida con outros experimentos diferentes de diferentes campos fálase de unha lei natural ou científica.<br /> Presentación de resultados<br />A ciencia faise para o coñecemento público.<br />Publícase en revistas onde é revisado por expertos independentes que examinan a súa coherencia e calidade e, así, accede ao mundo científico.<br />Sobre estas fases pode haber variacións en distintas disciplinas científicas ou experimentos concretos:<br />En certas ciencias non se poden realizar experimentos directamente, só rexistrar datos (vulcanoloxía, astronomía, física teórica...).<br />En ocasións non fai falta planificar unha hipótese, só proceder á experimentación directamente para coñecer algo.<br />Actividade 2: APLICACIÓN DO MÉTODO CIENTÍFICO:<br />CUESTIÓN: Que ocorre cando unha candea que arde sobre auga é tapada cun recipiente?<br />1º.- Trátase de establecer hipóteses sobre o que vai acontecer.<br />2º.- Deseño e realización do experimento.<br /> 3º.- Elaboración dunha explicación do observado experimentalmente baseándose en probas.<br />Etapas do Método CientíficoObservaciónDirectaHipóteseNovos experimentosExperimentaciónValidación da hipóteseRefutación da hipóteseTeoríaLeiPublicaciónEstudo bibliográficoPrediciónsFormulaciónAnálise de resultadosRecollida e análise de datosNovos coñecementosReplanificación<br />3.- A CONSTRUCIÓN DO COÑECEMENTO CIENTÍFICO<br />3.1.- A verdade ou a certeza na ciencia<br />-38100Un dos científicos e filósofos que máis contribuíu a reflexionar sobre a veracidade da ciencia é o austríaco KARL POPPER (1902-1994) quen considera que, ó longo da historia, os erros científicos foron máis que os acertos. Este, cunha intención de asegurar a ciencia máis que de destruíla, considera que todas as hipóteses deben ser sometidas a crítica implacable; así, se unha hipótese se desbota por falsa ábrese unha vía para intentar unha alternativa máis probable e, se non se logra demostrar que a hipótese é falsa, considerarase certa aínda que só provisionalmente. Segundo Popper, chega un caso negativo para invalidad unha hipótese, mentras que a acumulación de casos positivos nunca é dabondo , en termos lóxicos, para asegurar a súa verdade. A dificultade relaciónase co problema da indución, a imposibilidade lóxica de obter consecuencias xerais a partir de casos particulares.<br />3.2.- A aplicación perversa da ciencia<br />Partindo sempre da importancia decisiva da ciencia e da tecnoloxía para o avance e o benestar da humanidade, cómpre, sen embargo, recoñecer que a historia presenta tamén aplicacións da ciencia nocivas ou tráxicas para os seres humanos, tanto intencionadas como non intencionadas. Exemplos delo foron e seguen séndoo a tecnoloxía empregada nas guerras, a guerra biolóxica, a enerxía nuclerar, os pesticidas, moitos medicamentos, os aerosois... e poden chegar a selo outros como a manipulación xenética e a clonación humana.<br />Debemos, aínda así, ter presentes as palabras de F. MAYOR ZARAGOZA (ex director xeral da UNESCO –Organización das Nacións Unidas para a Educación, a Ciencia e a Cultura-): “O coñecemento sempre é positivo. As aplicacións poden ser negativas e incluso perversas”.<br />Precísase, pois, unha “ciencia con conciencia” que inmunice ós científicos e tecnólogos de posicións dogmáticas e lles faga tomar conciencia da súa responsabilidade social e valorar as potenciais aplicacións perversas dos seus descubrimentos. Sen embargo, son os políticos e as grandes industrias os que deciden as liñas de investigación e de aplicación dos descubrimentos, tendo, polo tanto, responsabilidade nas aplicacións da ciencia en contra dos intereses sociais.<br />3429000394335Ao falar de ciencia e ética cómpre recordar que aínda que a Albert Einstein se lle vinculou nalgún momento coa construción da bomba atómica, o papel que xogou nese proxecto foi unicamente o de animar, xunto con outros ceintíficos, ao Goberno dos Estados Unidos a prepararse para a guerra nuclear, advertíndolle do perigo que supoñía que un país como Alemaña accedera a ese descubrimento. De feito, como alemán que apoiara causas esquerdistas, non foi autorizado a traballar nun proxecto tan sensible a temas de seguridade, polo que foi honesto cando anos despois declarou: Non colaborei na construción da bomba atómica; non colaborei en absoluto”. Foi, sen embargo, un dos primeiros científicos en poñer en marcha o movemento contra a carreira armamentística e a loucura nuclear.<br />3.3.- Serendipia<br />A serendipia é facultade de facer descubrimentos afortunados e inesperados por accidente. Son., polo tanto, descubrimentos serendípicos os descubrimentos accidentais na ciencia.<br />3886200168910Exemplos de descubrimentos serendípicos: a penicilina (Fleming), o velcro, o xabón Ivory, os post-its, os copos de trigo e millo (Kellogs)... <br />En calquera caso, para realizar un descubrimento, o investigador ten que estar preparado e debe ter un profundo coñecemento no campo do haxazgo, ademais da capacidade para “ver o que outros non viron e pensar o que ninguén pensou”. PASTEUR dicía: “Nos campos da observación, a casualidade favorece só as mentes preparadas”.<br />Lecturas sobre o descubrimento dos post-it, dos copos de millo tostado, do xabón de Ivory... en SERENDIPIA.<br />Lectura: “De como un explosivo creou os Premios Nobel, converteuse en medicamento, en contaminante ambiental e resultou ser un espertador” en OS DADOS DO RELOXEIRO<br />Libros recomendadas:<br />SERENDIPIA. Descubrimientos accidentales en la ciencia<br />Royston M. Roberts<br />Colección Historia de la ciencia<br />Alianza Editorial (2004)<br />OS DADOS DO RELOXEIRO<br />Ciencia amena para mentes inquietas<br />Xurxo Mariño Alfonso<br />Consello da Cultura Galega (2005)<br />4.PSEUDOCIENCIAS<br />Se agora mesmo obviáranse os produtos da tecnociencia a civilización humana colapsaría. Os cidadáns chegamos, polo xeral, a gozar dos dons da ciencia pero sen chegar a comprendelos nin a analizalos. As pseudociencias aproveitan este abismo entre ciencia e sociedade para aparecer como ciencias cando realmente non o son.<br />Un exemplo desta percepción da ciencia amósase en moitos anuncios publicitarios, nos cales os anunciantes empregan como gancho do produto unha terminoloxía científica que, aínda que dificilmente é comprensible para a gran maioría do público, o reviste dunhas cualidades nas que se ten plena confianza.<br />Pseudociencias, termo que etimoloxicamente equivale a quot;
falsas cienciasquot;
, son disciplinas que se aparentemente se revisten do manto da ciencia, non o son en realidade. O termo quot;
falsoquot;
parece indicar, sendo polo xeral certo, unha certa intención de engano consciente: a cotío inténtase tal disfraz co interese de dar unha respetabilidade que posúen os produtos da ciencia, e abusar do prestixio científico á hora de acalar as posibles críticas.<br />As características que axudan a recoñecer ás pseudociencias son:<br />Non aplican unha metodoloxía de carácter científico.<br />Son dogmáticas. Os seus principios están planificados en termos tales que non admiten refutación, a diferenza das ciencias, onde as condicións de refutación das hipóteses ou teorías están determinadas con precisión.<br />Proclaman teorías para as que non aportan probas empíricas, que a cotío contradín abertamente resultados experimentais coñecidos e aceptados polas ciencias ben establecidas.<br />Son inmutables. Ao non ter bases experimentais, non cambian incluso ante novos descubrimentos.<br />Utilizan linguaxe científico pero só en aparencia, descoñecendo ou malinterpretando o seu significado.<br />Non cumpren a estratexia da navalla de Occam (tamén coñecido como principio de parsimonia), que é un método de construción lóxica segundo o cal en igualdade de condicións a explicación máis sinxela é probablemente a correcta.<br />No buscan leis xerais.<br />Descualifican as críticas por parte das ciencias, a cotío, utilizando falacias ad hominem, aducindo conspiracións ou proclamándose obxecto de persecución cando os seus plantexamentos son rebatidos.<br />Invocan entes inmateriais ou sobrenaturais inaccesibles á investigación empírica, tales como forza vital, creación divina, inconsciente metafísico, necesidade histórica, etc.<br />Proclaman e esixen que se recoñeza o seu carácter científico, pero só ante o público xeral, renunciando a poñer a proba as súas explicacións ante a comunidade científica establecida. O feito de reclamar estatus científico as diferenza doutras actividades como as relixións.<br />Algunhas pseudociencias son:<br />Astroloxía: Adiviñación polas constelacións da eclíptica solar.<br />Astropsicoloxía: Psicoterapia por medio da Astroloxía.<br />Alienoloxía: Estudo dos extraterrestres ou Aliens.<br />Ciencia Anxélica: Estudo quot;
sistemáticoquot;
dos anxos.<br />Ciencia Piramidal: Coñecemento quot;
sistemáticoquot;
da maxia.<br />Cirurxía Psíquica: Cirurxías realizadas por medio da mente.<br />Homeopatía: Curación por medio de factores emanados pola mesma enfermidade.<br />Iridoloxía: Adiviñación das enfermidades pola lectura do iris dos ollos.<br />Magnetoterapia: Curación por imáns.<br />Medicina Holística: Curación por medio do equilibrio coa enerxía universal.<br />Naturismo: Curación por medio dos catro quot;
elementosquot;
naturais.<br />Penduloxía: Adiviñación e diagnóstico por péndulos.<br />Parapsicoloxía: Estudo de fenómenos paranormais, como fantasmas, etc.<br />Psicoenerxética: Estudo e manipulación da enerxía mental.<br />Psicotrónica: Manipulación das ondas cerebrais para telekinesis, profecía, etc.<br />Quiromancia: Adiviñación pola lectura das liñas da man.<br />Telekinesia: Comunicación e visualizacións a distancia por medio da mente.<br />Toque Terapéutico: Curación por medio das mans, ou imposición das mans.<br />Ufoloxía: Estudo das naves espaciais extraterrestres.<br />Libro recomendado:<br />HISTORIAS CURIOSAS DE LA CIENCIA<br />Cyril Aydon<br />Swing (2008)<br />5.- FRAUDES CIENTÍFICOS<br />Sexa para fuxir da mediocridade ou ben para salvar dificultades coa fin de poder deixar a súa contribución científica –como é o caso de Galileo ou Newton-, os científicos engañaron desde sempre, se ben na época moderna, desde que a ciencia pasou de vocación a profesión, é frecuente que o motor para facelo sexan os cartos, en forma de financiación ou de cobro de patentes.<br />Sen embargo, é importante, tamén, dicir que a ciencia soe ter mecanismos para corrixir os seus propios erros e que a gran maioría dos científicos son persoas de extraordinaria nobreza., comprometidos co seu labor, polo que reciben con moita dor as noticias de fraudes e manipulacións científicas. De feito, a falsificación de datos considérase tan aborrecible que moitos profesionais síntense ofendidos cando se enteran dun suceso de tal naturaza, incluso cando afecta a un campo de estudo alleo. <br />3429000547370Hoxe, o coñecido como a farsa do home de Piltdown, considérase como o maior fraude científico do século XX. <br />Lectura: <br />“La farsa de Piltdown” de LAS MENTIRAS DE LA CIENCIA de Dan Agin.<br />Cuadro pintado por John Cooke no 1915, conmemorativo do descubrimento do home de Piltdown.<br />Libros recomendados:<br />LAS MENTIRAS DE LA CIENCIA<br />Federico di Trocchio<br />Alianza Editorial<br />LAS MENTIRAS DE LA CIENCIA<br />Dan Agin<br />Edicións Robinbook. Barcelona (2009)<br />6.- ACTIVIDADES-REPASO<br />1.- Explica cun exemplo como pode influir a ciencia na sociedade.<br />2.- Razona se os descubrimentos científicos poden ou non considerarse verdades absolutas.<br />3.- En ocasións usamos a frase “demostrado cientificamente” en referencia a unha afirmación. Pódese asumir como certa? Razóao<br />4.- Supoñamos que se produce un fenómeno que contradice unha lei científica recoñecida como certa. Que deben facer os científicos?<br />5.- Cita un exemplo no que as correntes de pensamento (filosofía, relixión…) influíran de forma determinante no coñecemento científico.<br />6.- Cando se produce un descubrimento científico, a actitude máis común é rexeitar unha hipótese nova a favor dunha xa aceptada. Como cres que inflúe esta actitude no avance da ciencia?<br />7.- NA WEB<br />http://historiadelaciencia.idoneos.com<br />Páxina que permite realizar un recorrido polas teorías sobre as que se foi configurando o saber científico a través dos séculos e polas persoas que o desenvolveron. Aparecen bos enlaces. O seu contido preséntase só en inglés.<br />8.- BIBLIOGRAFÍA<br />- Libros de texto par a materia Ciencias para o mundo contemporáneo de 1º de Bacharelato das editoriais Anaya, Rodeira, Pearson Educación, SM, Santillana, Vivens-Vives, Xerais e Oxford.<br />- Libros recomendados ao longo da Unidade Didáctica.<br />