El documento describe los pasos para traducir un texto en latín de mayor extensión y complejidad sintáctica. Se presenta un texto de ejemplo y se explican los siguientes pasos: 1) copiar el texto dejando espacio entre líneas, 2) leerlo de nuevo para comprender su estructura, 3) separarlo en oraciones utilizando signos de puntuación, 4) identificar las formas verbales, 5) encontrar nexos entre oraciones, y 6) analizar cada palabra para determinar su caso y traducir las oraciones.
1. LA TRADUCCIÓN DE
TEXTOS
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
2. Durante el curso pasado, hemos traducido muchas
oraciones simples y compuestas, pero, por lo general, de
poca extensión. El objetivo de este curso es que traduzcamos
textos de mayor amplitud y complejidad sintáctica.
Vamos a ver cuáles son los pasos que debes dar para
conseguirlo con éxito.
En primer lugar, necesitamos un texto:
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus
Orgetorix. Is M. Messala Pisone consulibus, regni cupiditate
inductus, coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de
finibus suis cum omnibus copiis exirent.
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
3. COPIAMOS EL TEXTO EN NUESTRO CUADERNO
DEJANDO UN ESPACIO SUFICIENTE
ENTRE LÍNEA Y LÍNEA.
PRIMER PASO
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus
Orgetorix. Is M. Messala Pisone consulibus, regni cupiditate
inductus, coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de
finibus suis cum omnibus copiis exirent.
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
4. Para copiarlo ya hemos tenido que leerlo, pero lo
volvemos a leer de nuevo, tratando de percibir su
estructura y comprobando que lo hemos copiado bien
SEGUNDO PASO
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus
Orgetorix. Is M. Messala Pisone consulibus, regni cupiditate
inductus, coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de
finibus suis cum omnibus copiis exirent.
Cuando lo hayas leído, haz clic y sigue.
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
5. UN TEXTO NO ES MÁS QUE UN CONJUNTO COMPLEJO DE ORACIONES SENCILLAS
Ahora vamos a separar las diferentes oraciones. Comenzamos por los
signos de puntuación importantes: punto; dos puntos o punto y coma.
Piénsalo y luego, haz clic
AHORA LAS COMAS NO NOS SIRVEN DE NADA.
TERCER PASO
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus
Orgetorix. Is M. Messala Pisone consulibus, regni cupiditate
inductus, coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de
finibus suis cum omnibus copiis exirent.
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
6. Acabamos de descubrir que el texto tiene dos grandes bloques.
1.- Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix.
2.- Is M. Messala Pisone consulibus, regni cupiditate inductus,
coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de finibus suis
cum omnibus copiis exirent.
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
7. Este paso es fundamental. Hemos de encontrar los elementos verbales que
hay en el texto. Recuerda que hay dos tipos de formas verbales: las
personales y las no personales: infinitivos, participios y gerundios.
Comenzamos por las formas personales: aquellas que acaban en –o, -s, t,
-mus, -tis, -nt o –i, -isti, -it, -imus, -istis, -erunt. En César y para simplificar:
normalmente acabarán en “T “. Piénsalo y luego, haz clic
CUARTO PASO
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus
Orgetorix. Is M. Messala Pisone consulibus, regni cupiditate
inductus, coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de
finibus suis cum omnibus copiis exirent.
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
8. Ya tenemos los verbos: fuit, fecit, persuasit, exirent. Ahora hay que
analizar su persona, número, tiempo, modo y voz.
Por lo tanto, la oración 1 sólo tiene un verbo fuit, mientras que
la oración 2 tiene tres verbos: fecit, persuasit, exirent. Hay que averiguar qué
relación tienen estos verbos entre sí: yuxtaposición, coordinación o subordinación.
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus
3ªSg. Pto. Perf. Ind.
Orgetorix. Is M. Messala Pisone consulibus, regni cupiditate
inductus, coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de
3ªSg. Pto. Perf. Ind. 3ªSg. Pto. Perf. Ind.
finibus suis cum omnibus copiis exirent.
3ªSg. Pto. Imp. Subj.
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
9. Una pista: el modo subjuntivo en César será normalmente subordinado. Por tanto,
Tenemos únicamente fecit y persuasit como candidatos a ser verbos principales.
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus
3ªSg. Pto. Perf. Ind.
Orgetorix. Is M. Messala Pisone consulibus, regni cupiditate
inductus, coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de
3ªSg. Pto. Perf. Ind. 3ªSg. Pto. Perf. Ind.
finibus suis cum omnibus copiis exirent.
3ªSg. Pto. Imp. Subj.
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
10. Ahora hay que buscar en el texto aquellas palabras que funcionan como
nexos o enlaces: conjunciones o pronombres relativos. Normalmente esta
palabra marca el inicio de su oración. Pero recuerda que buscamos
únicamente aquellas que unen verbos, no sustantivos, adjetivos…
Búscalas y después, haz clic.
NO. En la oración 1 sólo hay un
QUINTO PASO
verbo, por lo que no necesitamos
ninguna conjunción.
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus
3ªSg. Pto. Perf. Ind.
Orgetorix. Is M. Messala Pisone consulibus, regni cupiditate
inductus, coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de
3ªSg. Pto. Perf. Ind. 3ªSg. Pto. Perf. Ind.
finibus suis cum omnibus copiis exirent.
3ªSg. Pto. Imp. Subj.
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
11. Ya podemos separar las diferentes oraciones del texto.
Búscalas y después, haz clic.
Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus
3ªSg. Pto. Perf. Ind.
Orgetorix. Is M. Messala Pisone consulibus, regni cupiditate
inductus, coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de
3ªSg. Pto. Perf. Ind. 3ªSg. Pto. Perf. Ind.
finibus suis cum omnibus copiis exirent.
3ªSg. Pto. Imp. Subj.
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
12. Ahora ya podemos ver más clara la estructura de las oraciones:
1.- Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix.
2.- Is M. Messala Pisone consulibus, regni cupiditate inductus,
coniurationem nobilitatis fecit et civitati persuasit, ut de finibus suis
cum omnibus copiis exirent.
La oración 1 sólo tiene un verbo, por tanto, no debería dar problemas.
En la oración 2 tenemos dos verbos en indicativo: fecit y persuasit
unidos por la conjunción et. Por lo tanto, coordinados copulativamente:
A) Is M. Messala Pisone consulibus, regni cupiditate inductus,
coniurationem nobilitatis fecit
B) et civitati persuasit
Y tenemos una oración de ut con el verbo en subjuntivo:
ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent.
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
13. PARA es el momento deCASOS DE CADA PALABRA
Ahora
SABER LOS comenzar aoracioneslas oraciones por
separado, comenzando por las
analizar
principales.
NECESITAS CONOCER SU ENUNCIADO.
Si he hecho bien los pasos anteriores, debería tener siempre
SEXTO PASO
oraciones sencillas, compuestas por un sujeto, un verbo y sus
ES AHORA
complementos.
CUANDO DEBEMOS
EMPEZAR A
1.- Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix.
UTILIZAR EL DICCIONARIO. 3ªSg. Pto. Perf. Ind.
1º Busco el Sujeto: debe ser un Nom. Sing.
Dos adjetivos y ÚSALO ÚNICAMENTE que la función
un Nombre propio. Parece lógico
de sujetoAQUELLASacción) la desempeñe el nombre propio.
CON (el que hace la PALABRAS DE LAS QUE
NO TENGAS CLARO SU ENUNCIADO
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
14. 2º Traduzco el sujeto y el verbo: “Orgetórix fue”
3º El verbo exige un Atributo, que va en el mismo caso que el Sujeto
por tanto, Nom. Sing. Tengo dos adjetivos unidos por “et”.
Lo traduzco:
“Orgetórix fue el más noble y el más rico”
4º Analizo el resto que deben ser Complementos Circunstanciales.
5º Traduzco la oración, procurando mantener el mismo orden original.
1.- Apud Helvetios longe nobilissimus fuit et ditissimus Orgetorix.
3ªSg. Pto. Perf. Ind.
1º Busco el Sujeto: debe ser un Nom. Sing.
“Entre los Helvecios, Orgetórix fue con mucho
el más noble y el más rico”
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros
15. AHORA SIGUE
TÚ…
DEPARTAMENTO DE LATÍN LATÍN II
I.E.S. “Ramón Olleros Gregorio” Prof. Ángel Ballesteros