SlideShare una empresa de Scribd logo
1 de 39
Descargar para leer sin conexión
ASIMETRIA CEREBRAL GABRIELA BARRAGAN
NEUROCIENCIA III
CRONOGRAMA CLASE
1. Repaso conceptos basicos neuropsicologia.
2. Actividad grupal competitiva repaso basico.
3. Asimetrías neuroanatómicas.
4. Actividad grupal lectura asimetrias (5%)
5. Clase estudio de la asimetría cerebral funcional.
6. Clase funciones de cada hemisferio.
REPASO CONCEPTOS BASICOS NEUROPSICOLOGIA
https://www.youtube.com/watch?v=ui364DCbfqE
ACTIVIDAD GRUPAL REPASO
COMPETENCIA PARTE 1
5 GRUPOS DE 4 PERSONAS
PREGUNTAS SOBRE EL VIDEO
EL QUE RESPONDA EN EL TABLERO PRIMERO Y BIEN GANA
¿CUÁLES SON LAS 3 ESTRUCTURAS
GENERALES DEL CEREBRO?
¿CÓMO SE LLAMA LA ESTRUCTURA QUE
SON FIBRAS Y CONECTAN LOS DOS
HEMISFERIOS?
¿CÓMO SE LLAMAN LAS CAPAS QUE
PROTEGEN EL CEREBRO?
¿QUÉ FUNCIONES TIENE EL LIQUIDO
CEFALORRAQUIDEO LCR?
FALSO O VERDADERO ¿LA CORTEZA
CEREBRAL ESTÁ COMPUESTA POR LA
SUSTANCIA BLANCA?
MENCIONE LOS 4 LOBULOS PRINCIPALES
Y EL QUINTO LOBULO QUE ESTÁ EN LA
PROFUNDIDAD DEL CEREBRO.
ACTIVIDAD GRUPAL REPASO
COMPETENCIA PARTE 2
https://www.youtube.com/watch?v=9qT-dUqIBi0
¿QUIÉN FUE EL QUE “INAUGURA” LA
NEUROPSICOLOGIA MODERNA?
¿QUÉ LE PASABA AL PACIENTE TAN?
¿CUAL FUE EL HEMISFERIO QUE BROCA
DESCRUBIRÓ QUE ERA DOMINANTE PARA
EL LENGUAJE?
¿QUÉ NOMBRE SE LE DIO AL AREA DONDE
SE LESIONÓ EL PACIENTE TAN?
¿QUE REGIÓN AL SER ESTIMULADA
GENERABA LA MOVILIDAD DE LAS
EXTREMIDADES?
ASIMETRIAS
NEUROANATOMICAS
GABRIELA BARRAGAN
NEUROCIENCIA III
DECUSASION
DEFINICIONES CLAVES
Asimetría Cerebral: especialización de cada hemisferio. (una zona del cerebro
tiene una capacidad de información diferente de la región homologa).
Diferencia hemisférica: Cada hemisferio tienen un estilo cognitivo diferente.
Dominancia Cerebral: predominio de un hemisferio sobre otro en una
determinada función cognitiva.
Lateralidad: Es la manifestación efectora de la dominancia para el lenguaje,
expresada mediante el uso de la mano, el pie y el oído.
ASIMETRIA CEREBRAL
• Hay participación diferencial de cada hemisferio en la
organización de las diferentes funciones cognoscitivas.
• Se requiere de la competencia de
ambos hemisferios en la ejecución
de una función cognoscitiva.
MODELO LOCALIZACIONISTA
LOBULO FRONTAL
IZQUIERDO (LENGUAJE
EXPRESIVO) - BROCA LOBULO TEMPORAL
IZQUIERDO (LENGUAJE
COMPRENSIVO) - WERNICKE
Paciente TAN TAN
ASIMETRIA ANATOMICA
Hemisferio Izquierdo Hemisferio Derecho
• Aumento de la superficie correspondiente al área
de Wernicke
• Polo frontal mayor
• Mayor prolongación de la Cisura lateral hacia la
zona posterior en el hemisferio izq.
• Mayor amplitud del área cortical para el
lenguaje
• El tálamo derecho es más pequeño que el
Izquierdo.
• Mayor densidad neuronal en el área de Broca.
• La corteza cerebral de algunas regiones
frontales, temporales y parietales es más gruesa.
• Las diferencias neuroanatómicas entre ambos
hemisferios parecen relacionarse con la
preferencia manual y con la superioridad
lingüística y espacial , también hay estudios que
postulan que la variable género podría asociarse
con diferencias anatómicas.
ASIMETRÍA CEREBRAL FUNCIONAL – SEXO
Tomado de
Portellano, 2009)
ASIMETRIAS FUNCIONALES GABRIELA BARRAGAN
NEUROCIENCIA III
ACTIVIDAD GRUPAL LECTURA ASIMETRIAS (5%)
1. Lateralización motora
2. Lateralización lenguaje
3. Funciones no verbales del hemisferio izquierdo
4. Especializaciones del hemisferio derecho
5. Asimetrías anatómicas humanos y animales
ASIMETRIA AUDITIVA
Izquierdo (Oído derecho) Derecho (Oído izquierdo)
• Reconocimiento de material verbal
• Mensajes presentados en el oído
derecho tendrán una mayor
evocación.
• Reconocimiento de material no verbal
• Ruidos como tonos y sonidos de la
naturaleza.
ASIMETRIA VISUAL
Izquierdo Derecho
• Reconocimiento visual VERBAL • Reconocimiento visual NO
VERBAL
LETRAS Y NUMEROS CARAS Y FORMAS
ASIMETRIA SOMESTESICA
Izquierdo (mano
derecho)
Derecho (mano
izquierda)
• Predominio de la mano derecha-
hemisferio izquierdo en el
reconocimiento de letras
y números, especialmente en los
sujetos diestros.
• Mayor eficacia de la mano
izquierda en el reconocimiento de
formas tridimensionales
mediante la palpación.
Predominio de la mano izquierda o
lo que es lo mismo –predominio del
hemisferio derecho– en el
reconocimiento táctil de figuras
geométricas con y sin sentido.
ASIMETRÍA MOTORA
Hemisferio Izquierdo Hemisferio Derecho
• El hemisferio izquierdo tiene una superioridad
en el control de los movimientos voluntarios
de ambas manos, igualmente es mayor su
participación en los movimientos manuales que
acompañan a las conversaciones, exposiciones
y en general a las tareas verbales.
• El punto de dirección de la mirada cuando el
sujeto resuleve un problema se correlaciona
con la dominancia hemisferica : hacia la
izquierda cuando los problemas son
espaciales , (hemisferio Derecho).
• Por todo lado el hemisferio derecho tiene
mayor participación en tareas espaciales.
• Diestras: orienta su mirada hacia la derecha
ante pe preguntas verbales (hemisferio
izquierdo)
ASIMETRÍA CEREBRAL FUNCTIONAL – LENGUAJE
Izquierdo Derecho
• Comprensión fonológica y
semántica
• Comprensión de la prosodia, la
melodía, la gestualidad y el
doble sentido
• Articulación del lenguaje oral y
escrito
• Prosodia y mímica expresivas
https://kibbutzpsicologia.com/asimetria-hemisferica-del-lenguaje/
https://kibbutzpsicologia.com/asimetria-hemisferica-del-lenguaje/
RESUMEN DE ASIMETRIAS FUNCIONALES
Asimetría Hemisferio izquierdo Hemisferio derecho
• Visuales: Lóbulo
occipital
• Reconocimiento visual de
material verbal
• Procesamiento material visual de
contenido no verbal
• Auditivas: Lóbulo
temporal
• Reconocimiento silabas y
números
• Reconocimiento melodías, tonos y ruidos
del entorno
• Soméstésicas: Areas
asociativas lóbulo
parietal
• Predominio mano derecha
reconocimiento letras y números
(sujetos diestros)
• Mayor eficacia mano izquierda
reconocimiento formas tridimensionales
mediante la palpación
• Predominio mano izquierda en
reconocimiento táctil figuras geométricas
con y sin sentido
Asimetría Hemisferio izquierdo Hemisferio derecho
• Motoras: vías
cruzadas y no
cruzadas
• Observación e
interferencia motora,
movimiento ojo lateral
• Observación e interferencia
motora, movimiento ojo lateral
• Memoria. Lóbulo
temporal.
Hipocampo
• Dominante aprendizaje y
memoria verbal
• Aprendizaje y memoria no verbal
• Lenguaje. La
localización
depende de si es
diestra (HI) o zurda
• Dominancia lenguaje
comprensivo, expresivo y
lectoescritor
• Zurdos: Centros de lenguaje en
cualquiera de los dos Hemisferios o
en ambos.
REFERENCIAS
Ardila, A. y Rosselli, M. (2007). Neuropsicología Clínica. México D.F.: Manual
Moderno.
Portellano, J.A. (2009). Introducción a la neuropsicología. Madrid: McGrae Hill.

Más contenido relacionado

Similar a CLASE ASIMETRIA CEREBRAL DE NEUROCIENCIAS

Exposicion Componente
Exposicion ComponenteExposicion Componente
Exposicion Componentepedritogu
 
Corteza cerebral funcional
Corteza cerebral funcional Corteza cerebral funcional
Corteza cerebral funcional Grecia Marion
 
Bases cerebrales del lenguaje y cálculo
Bases cerebrales del lenguaje y cálculoBases cerebrales del lenguaje y cálculo
Bases cerebrales del lenguaje y cálculojruizmed
 
COMO SABEMOS LO QUE SABEMOS SOBRE ORGANIZACIÓN CEREBRAL DEL LENGUAJE
COMO SABEMOS LO QUE SABEMOS SOBRE ORGANIZACIÓN CEREBRAL DEL LENGUAJE  COMO SABEMOS LO QUE SABEMOS SOBRE ORGANIZACIÓN CEREBRAL DEL LENGUAJE
COMO SABEMOS LO QUE SABEMOS SOBRE ORGANIZACIÓN CEREBRAL DEL LENGUAJE josabethEspinoza
 
Funciones%20 encef%c1licas%20complejas[1]byron.
Funciones%20 encef%c1licas%20complejas[1]byron.Funciones%20 encef%c1licas%20complejas[1]byron.
Funciones%20 encef%c1licas%20complejas[1]byron.Freddy Cumbicos
 
Estilos de Aprendizaje y Técnicas de Estudio J.Barrera ccesa007
Estilos de Aprendizaje y Técnicas de Estudio   J.Barrera ccesa007Estilos de Aprendizaje y Técnicas de Estudio   J.Barrera ccesa007
Estilos de Aprendizaje y Técnicas de Estudio J.Barrera ccesa007Demetrio Ccesa Rayme
 
Hemisferios cerebrales
Hemisferios cerebralesHemisferios cerebrales
Hemisferios cerebralesLemucc
 
Act de orientacion slideshare El cerebro y sus Capacidades
Act de orientacion slideshare El cerebro y sus CapacidadesAct de orientacion slideshare El cerebro y sus Capacidades
Act de orientacion slideshare El cerebro y sus Capacidadesmaholy89
 
11- Cortezas de asociación, lenguaje y motivación
11- Cortezas de asociación, lenguaje y motivación11- Cortezas de asociación, lenguaje y motivación
11- Cortezas de asociación, lenguaje y motivaciónCarolina Soledad Aguilera
 
Hemisferio izquierdo
Hemisferio izquierdoHemisferio izquierdo
Hemisferio izquierdoVane Llanqui
 
Lateralidad por diana lópez
Lateralidad por diana lópezLateralidad por diana lópez
Lateralidad por diana lópezdianny-lopez
 
Desarrollo de la asimetría cerebral.pptx
Desarrollo de la asimetría cerebral.pptxDesarrollo de la asimetría cerebral.pptx
Desarrollo de la asimetría cerebral.pptxArualLopez
 
Castaño(2003) bases neurológicas del lenguaje y sus alt (1)
Castaño(2003) bases neurológicas del lenguaje y sus alt (1)Castaño(2003) bases neurológicas del lenguaje y sus alt (1)
Castaño(2003) bases neurológicas del lenguaje y sus alt (1)Selene Catarino
 

Similar a CLASE ASIMETRIA CEREBRAL DE NEUROCIENCIAS (20)

Exposicion Componente
Exposicion ComponenteExposicion Componente
Exposicion Componente
 
Corteza cerebral funcional
Corteza cerebral funcional Corteza cerebral funcional
Corteza cerebral funcional
 
Lateralidad cerebral
Lateralidad cerebralLateralidad cerebral
Lateralidad cerebral
 
Bases cerebrales del lenguaje y cálculo
Bases cerebrales del lenguaje y cálculoBases cerebrales del lenguaje y cálculo
Bases cerebrales del lenguaje y cálculo
 
COMO SABEMOS LO QUE SABEMOS SOBRE ORGANIZACIÓN CEREBRAL DEL LENGUAJE
COMO SABEMOS LO QUE SABEMOS SOBRE ORGANIZACIÓN CEREBRAL DEL LENGUAJE  COMO SABEMOS LO QUE SABEMOS SOBRE ORGANIZACIÓN CEREBRAL DEL LENGUAJE
COMO SABEMOS LO QUE SABEMOS SOBRE ORGANIZACIÓN CEREBRAL DEL LENGUAJE
 
Funciones%20 encef%c1licas%20complejas[1]byron.
Funciones%20 encef%c1licas%20complejas[1]byron.Funciones%20 encef%c1licas%20complejas[1]byron.
Funciones%20 encef%c1licas%20complejas[1]byron.
 
Asimetria cerebral primera parte
Asimetria cerebral primera parteAsimetria cerebral primera parte
Asimetria cerebral primera parte
 
Estilos de Aprendizaje y Técnicas de Estudio J.Barrera ccesa007
Estilos de Aprendizaje y Técnicas de Estudio   J.Barrera ccesa007Estilos de Aprendizaje y Técnicas de Estudio   J.Barrera ccesa007
Estilos de Aprendizaje y Técnicas de Estudio J.Barrera ccesa007
 
Hemisferios cerebrales
Hemisferios cerebralesHemisferios cerebrales
Hemisferios cerebrales
 
Expo de la lateralidad
Expo de la lateralidadExpo de la lateralidad
Expo de la lateralidad
 
Act de orientacion slideshare El cerebro y sus Capacidades
Act de orientacion slideshare El cerebro y sus CapacidadesAct de orientacion slideshare El cerebro y sus Capacidades
Act de orientacion slideshare El cerebro y sus Capacidades
 
11- Cortezas de asociación, lenguaje y motivación
11- Cortezas de asociación, lenguaje y motivación11- Cortezas de asociación, lenguaje y motivación
11- Cortezas de asociación, lenguaje y motivación
 
Hemisferio izquierdo
Hemisferio izquierdoHemisferio izquierdo
Hemisferio izquierdo
 
Asimetria cerebral
Asimetria cerebralAsimetria cerebral
Asimetria cerebral
 
Lateralidadcerebral
LateralidadcerebralLateralidadcerebral
Lateralidadcerebral
 
Lateralidad por diana lópez
Lateralidad por diana lópezLateralidad por diana lópez
Lateralidad por diana lópez
 
DESARROLLO DEL LENGUAJE
DESARROLLO DEL LENGUAJEDESARROLLO DEL LENGUAJE
DESARROLLO DEL LENGUAJE
 
Neuropsicologia II 2º Bimestre
Neuropsicologia  II  2º BimestreNeuropsicologia  II  2º Bimestre
Neuropsicologia II 2º Bimestre
 
Desarrollo de la asimetría cerebral.pptx
Desarrollo de la asimetría cerebral.pptxDesarrollo de la asimetría cerebral.pptx
Desarrollo de la asimetría cerebral.pptx
 
Castaño(2003) bases neurológicas del lenguaje y sus alt (1)
Castaño(2003) bases neurológicas del lenguaje y sus alt (1)Castaño(2003) bases neurológicas del lenguaje y sus alt (1)
Castaño(2003) bases neurológicas del lenguaje y sus alt (1)
 

Más de Lisabeth5

TALLER HABILIDADES DE AFRONTAMIENTO sesion 2.pptx
TALLER HABILIDADES DE AFRONTAMIENTO sesion 2.pptxTALLER HABILIDADES DE AFRONTAMIENTO sesion 2.pptx
TALLER HABILIDADES DE AFRONTAMIENTO sesion 2.pptxLisabeth5
 
TRASTORNOS METABOLICOS Y CONSUMO SPA SPA
TRASTORNOS METABOLICOS Y CONSUMO SPA SPATRASTORNOS METABOLICOS Y CONSUMO SPA SPA
TRASTORNOS METABOLICOS Y CONSUMO SPA SPALisabeth5
 
NEUROBIOLOGIA DE LA CONDUCTA DE ADICCIONES.pptx
NEUROBIOLOGIA DE LA CONDUCTA DE  ADICCIONES.pptxNEUROBIOLOGIA DE LA CONDUCTA DE  ADICCIONES.pptx
NEUROBIOLOGIA DE LA CONDUCTA DE ADICCIONES.pptxLisabeth5
 
Programa de habilitación en paciente con epilepsia.pptx
Programa de habilitación en paciente con epilepsia.pptxPrograma de habilitación en paciente con epilepsia.pptx
Programa de habilitación en paciente con epilepsia.pptxLisabeth5
 
GROBER Y REY pruebas neuropsicologicas generales
GROBER Y REY pruebas neuropsicologicas generalesGROBER Y REY pruebas neuropsicologicas generales
GROBER Y REY pruebas neuropsicologicas generalesLisabeth5
 
CONDUCTA ALIMENTARIA y neurobiologia de la conducta
CONDUCTA ALIMENTARIA y neurobiologia de la conductaCONDUCTA ALIMENTARIA y neurobiologia de la conducta
CONDUCTA ALIMENTARIA y neurobiologia de la conductaLisabeth5
 
Registro ANTECEDENTE CONDUCTA Y CONSECUENCIA
Registro ANTECEDENTE CONDUCTA Y CONSECUENCIARegistro ANTECEDENTE CONDUCTA Y CONSECUENCIA
Registro ANTECEDENTE CONDUCTA Y CONSECUENCIALisabeth5
 
INTRODUCCIÓN Y ORGANIZACION SISTEMA NERVIOSO
INTRODUCCIÓN Y ORGANIZACION SISTEMA NERVIOSOINTRODUCCIÓN Y ORGANIZACION SISTEMA NERVIOSO
INTRODUCCIÓN Y ORGANIZACION SISTEMA NERVIOSOLisabeth5
 
TRASTORNOS DEL NEURODESARROLLO Y DE LA INFANCIA
TRASTORNOS DEL NEURODESARROLLO Y DE LA INFANCIATRASTORNOS DEL NEURODESARROLLO Y DE LA INFANCIA
TRASTORNOS DEL NEURODESARROLLO Y DE LA INFANCIALisabeth5
 
NEUROFISIOLOGIA DEL SUEÑO Y TRASTORNOS DEL SUEÑO
NEUROFISIOLOGIA DEL SUEÑO Y TRASTORNOS DEL SUEÑONEUROFISIOLOGIA DEL SUEÑO Y TRASTORNOS DEL SUEÑO
NEUROFISIOLOGIA DEL SUEÑO Y TRASTORNOS DEL SUEÑOLisabeth5
 
METODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptx
METODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptxMETODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptx
METODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptxLisabeth5
 
CLASE ACV Y TCE clase clase clase clases
CLASE ACV Y TCE clase clase clase clasesCLASE ACV Y TCE clase clase clase clases
CLASE ACV Y TCE clase clase clase clasesLisabeth5
 
NEOPLASIAS Y TRASTORNOS METABOLICOS.pptx
NEOPLASIAS Y TRASTORNOS METABOLICOS.pptxNEOPLASIAS Y TRASTORNOS METABOLICOS.pptx
NEOPLASIAS Y TRASTORNOS METABOLICOS.pptxLisabeth5
 
METODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptx
METODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptxMETODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptx
METODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptxLisabeth5
 
DIAGRAMA_FINAL_SEMINARIO_GABRIELA_BARRAGAN.pdf
DIAGRAMA_FINAL_SEMINARIO_GABRIELA_BARRAGAN.pdfDIAGRAMA_FINAL_SEMINARIO_GABRIELA_BARRAGAN.pdf
DIAGRAMA_FINAL_SEMINARIO_GABRIELA_BARRAGAN.pdfLisabeth5
 
Inroduccion evolucion y genetica cerebro.pptx
Inroduccion evolucion y genetica cerebro.pptxInroduccion evolucion y genetica cerebro.pptx
Inroduccion evolucion y genetica cerebro.pptxLisabeth5
 
ACETILCOLINA PARA EL ESTUDIO DEL CEREBRO HUMANO Y EL APRENDIZAJE
ACETILCOLINA PARA EL ESTUDIO DEL CEREBRO HUMANO Y EL APRENDIZAJEACETILCOLINA PARA EL ESTUDIO DEL CEREBRO HUMANO Y EL APRENDIZAJE
ACETILCOLINA PARA EL ESTUDIO DEL CEREBRO HUMANO Y EL APRENDIZAJELisabeth5
 
A global reference for human genetic variation.pptx
A global reference for human genetic variation.pptxA global reference for human genetic variation.pptx
A global reference for human genetic variation.pptxLisabeth5
 

Más de Lisabeth5 (18)

TALLER HABILIDADES DE AFRONTAMIENTO sesion 2.pptx
TALLER HABILIDADES DE AFRONTAMIENTO sesion 2.pptxTALLER HABILIDADES DE AFRONTAMIENTO sesion 2.pptx
TALLER HABILIDADES DE AFRONTAMIENTO sesion 2.pptx
 
TRASTORNOS METABOLICOS Y CONSUMO SPA SPA
TRASTORNOS METABOLICOS Y CONSUMO SPA SPATRASTORNOS METABOLICOS Y CONSUMO SPA SPA
TRASTORNOS METABOLICOS Y CONSUMO SPA SPA
 
NEUROBIOLOGIA DE LA CONDUCTA DE ADICCIONES.pptx
NEUROBIOLOGIA DE LA CONDUCTA DE  ADICCIONES.pptxNEUROBIOLOGIA DE LA CONDUCTA DE  ADICCIONES.pptx
NEUROBIOLOGIA DE LA CONDUCTA DE ADICCIONES.pptx
 
Programa de habilitación en paciente con epilepsia.pptx
Programa de habilitación en paciente con epilepsia.pptxPrograma de habilitación en paciente con epilepsia.pptx
Programa de habilitación en paciente con epilepsia.pptx
 
GROBER Y REY pruebas neuropsicologicas generales
GROBER Y REY pruebas neuropsicologicas generalesGROBER Y REY pruebas neuropsicologicas generales
GROBER Y REY pruebas neuropsicologicas generales
 
CONDUCTA ALIMENTARIA y neurobiologia de la conducta
CONDUCTA ALIMENTARIA y neurobiologia de la conductaCONDUCTA ALIMENTARIA y neurobiologia de la conducta
CONDUCTA ALIMENTARIA y neurobiologia de la conducta
 
Registro ANTECEDENTE CONDUCTA Y CONSECUENCIA
Registro ANTECEDENTE CONDUCTA Y CONSECUENCIARegistro ANTECEDENTE CONDUCTA Y CONSECUENCIA
Registro ANTECEDENTE CONDUCTA Y CONSECUENCIA
 
INTRODUCCIÓN Y ORGANIZACION SISTEMA NERVIOSO
INTRODUCCIÓN Y ORGANIZACION SISTEMA NERVIOSOINTRODUCCIÓN Y ORGANIZACION SISTEMA NERVIOSO
INTRODUCCIÓN Y ORGANIZACION SISTEMA NERVIOSO
 
TRASTORNOS DEL NEURODESARROLLO Y DE LA INFANCIA
TRASTORNOS DEL NEURODESARROLLO Y DE LA INFANCIATRASTORNOS DEL NEURODESARROLLO Y DE LA INFANCIA
TRASTORNOS DEL NEURODESARROLLO Y DE LA INFANCIA
 
NEUROFISIOLOGIA DEL SUEÑO Y TRASTORNOS DEL SUEÑO
NEUROFISIOLOGIA DEL SUEÑO Y TRASTORNOS DEL SUEÑONEUROFISIOLOGIA DEL SUEÑO Y TRASTORNOS DEL SUEÑO
NEUROFISIOLOGIA DEL SUEÑO Y TRASTORNOS DEL SUEÑO
 
METODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptx
METODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptxMETODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptx
METODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptx
 
CLASE ACV Y TCE clase clase clase clases
CLASE ACV Y TCE clase clase clase clasesCLASE ACV Y TCE clase clase clase clases
CLASE ACV Y TCE clase clase clase clases
 
NEOPLASIAS Y TRASTORNOS METABOLICOS.pptx
NEOPLASIAS Y TRASTORNOS METABOLICOS.pptxNEOPLASIAS Y TRASTORNOS METABOLICOS.pptx
NEOPLASIAS Y TRASTORNOS METABOLICOS.pptx
 
METODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptx
METODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptxMETODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptx
METODOS DE ESTUDIO Y MEDICION EN NEUROCIENCIAS.pptx
 
DIAGRAMA_FINAL_SEMINARIO_GABRIELA_BARRAGAN.pdf
DIAGRAMA_FINAL_SEMINARIO_GABRIELA_BARRAGAN.pdfDIAGRAMA_FINAL_SEMINARIO_GABRIELA_BARRAGAN.pdf
DIAGRAMA_FINAL_SEMINARIO_GABRIELA_BARRAGAN.pdf
 
Inroduccion evolucion y genetica cerebro.pptx
Inroduccion evolucion y genetica cerebro.pptxInroduccion evolucion y genetica cerebro.pptx
Inroduccion evolucion y genetica cerebro.pptx
 
ACETILCOLINA PARA EL ESTUDIO DEL CEREBRO HUMANO Y EL APRENDIZAJE
ACETILCOLINA PARA EL ESTUDIO DEL CEREBRO HUMANO Y EL APRENDIZAJEACETILCOLINA PARA EL ESTUDIO DEL CEREBRO HUMANO Y EL APRENDIZAJE
ACETILCOLINA PARA EL ESTUDIO DEL CEREBRO HUMANO Y EL APRENDIZAJE
 
A global reference for human genetic variation.pptx
A global reference for human genetic variation.pptxA global reference for human genetic variation.pptx
A global reference for human genetic variation.pptx
 

Último

3. ELEMENTOS QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx
3. ELEMENTOS QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx3. ELEMENTOS QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx
3. ELEMENTOS QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptxnelsontobontrujillo
 
Escucha tu Cerebro en Nuevos Escenarios PE3 Ccesa007.pdf
Escucha tu Cerebro en Nuevos Escenarios  PE3  Ccesa007.pdfEscucha tu Cerebro en Nuevos Escenarios  PE3  Ccesa007.pdf
Escucha tu Cerebro en Nuevos Escenarios PE3 Ccesa007.pdfDemetrio Ccesa Rayme
 
Lineamientos de la Escuela de la Confianza SJA Ccesa.pptx
Lineamientos de la Escuela de la Confianza  SJA  Ccesa.pptxLineamientos de la Escuela de la Confianza  SJA  Ccesa.pptx
Lineamientos de la Escuela de la Confianza SJA Ccesa.pptxDemetrio Ccesa Rayme
 
ciclos biogeoquimicas y flujo de materia ecosistemas
ciclos biogeoquimicas y flujo de materia ecosistemasciclos biogeoquimicas y flujo de materia ecosistemas
ciclos biogeoquimicas y flujo de materia ecosistemasFlor Idalia Espinoza Ortega
 
SESION DE APRENDIZAJE PARA3ER GRADO -EL SISTEMA DIGESTIVO
SESION DE APRENDIZAJE PARA3ER GRADO -EL SISTEMA DIGESTIVOSESION DE APRENDIZAJE PARA3ER GRADO -EL SISTEMA DIGESTIVO
SESION DE APRENDIZAJE PARA3ER GRADO -EL SISTEMA DIGESTIVOJuanaBellidocollahua
 
ACERTIJO EL NÚMERO PI COLOREA EMBLEMA OLÍMPICO DE PARÍS. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
ACERTIJO EL NÚMERO PI COLOREA EMBLEMA OLÍMPICO DE PARÍS. Por JAVIER SOLIS NOYOLAACERTIJO EL NÚMERO PI COLOREA EMBLEMA OLÍMPICO DE PARÍS. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
ACERTIJO EL NÚMERO PI COLOREA EMBLEMA OLÍMPICO DE PARÍS. Por JAVIER SOLIS NOYOLAJAVIER SOLIS NOYOLA
 
MINEDU BASES JUEGOS ESCOLARES DEPORTIVOS PARADEPORTIVOS 2024.docx
MINEDU BASES JUEGOS ESCOLARES DEPORTIVOS PARADEPORTIVOS 2024.docxMINEDU BASES JUEGOS ESCOLARES DEPORTIVOS PARADEPORTIVOS 2024.docx
MINEDU BASES JUEGOS ESCOLARES DEPORTIVOS PARADEPORTIVOS 2024.docxLorenaHualpachoque
 
El Futuro de la Educacion Digital JS1 Ccesa007.pdf
El Futuro de la Educacion Digital  JS1  Ccesa007.pdfEl Futuro de la Educacion Digital  JS1  Ccesa007.pdf
El Futuro de la Educacion Digital JS1 Ccesa007.pdfDemetrio Ccesa Rayme
 
Síndrome piramidal 2024 según alvarez, farrera y wuani
Síndrome piramidal 2024 según alvarez, farrera y wuaniSíndrome piramidal 2024 según alvarez, farrera y wuani
Síndrome piramidal 2024 según alvarez, farrera y wuanishflorezg
 
Pasos para enviar una tarea en SIANET - sólo estudiantes.pdf
Pasos para enviar una tarea en SIANET - sólo estudiantes.pdfPasos para enviar una tarea en SIANET - sólo estudiantes.pdf
Pasos para enviar una tarea en SIANET - sólo estudiantes.pdfNELLYKATTY
 
04.UNIDAD DE APRENDIZAJE III CICLO-Cuidamos nuestro medioambiente (1).docx
04.UNIDAD DE APRENDIZAJE III CICLO-Cuidamos nuestro medioambiente (1).docx04.UNIDAD DE APRENDIZAJE III CICLO-Cuidamos nuestro medioambiente (1).docx
04.UNIDAD DE APRENDIZAJE III CICLO-Cuidamos nuestro medioambiente (1).docxjhazmingomez1
 
Diseño Universal de Aprendizaje en Nuevos Escenarios JS2 Ccesa007.pdf
Diseño Universal de Aprendizaje en Nuevos Escenarios  JS2  Ccesa007.pdfDiseño Universal de Aprendizaje en Nuevos Escenarios  JS2  Ccesa007.pdf
Diseño Universal de Aprendizaje en Nuevos Escenarios JS2 Ccesa007.pdfDemetrio Ccesa Rayme
 
Botiquin del amor - Plantillas digitales.pdf
Botiquin del amor - Plantillas digitales.pdfBotiquin del amor - Plantillas digitales.pdf
Botiquin del amor - Plantillas digitales.pdfefmenaes
 
4. MATERIALES QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx
4. MATERIALES QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx4. MATERIALES QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx
4. MATERIALES QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptxnelsontobontrujillo
 
ACERTIJO CÁLCULOS MATEMÁGICOS EN LA CARRERA OLÍMPICA. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
ACERTIJO CÁLCULOS MATEMÁGICOS EN LA CARRERA OLÍMPICA. Por JAVIER SOLIS NOYOLAACERTIJO CÁLCULOS MATEMÁGICOS EN LA CARRERA OLÍMPICA. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
ACERTIJO CÁLCULOS MATEMÁGICOS EN LA CARRERA OLÍMPICA. Por JAVIER SOLIS NOYOLAJAVIER SOLIS NOYOLA
 
Realitat o fake news? – Què causa el canvi climàtic? - Modificacions dels pat...
Realitat o fake news? – Què causa el canvi climàtic? - Modificacions dels pat...Realitat o fake news? – Què causa el canvi climàtic? - Modificacions dels pat...
Realitat o fake news? – Què causa el canvi climàtic? - Modificacions dels pat...Pere Miquel Rosselló Espases
 
REGLAMENTO FINAL DE EVALUACIÓN 2024 pdf.pdf
REGLAMENTO  FINAL DE EVALUACIÓN 2024 pdf.pdfREGLAMENTO  FINAL DE EVALUACIÓN 2024 pdf.pdf
REGLAMENTO FINAL DE EVALUACIÓN 2024 pdf.pdfInformacionesCMI
 

Último (20)

3. ELEMENTOS QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx
3. ELEMENTOS QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx3. ELEMENTOS QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx
3. ELEMENTOS QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx
 
Escucha tu Cerebro en Nuevos Escenarios PE3 Ccesa007.pdf
Escucha tu Cerebro en Nuevos Escenarios  PE3  Ccesa007.pdfEscucha tu Cerebro en Nuevos Escenarios  PE3  Ccesa007.pdf
Escucha tu Cerebro en Nuevos Escenarios PE3 Ccesa007.pdf
 
Lineamientos de la Escuela de la Confianza SJA Ccesa.pptx
Lineamientos de la Escuela de la Confianza  SJA  Ccesa.pptxLineamientos de la Escuela de la Confianza  SJA  Ccesa.pptx
Lineamientos de la Escuela de la Confianza SJA Ccesa.pptx
 
ciclos biogeoquimicas y flujo de materia ecosistemas
ciclos biogeoquimicas y flujo de materia ecosistemasciclos biogeoquimicas y flujo de materia ecosistemas
ciclos biogeoquimicas y flujo de materia ecosistemas
 
SESION DE APRENDIZAJE PARA3ER GRADO -EL SISTEMA DIGESTIVO
SESION DE APRENDIZAJE PARA3ER GRADO -EL SISTEMA DIGESTIVOSESION DE APRENDIZAJE PARA3ER GRADO -EL SISTEMA DIGESTIVO
SESION DE APRENDIZAJE PARA3ER GRADO -EL SISTEMA DIGESTIVO
 
ACERTIJO EL NÚMERO PI COLOREA EMBLEMA OLÍMPICO DE PARÍS. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
ACERTIJO EL NÚMERO PI COLOREA EMBLEMA OLÍMPICO DE PARÍS. Por JAVIER SOLIS NOYOLAACERTIJO EL NÚMERO PI COLOREA EMBLEMA OLÍMPICO DE PARÍS. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
ACERTIJO EL NÚMERO PI COLOREA EMBLEMA OLÍMPICO DE PARÍS. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
 
Power Point : Motivados por la esperanza
Power Point : Motivados por la esperanzaPower Point : Motivados por la esperanza
Power Point : Motivados por la esperanza
 
MINEDU BASES JUEGOS ESCOLARES DEPORTIVOS PARADEPORTIVOS 2024.docx
MINEDU BASES JUEGOS ESCOLARES DEPORTIVOS PARADEPORTIVOS 2024.docxMINEDU BASES JUEGOS ESCOLARES DEPORTIVOS PARADEPORTIVOS 2024.docx
MINEDU BASES JUEGOS ESCOLARES DEPORTIVOS PARADEPORTIVOS 2024.docx
 
El Futuro de la Educacion Digital JS1 Ccesa007.pdf
El Futuro de la Educacion Digital  JS1  Ccesa007.pdfEl Futuro de la Educacion Digital  JS1  Ccesa007.pdf
El Futuro de la Educacion Digital JS1 Ccesa007.pdf
 
Síndrome piramidal 2024 según alvarez, farrera y wuani
Síndrome piramidal 2024 según alvarez, farrera y wuaniSíndrome piramidal 2024 según alvarez, farrera y wuani
Síndrome piramidal 2024 según alvarez, farrera y wuani
 
Revista Faro Normalista 6, 18 de mayo 2024
Revista Faro Normalista 6, 18 de mayo 2024Revista Faro Normalista 6, 18 de mayo 2024
Revista Faro Normalista 6, 18 de mayo 2024
 
Pasos para enviar una tarea en SIANET - sólo estudiantes.pdf
Pasos para enviar una tarea en SIANET - sólo estudiantes.pdfPasos para enviar una tarea en SIANET - sólo estudiantes.pdf
Pasos para enviar una tarea en SIANET - sólo estudiantes.pdf
 
flujo de materia y energía ecosistemas.
flujo de materia y  energía ecosistemas.flujo de materia y  energía ecosistemas.
flujo de materia y energía ecosistemas.
 
04.UNIDAD DE APRENDIZAJE III CICLO-Cuidamos nuestro medioambiente (1).docx
04.UNIDAD DE APRENDIZAJE III CICLO-Cuidamos nuestro medioambiente (1).docx04.UNIDAD DE APRENDIZAJE III CICLO-Cuidamos nuestro medioambiente (1).docx
04.UNIDAD DE APRENDIZAJE III CICLO-Cuidamos nuestro medioambiente (1).docx
 
Diseño Universal de Aprendizaje en Nuevos Escenarios JS2 Ccesa007.pdf
Diseño Universal de Aprendizaje en Nuevos Escenarios  JS2  Ccesa007.pdfDiseño Universal de Aprendizaje en Nuevos Escenarios  JS2  Ccesa007.pdf
Diseño Universal de Aprendizaje en Nuevos Escenarios JS2 Ccesa007.pdf
 
Botiquin del amor - Plantillas digitales.pdf
Botiquin del amor - Plantillas digitales.pdfBotiquin del amor - Plantillas digitales.pdf
Botiquin del amor - Plantillas digitales.pdf
 
4. MATERIALES QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx
4. MATERIALES QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx4. MATERIALES QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx
4. MATERIALES QUE SE EMPLEAN EN LAS ESTRUCTURAS.pptx
 
ACERTIJO CÁLCULOS MATEMÁGICOS EN LA CARRERA OLÍMPICA. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
ACERTIJO CÁLCULOS MATEMÁGICOS EN LA CARRERA OLÍMPICA. Por JAVIER SOLIS NOYOLAACERTIJO CÁLCULOS MATEMÁGICOS EN LA CARRERA OLÍMPICA. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
ACERTIJO CÁLCULOS MATEMÁGICOS EN LA CARRERA OLÍMPICA. Por JAVIER SOLIS NOYOLA
 
Realitat o fake news? – Què causa el canvi climàtic? - Modificacions dels pat...
Realitat o fake news? – Què causa el canvi climàtic? - Modificacions dels pat...Realitat o fake news? – Què causa el canvi climàtic? - Modificacions dels pat...
Realitat o fake news? – Què causa el canvi climàtic? - Modificacions dels pat...
 
REGLAMENTO FINAL DE EVALUACIÓN 2024 pdf.pdf
REGLAMENTO  FINAL DE EVALUACIÓN 2024 pdf.pdfREGLAMENTO  FINAL DE EVALUACIÓN 2024 pdf.pdf
REGLAMENTO FINAL DE EVALUACIÓN 2024 pdf.pdf
 

CLASE ASIMETRIA CEREBRAL DE NEUROCIENCIAS

  • 1. ASIMETRIA CEREBRAL GABRIELA BARRAGAN NEUROCIENCIA III
  • 2. CRONOGRAMA CLASE 1. Repaso conceptos basicos neuropsicologia. 2. Actividad grupal competitiva repaso basico. 3. Asimetrías neuroanatómicas. 4. Actividad grupal lectura asimetrias (5%) 5. Clase estudio de la asimetría cerebral funcional. 6. Clase funciones de cada hemisferio.
  • 3. REPASO CONCEPTOS BASICOS NEUROPSICOLOGIA https://www.youtube.com/watch?v=ui364DCbfqE
  • 4.
  • 5. ACTIVIDAD GRUPAL REPASO COMPETENCIA PARTE 1 5 GRUPOS DE 4 PERSONAS PREGUNTAS SOBRE EL VIDEO EL QUE RESPONDA EN EL TABLERO PRIMERO Y BIEN GANA
  • 6. ¿CUÁLES SON LAS 3 ESTRUCTURAS GENERALES DEL CEREBRO?
  • 7. ¿CÓMO SE LLAMA LA ESTRUCTURA QUE SON FIBRAS Y CONECTAN LOS DOS HEMISFERIOS?
  • 8. ¿CÓMO SE LLAMAN LAS CAPAS QUE PROTEGEN EL CEREBRO?
  • 9. ¿QUÉ FUNCIONES TIENE EL LIQUIDO CEFALORRAQUIDEO LCR?
  • 10. FALSO O VERDADERO ¿LA CORTEZA CEREBRAL ESTÁ COMPUESTA POR LA SUSTANCIA BLANCA?
  • 11. MENCIONE LOS 4 LOBULOS PRINCIPALES Y EL QUINTO LOBULO QUE ESTÁ EN LA PROFUNDIDAD DEL CEREBRO.
  • 12. ACTIVIDAD GRUPAL REPASO COMPETENCIA PARTE 2 https://www.youtube.com/watch?v=9qT-dUqIBi0
  • 13.
  • 14. ¿QUIÉN FUE EL QUE “INAUGURA” LA NEUROPSICOLOGIA MODERNA?
  • 15. ¿QUÉ LE PASABA AL PACIENTE TAN?
  • 16. ¿CUAL FUE EL HEMISFERIO QUE BROCA DESCRUBIRÓ QUE ERA DOMINANTE PARA EL LENGUAJE?
  • 17. ¿QUÉ NOMBRE SE LE DIO AL AREA DONDE SE LESIONÓ EL PACIENTE TAN?
  • 18. ¿QUE REGIÓN AL SER ESTIMULADA GENERABA LA MOVILIDAD DE LAS EXTREMIDADES?
  • 20.
  • 21.
  • 23. DEFINICIONES CLAVES Asimetría Cerebral: especialización de cada hemisferio. (una zona del cerebro tiene una capacidad de información diferente de la región homologa). Diferencia hemisférica: Cada hemisferio tienen un estilo cognitivo diferente. Dominancia Cerebral: predominio de un hemisferio sobre otro en una determinada función cognitiva. Lateralidad: Es la manifestación efectora de la dominancia para el lenguaje, expresada mediante el uso de la mano, el pie y el oído.
  • 24. ASIMETRIA CEREBRAL • Hay participación diferencial de cada hemisferio en la organización de las diferentes funciones cognoscitivas. • Se requiere de la competencia de ambos hemisferios en la ejecución de una función cognoscitiva.
  • 25. MODELO LOCALIZACIONISTA LOBULO FRONTAL IZQUIERDO (LENGUAJE EXPRESIVO) - BROCA LOBULO TEMPORAL IZQUIERDO (LENGUAJE COMPRENSIVO) - WERNICKE Paciente TAN TAN
  • 26. ASIMETRIA ANATOMICA Hemisferio Izquierdo Hemisferio Derecho • Aumento de la superficie correspondiente al área de Wernicke • Polo frontal mayor • Mayor prolongación de la Cisura lateral hacia la zona posterior en el hemisferio izq. • Mayor amplitud del área cortical para el lenguaje • El tálamo derecho es más pequeño que el Izquierdo. • Mayor densidad neuronal en el área de Broca. • La corteza cerebral de algunas regiones frontales, temporales y parietales es más gruesa. • Las diferencias neuroanatómicas entre ambos hemisferios parecen relacionarse con la preferencia manual y con la superioridad lingüística y espacial , también hay estudios que postulan que la variable género podría asociarse con diferencias anatómicas.
  • 27. ASIMETRÍA CEREBRAL FUNCIONAL – SEXO Tomado de Portellano, 2009)
  • 28. ASIMETRIAS FUNCIONALES GABRIELA BARRAGAN NEUROCIENCIA III
  • 29. ACTIVIDAD GRUPAL LECTURA ASIMETRIAS (5%) 1. Lateralización motora 2. Lateralización lenguaje 3. Funciones no verbales del hemisferio izquierdo 4. Especializaciones del hemisferio derecho 5. Asimetrías anatómicas humanos y animales
  • 30. ASIMETRIA AUDITIVA Izquierdo (Oído derecho) Derecho (Oído izquierdo) • Reconocimiento de material verbal • Mensajes presentados en el oído derecho tendrán una mayor evocación. • Reconocimiento de material no verbal • Ruidos como tonos y sonidos de la naturaleza.
  • 31. ASIMETRIA VISUAL Izquierdo Derecho • Reconocimiento visual VERBAL • Reconocimiento visual NO VERBAL LETRAS Y NUMEROS CARAS Y FORMAS
  • 32. ASIMETRIA SOMESTESICA Izquierdo (mano derecho) Derecho (mano izquierda) • Predominio de la mano derecha- hemisferio izquierdo en el reconocimiento de letras y números, especialmente en los sujetos diestros. • Mayor eficacia de la mano izquierda en el reconocimiento de formas tridimensionales mediante la palpación. Predominio de la mano izquierda o lo que es lo mismo –predominio del hemisferio derecho– en el reconocimiento táctil de figuras geométricas con y sin sentido.
  • 33. ASIMETRÍA MOTORA Hemisferio Izquierdo Hemisferio Derecho • El hemisferio izquierdo tiene una superioridad en el control de los movimientos voluntarios de ambas manos, igualmente es mayor su participación en los movimientos manuales que acompañan a las conversaciones, exposiciones y en general a las tareas verbales. • El punto de dirección de la mirada cuando el sujeto resuleve un problema se correlaciona con la dominancia hemisferica : hacia la izquierda cuando los problemas son espaciales , (hemisferio Derecho). • Por todo lado el hemisferio derecho tiene mayor participación en tareas espaciales. • Diestras: orienta su mirada hacia la derecha ante pe preguntas verbales (hemisferio izquierdo)
  • 34. ASIMETRÍA CEREBRAL FUNCTIONAL – LENGUAJE Izquierdo Derecho • Comprensión fonológica y semántica • Comprensión de la prosodia, la melodía, la gestualidad y el doble sentido • Articulación del lenguaje oral y escrito • Prosodia y mímica expresivas
  • 37. RESUMEN DE ASIMETRIAS FUNCIONALES Asimetría Hemisferio izquierdo Hemisferio derecho • Visuales: Lóbulo occipital • Reconocimiento visual de material verbal • Procesamiento material visual de contenido no verbal • Auditivas: Lóbulo temporal • Reconocimiento silabas y números • Reconocimiento melodías, tonos y ruidos del entorno • Soméstésicas: Areas asociativas lóbulo parietal • Predominio mano derecha reconocimiento letras y números (sujetos diestros) • Mayor eficacia mano izquierda reconocimiento formas tridimensionales mediante la palpación • Predominio mano izquierda en reconocimiento táctil figuras geométricas con y sin sentido
  • 38. Asimetría Hemisferio izquierdo Hemisferio derecho • Motoras: vías cruzadas y no cruzadas • Observación e interferencia motora, movimiento ojo lateral • Observación e interferencia motora, movimiento ojo lateral • Memoria. Lóbulo temporal. Hipocampo • Dominante aprendizaje y memoria verbal • Aprendizaje y memoria no verbal • Lenguaje. La localización depende de si es diestra (HI) o zurda • Dominancia lenguaje comprensivo, expresivo y lectoescritor • Zurdos: Centros de lenguaje en cualquiera de los dos Hemisferios o en ambos.
  • 39. REFERENCIAS Ardila, A. y Rosselli, M. (2007). Neuropsicología Clínica. México D.F.: Manual Moderno. Portellano, J.A. (2009). Introducción a la neuropsicología. Madrid: McGrae Hill.