3. $KRUD UHVWD GHWDOODU HO SURJUDPD GH
JDVWR S~EOLFR GH PHGLDQR ODUJR SOD]R
el que habrá de ayudar a la recuperación
del empleo y de la economía de la postra-
ción en que va a dejarnos la pandemia.
'HVGH OXHJR QR VRQ SUHJXQWDV IiFLOHV
SHUR VRQ XUJHQWHV 8QD YH] TXH VH GL-
PHQVLRQH OD PDJQLWXG GHO JDVWR S~EOLFR
contra cíclico podrán responderse por
VXVWUDFFLyQ GH PDWHULD RWUDV SUHJXQWDV
WDOHV FRPR ¢FyPR VH ¿QDQFLDUi GLFKR
SURJUDPD ¢'H TXp PDJQLWXG VHUi HO
endeudamiento público requerido?
¢4Xp SXHUWDV VH WRFDUiQ SDUD REWHQHU
HVH HQGHXGDPLHQWR DGLFLRQDO ¢+DV-
WD GyQGH VH HOHYDUi HO GpILFLW ILVFDO
(O OXJDU SDUD UHVSRQGHU OD SUHJXQWD
IXQGDPHQWDO GHO ³TXDQWXP´ GHO JDVWR
público contra cíclico debe ser el nuevo
Marco Fiscal de Mediano Plazo, pues el
anterior quedó hecho trizas. El Gobierno
ha dicho que está trabajando en ello. El
SOD]R OHJDO SDUD SUHVHQWDUOR DO RQJUHVR
es el mes de junio. Sería muy bueno inclu-
sive si pueden adelantar su presentación.
(VWH GRFXPHQWR HV IXQGDPHQWDO SDUD
señalar las pautas del presupuesto para la
YLJHQFLD TXH VHJ~Q OD RQVWLWXFLyQ
GHEH HVWDU OLVWR SUHVHQWDGR DO RQJUHVR
HQ ORV SULPHURV GLH] GtDV GH OD OHJLVODWX-
UD TXH VH LQLFLD HO SUy[LPR GH MXOLR
0LHQWUDV HVH WHOyQ GH IRQGR ¿VFDO QR OR GL-
EXMH HO *RELHUQR VHJXLUHPRV HQ HO PXQGR
del ojímetro y de las iniciativas variopin-
tas. Que aunque bien intencionadas no
WLHQHQ XQ DQFODMH ¿UPH HQ OD UHDOLGDG
no permiten discernir lo que es deseable
de lo que es posible.
HDFH XQRV DxRV )ODYLD )UHLGHQEHUJ
tituló así, “La tentación populista”, a
un estudio sistemático sobre el populismo
en América Latina. Ella, y otros autores que
la sucedieron, entienden por populista a un
HVWLOR GH OLGHUD]JR TXH UH¿HUH D OD GLYLVLyQ
GH OD VRFLHGDG HQWUH XQ ³HOORV´ OD pOLWH
5. TXH VRQ OOHQDGRV GH
FRQWHQLGR VHJ~Q OD RFDVLyQ EXVFDQ SROD-
UL]DU D OD VRFLHGDG HQ JUXSRV KRPRJpQHRV
QXOL¿FDQGRDOLQGLYLGXRODVFRPSOHMLGDGHV
sociales. En tiempos de crisis acuciantes,
como el que estamos atravesando con el
coronavirus, los líderes pueden caer en la
tentación de dejarse llevar por arrebatos
populistas que mayoritariamente terminan
en derivas autoritarias.
Los populistas promueven sentimientos
anti-partidos y atacan a las instituciones
GHPRFUiWLFDV OLEHUDOHV 3UH¿HUHQ HQ FDP-
ELR HO FRQWDFWR GLUHFWR FRQ VXV VHJXLGRUHV
Creen que están por encima de la ley, pero
utilizan la norma implacablemente para
SHUVHJXLU D TXLHQHV QR OHV DJUDGD DXQ-
TXH WLHQHQ PDRU p[LWR FRQ HO bullying
cibernético), o buscan cambiarlas cuando
van en contra vía “de la voluntad popular”
-que ellos dicen representar de manera
¿GHGLJQD VDOWHiQGRVH ORV SURFHGLPLHQWRV
establecidos. Los populismos promueven la
SRODUL]DFLyQ WHQVLRQDQ ODV ¿EUDV LQKHUHQ-
WHV GHO FRQÀLFWR SROtWLFR VRFLDO KDVWD SRU
momentos, llevarlos hasta la violencia. Los
populistas pueden ser de derecha o de iz-
TXLHUGD ORV SUHVLGHQWHV %ROVRQDUR %UDVLO
10. HQWUH RWURV
La pandemia nos tiene a todos un poco
desorientados, y en tiempos de incertidum-
bre la ciudadanía suele demandar acciones
HIHFWLYDV DSRDU OLGHUD]JRV IXHUWHV 3HUR
HVWH FRQWH[WR TXH SRU H[FHSFLRQDO HV
WUDQVLWRULR QR GHEH FRQIXQGLUVH FRQ XQ
cheque en blanco para saltarse las normas
o torpedear las instituciones democráti-
cas. Recientemente he visto dos actitudes
que pueden interpretarse que van en esa
dirección.
(Q SULPHU OXJDU OD SURSXHVWD GH DFKL-
FDU HO RQJUHVR EDMR HO DUJXPHQWR GH TXH
UHSUHVHQWD XQ JDVWR H[FHVLYR TXH SRGUtD
XVDUVH SDUD SROtWLFDV GLUHFFLRQDGDV D DIURQ-
tar las consecuencias económicas y sociales
que tendrá el coronavirus. Ciertamente el
Gobierno nacional tendrá que continuar
siendo muy creativo para obtener recursos
TXH ¿QDQFLHQ SROtWLFDV GH OD PDJQLWXG
alcance que el cataclismo pandémico está
GHMDQGR 6LQ HPEDUJR HO RQJUHVR HV HO
SULQFLSDO yUJDQR GH UHSUHVHQWDFLyQ SROtWLFD
de la abundante diversidad colombiana.
(QFRJHU HO RQJUHVR VLJQL¿FDUtD TXH PX-
chas voces quedarían sin representación,
y esto, considerando la historia del país,
SRGUtD HQJHQGUDU PiV YLROHQFLD $FWXDO-
menteciudadanosdevariosdepartamentos
del país están notoriamente subrepre-
sentados en el Senado, reducirlo -cuando
en virtud de ley y censo está pendiente
ampliar su cantidad- sería complejo para
la democracia. La cantidad de asientos de
UHSUHVHQWDFLyQHQHOOHJLVODWLYRVXIRUPDGH
HOHFFLyQ ¿QDQFLDFLyQ OD UHSUHVHQWDFLyQ
paritaria de las mujeres, sin dudas necesita
XQD GLVFXVLyQ SHUR FRQ XQ GLDJQyVWLFR TXH
supere la coyuntura. La salud de la demo-
cracia, sus procedimientos e instituciones,
cuestan dinero.
(Q VHJXQGR OXJDU OD $OFDOGHVD GH
%RJRWi GHEH EDMDUVH GH OD PRWR VXELUVH
a la bicicleta en la que iba en campaña.
+DQ VLGR YDULRV ORV DUUDQTXHV HQ IDOVR
durante el manejo de la crisis. Primero
GLMR TXH HO RYLG HUD XQD VLPSOH JULSD
OXHJR OD VREUHH[SRVLFLyQ SHUVRQDOLVWD HO
GREOH HVWiQGDU SDUD FULWLFDU ORV JDVWRV
en comunicación cuando era oposición,
SHUR OD DVLJQDFLyQ GH PLOORQHV GH
pesos en promoción durante la cuarente-
QD GHMDQ PXFKRV LQWHUURJDQWHV /R PiV
VRUSUHQGHQWH IXH OD YHKHPHQFLD FRQ OD
que, durante días en que no había deci-
sión sobre si el aislamiento continuaría,
cuestionó al Presidente de toda Colom-
bia para que no levantase la medida
YLJHQWH SRU HO ULHVJR HQ TXH SRQGUtD D
%RJRWi OXHJR YDQ D WUHV YLGHRV GRQGH
se la observa a ella y su pareja violar la
QRUPD SRQHU HQ ULHVJR D OD FLXGDGDQtD
TXH GLFH GHIHQGHU
(QODVGHPRFUDFLDVHO(VWDGRGH'HUHFKR
debemos acatarlo, ciertamente estamos en
HVWDGR GH HPHUJHQFLD KD H[FHSFLRQHV
pero esperemos que no se conviertan en
KDELWXDO ODV H[FHSFLRQHV
*Decano de la Escuela de Política y
Relaciones Internacionales, Universidad
Sergio Arboleda
Olvidemos el ojímetro fiscal: que hable el Gobierno
La tentación populista
Nicolás Liendo*
³$OFDOGHVD
/ySH] KD
WHQLGR YDULRV
DUUDQTXHV
HQ IDOVR´
Juan Camilo Restrepo
³1DGLH VDEH
FXiO YD D VHU
OD SLQWXUD GH
ODV ILQDQ]DV
S~EOLFDV´
11. 3A(/ 18(92 6,*/2 '20,1*2 '( 0$2 '( EL NUEVO SIGLO 0,e52/(6 '( 0$2 '(
(',725,$/(6(/ 18(92 6,*/2 '20,1*2 '( 0$2 '( 3
'LUHFWRUHV (PpULWRV
$OYDUR *yPH] -XDQ 3DEOR 8ULEH )XQGDGR HO GH )HEUHUR GH
(/18(926,*/2
'LUHFWRU $GMXQWR $OEHUWR $EHOOR (',725(6 RQWHQLGR -RVp 3HxXHOD 0XOWLPHGLD ODXGLD %HUP~GH] 5HGDFFLyQ DUORV +LJXHUD *XVWDYR 9HOR]D
*HUHQWH $GPLQLVWUDWLYD )LQDQFLHUD 0HODQ KLDUL DEDOOHUR'LUHFWRU *HQHUDO -8$1 *$%5,(/ 85,%( 9(*$/$5$ O
)XQGDGRUHV
/DXUHDQR*yPH]-RVpGHOD9HJD
/
D OLEHUWDG GH SUHQVD WRGDYtD PiV HQ
HVWDV pSRFDV GH FRURQDYLUXV HV OR TXH
HQ EXHQD SDUWH PDQWLHQH YLJHQWH OD
GHPRFUDFLD HQ RORPELD (Q HIHFWR SHVH D
OD HSLGHPLD GH QRWLFLDV IDOVDV TXH PXFKDV
YHFHV FLUFXODQ SRU ODV UHGHV VRFLDOHV FDXVDQGR
]R]REUD GLVWRUVLRQDQGR OD UHDOLGDG FRPR
SURSyVLWR VLQLHVWUR ORV PHGLRV GHO SDtV KDQ
VDELGR SRQHUVH D OD DOWXUD GH XQDV FLUFXQVWDQ
FLDV WDQ FDODPLWRVDV H LPSUHGHFLEOHV FRPR ODV
TXH KR DIURQWD HO SDtV
1R VRQ SRU VXSXHVWR pSRFDV GH EXHQDV
QRWLFLDV FXDQGR VH WUDWD GH XQD VLWXDFLyQ
TXH FRPSURPHWH WDQ GHILQLWLYDPHQWH OD
VDOXG S~EOLFD HO IXWXUR GH OD QDFLyQ 3HUR
GHQWUR GH HVH HVFHQDULR TXLHQHV KDQ KHFKR
XVR SURIHVLRQDO GHO GHUHFKR FRQVWLWXFLRQDO GH
LQIRUPDUGHPRGRYHUD]UHVSRQVDEOHHQFDGD
XQD GH ODV UDPDV GHO SHULRGLVPR LPSUHVR
UDGLDO WHOHYLVDGR VXV GHULYDGRV GLJLWDOHV
DGHPiV VRUWHDQGR GH OD PHMRU PDQHUD SR
VLEOH OD FDUHQFLD GH UHFXUVRV PRQHWDULRV HQ
PXFKDV GH ODV HPSUHVDV D UDt] GHO GHVSORPH
HFRQyPLFR QDFLRQDO OHV KDQ SHUPLWLGR D ORV
FRORPELDQRV PDQWHQHUVH SHUPDQHQWHPHQWH
DO WDQWR GH ODV PHGLGDV JXEHUQDPHQWDOHV GH
ORV UHWRV VRFLDOHV HFRQyPLFRV DVt FRPR GH
ORV PHFDQLVPRV GH ELRVHJXULGDG H KLJLHQH
QHFHVDULRV SDUD LPSHGLU HO FRQWDJLR
$VLPLVPR OD SHGDJRJtD HQ WRUQR GH LQV
WUXPHQWRV WDQ LQFyPRGRV SHUR QHFHVDULRV
FRPR OD FXDUHQWHQD HO DLVODPLHQWR VRFLDO KD
HQFRQWUDGR VRSRUWH VXVWDQFLDO HQ ORV GLYHUVRV
FRQWLQXRV LQIRUPHV GH ORV PHGLRV GH FRPX
QLFDFLyQ (Q LJXDO VHQWLGR HVWRV KDQ VHUYLGR
GH FDQDO HVHQFLDO SDUD ORJUDU ODV GRQDFLRQHV
ODV H[SUHVLRQHV GH VROLGDULGDG LPSRVWHUJDEOHV
SDUD TXH OD QDFLyQ SXHGD VDOLU DGHODQWH HQ VX
FRQMXQWR (Q VXPD VH YLHQH FXPSOLHQGR GH
XQD SDUWH HO FDUiFWHU GH VHUYLFLR IXQGDPHQWDO
TXH WLHQHQ ORV PHGLRV HQ XQD VLWXDFLyQ FRPR
OD TXH KR VH SDGHFH GH RWUD KDQ KHFKR
HVWRV JDOD GH VX GHEHU GH HVFUXWDU FRQ EDVH
HIHFWLYDPHQWH HQ HO GHUHFKR HO GHEHU GH
LQIRUPDU YHUD] H LPSDUFLDOPHQWH
7RGR HOOR HQ EXHQD PHGLGD VH KD GHELGR
DO VHQWLGR GHPRFUiWLFR TXH WLHQH RORPELD
FRPR EDVH LUUHIUDJDEOH GH VX SDFWR VRFLDO
QR VROR SRUTXH DVt OR HVWDEOH]FDQ ODV FOiXVX
ODV FRQVWLWXFLRQDOHV R HVWp HVFULWR HQ OD OH
VLQR WDPELpQ SRUTXH OD YLGD HQ GHPRFUDFLD
FRQ OD OLEHUWDG GH H[SUHVLyQ FRPR HOHPHQWR
SULPRUGLDO HV HO IXQGDPHQWR FXOWXUDO TXH KD
PROGHDGR GHVGH ORV DOERUHV GH OD 5HS~EOLFD
DXQ FRQ WRGDV VXV YLFLVLWXGHV GHVGH HQWRQFHV
OD IRUPD GH VHU GH ORV FRORPELDQRV 0XFKDV
YHFHV HVWR QR VH SHUFLEH HQ WRGD VX GLPHQVLyQ
FDWHJyULFD SRUTXH VH GD SRU GHVFRQWDGR 3D
UHFHUtD XQ HOHPHQWR QDWXUDO WDQ DUUDLJDGR HQ
OD VRFLHGDG TXH QR UHFLEH HQ FRQVHFXHQFLD OD
GHELGD DSUHFLDFLyQ
1R REVWDQWH HQ RORPELD FRPR VH VDEH
VRQ YDULRV ORV HVJXLQFHV DPHQD]DV D OD OL
EHUWDG GH H[SUHVLyQ SHVH D HVWDU FRQVDJUDGD
GHVGH ORV DOERUHV UHSXEOLFDQRV FDVL FRPR HQ
QLQJXQD RWUD SDUWH GH OD $PpULFD /DWLQD (Q
HIHFWR ORV SHULRGLVWDV VLJXHQ FDHQGR PRUWDO
PHQWH HQ ODV UHJLRQHV FXDQGR VH YXHOYHQ LQFy
PRGRV D ORV LQWHUHVHV FUHDGRV HQ PXQLFLSLRV
YHUHGDV DGHPiV HQ PHGLR GH XQD LPSXQLGDG
ÀDJUDQWH GH RWUD SDUWH WDPELpQ VRQ YtFWLPDV
GH DUWL¿FLRV GH DOJ~Q VHFWRU GH OD LQWHOLJHQFLD
R¿FLDO VHJ~Q VH KD GHYHODGR HQ ODV ~OWLPDV
KRUDV HQ XQ LQIRUPH GH OD UHYLVWD 6HPDQD
HQ RWUDV RFDVLRQHV ODV HPSUHVDV GH TXH KDFHQ
SDUWH HQFXHQWUDQ D YHFHV YHODGDV WDODQTXHUDV
GHVGH ORV SURSLRV ÀDQFRV HVWDWDOHV
RUUHVSRQGH GHVGH OXHJR DO PLVPR
(VWDGR LPSHGLU SRU DQWLFLSDGR TXH WRGR
HVWR RFXUUD VR SHQD GH DXWR LQIULQJLUVH XQD
KHULGD LUUHSDUDEOH OOHYDUVH SRU GHODQWH ORV
SRVWXODGRV LQVRVODDEOHV D ORV TXH SRU GHPiV
VH GHEH XQD GHPRFUDFLD FRQ SUHWHQVLRQHV
GH OODPDUVH WDO (VWi ELHQ HQ HVD GLUHFFLyQ
FRPR OR KD KHFKR HO 0LQLVWUR GH 'HIHQVD
DSDUWDU GH VXV IXQFLRQHV D TXLHQHV GHQWUR
GH OD HVWUXFWXUD FDVWUHQVH FDXVDURQ HQ VX
PRPHQWR VHPHMDQWH OHVLyQ HQRUPH D OD UD]yQ
GH VHU GHO (VWDGR 6RFLDO GH 'HUHFKR 5D]yQ
TXH FRPR VH GLMR QR HV RWUD HQ XQ UpJLPHQ GH
OHHV JDUDQWtDV TXH YHODU SDUD HO FDVR SRU
OD OLEHUWDG GH H[SUHVLyQ DXQTXH KXELHUD VLGR
PiV WDUGH TXH WHPSUDQR 'H KHFKR KDEUtD
TXH UHFRUGDU TXH HQ VLWXDFLRQHV FRPR pVWD
HO RUGHQ GH ORV IDFWRUHV Vt DOWHUD HO SURGXFWR
SRU OR FXDO VLHPSUH HV PHMRU DFWXDU DQWHV
TXH GHVSXpV
'H RWUR ODGR VHUtD QHFHVDULR HQ HVH VHQWL
GR TXH HO 0LQLVWHULR GH ODV 7, QR VROR IXHUD
XQ RUJDQLVPR WHFQROyJLFR VLQR TXH WDPELpQ
FXPSOLHUD ODV IXQFLRQHV YLJLODQWHV VREUH OD
OLEHUWDG GH H[SUHVLyQ TXH SDXODWLQDPHQWH VH
KDQ DEDQGRQDGR 1R VLHQGR DVt HO PLQLVWHULR
S~EOLFR UHSUHVHQWDQWH GH OD VRFLHGDG SRGUtD
KDFHU XQD HYDOXDFLyQ JOREDO HQ OD PDWHULD /D
OLEHUWDG GH H[SUHVLyQ TXH HQ RORPELD FRQ
VLGHUDPRV XQ SULQFLSLR LQH[WLQJXLEOH VH KD
YHQLGR HURVLRQDQGR GHVGH KDFH D XQ WLHPSR
ODUJR HVR HV JUDYH SRUTXH DQWHV TXH XQ
GHUHFKR HV XQ YDORU VLQ HO FXDO OD GHPRFUDFLD
FRPLHQ]D D IHQHFHU
8QR GH ORV WHPDV TXH PiV LQWHUpV KD VXVFL
WDGR HQWUH ORV FRORPELDQRV HQ PHGLR GH
OD HPHUJHQFLD VDQLWDULD HV HO UHODFLRQDGR FRQ
OD UHDQXGDFLyQ D PHGLDQR R ODUJR SOD]RV GH
OD OLJD GH I~WERO SURIHVLRQDO ORFDO
(Q ORV ~OWLPRV GtDV VH KDQ SXHVWR VREUH OD
PHVD GLVWLQWDV SURSXHVWDV DO UHVSHFWR 6H VDEH
TXH OD 'LPDRU OH SUHVHQWy DO 0LQLVWHULR GHO
'HSRUWH XQD SRVLEOH HVWUDWHJLD SDUD UHWRPDU
HOFDPSHRQDWRXQDYH]SDVHODIDVHPiVFUtWLFD
GH OD HSLGHPLD GH FRURQDYLUXV 6H WUDWD GH XQ
VLVWHPD TXH SHUPLWLUtD YROYHU D GLVSXWDU ORV
SDUWLGRV EDMR HVWULFWRV SURWRFRORV VDQLWDULRV
TXH HYLWHQ HO ULHVJR GH TXH ORV HVWDGLRV VH
FRQYLHUWDQ HQ IRFRV GH FRQWDJLR
3RU ORV ODGRV GHO *RELHUQR VH VDEH TXH
SRU HO PRPHQWR VH FRQVLGHUD TXH QR KD
PDUJHQ GH DFFLyQ SDUD UHDQXGDU QLQJ~Q WLSR
GH HVSHFWiFXOR S~EOLFR PDVLYR UHVWULFFLyQ
TXH LQFOXVR WDPELpQ VH H[WLHQGH DO IXQFLRQD
PLHQWR GH EDUHV WHDWURV R DFWRV HQ HVSDFLRV
DELHUWRV TXH LPSOLTXHQ DJORPHUDFLyQ GH
SHUVRQDV 6LQ HPEDUJR WDPELpQ VH VDEH TXH
KDDOJXQDVDOWHUQDWLYDVTXHSRGUtDQHPSH]DU
D HVWXGLDUVH XQD YH] OD FXUYD HSLGHPLROyJLFD
VH UHGX]FD VXVWDQFLDOPHQWH 3RU HMHPSOR VH
KDEOD GH OD SRVLELOLGDG GH UHWRPDU OD /LJD KD
FLD HO VHJXQGR VHPHVWUH WHQLHQGR FRPR VHGH
XQD R GRV FLXGDGHV LQFOXVR FRQ OD RSFLyQ GH
TXH ORV SDUWLGRV VH UHDOLFHQ D SXHUWD FHUUDGD
LQLFLDOPHQWH
)UHQWH D WRGD HVWD VLWXDFLyQ OR SULPHUR D
VHxDODU HV TXH VLQ GXGD DOJXQD HO I~WERO SUR
IHVLRQDO HV XQ HVSHFWiFXOR TXH DxRUD EXHQD
SDUWH GH ORV FRORPELDQRV 6LQ HPEDUJR VLQ
KDEHU OOHJDGR HO SDtV DO SLFR GH OD HSLGHPLD
UHVXOWD WHPSUDQHUR GLVFXWLU VREUH SRVLEOHV
IHFKDV GH UHDQXGDFLyQ GHO FDPSHRQDWR HQ VXV
GLVWLQWDV FDWHJRUtDV 3RU DKRUD OD SULRULGDG HV
GLVPLQXLU DO Pi[LPR HO ULWPR GH ORV FRQWDJLRV
HO VDOGR IDWDO
(Q VHJXQGR OXJDU HV FODUR TXH QR VH SXH
GH FRPSDUDU OD VLWXDFLyQ FRORPELDQD FRQ OR
TXH HVWi RFXUULHQGR HQ RWUDV ODWLWXGHV FRPR
HQ (XURSD HQ GRQGH D SDVy OD HWDSD PiV
FUtWLFD GH OD SDQGHPLD 6H WUDWD GH FLUFXQV
WDQFLDV VDQLWDULDV HFRQyPLFDV GHSRUWLYDV
KDVWD VRFLDOHV PX GLVWLQWDV (V PiV HQ HO
YLHMR FRQWLQHQWH QR KD XQLGDG GH FULWHULRV
DO UHVSHFWR FRPR OR SUXHED HO KHFKR GH TXH
PLHQWUDV DOJXQDV IHGHUDFLRQHV QDFLRQDOHV D
GLHURQ SRU WHUPLQDGRV DQWLFLSDGDPHQWH VXV
FDPSHRQDWRV GHFODUDGR FDPSHyQ DO HTXLSR
TXH LED HQ OD GHODQWHUD DO PRPHQWR GHO HVWD
OOLGR GH OD FULVLV RWUDV RSWDURQ SRU GHFODUDUORV
GHVLHUWRV HQ WDQWR TXH DOJXQDV OLJDV VLJXHQ
D OD HVSHUD GH SRGHU UHWRPDU DFWLYLGDGHV HQ
XQR R GRV PHVHV
$Vt ODV FRVDV OR PHMRU HQ RORPELD HV HV
SHUDU D OD HYROXFLyQ GH OD HPHUJHQFLD XQD
YH] VH WHQJD FHUWH]D VREUH OD GLVPLQXFLyQ GH OD
DPHQD]D VDQLWDULD HQWUDU D DQDOL]DU HO IXWXUR
LQPHGLDWR GHO I~WERO SURIHVLRQDO
5HDQXGDFLyQ IXWEROtVWLFD GHEDWH WHPSUDQHUR
9DORU GH OD OLEHUWDG GH H[SUHVLyQ
O Función de los medios de comunicación
O Ejercicio fundamental del ministerio público
12. 4A EL NUEVO SIGLO DOMINGO 3 DE MAYO DE 2020 OPINIÓN
Durante los últimos dos meses,
más de un tercio de la pobla-
ción mundial ha vivido, con mayor
o menor intensidad, y con sujeción
restricciones que varían de un país a
RWUR HQ FRQ¿QDPLHQWR REOLJDWRULR
Lacuarentena,queporahoraparece
ser el mecanismo más idóneo para
JDQDU WLHPSR HQ OD FDUUHUD FRQWUD HO
SLFR GH FRQWDJLR GH OD RYLG KD
supuestolasuspensióndebuenapar-
tedelasactividadescotidianasdelas
personas, la interrupción de la vida
social, y la hibernación de una por-
FLyQ LPSRUWDQWH GH OD HFRQRPtD /D
pandemiahamostradocuándisrup-
WLYRV SXHGHQ VHU ORV ULHVJRV JOREDOHV
DQWH ORV FXDOHV QLQJ~Q (VWDGR SXHGH
QL SRGUi MDPiV SRU GH¿QLFLyQ HVWDU
VX¿FLHQWHPHQWH SUHSDUDGR
$OJXQRV (VWDGRV KDQ FRPHQ]DGR
aplanearelpaulatinoretornodesus
sociedades a una “nueva normali-
dad”, que por ahora es, en muchos
DVSHFWRV XQD WLHUUD LQFyJQLWD GH OD
que poco se conoce realmente, salvo
que habrá de ser una muy distinta a
aquella trastocada por la irrupción
GH OD SDQGHPLD 3RFR D SRFR KDEUi
tambiénuna“nuevanormalidad”en
las relaciones internacionales, bien
VHD SRUTXH OD RYLG DFHOHUH OD
trayectoria de procesos históricos
que ya estaban en desarrollo o bien
porque los ralentice, o acaso porque
constituya un verdadero punto de
LQÀH[LyQ HQ HO FXUVR GH ORV DFRQWH-
FLPLHQWRV
RPR VHD QR KD TXH VHU FOD-
rividente para advertir que, al
FRQ¿QDPLHQWR GH ODV VRFLHGDGHV
SRGUtD VHJXLU XQ FUHFLHQWH ³HQVL-
PLVPDPLHQWR´ GH ORV (VWDGRV /D
conducta de muchos de ellos ya
DFXVD ORV VLJQRV GH OD LQWURVSHFFLyQ
(VD WHQGHQFLD HV WDQ FRPSUHQVLEOH
FRPR SHOLJURVD SODQWHD XQR GH ORV
mayores retos para la superación
GH XQD FULVLV JOREDO TXH UHTXHULUi
HVIXHU]RV LJXDOPHQWH JOREDOHV GLIt-
FLOHV GH PDWHULDOL]DU H[LWRVDPHQWH
sin la cooperación, la articulación y
OD VLQFURQL]DFLyQ TXH VyOR SXHGHQ
FRQVHJXLUVH UHQRYDQGR OD DSXHVWD
SRU XQD JREHUQDQ]D WDPELpQ QH-
FHVDULDPHQWH JOREDO PHMRUDGD
UHIRU]DGD
(Q HO FRUWR PHGLDQR SOD]R ORV
JRELHUQRV GH FDGD QDFLyQ HQIUHQ-
WDUiQ LQJHQWHV SUHVLRQHV LQWHUQDV
relacionadas con la recuperación
económica y la atención de las
demandas de su población, en un
FRQWH[WR GH GHVFRQWHQWR VRFLDO
ODWHQWH DJLWDFLyQ SROtWLFD D HOOR
orientarán la mayor parte de sus
UHFXUVRV FDSDFLGDGHV
(OHQVLPLVPDPLHQWRSRGUtDGDUVH
LJXDOPHQWH HQ HO SODQR FRPHUFLDO
HFRQyPLFR /D 2UJDQL]DFLyQ 0XQ-
GLDOGHORPHUFLRSUHYpXQGHVSORPH
delcomerciomundialdemercancías
HQWUHHOHO HVWHDxR 0XFKRV
(VWDGRV SRGUtDQ FDHU HQ OD WHQWDFLyQ
GH JLUDU KDFLD HO SURWHFFLRQLVPR
el cierre de sus mercados (una pen-
GLHQWH SRU OD TXH DOJXQRV GH KHFKR
D VH HVWDEDQ GHVOL]DQGR
13. ,QFOXVR
FXDQGRVHUHDEUDQDOJXQDVIURQWHUDV
nuevoscondicionamientossanitarios
SRGUtDQVHJXLUUHVWULQJLHQGRODPRYL-
lidad internacional de personas y la
circulación de bienes, en una econo-
mía que depende, hoy como nunca,
GH FDGHQDV JOREDOHV
*Analista y profesor de Relacio-
QHV ,QWHUQDFLRQDOHV
Aerolitos catastróficos
uando nos creemos posee-
dores de la verdad corre-
PRV HO HQRUPH ULHVJR GH QR
escuchar otras voces, de no
atender otras perspectivas de
PXQGR (Q ~OWLPDV GH GHMDU
GH VHU FRPSOHPHQWDULRV
Si bien parte del proceso
vital pasa por reconocernos
como seres valiosos, de de-
sarrollar el amor propio y de
RFXSDU QXHVWUR OXJDU QHFHVL-
tamos estar muy despiertos
SDUD TXH HVD FRQH[LyQ SUR-
funda con nosotros mismos
QR LPSOLTXH XQD GHVFRQH[LyQ
FRQ ORV GHPiV RQ IUHFXHQFLD
WDQWR HQ ORV SURFHVRV SHGDJy-
JLFRV FRPR WHUDSpXWLFRV TXH
GHVDUUROOR KDJR MXQWR FRQ PLV
coaprendientes y consultantes
OD VLJXLHQWH UHÀH[LyQ TXH OH
DSXQWD D GLIHUHQFLDU HO HJRtV-
mo, la baja estima y el amor
SURSLR HJRtVPR HV FXDQGR HQ
mi lista de las personas más
importantes en mi vida solo
DSDUH]FR R VL DSDUHFH RWUR
HV HQ HO OXJDU GLH] TXLQFH R
FLHQ
(OLPSHULRGHORGHOHJRHV
PiV SHOLJURVR TXH FXDOTXLHUD
GH ORV LPSHULRV H[SDQVLRQLV-
tas que hemos conocido a lo
ODUJR GH OD KLVWRULD KXPDQD
nos encarcela en la auto-re-
ferenciación constante, en el
PRQyORJR LQVDQR TXH VROR HV
FDSD] GH UHFUHDUVH D Vt PLVPR
XDQGR HQ HO KRUL]RQWH VROR
aparece nuestra propia ima-
JHQ HQ HVWH WLHPSR OD LPDJHQ
es bastante traicionera, esta-
PRV UHQXQFLDQGR DO GLiORJR D
esa herramienta poderosa que
FRQVWUXH PXQGRV
La baja estima es cuando,
en la misma lista de personas
importantes, solo aparecen
otras personas o si aparece-
PRV GHO VHJXQGR OXJDU SDUD
DEDMR ,QFOXVR SDUD XQD PD-
GUH JHVWDQWH OD SHUVRQD PiV
importante precisa ser ella
misma, pues la vida que lleva
en su vientre depende del
bienestar propio, físico, emo-
FLRQDO PHQWDO HVSLULWXDO /D
vida por la cual siempre he-
PRV GH UHVSRQGHU HV OD SURSLD
las vidas de los infantes que
WHQJDPRV D FDUJR GHSHQGHQ
de nosotros únicamente tem-
SRUDOPHQWH SXHV HQ DOJ~Q
punto de la historia los hijos
están llamados a hacer su
propia vida, ojalá con la cons-
ciencia de ser ellos los más
LPSRUWDQWHV HQ VX YLGD (VR
sería el amor propio, que en
la lista nos coloca en el primer
OXJDU GH DKt HQ DGHODQWH DSD-
UHFHQ QXHVWURV VHUHV DPDGRV
RPR HQ ODV LQVWUXFFLRQHV GHO
XVR GH ODV PiVFDUDV GH R[tJH-
no en caso que el avión en el
cual volamos se despresurice:
SULPHUR R OXHJR HO GH DO ODGR
$Vt JDUDQWL]R HVWDU ELHQ SDUD
SRGHU DX[LOLDU D RWURV
LD 2,7 DGYLHUWH TXH XQRV
millones de personas, casi la
PLWDG GH OD IXHU]D ODERUDO IRUPDO
del planeta, podrían perder sus
trabajos por la crisis sanitaria y
económica provocada por la difu-
VLyQGHOFRURQDYLUXV/RVLQIRUPDOHV
son otros tantos miles de millones
TXH GH QR UHFLELU HO DX[LOLR R¿FLDO
SHUHFHUiQ /D PLWDG GH ORV WUDEDMD-
dores del mundo bailan en la cuerda
ÀRMD FRQ OD UHDO DPHQD]D GH SHUGHU
VX HPSOHR
/D 2,7 DXPHQWD VXV SURHF-
ciones sobre la eventual pérdida
de puestos de trabajo hasta el
HTXLYDOHQWH GH PLOORQHV GH
HPSOHRV SDUD HO VHJXQGR WULPHVWUH
GH XQRV PLOORQHV GH
empresas de comercio mayorista y
PLQRULVWD PLOORQHV GHO VHFWRU
WXUtVWLFR PLOORQHV GH OD UDPD
KRWHOHUD PLOORQHV GH RWURV VHF-
tores,comoelinmobiliario,estánen
SHOLJUR GH FLHUUH
7DOHV FLIUDV KDEODQ FRQ HORFXHQ-
cia brutal sobre los efectos de la
pandemia en el mundo, de la que
QR VH H[FHSW~D RORPELD GRQGH HO
descalabroeconómicoquepodríaser
desastroso, puesto que el petróleo
HVWiSRUHOVXHORORVJLURVGHOH[WHULRU
SHULFOLWDQ ODV PRGHVWDV H[SRUWDFLR-
QHV D KLQD (VWDGRV 8QLGRV EDMDQ
ORV PHUFDGRV YHFLQRV GH 9HQH]XHOD
(FXDGRU DJRQL]DQ RQ OD LQGXV-
tria, la manufactura y el comercio
SDUDOL]DGR OD PRQHGD GHYDOXDGD HO
GHVHPSOHR FXQGH FDH HO FRQVXPR
(OPHUFDGRLQWHUQRSRUFXHQWDGHORV
tratados de libre comercio nuestro
QR HV VREHUDQR VLQR D PHGLDV /RV
efectosdepresivosdelaeconomíase
H[WLHQGHQ FRPR SODJD DSRFDOtSWLFD
el malestar social se recalienta más
TXH OD FDOGHUD GHO GLDEOR
No quiero decir que claudi-
TXHPRV FDLJDPRV HQ XQ PRUWDO
pesimismo, sino que debemos
reaccionar y actuar conjuntamente
HQ SUR GH VXSHUDU ODV GL¿FXOWDGHV
sacar avante la salud de los colom-
ELDQRV HO VLVWHPD HFRQyPLFR (Q
tan apremiante y confusa situación
debemos evitar que se despilfarren
los recursos que el Gobierno destina
SDUD FDSHDU OD FULVLV TXH VHJ~Q DO-
JXQRVH[SHUWRVVREUHSDVDUiORV
ELOORQHV GH SHVRV 3DUWH GH QXHVWUD
crisis depende de la reacción del
PHUFDGR LQWHUQDFLRQDO DJRELDGR
por las quiebras en cadena, el paro
OD FDtGD GHO FRPHUFLR JOREDO
7RGDV ODV HQFXHVWDV FRLQFLGHQ HQ
VHxDODUTXHODPDRUtDGHORVFRORP-
bianosestánhartosdelaimpunidad
y la corrupción en el manejo de los
GLQHURV S~EOLFRV /D VRFLHGDG HVWi
SHQGLHQWH GH OR TXH KDJDQ HO )LVFDO
*HQHUDO HO RQWUDORU HO 3URFX-
UDGRU SDUD LQYHVWLJDU GHVWDSDU
la olla podrida de la corrupción,
conscientes que es un mal peor que
HO PLVPR RYLG
6LHQGR WDQ JUDYH OD VLWXDFLyQ
socio-económica y política, conside-
ramos qué si se toman las medidas
desarrollistas que en su momento
SURSRQtD ÈOYDUR *yPH] PiV RWUDV
de la misma índole para impulsar la
recuperación nacional, con muchos
VDFUL¿FLRVHVIXHU]RVSRGUHPRVVRU-
WHDU OD FULVLV ÈOYDUR IXH XQ HVWDGLVWD
JLJDQWH GH OD SROtWLFD DO FXDO ORV
enanos de la misma y de la corrup-
FLyQ VH HVIRU]DURQ SRU LPSHGLU TXH
OOHJDVH DO SRGHU 3DUD SUHVHUYDU OD
vida de los colombianos, como para
FRPEDWLU HO RYLG GHEHPRV GHV-
infectarlosestablospolíticosydelos
intermediariosdelasalud,alimentar
a nuestro pueblo, dar trabajo y esti-
mular la economía y por sobre todas
las prioridades fortalecer y hacer
H¿FLHQWH OD MXVWLFLD ÈOYDUR *yPH]
QRVOHJyVXIHHQORVFRORPELDQRVVXV
LGHDV OD )LVFDOtD HO 3ODQ 1DFLRQDO
Desarrollo, su proyecto inconcluso
de reformar la justicia, así como la
voluntad política de rodearse de los
mejores sin importar su condición
VRFLDO QL HGDG VLQR VX WDOHQWR H[-
SHULHQFLD FRQ PLUDV D XQ JUDQ SDFWR
QDFLRQDO SRU RORPELD
La reactivación económica,
DFRPSDxDGD GHO FXLGDGR GLVWDQ-
ciamiento social, son fundamenta-
les para intentar sobrevivir un mal
TXH QDGLH VDEH FXiQWR YD GXUDU
Palosa
Virus y descalabro económico
Confinados y ensimismados
Alberto Abello
³RUUXSFLyQ
HV XQ YLUXV
SHRU TXH HO
RYLG´
Andrés Molano Rojas*
³8QD
WHQGHQFLD WDQ
FRPSUHQVLEOH
FRPR
SHOLJURVD´
Eduardo Vargas Montenegro
³,PSHULR GHO
R HV HO PiV
SHOLJURVR
GH WRGRV´
Habitarnos
sanamente
14. 5EL NUEVO SIGLO DOMINGO 3 DE MAYO DE 2020EL NUEVO SIGLO MARTES 31 DE MARZO DE 2020REVISTA EL NUEVO SIGLO DOMINGO 3 DE MAYO DE 2020 5
N
o pocos tratadistas de la polí-
tica coinciden en que el nivel
de liderazgo de un dirigente
queda al descubierto en la forma en
que enfrenta las crisis. Colombia en
las últimas décadas ha registrado
muchas y de la más diversa índole,
la mayoría teniendo como común
denominador violencias cruzadas,
QDUFRWUi¿FR FRUUXSFLyQ XQD DOWD
cuota de vidas perdidas. Hoy, sin
embargo, hace frente a una de las más
graves e imprevisibles: la pandemia
del Covid-19.
Como es apenas obvio, semejante
desafío, que abarca complejas proble-
máticas y soluciones en los campos
de la salud pública, la economía y el
impacto social, está poniendo a prue-
ba la capacidad de liderazgo, poder de
GHFLVLyQ SULQFLSLR GH DXWRULGDG OD
credibilidad misma de los 50 millones
de colombianos en la institucionali-
dad y la persona del presidente de la
República, Iván Duque.
¢yPR OH KD LGR DO -HIH GH (VWDGR
en el manejo de la crisis sanitaria, la
PLVPD TXH pO FDOL¿FD FRPR HO UHWR
más grande del país en las décadas
recientes?
Obviamente no se trata de un in-
terrogante fácil de responder, no solo
porque Colombia lleva muchos años
HQ PHGLR GH XQD DJXGD SRODUL]DFLyQ
política, sino porque en febrero,
FXDQGR DUUDQFy OD HPHUJHQFLD WUDV
OD FRQ¿UPDFLyQ GHO SULPHU FDVR GH
FRURQDYLUXV HQ HO SDtV HO (MHFXWLYR
atravesaba por una difícil coyuntura.
Si bien había cerrado 2019 con un
EXHQ UHQGLPLHQWR HFRQyPLFR DIURQ-
taba un clima social bastante agitado
y una evidente crisis en materia de
margen de gobernabilidad, que inclu-
VR OR IRU]y D UHFRPSRQHU HO JDELQHWH
DPSOLDU VX FRDOLFLyQ SROtWLFD /DV
encuestas mostraban a Duque al cie-
rre del primer bimestre con rubros
que, en el mejor de los casos, apenas
VL OOHJDEDQ D XQ GH DSUREDFLyQ
y favorabilidad.
Frente a lo que ha pasado en los
últimos dos meses de emergencia, hay
dos elementos a tener en cuenta. De
un lado, haciendo la imperativa clari-
dad en torno a que aún no llegamos al
pico de la pandemia, se reconoce que
a partir de medidas como la cuaren-
tena, el cierre de fronteras y la pará-
lisis productiva en más de un 80%,
Colombia tiene hasta el momento
un volumen moderado de contagios
y de decesos, sobre todo frente a lo
que pasa en naciones del vecindario
FRPR %UDVLO R (FXDGRU RPSDUDU HO
país con lo que ocurre más lejos, como
HQ (VWDGRV 8QLGRV R (XURSD QR HV
OyJLFR SXHV VH HQFXHQWUDQ HQ HWDSDV
GLVWLQWDV GH OD FXUYD HSLGHPLROyJLFD
y han implementado planes de con-
tingencia muy variados.
/R FLHUWR HV TXH WUDV FDVL RFKR
semanas de crisis sanitaria, en los
últimos quince días se dieron a co-
nocer tres encuestas distintas en las
TXH OD LPDJHQ FDOL¿FDFLyQ GHO -HIH
GH (VWDGR DXPHQWD GH IRUPD VXV-
tancial, poniéndose en un promedio
de 63%, logrando en alguna de ellas
alzas de veinte puntos y más frente
a anteriores mediciones. No resulta
fácil de explicar esta circunstancia
en un país en donde día tras día
crece el debate nacional sobre el
SODQ GH FRQWLQJHQFLD OD GXUDFLyQ
pertinencia de la cuarentena o cuál
es el ‘costo a pagar’ -en materia de
vidas y salud pública- por un mayor
R PHQRU ULWPR GH UHDFWLYDFLyQ ODERUDO
y productiva. A hoy es evidente que se
ha perdido una cantidad preocupante
de empleos y muchas empresas y sec-
WRUHV HFRQyPLFRV DPHQD]DQ TXLHEUD
También que el número depruebas de
GHWHFFLyQ GH RYLG QR HV VX¿FLHQWH
SHUVLVWHQ ODV GH¿FLHQFLDV KRVSLWDOD-
rias, así como tampoco alcanzan los
programas de entrega de mercados,
subsidios, créditos y otros billonarios
LQFHQWLYRV HFRQyPLFRV R¿FLDOHV
“Se hace cargo”
Visto todo ello, la pregunta es una
sola: ¿A qué se debe esta mejoría en
la imagen presidencial? Al decir de
QR SRFRV DQDOLVWDV OD RSLQLyQ S~EOLFD
le está reconociendo a Duque que
desde el día 1 de la crisis por el co-
ronavirus se puso al frente del plan
de contingencia y que este tiene más
resultados positivos que negativos
en varios frentes. Y esos resultados,
los buenos y los malos, la ciudadanía
los atribuye al liderazgo personal y
GLUHFWR GHO -HIH GH (VWDGR
³« /D FULVLV SRU OD SDQGHPLD WLHQH
a todo el país entre atemorizado y
desconcertado… No es como otras
crisis en política, de paz o de guerra,
en donde la gente solo tenía que me-
dio enterarse del tema y de inmediato
tomaba partido… Con la epidemia, la
gente lo primero
que busca es una
voz en la que creer,
gústele o no lo que
diga o decida…
'XTXH QR GHOHJy
en un ministro o
en un gerente de
emergencia, como
en otros países, el
manejo de la crisis.
(VH URO HV GH pO GH
su responsabilidad
directa, sobre todo en las decisiones
más complicadas y de alto impacto,
como el mandar a nueve de cada diez
colombianos a encerrarse en la casa…
/D RSLQLyQ S~EOLFD KDD YRWDGR R QR
por Duque, sea uribista o antiuribista,
ve, lee y escucha al Presidente, sabe
que toma las decisiones y que está dis-
puesto a asumir las consecuencias…
(Q VX SURJUDPD WHOHYLVLYR GLDULR 'X-
que habla de la cuarentena, de los ali-
vios a las empresas, pone a los minis-
tros a responder, pero también habla
de los problemas más cotidianos de la
gente, responde a sus preguntas y jus-
WL¿FD VXV GHFLVLRQHV« $OJXQRV QR VH
puede desconocer, tildaban a Duque
de pando o peso pluma, pero ahora
lo ven como lo que es, el Presidente.
(VR HV OR TXH UHFRQRFH OD RSLQLyQ HQ
las encuestas: Duque se hace cargo,
pone el pecho, con
altas y bajas, lide-
ra personalmente
la respuesta a una
VLWXDFLyQ QXQFD
antes vista”, ex-
SOLFy D (/ 18(92
6,*/2 HQ FKDUOD
off the record, un
experimentado es-
tratega político y
de imagen que ha
asesorado varias
campañas electorales y entidades en
Colombia.
También es obvio que a favor de
Duque ha jugado que no se ha meti-
GR HQ HO UHPROLQR GH OD SROLWL]DFLyQ
de la crisis que ciertos dirigentes
partidistas, las redes sociales y al-
gunos gobernadores y alcaldes han
querido profundizar. Gran parte de
la ciudadanía ve a un mandatario
metido de lleno en enfrentar la crisis
VDQLWDULD VLQ SHUGHU WLHPSR HQ UL¿-
rrafes políticos, secundarios en estos
difíciles momentos. Por ejemplo, un
enfrentamiento público con la alcal-
desa de Bogotá sería lo peor en esta
coyuntura, y así lo ha entendido la
Casa de Nariño.
Otro elemento clave en la recu-
SHUDFLyQ GH LPDJHQ GH 'XTXH HV VX
UHLWHUDFLyQ KDVWD HO FDQVDQFLR GH
que el plan de contingencia es para
enfrentar la emergencia, no para
solucionar todas las crisis estructu-
rales del país, sobre todo en el campo
HFRQyPLFR R VRFLDO (VWR KD VLGR FODYH
para desarmar parte de los discursos
oportunistas de los críticos que exigen
una panacea milagrosa a todas las
problemáticas.
Como se ve, aunque Colombia no
ha llegado el punto crítico de la curva
HSLGHPLROyJLFD HV FODUR TXH HQ HVWH
trecho de la emergencia se ha visto a
un Presidente más al frente que nun-
ca, liderando directamente, tomando
decisiones y asumiendo su costo sin
ambages ni esguinces. Frente a una si-
WXDFLyQ WDQ LQpGLWD FRPR LQFLHUWD HVH
liderazgo era lo que estaba esperando
el país y le da un margen de esperanza
y certeza sobre el inmediato futuro.
El alza
sustancial
de la
favorabilidad
presidencial
en medio
de la crisis
sanitaria
tiene una
causa
principal:
el liderazgo
personal,
indelegable
y diario de la
emergencia,
asumiendo
la responsa-
bilidad
directa
Las últimas tres
encuestas dejan
a Duque con un
promedio de 63%
en favorabilidad
¿Por qué?
Emergenciasanitaria:
Duque pone el pecho
15. 6 EL NUEVO SIGLO DOMINGO 3 DE MAYO DE 2020
S
I LOS esfuerzos del Gobierno
están enfocados en atender la
emergencia sanitaria derivada
de la pandemia del coronavirus, así
como las consecuencias sociales y eco-
nómicas desatadas por las medidas de
aislamiento tomadas, ¿cómo podría
haber oposición a eso?
La respuesta está en la naturaleza
de la oposición que hoy se ejerce en
Colombia, que es una mezcla de po-
siciones antisistema con reformistas
y de centro.
Además de eso, es parte del esque-
ma democrático que quien pierde las
elecciones ejerza oposición a quien
las ganó.
En ese contexto, en el análisis
del accionar de las fuerzas políticas
alternativas resultan tres tesis com-
plementarias.
1¿Politización de la crisis?
Es llover sobre mojado decir
que conforme a los resultados de
los comicios presidenciales de 2018,
el llamado a asumir la jefatura de la
oposición fue el senador Gustavo Pe-
tro, de Colombia Humana, pero que
por diversas circunstancias políticas
no ha podido ejercerla plenamente.
Ese corto circuito de Petro y sus
seguidores con el resto de los partidos
declarados en oposición al presidente
Iván Duque se evidenció en las elec-
ciones regionales del año pasado y en
sus resultados consecuentes.
Así que, en esta coyuntura, aunque
desde cuando se le pedía a Duque
tomar medidas urgentes Petro estu-
vo agarrando la vocería opositora, el
protagonismo se lo ha arrebatado la
alcaldesadeBogotá,ClaudiaLópez,de
quientambiénesantago-
nistaellíderdeColombia
Humana.
Esto se debe, en bue-
na parte, a que en si-
tuaciones como esta es
natural que surjan roces
entre el Ejecutivo central
y los mandatarios regio-
nales o locales. La voce-
ría de estos la tienen sus
respectivas asociaciones
(Fedemunicipios, Aso-
capitales y FND), pero el
carácter de la Alcaldesa
capitalina ha permitido
que su voz suene más
fuerte.
Ella y sus seguidores podrán decir
quesuscontradiccionesconelGobier-
no nacional nacen de la necesidad de
proteger la salud de los bogotanos,
pero es inútil desconocer que la dis-
cusión ciudadana a partir de lo dicho
por López y lo respondido por Duque
(o al revés) tiene naturaleza política.
Para los seguidores del exgoberna-
dor antioqueño Sergio Fajardo, Petro
ha buscado sacudirse de este margi-
namiento buscando confrontar con
él, aunque es preciso señalar que ese
pulso viene desde cuando competían
por llegar a la segunda vuelta presi-
dencial y se proyecta a las apuestas
para suceder a Duque en 2022.
Ya en las críticas con-
cretas que López, Petro
y otros dirigentes de las
organizaciones políticas
opositoras le lanzan al Go-
bierno, estas no contradi-
cen propiamente las medi-
das sanitarias adoptadas,
sino las acciones sociales
y económicas para paliar
los efectos del aislamiento.
Estoscuestionamientos
dependen de la posición
asumida dentro de las
fuerzas alternativas (an-
tisistema, reformista o de
centro), pero claramente
buscan que la opinión
pública encuentre diferencias entre
lo que plantea el Gobierno y lo que
proponen sus detractores.
2¿Tregua política?
Como en el punto de vista de
quien no ve el vaso medio vacío,
sino medio lleno, a quien considera
que al margen de lo ya mencionado,
¿CÓMO SE HAN COMPORTADO LOS CONTRADICTORES DEL GOBIERNO?
Oposición política en tiempos
de la emergencia sanitaria
En el Parla-
mento no se
ha dado un
primer gran
debate alre-
dedor de la
emergencia
sanitaria y
del accionar
del Gobier-
no frente a
la misma
LA OPOSICIÓN ĞŶ Ğů ŽŶŐƌĞƐŽ ŚĂďƌĄ ĚĞ ĞũĞƌĐĞƌ ƐƵ ĨƵŶĐŝſŶ ĞŶ ůŽƐ ĚĞďĂƚĞƐ ĚĞ ĐŽŶƚƌŽů ƉŽůşƟĐŽ Ăů ͞ŝŶĨŽƌŵĞ ŵŽƟǀĂĚŽ ƋƵĞ ůĞ ƉƌĞƐĞŶƚĞ Ğů
'ŽďŝĞƌŶŽ ƐŽďƌĞ ůĂƐ ĐĂƵƐĂƐ ƋƵĞ ĚĞƚĞƌŵŝŶĂƌŽŶ Ğů ƐƚĂĚŽ ĚĞ ŵĞƌŐĞŶĐŝĂ LJ ůĂƐ ŵĞĚŝĚĂƐ ĂĚŽƉƚĂĚĂƐ͘͟ /Diana Rubiano
En el
análisis del
accionar de
las fuerzas
políticas
alternativas
resultan tres
tesis comple-
mentarias
no hay realmente un choque de posi-
ciones políticas frente a la atención de
la pandemia, sino que aquello es una
tregua de la confrontación que, como
se recordará, venía siendo protagoni-
zada por las diversas posiciones frente
al paro cívico nacional, que arrancó el
21 de noviembre y prosiguió en varias
jornadas hasta entrado este año.
De la misma manera que el paro
no pudo continuar por imposibilidad
física, la oposición también entró en
relativa tregua.
Esta mirada se basa en dos hechos.
Unoesque,antelainnegableamenaza
del hambre que se cierne sobre una
parte considerable de la población, los
escuderos políticos del Gobierno son
los primeros que buscan que ese fan-
tasma no se convierta en una semilla
de rebelión.
El otro es que la opinión pública,
a través de las encuestas, le ha exten-
dido su respaldo a los mandatarios,
tanto a los gobiernistas, como a los
independientes y a los opositores.
Además, con notas bastante altas que
en contadísimas excepciones no se
veían hace mucho tiempo para la ca-
OL¿FDFLyQ GH DOFDOGHV JREHUQDGRUHV
3¿Congreso sin control?
Apenas al cierre de la sema-
na, el Gobierno le llevó al Con-
greso el informe sobre los decretos del
Estado de Emergencia, de manera que
la acción de las bancadas opositoras
en Cámara y Senado apenas en los
próximos días, harán valer sus críticas
al Ejecutivo.
En el entretanto, lo que ha reinado
es el desorden; a pesar que la Comi-
sión Primera de la Cámara ya empezó
a votar y aprobar proyectos, aún hoy,
está en duda la validez jurídica de las
decisiones que se tomen en las sesio-
nes virtuales.
Una parte de las bancadas oposito-
ras es de la opinión que las sesiones
solo son legales cuando los congresis-
tas están presentes en los respectivos
recintos. Sin embargo, el tema no ha
podido convertirse en una bandera
de los movimientos parlamentarios
alternativos porque en su interior
hay quienes consideran que existen
motivos de fuerza mayor para que
las sesiones sean virtuales. Es verdad
que son pocas las curules de quienes,
en el Legislativo, no comulgan con
el Gobierno, pero si sobre este tema
estuvieran unidos la derrota propi-
nada esta semana en la plenaria de la
Cámara no habría sido tan estruen-
dosa cuando decidió por aplastante
mayoría que ningún representante
podría, mientras dure la cuarentena,
hacerse presente en el Salón Elíptico
del Capitolio Nacional.
Viene ahora el control político que
debe hacerle el Congreso al “informe
motivado que le presente el Gobierno
sobre las causas que determinaron el
Estado de Emergencia y las medidas
adoptadas” durante 30 días, plazo
“prorrogable por acuerdo de las dos
cámaras”, tal como lo establece el
artículo 215 de la Constitución.
En este control político, la oposi-
ción habrá de ejercer su función.
REVISTA
16. 7EL NUEVO SIGLO DOMINGO 3 DE MAYO DE 2020
“
UN PAÍS QR SXHGH HVWDU LQ¿QL-
tamente confinado”, manifestó
Jessica Faieta, representante resi-
dente para Colombia del Programa de
las Naciones Unidas para el Desarro-
llo (PNUD), quien consideró que “va
a tener que convivir la pandemia con
la reactivación económica”.
EL NUEVO SIGLO: ¿Cómo
prevé el PNUD que podrá reac-
tivarse la economía luego de la
cuarentena?
JESSICA FAIETA: En un primer
momento ha sido la contención de la
pandemia y en todos los sitios se han
debido tomar medidas así, que son
las que se han tomado para que todo
el mundo esté en casa, pero estas me-
didas vienen con un costo socioeco-
nómico muy alto, principalmente, en
términos de empleos.
Entonces, se deben tomar otro tipo
de medidas para contener el golpe
socioeconómico que existe. Y aquí en
elpaíssehantomadoalgunasmuyim-
portantes para amortiguar eso, sobre
WRGR OR TXH VH UH¿HUH D ODV GH SURWHF-
ción social. Hay bonos, distribución
de alimentos, de cierta manera, una
compensación para que la gente se
quede en casa.
Creemos que ha sido una inversión
muy grande y muy efectiva, porque se
ha utilizado tecnología, una focaliza-
ción para buscar a las personas que no
están registradas en los programas de
protección.Estotambiéntieneuncos-
to alto y ningún país puede mantener
esto por mucho tiempo.
La mejor inversión es ir abriendo
poco a poco la actividad económica,
pero con medidas muy estrictas,
que protejan la vida y la salud de las
personas.
ENS: ¿Qué medidas se deben
mantener?
JF: La distancia física se debe
mantener. Las medidas de conten-
ción.
Va a tener que convivir la pande-
mia con la reactivación económica,
porquedesafortunadamenteelimpac-
to socioeconómico va ir mucho más
allá de la pandemia.
Hay que proteger los empleos, en
el sentido que hay que proteger a las
empresas para que puedan mantener
los empleos y proteger a los em-
pleados más vulnerables, como los
informarles.
ENS: ¿Cuáles son los prime-
ros sectores que deben salir a
trabajar en un país?
JF: Las empresas más pequeñas,
las que tienen más vulnerabilidad
de quebrar, ayudarles para que, con
créditos, acceso al efectivo, ayudarles
a mantener su nómina y mantener a
los empleados.
En la reapertura, el Presidente
escogió la construcción. Ese es uno
de los sectores que más emplea y
son las empresas que tienen más
trabajadores informarles, pero todo
eso se debe hacerse con mucho rigor
de seguridad en los trabajos, sobre
todo lo que sería elementos de pro-
tección facial, el lavado de manos, el
tapabocas, pero que los empleados
tengan acceso a eso.
Teletrabajo
ENS: Y las entidades públi-
cas, ¿cómo deben reactivarse?
JF: El mundo sorprendentemente
se ha transformado y se han adopta-
do muy rápidamente las tecnologías
para el teletrabajo. Y eso es un buen
resultado. A medida que se pueda
mantener el teletrabajo es importan-
te hacerlo. No todo se puede hacer
por teletrabajo y, más importante
que eso, es que no todo el mundo
tiene acceso a una computadora o
tiene un buen Internet. Entonces es
otro tipo de inversiones para que las
personas más vulnerables también
tengan acceso.
ENS: Un país como Colombia,
¿cuánto tiempo puede estar
FRQ¿QDGR
JF: Realmente ningún país del
mundo está en condiciones de man-
tener un confinamiento alargado
y eso lo estamos viendo. Un país
como Colombia que ha manejado
su economía bien, que acaba de
ser miembro de OCDE, que es un
VHOOR TXH VLJQL¿FD TXH KD WHQLGR XQ
manejo serio de la economía, que
tiene instituciones sólidas, ha po-
dido acceder a recursos de mercado
¿QDQFLHUR KD SRGLGR WHQHU OtQHDV
de crédito. Eso ha permitido tomar
medidas importantes para mitigar.
Ese no es el caso de muchos países
que tienen una economía más frágil.
En todo caso, un país no puede estar
infinitamente confinado. En todo
caso, se tiene que ir paulatinamente
y con mucho cuidado, abriendo algu-
nos sectores de la economía.
ENS: ¿Cómo ha visto el mane-
jo de la crisis en Colombia?
JF: Nos hemos pronunciado en
varias ocasiones poniendo a Colom-
bia como ejemplo, sobre lo que ha
sido su liderazgo, el liderazgo de los
gobiernos locales, el liderazgo de la
Alcaldesa de Bogotá. Ese es un pri-
mer elemento de éxito. Eso no quiere
decir que Colombia siga estando
vulnerable, como todos los países,
al virus. Digamos que el enfoque de
seguridad, el enfoque en el sector
social, en compensar para que las
personas se queden en casa, sobre
todo las personas más vulnerables,
en general creemos que Colombia lo
ha estado manejando bien. Y el nivel
de crecimiento no exponencial de los
casos, como ha sido en otros países,
ha sido una muestra de ello.
Eso no quiere decir que haya
que bajar la guardia, que el virus ha
desaparecido. Sigue estando. Hasta
que no haya una vacuna sigue siendo
un riesgo. Entonces, el aumento de
pruebas, combinado con una postura
rigorosa, sigue siendo la receta hacia
delante.
ENS: ¿En cuánto tiempo se
estima que un país se recupere
económicamente?
JF: Este es un fenómeno por
el que el mundo pasa por primera
vez, entonces hay un gran grado de
incertidumbre sobre cuánto tiempo
estará el virus, de cuánto se tarda
en encontrar la vacuna y una vez se
encuentre la posibilidad, que 6.000
millones de personas puedan acce-
der al ella.
Hay todavía mucha incertidum-
bre, pero calculamos un primer
momento, que es la contención, que
tiene un nivel de tres meses. Quizás el
momento de la recuperación durará
entre 6 y 12 meses. Y para llegar a
la normalidad es la gran incógnita.
Creemos que el impacto socioeco-
nómico va a ir más allá que la propia
pandemia.
“LA REACTIVACIÓN ECONÓMICA CONVIVIRÁ CON LA PANDEMIA”
Un país no puede
estar infinitamente
confinado: PNUD
Jessica
Faieta, re-
presentante
residente
para Co-
lombia del
PNUD, se-
ñaló que “se
tiene que
ir paulati-
namente y
con mucho
cuidado,
abriendo
algunos sec-
tores de la
economía”
LA MISIÓN de la ONU en Colombia facilitó el traslado de 200 mercados para familias
ĞŶ sŝƐƚĂ ,ĞƌŵŽƐĂ͕ DĞƚĂ͕ ĚŽŶĂĚŽƐ ƉŽƌ ĞŶƟĚĂĚĞƐ ƉƌŝǀĂĚĂƐ Ăů ĂŶĐŽ ĚĞ ůŝŵĞŶƚŽƐ ƉĂƉĂ
ƌĂŶĐŝƐĐŽ͕ ĚĞ sŝůůĂǀŝĐĞŶĐŝŽ͘ /ONU
“LA MEJOR ŝŶǀĞƌƐŝſŶ ĞƐ ŝƌ ĂďƌŝĞŶĚŽ ƉŽĐŽ Ă ƉŽĐŽ ůĂ ĂĐƟǀŝĚĂĚ ĞĐŽŶſŵŝĐĂ͕ ƉĞƌŽ ĐŽŶ
ŵĞĚŝĚĂƐ ŵƵLJ ĞƐƚƌŝĐƚĂƐ͕ ƋƵĞ ƉƌŽƚĞũĂŶ ůĂ ǀŝĚĂ LJ ůĂ ƐĂůƵĚ ĚĞ ůĂƐ ƉĞƌƐŽŶĂƐ͕͟ ƐŽƐƚƵǀŽ :ĞƐƐŝĐĂ
ĂŝĞƚĂ͕ ƌĞƉƌĞƐĞŶƚĂŶƚĞ ƌĞƐŝĚĞŶƚĞ ƉĂƌĂ ŽůŽŵďŝĂ ĚĞů WEh͘ /PNUD
“Creemos que el impacto socioeconómico
va a ir más allá que la propia pandemia”
REVISTA
17. 8 EL NUEVO SIGLO DOMINGO 3 DE MAYO DE 2020 REVISTA
H
OY, COMO desde hace 26
años, se celebra el Día Mun-
dial de la Libertad de Prensa,
en esta oportunidad en medio de la
más grave crisis de la humanidad
en los últimos 75 años a causa del
coronavirus.
Esta pandemia ha golpeado a
los comunicadores porque algunos
han sido contagiados y a su vez,
han muerto en cumplimiento de su
trabajo y laboralmente, porque no
pocos medios han tenido que cerrar.
A pesar del duro momento, otras
problemáticas no han entrado en
‘cuarentena’ y siguen afectando el
ejercicio periodístico por amenazas
y presiones para que no se publique
cierta información.
En el caso de Colombia, esta fecha
coincide con la cresta del escándalo
por las interceptaciones y monito-
reo ilegales que ejecutaron durante
varios meses del año pasado algunas
unidades del Ejército a más de 130
ciudadanos, entre estos a periodistas,
funcionarios de Presidencia, genera-
les, exministros, políticos, sindicalis-
tas, entre otros.
La Fundación para la Libertad
de Prensa (FLIP) indicó que “re-
chazamos enfáticamente que en
Colombia permanezcan y se agudi-
FHQ ODV SUiFWLFDV GH SHU¿ODPLHQWR
vigilancia a periodistas por parte de
organismos de inteligencia estatal.
Estas acciones infringen las obli-
gaciones del Estado colombiano en
materia de libertad de prensa, son
propias de regímenes autoritarios y
ponen en cuestión el derecho a una
sociedad informada y las garantías
para el libre ejercicio del periodismo
en el país”.
Por su parte, Jonathan
Bock Ruiz, coordinador en
la FLIP del Centro de Estu-
dios de Libertad de Expre-
sión, indicó a EL NUEVO
SIGLO sobre la fecha que
se celebra hoy, la cual “es
un momento de mandar
un mensaje sobre la im-
portancia del periodismo
en toda democracia y ese
periodismo indispensable
que necesitamos recordar
sobretodoenestasconme-
moraciones”.
Agregó que el espionaje por parte
de integrantes del Ejército recuer-
da “los problemas que existen en
Colombia para hacer periodismo
independiente, investigativo, y es
inadmisible que en una democracia
existan este tipo de organismos que
estén haciendo inteligencia a la labor
periodística”.
De otra parte indicó que sigue la
violencia y las amenazas a periodistas
por razón de la labor que adelantan.
“El año pasado cerró con un número
muy alto de periodistas amenazados,
200 en total. En este momento y con
estas coyunturas excepcionales es
apresurado poder hacer un balance
de la violencia del año, sin embargo,
tiene una tendencia de aumento en el
Q~PHUR GH DPHQD]DV GHVGH OD ¿UPD
del acuerdo de paz, donde se han
duplicado”.
Agregó Jonathan Bock Ruiz que
han hecho un seguimiento al de-
sarrollo del trabajo periodístico en
Colombia durante la pandemia,
“existen problemas también con otro
tipo de riesgos y no somos ajenos a
que es una situación que ha afectado
negativamente a las empresas perio-
dísticas, donde no han po-
dido, no solo por razones
económicas sino por todas
estas circunstancias, y ha
GL¿FXOWDGR TXH KDJDQ VX
trabajo”.
ONU censura
restricciones
El Día Mundial de la
Libertad de Prensa fue
proclamado por la Asam-
blea General de las Na-
ciones Unidas en 1993
en cumplimiento de una
recomendación aprobada en la 26ª
reunión de la Conferencia General de
la Unesco en 1991.
“Sirve de ocasión para informar a
los ciudadanos de las violaciones de
la libertad de prensa, un recordatorio
que en docenas de países de todo el
mundo las publicaciones son censu-
radas, multadas, suspendidas y clau-
suradas, mientras que los periodistas
y editores son acosados, atacados,
detenidos e incluso, asesinados”,
señaló la Unesco.
Precisamente, hace unas semanas
lacomisionadadelasNacionesUnidas
para los Derechos Humanos, Michelle
Bachelet, señaló durante una reunión
informal al Consejo de Derechos Hu-
manosque“esposiblequesenecesiten
medidas de emergencia para respon-
deraestaemergenciadesaludpública,
perounasituacióndeemergencianoes
un cheque en blanco para ignorar las
obligaciones de derechos humanos”.
Manifestó también, sus temores
por la adopción de poderes de emer-
gencia de ciertos países que son ili-
mitados y no están sujetos a revisión.
Dijo además que “me preocupan
las medidas adoptadas para imponer
restricciones a la libertad de los me-
dios y la libertad de expresión. Las
acciones formuladas vagamente para
combatir la supuesta ‘desinforma-
ción’ podrían aplicarse a cualquier
crítica, y en algunos países ya hemos
visto informes de periodistas que
son penalizados por informar la falta
de máscaras; trabajadores de salud
reprendidos por decir que carecen
de protección; y personas comunes
arrestadas por publicaciones en redes
sociales sobre la pandemia. La crítica
no es un crimen”.
55 COMUNICADORES HAN FALLECIDO POR COVID-19 EN EL MUNDO
Libertad de prensa en Colombia:
un derecho con muchas sombras
Este domin-
go, en un
momento
crítico para
la humani-
dad por el
nuevo coro-
navirus, se
celebra el
día interna-
cional que
enaltece
el derecho
fundamen-
tal a infor-
mar y ser
informado,
tiempo du-
rante el cual
los perio-
distas han
visto surgir
escollos
para hacer
su trabajo
En su más reciente informe sobre
la región, la Comisión Interamerica-
na de Derechos Humanos (CIDH)
explicó que los señalamientos a la
prensasonuna“constante”enpaíses
como Nicaragua y Venezuela, pero
se han vuelto ahora una “práctica
sistemática” en Brasil y El Salvador.
Reporteros Sin Fronteras dijo,
según su Barómetro, que en la ac-
tualidad hay más de 300 comunica-
dores presos en todo el mundo solo
por informar.
“Este 3 de mayo, Día Mundial
de la Libertad de Prensa, pedimos
de nuevo la libertad de todos los
informadores profesionales o ciu-
dadanos, blogueros y colaboradores
de medios que están entre rejas por
ejercer el periodismo, por contribuir
al flujo libre de la información”,
enfatizó Reporteros Sin Fronteras.
Por su parte, la Campaña Emble-
ma de Prensa (PEC, por sus siglas
en inglés) indicó que desde el 1 de
marzo pasado, al menos 55 periodis-
tas han muerto en 23 países a causa
del Covid-19 y lamentó, además, que
los reporteros carezcan a veces de
los equipos de protección adecuados
para cubrir la pandemia.
La organización estimó que la
mayoría de las medidas de protec-
ciónquelosmediosdecomunicación
han puesto en práctica, han sido
FRQ IUHFXHQFLD LQVX¿FLHQWHV ³/RV
periodistas corren un gran riesgo
en medio de esta crisis sanitaria
porque deben seguir informando,
yendo a los hospitales, entrevistan-
do a médicos, enfermeras, líderes
SROtWLFRV HVSHFLDOLVWDV FLHQWt¿FRV
pacientes”, dijo.
Advirtió, además, que en varios
países no se han aplicado las me-
didas de protección indispensables
(distanciamiento, uso de máscaras,
medidas de higiene o cuarentena),
especialmente, al principio de la
pandemia.
De los 55 reporteros fallecidos
contabilizados por la PEC, Ecuador
fue el país más afectado, con al me-
nos 9 comunicadores fallecidos por
coronavirus, seguido de Estados
Unidos (8), Brasil (4), Reino Unido
(3) y España (3).
Periodistas
penalizados
por
informar
falta de
máscaras:
Bachelet
A PESAR del peligro de contagiarse con Covid-19 los periodistas han seguido
cumpliendo con su misión de informar al país. /AFP
300 periodistas presos
18. 9(/ 18(92 6,*/2 '20,1*2 '( 0$2 '( 5(9,67$
(
O FRQ¿QDPLHQWR REOLJDGR SRU
OD SDQGHPLD GH FRURQDYLUXV
GH PLOORQHV GH SHUVRQDV HQ
WRGR HO PXQGR QR HV XQD H[SHULHQFLD
QXHYD HQ RORPELD R DO PHQRV SDUD
TXLHQHV YLYHQ HQ ODV ]RQDV FDVWLJDGDV
SRU XQ FRQÀLFWR DUPDGR TXH VH KD UH
FUXGHFLGR HQ ORV ~OWLPRV DxRV GHELGR
D OD OXFKD HQWUH JUXSRV ULYDOHV SRU HO
FRQWURO GHO WHUULWRULR ODV UXWDV GHO
QDUFRWUi¿FR
(Q HO SDtV OD FXDUHQWHQD GHFODUDGD
SRU HO SUHVLGHQWH ,YiQ 'XTXH SDUD
IUHQDU HO DYDQFH GHO FRURQDYLUXV FR
PHQ]y HO GH PDU]R HVWDUi YLJHQWH
KDVWD HO GH PDR 3RFR PiV GH XQ
PHV PHGLR GXUDQWH HO FXDO DXQTXH
FRQ UHVWULFFLRQHV ORV FRORPELDQRV
SXHGHQ UHDOL]DU DFWLYLGDGHV HVHQFLDOHV
FRPR FRPSUDU FRPLGD PHGLFLQDV R LU
D ORV EDQFRV
(Q DQWHV TXH HO FRURQDYLUXV
WUDVFHQGLHUD OD FLXGDG FKLQD GH :X
KDQ PiV GH SHUVRQDV WXYLHURQ
TXH FRQ¿QDUVH HQ RORPELD D FDXVD
GH ORV JUXSRV DUPDGRV ORV DUWHIDFWRV
H[SORVLYRVSXHVWRVRDEDQGRQDGRVSRU
HOORV GH DFXHUGR FRQ HO EDODQFH DQXDO
GHO RPLWp ,QWHUQDFLRQDO GH UX] 5RMD
,5
19. /D FLIUD HV HVSHFLDOPHQWH OODPDWLYD
VL VH WLHQH HQ FXHQWD TXH ³DQWHV GH
HQ RORPELD QR VH UHJLVWUDED HO
FRQ¿QDPLHQWR FRPR KHFKR YLFWLPL
]DQWH´ VHJ~Q H[SOLFy OD FRRUGLQDGRUD
GHO 'HSDUWDPHQWR GH 3URWHFFLyQ GHO
,5HQHOSDtV$OH[LDYDQGHU*UDFKW
/D UHDOLGDG HV TXH ³VLHPSUH KXER
SHUVRQDV FRQ¿QDGDV D UDt] GHO FRQ
ÀLFWR DUPDGR´ SHUR KDVWD KDFH WUHV
DxRV ³ODV RUJDQL]DFLRQHV HVWDWDOHV QR
LQFOXtDQHVWHIHQyPHQRFRPRXQDFRQ
VHFXHQFLDGLUHFWDGHOFRQÀLFWRDUPDGR
TXH DIHFWD D ODV SREODFLRQHV´ FLYLOHV
9DQ GHU *UDFKW DWULEXH HO DX
PHQWR GHO FRQ¿QDPLHQWR D TXH ³HO
FRQIOLFWR OD YLROHQFLD DUPDGD VH
KDQ SURIXQGL]DGR HQ YDULDV ]RQDV´
RORPELD GLVIUXWy GH XQRV DxRV GH
UHODWLYD FDOPD GXUDQWH ODV QHJRFLDFLR
QHV TXH VH GHVDUUROODURQ HQWUH
HQWUH HO *RELHUQR ODV )DUF
/D ¿UPD GH OD SD] SDUDGyMLFDPHQWH
WUDMR FRQVLJR XQD ROD GH YLROHQFLD SRU
OD SXJQD HQWUH JUXSRV DUPDGRV SDUD
RFXSDU HO YDFtR GHMDGR SRU OD JXHUULOOD
/RV FRPEDWHV WDQWR HQWUH JUXSRV
ULYDOHV FRPR FRQ ODV IXHU]DV GH VH
JXULGDG OD SUHVHQFLD GH DUWHIDFWRV
H[SORVLYRV LQFOXLGDV PLQDV DQWLSHU
VRQD HO ³FRQWURO VRFLDO´ TXH HMHUFHQ
ORV DFWRUHV DUPDGRV TXH OOHJDQ D
GLFWDU QRUPDV SDUD ODV FRPXQLGDGHV
VXV YHFLQRV DVt FRPR ³HO PLHGR D
VHU UHFOXWDGRV´ OOHYD D OD SREODFLyQ
FLYLO D FRQ¿QDUVH SDUD QR VXIULU GDxRV
DSXQWD OD H[SHUWD
³(V LPSRUWDQWH SUHFLVDU TXH HVWD
GLQiPLFD QR VROR VH GD HQ ODV ]RQDV
UXUDOHV DOHMDGDV VLQR TXH HQ HQWRUQRV
XUEDQRV WDPELpQ KD EDUULRV HQWHURV
TXH HVWiQ FRQILQDGRV D UDt] GH ODV
IURQWHUDV LQYLVLEOHV TXH LPSRQHQ ORV
SRUWDGRUHV GH DUPDV´ TXH ³QR GHMDQ
SDVDU D TXLHQHV SURYLHQHQ GH EDUULRV
FRQWURODGRV SRU RWUDV EDQGDV R JUXSRV
DUPDGRV´ VXEUDD
3XQWRV FDOLHQWHV
(O ,5 HVWLPD TXH HO GH ODV
SHUVRQDV FRQ¿QDGDV GXUDQWH HO DxR
SDVDGR HQ RORPELD HVWDEDQ HQ HO
KRFy HQ OD RVWD 3DFtILFD GRQGH
³FRQYHUJHQ YDULRV HOHPHQWRV´ $ OD
UHQRYDGD YLROHQFLD VH VXPD ³XQD
VLWXDFLyQ HVWUXFWXUDO GH SREUH]D GH
QHFHVLGDGHV EiVLFDV LQVDWLVIHFKDV TXH
DXPHQWD OD IUDJLOLGDG YXOQHUDELOLGDG
GH ODV FRPXQLGDGHV´
9DQ GHU *UDFKW GHVWDFD DGHPiV ³OD
FRPSOHMLGDG JHRJUi¿FD GHO GHSDUWD
PHQWR´ TXH KDFH TXH ODV DOWHUQDWLYDV
GH PRYLOLGDG SDUD VXV YHFLQRV VHDQ
³EDVWDQWH UHVWULQJLGDV´ ³0RYHUVH HQ
WUDQVSRUWH ÀXYLDO HQ XQD ODQFKD R HQ
XQ ERWH UHVXOWD PX FRVWRVR SDUD ODV
FRPXQLGDGHV´ ³DQWH OD LPSRVLELOL
GDG GH FDPELDU GH OXJDU GH UHVLGHQFLD
FRPR PHFDQLVPR GH DXWRSURWHFFLyQ
IUHQWH D ORV ULHVJRV ORV SREODGRUHV QR
HQFXHQWUDQ XQD DOWHUQDWLYD GLVWLQWD
TXH FRQ¿QDUVH´
3UHRFXSD HQ SDUWLFXODU OD VLWXDFLyQ
HQ %RMDi XQ PXQLFLSLR GH KRFy $
¿QDOHV GH PDU]R ORV FRPEDWHV SURYR
FDURQ XQ ³GHVSOD]DPLHQWR PDVLYR´ GH
IDPLOLDV XQDV SHUVRQDV GH OD
FRPXQLGDG LQGtJHQD (PEHUD GHVGH
YDULDV YHUHGDV KDFLD OD ]RQD GH /DV
3HxLWDV /RV HQIUHQWDPLHQWRV DFDED
URQ DOFDQ]DQGR D HVWD ORFDOLGDG RWUDV
FHUFDQDV REOLJiQGRODV D FRQ¿QDUVH
(Q WRWDO KDEUtD XQDV SHUVRQDV
DWUDSDGDV VHJ~Q OD 2¿FLQD GH RRU
GLQDFLyQ GH $VXQWRV +XPDQLWDULRV GH
1DFLRQHV 8QLGDV 2+$
20. 6LQ HPEDUJR HO OtGHU VRFLDO /HQHU
3DODFLRV DVHJXUD TXH HQ %RMDi KD
XQDV SHUVRQDV FRQ¿QDGDV SRU
OD YLROHQFLD
/D FRRSHUDQWH DGYLHUWH TXH ³WRGRV
ORV SXHEORV FRQ SHUWHQHQFLD pWQLFD
HVWiQ HQ XQD VLWXDFLyQ HVSHFLDO GH
ULHVJR´ ,QGtJHQDV DIURGHVFHQGLHQ
WHV³KLVWyULFDPHQWHKDQVLGRPiVPDU
JLQDGRV´ FRQ ³PDRUHV GL¿FXOWDGHV
SDUD DFFHGHU D ORV VHUYLFLRV EiVLFRV´
/D IDOWD GH DWHQFLyQ GHO (VWDGR KD OOH
YDGR D ORV JUXSRV DUPDGRV D MXVWL¿FDU
VXSUHVHQFLDFHUFDGHHVWRVSXHEORVGH
PRGR TXH ³VXV WHUULWRULRV DQFHVWUDOHV
VRQ RFXSDGRV SDUD OD JXHUUD´ ³HO
FRQWURO VRFLDO GH ORV JUXSRV DUPDGRV
GHELOLWD VXV SULQFLSLRV GH XQLGDG
DXWRQRPtD´
9DQ GHU *UDFKW WDPELpQ OODPD OD
DWHQFLyQ VREUH HO DWDWXPER 1RUWH
GH 6DQWDQGHU TXH VLUYH GH HVFHQDULR
D OD JXHUUD DELHUWD HQWUH HO (OQ HO (SO
/RV 3HOXVRV
21. ³$OOt KD FRPXQLGDGHV
TXH HVWiQ FRQ¿QDGDV GHVGH HO PHV
GH GLFLHPEUH´ DOHUWD ³(Q HVWRV FRQ
WH[WRV ODV FRPXQLGDGHV FRQVXPHQ
ORV PLVPRV DOLPHQWRV GXUDQWH YDULRV
GtDV LQFOXVR DOJXQDV GH HOODV FRPHQ
XQD VROD YH] DO GtD´ FXHQWD
9LYLU FRQ ³PLHGR´
/D FRRUGLQDGRUD GHO ,5 LQGLFD
QR REVWDQWH TXH ³OD PDRUtD GH ORV
FRQ¿QDPLHQWRV VRQ FRUWRV HPSLH]DQ
FRQ XQD IDVH GH HPHUJHQFLD GH XQD R
GRVVHPDQDVGHVSXpVFRQWLQ~DQFRQ
OLPLWDFLyQ SDUFLDO GHO PRYLPLHQWR
SRU HMHPSOR FXDQGR ODV FRPXQLGDGHV
VROR SXHGHQ PRYLOL]DUVH HQ FLHUWRV
KRUDULRV´
³(VWH VHJXQGR PRPHQWR WDPELpQ
HV FUtWLFR´ DYLVD (V HQWRQFHV FXDQGR
³ODV PHGLGDV GH DXWRSURWHFFLyQ GH ODV
FRPXQLGDGHV HPSLH]DQ D UHODMDUVH´
SDUD DWHQGHU ODV QHFHVLGDGHV EiVLFDV
VLQ TXH OD VLWXDFLyQ GH VHJXULGDG KDD
PHMRUDGR UHDOPHQWH GDGR TXH ORV
JUXSRV DUPDGRV VLJXHQ SUHVHQWHV
RQ HOOR ³OD SREODFLyQ FLYLO FRQWLQ~D
HQIUHQWiQGRVH D GLVWLQWRV ULHVJRV
FRPR ORV FRPEDWHV OD SUHVHQFLD GH DU
WHIDFWRV H[SORVLYRV R HO UHFOXWDPLHQWR
IRU]DGR HQWUH RWURV´ PHQFLRQD
(QFXDOTXLHUFDVR³HOFRQ¿QDPLHQ
WR WUDQVIRUPD OD YLGD FRWLGLDQD´ (Q
OR LQPHGLDWR ³UHVWULQJH ORV FRQWDFWRV
IDPLOLDUHV OD LQWHUDFFLyQ VRFLDO DO
WLHPSR TXH OLPLWD OD OLEHUWDG GH PR
YLPLHQWR HQ GLVWLQWRV VHQWLGRV´
$ PHGLR ODUJR SOD]R DÀRUDQ RWUDV
FRQVHFXHQFLDV SRUTXH ³QR SXHGHQ DF
FHGHU D ORV VHUYLFLRV EiVLFRV GH HGXFD
FLyQ VDOXG WDPSRFR D VXV PHGLRV GH
SURGXFFLyQ´ (Q HVWH VHQWLGR UHVDOWD
TXH ³VL SRU HO FRQ¿QDPLHQWR SLHUGHQ
HOPRPHQWRGHVHPEUDURGHUHFRJHUOD
FRVHFKD SLHUGHQ VX IXHQWH GH LQJUHVRV
GH VXSHUYLYHQFLD´ 7DPELpQ KD VH
FXHODV HQ PDWHULD GH VDOXG PHQWDO TXH
YDQ GHVGH ³HO DXPHQWR GH OD YLROHQFLD
LQWUDIDPLOLDU´D³XQDGHVDUPRQL]DFLyQ
GHO SURHFWR GH YLGD´ HQ HO FDVR GH ORV
SXHEORV LQGtJHQDV
³3RGUtDPRVKDFHUXQSDUDOHORFRQOD
VLWXDFLyQTXHVHYLYHHQPXFKDVSDUWHV
GHO PXQGR FRQ HO RYLG SHUR HO
FRQ¿QDPLHQWR GH ODV FRPXQLGDGHV HQ
]RQDV GH FRQÀLFWR R YLROHQFLD DUPDGD
HV D~Q PiV GLItFLO´ SRUTXH ³DGHPiV
GHO KHFKR GH QR SRGHU PRYHUVH OLEUH
PHQWH SRU VX WHUULWRULR ORV KDELWDQWHV
VH HQIUHQWDQ D OD ]R]REUD GH VHQWLU TXH
VL VDOHQ DOJR OHV YD D SDVDU´ VRVWLHQH
3DUD SRQHU ¿Q D HVWH RWUR FRQ¿
QDPLHQWR HO ,5 XUJH D ORV JUXSRV
DUPDGRV HQ PDQWHQHU D OD SREODFLyQ
FLYLO DO PDUJHQ GH ODV KRVWLOLGDGHV
DO (VWDGR D WHQHU XQD ³SUHVHQFLD LQWH
JUDO´ HQ ORV WHUULWRULRV DIHFWDGRV SDUD
JDUDQWL]DU HO DFFHVR D ORV VHUYLFLRV
ELHQHV HVHQFLDOHVRQ (XURSD 3UHVV
(Q OD UHJLyQ
GHO DWD
WXPER KD
FRPXQLGD
GHV HQWHUDV
TXH HVWiQ
HQFHUUD
GDV GHVGH
GLFLHPEUH
SRU ORV
FRPEDWHV
7DQ VROR HQ
%RMDi VRQ
XQDV
SHUVRQDV
/RV FRQILQDGRV SRU HO ´PLHGRµ
D OD YLROHQFLD RWUD GXUD UHDOLGDG
KE/E D/EdK ŶŽ ĞƐ ŶƵĞǀŽ ƉĂƌĂ ǀĂƌŝĂƐ ƉŽďůĂĐŝŽŶĞƐ ĞŶ ŽůŽŵďŝĂ͕ ƉŽƌ ĐƵĞŶƚĂ ĚĞ
ůŽƐ ǀŝŽůĞŶƚŽƐ͘ ͬŽƚŽ K,
No cesan
asesinatos de
líderes sociales
OtGHUHV VRFLDOHV KDQ VLGR DVH
VLQDGRVHQGLIHUHQWHV]RQDVUXUDOHV
GHO SDtV GXUDQWH OD FXDUHQWHQD SRU
HO FRURQDYLUXV VHJ~Q FLIUDV GH OD
0LVLyQ GH 2EVHUYDFLyQ (OHFWRUDO
(O PiV UHFLHQWH DVHVLQDWR IXH
HO GH 8EHQ *XHUUHUR OtGHU FRPX
QLWDULR H[SUHVLGHQWH GH OD -XQWD
GH $FFLyQ RPXQDO GH OD YHUHGD
XUDFDV HQ 0HUFDGHUHV DXFD
$Vt PLVPR QR PHQRV GH FLQFR
GLULJHQWHV VRFLDOHV IDPLOLDUHV
VXRV KDQ VLGR DVHVLQDGRV HQ HVH
GHSDUWDPHQWR
8HQVHVODR *XHUUHUR GH /D UX]
H[SUHVLGHQWH GH OD -XQWD GH $FFLyQ
RPXQDO OtGHU FRPXQLWDULR GH
OD YHUHGD XUDFDV GH DxRV GH
HGDG IXH DVHVLQDGR SRU GRV LQGL
YLGXRV TXH OR WLURWHDURQ
(O SDVDGR GH DEULO PXULHURQ
RWUDV FXDWUR SHUVRQDV HQ XQD PD
VDFUH HQ OD YHUHGD (O 9DGR HQ HO
PLVPR PXQLFLSLR GH 0HUFDGHUHV
GRQGH SHUGLy OD YLGD TXLHQ VHUtD
HO DFWXDO SUHVLGHQWH GH OD -XQWD GH
$FFLyQ RPXQDO ÈOYDUR 1DUYiH]
'D]D
1DUYiH] IXH DVHVLQDGR MXQWR D
VX HVSRVD XQR GH VXV KLMRV VX
QLHWD WUDV UHFLELU YDULRV LPSDFWRV
GH EDOD GHVFDUJDGRV SRU PLHPEURV
GH XQ JUXSR DUPDGR QR LGHQWL¿
FDGR
$GHPiV VHJ~Q FLIUDV GH GL
IHUHQWHV HVWDPHQWRV VRQ SRU OR
PHQRV ORV OtGHUHV VRFLDOHV
GHIHQVRUHV GH GHUHFKRV KXPDQRV
DVHVLQDGRV HQ HO SDtV HQ
22. 10 EL NUEVO SIGLO DOMINGO 3 DE MAYO DE 2020 REVISTA
E
L 1 de marzo pasado, cuando
el Covid-19 hacía presencia
en 65 países, casi todos los de
Europa, algunos de Asia y África y uno
que otro estado de Estados Unidos,
los registros sobre el virus en América
Latina estaban en cero. Sin embargo
en algunos de ellos, como Colombia,
las alarmas estaban encendidas y el
riesgo se ubicaba en moderado.
En ese momento, el registro del
coronavirus a nivel mundial marcaba
89.068 contagios (la gran mayoría en
la provincia china de Wuhan donde
se originó) y 3.046 fallecidos, con una
velocidad de expansión inusitada, por
loquellevóapensaralrestodelmundo
que tarde o temprano ese enemigo in-
visible penetraría sus fronteras, efecto
delagigantescamovilizaciónhumana.
Menos de una semana después,
Colombia registró el primer caso de
coronavirus y era importado. El de
una mujer mayor que llegó en un
crucero que atracó en la ciudad y la
TXH ¿QDOPHQWH JUDFLDV DO RSRUWXQR
tratamiento médico puedo ganarle la
batalla al Covid-19.
De ese día en adelante y pese las
medidas adoptadas por las mayorías
de los gobiernos no ha habido un solo
día que, aquí y en el mundo, no se
registren nuevos contagios, fallecidos
por el coronavirus, así como recupe-
raciones.
Aprendiendo del manejo de las
primeras naciones que dieron la
batalla al virus en el mundo, la ma-
yoría de América Latina, ordenó el
FRQ¿QDPLHQWR SUHYHQWLYR REOLJDWRULR
la adopción de protocolos de segu-
ridad, medidas de higiene personal,
distanciamiento social para quienes
forzosamente debían salir a las calles
y, sobre todo, el cuidado especial para
niños, jóvenes y adultos mayores, la
franja poblacional de 65 años en ade-
lante, quienes son los más vulnerables
a sucumbir en esta guerra por la vida
ya que debido a sus enfermedades
pre-existentes no les es fácil sortear
con éxito la virulencia del Covid-19.
Salvar vidas y frenar el ritmo de
expansión del virus ha sido el linea-
miento de las autoridades sanitarias
en el orbe. Y basándose en las esta-
dísticas, que a simple vista resultan
alarmantes, se evidencia que se han
cumplido las dos premisas.
Del 1 de marzo al 1 de abril, las
estadísticas revelan que en el mundo
los contagios se habían elevado a
853.200. Es decir que en tan solo un
mes, el crecimiento de afectaciones
creció un 957%, mientras que el re-
gistro de fallecimientos pasó de 3.046
a 41.887. Y el dato que comenzaba a
alentar al personal sanitario ya que
con diferentes tratamientos enfrenta-
ron con éxito a ese enemigo potente
y mutante: registró 190.710 personas
recuperadas.
En Colombia, en ese mismo lapso
de tiempo, que realmente fueron 25
días ya que el primer contagio se
registró el 6 de marzo, las cifras del
Ministerio de Salud indicaban: 1.065
afectados, 17 fallecimientos y 39 recu-
perados, con la mayor concentración
de casos en Bogotá, Distrito Capital,
lo que se explica no sólo por tener la
más alta concentración de habitantes
del país, sino por ser el epicentro de
la movilidad aérea y terrestre, no solo
doméstica sino internacional.
De allí que la alcaldesa Mayor
decidiera declarar en la ciudad un ais-
lamiento preventivo obligatorio pre-
vio al puente del
23 de marzo, que
luego empató con
el confinamiento
nacional ordenado
por el presidente
Iván Duque que
ordenó desde el
24 del mismo mes,
con 34 excepcio-
nes iniciales que
posteriormente se
ampliaron a más
de 40. A la par, se
determinó el cierre
del transporte in-
termunicipal, la cancelación de vuelos
nacionales e internacionales –excep-
tuando los de carga y humanitarios-,
así como de los muelles marítimos,
específicamente para el arribo de
cruceros.
La estrategia delineada logró que la
llamadacurvaepidemiológica,esdecir
elrápidoascensodecontagioydecesos
por el Covid-19 no fuera tan rápida
como se presentó en otros países del
mundo, especialmente en Europa y
Estados Unidos, que registraron un
fuerteyprolongadopicodepandemia.
Tomando como referencia el pa-
sado viernes, 1 de mayo, Colombia
registraba 7.006 contagios, (multi-
plicándose casi por
7 frente a marzo)
314 fallecimientos
y 1.551 recupera-
dos mientras que
la bitácora mun-
dial se situaba en
3.214.256 afecta-
dos, 232.570 de-
cesos y más de un
millón de personas
que vencieron el
virus: 1.043.056.
Ello evidencia, res-
pecto al conteo del
mes anterior, que
se redujo notablemente el porcentaje
de contagios y aumentó considerable-
mente el de recuperaciones.
A nivel nacional, Bogotá sigue con
elmayornúmerodeafectaciones.Aci-
fras del pasado viernes 1 de mayo, era
de 2.772, un 39% del total nacional,
aunque con una marcada tendencia a
la baja, ya que cuando se registraron
los primeros contagios, a comienzos
de marzo, marcaba el 49%. En cuanto
fallecidos la cifra es de 107.
Le sigue el Valle del Cauca con 978
contagios y 58 fallecidos; Meta, 475
afectados y 5 decesos; cifras iguales
a las que registra Antioquia; mien-
tras que los números en los distritos
turísticos de Cartagena, Santa Marta
y Barranquilla son 284, 169 y 168,
respectivamente, mientras que los
decesos por Covid-19 en ese mismo
orden, se ubican en 23, 14 y 7.
En el resto del país, los departa-
mentos con mayores afectaciones
son: Cundinamarca (234), Risaralda
(203), Atlántico (195), Nariño (154),
Huila (133), Amazonas (105), Tolima
(87), Norte de Santander (73), Caldas
(69), Quindío (61), César (55), Mag-
dalena (51), Boyacá (46) Santander
(40), Cauca (35), Buenaventura (34)
Córdoba (29), Bolívar (24) Casanare
(18) y Chocó (13).
En contraste, los que menos con-
tagios marcan hasta el 1 de mayo son:
Caquetá (9), La Guajira con el mismo
guarismo; San Andrés y Providencia
(6), y Sucre (1) mientras que no regis-
tran ninguno Arauca, Guainía, Gua-
viare, Putumayo, Vaupés.y Vichada.
En cuanto a los fallecimientos, 237
de los 324 hasta hoy son personas ma-
yores de 60 años, un 73,14% del total
nacional, discriminados por rangos
así: Entre 60 y 69 años, 83; 70 a 79
con 94 decesos; entre 80 y 89 años,
42; y mayores de 90 años, 18.
Las altas cifras en este sector
poblacional, especialmente de 65
años en adelante, obedecen a las
enfermedades que padecen al mo-
mento de adquirir Covid-19 y que
en su orden de mayor afectación a
la salud son: hipertensión arterial
(HTA), afección cardiaca, diabetes,
obesidad, enfermedades pulmona-
res. Sin embargo se han registrado
algunas de pacientes que no tenìan
comorbilidad alguna.
Los otros decesos se ubican en los
siguientes rangos. De 0 a 19 años 3),
de 10 a 19 (1), entre 20 y 29 años, (8),
de 30 a 39 (12), entre 40 y 49 (26) y
de 50-59 años (37).
Las medidas extremas para salvar
vidas se mantienen en todo el país,
el personal médico y sanitario redo-
bla esfuerzos mientras el llamado
a la responsabilidad individual se
multiplican. Y todo ello para seguir
frenando la velocidad de expansión
del virus y ante la inminente llegada
alpicodelapandemia,quecomoseha
visto en el resto del mundo tiene una
duración de al menos dos semanas. Es
unacurvatanrápidacomoascendente
que se registra porque aumenta la
realización de las pruebas con las que
se determinan los positivos, muchos
deloscualescorrespondenapacientes
asintomáticos.
Y, por tiempos, ese pico de la pan-
demiadebedarseenlospróximosdías
no solo en Colombia sino en América
Latina, el continente a donde más
tardó en llegar el Covid-19 tras con-
centrarse en Asia, Europa y Estados
Unidos, hoy la nación más afectada
del mundo.
Los contagios
de Covid-19 se
multiplicaron
por 6.5 en un mes
Bogotá concentra el
mayor número de
afectaciones. A cifras
de ayer eran 2.845,
un 39% del total
nacional, aunque
con tendencia
a la baja.
De los 1.065
contagios
registrados
el 1 de abril
se pasó a
7.006 el 1 de
mayo y los
fallecimientos
de 39 a
314. Bogotá
concentra
el mayor
número de
afectaciones
pero con
tendencia a la
baja y al igual
que en varias
zonas del
país aumenta
pruebas para
descartar
Covid-19
LAS PRUEBAS de Covid-19 han
aumentado en todo el país y ello ha
ƉĞƌŵŝƟĚŽ ĚĞƚĞĐƚĂƌ Ă ƟĞŵƉŽ ŵĂLJŽƌĞƐ
ĐŽŶƚĂŐŝŽƐ͘ /Foto archivo El Nuevo Siglo.
RADIOGRAFÍA DE LA CURVA EPIDEMIOLÓGICA
24. HVWD QXHYD
HWDSD GH OD YLGD YLHQH FDUJDGD FRQ
VXV SURSLRV PDOHV SDUD HVWD YH] OD
PDRUtD VH JHQHUDQ HQ OD SVLTXH GHO
KRPEUH HQ OR SURIXQGR GH FDGD XQR
HQ HO LQFRQVFLHQWH
(Q XQ GRFXPHQWR SXEOLFDGR SRU
OD 8QLYHUVLGDG GH %XHQRV $LUHV OD
)DFXOWDG GH 3VLFRORJtD DVHJXUy TXH
HVWD QXHYD SDQGHPLD WUDH FRQVLJR XQ
HOHYDGR QLYHO GH LQFHUWLGXPEUH TXH
³SUHFLSLWD PDQWLHQH XQ HVWDGR GH
FDSWDFLyQ DQVLRVD TXH FRQVWLWXH OD
SUHSDUDFLyQ IUHQWH D XQD DPHQD]D
QXHYD GHVFRQRFLGD´
'H KHFKR DPLOR 7RUUHV HJUH
VDGR GH OD 8QLYHUVLGDG 1DFLRQDO GH
RORPELD HVWXGLDQWH GH OD 0DHVWUtD
HQ 'LVFDSDFLGDG GH OD PLVPD LQVWLWX
FLyQ OH H[SUHVy D (/ 18(92 6,*/2
TXH ³QR KD QDGD TXH HO FHUHEUR
KXPDQR GHWHVWH PiV TXH OD IDOWD GH
LQIRUPDFLyQ OD LQFHUWLGXPEUH 6L
DOJXLHQ SLHUGH VX OLEHUWDG R QR SXHGH
VDOLU SRU VLWXDFLRQHV FRPR OD IDOWD GH
GLQHUR R SRU XQD LQFDSDFLGDG HV RWUD
FRVD VH DIURQWD GH PDQHUD GLVWLQWD
KD XQRV SOD]RV 3RU HMHPSOR FXDQGR
XVWHG VXIUH XQD IUDFWXUD VDEH TXH OH
WRFD HVSHUDU XQRV PHVHV FRQ XQ HVR
KDFHU XQDV WHUDSLDV 6LQ HPEDUJR
HVWD VLWXDFLyQ HV GLVWLQWD HVWDPRV
HQFHUUDGRV EiVLFDPHQWH SRU PLHGR
DO H[WHULRU HVR HV XQ DVXQWR GLItFLO
GH PDQHMDU´
(O HVWXGLR UHDOL]DGR SRU OD 8QLYHU
VLGDG GH %XHQRV $LUHV VXJLULy TXH XQR
GH ORV VHQWLPLHQWRV PiV FRPXQHV HV
HO PLHGR TXH SXHGH H[SHULPHQWDUVH
FRPR PLHGR D SHUGHU OD VDOXG D ODV
SRVLEOHV FRQVHFXHQFLDV GH OD HQIHUPH
GDG D OD IDOWD GH UHFXUVRV D OD IDOWD GH
LQVXPRV EiVLFRV /DV SHUVRQDV WDP
ELpQ SXHGHQ VXIULU VHJ~Q HO HVWXGLR
GH ³IUXVWUDFLyQ HQRMR DPELYDOHQFLD
GHVRUJDQL]DFLyQDEXUULPLHQWRWULVWH
]D VHQWLPLHQWR GH VROHGDG VHQVDFLyQ
GH HQFLHUUR DQVLHGDG WUDVWRUQRV GHO
VXHxR´
³(V SRVLEOH VHQWLU PLHGR DQWH XQD
VLWXDFLyQ TXH VH SHUFLEH FRPR QXHYD
DPHQD]DQWH (V SRVLEOH TXH SHQ
VDPLHQWRV FRPR µPH SXHGH SDVDU D
Pt¶ R µSXHGR FRQWDJLDU D PL IDPLOLD¶
HPHUMDQ )UHQWH D HOOR SXHGHQ DSDUH
FHU SHQVDPLHQWRV QHJDWLYRV DVRFLDGRV
D OD PXHUWH SURSLD R GH OD IDPLOLD DVt
FRPR WDPELpQ WHPRU D FRQWDJLDU D
ORV VHUHV TXHULGRV SURYRFDUOHV XQ
GDxR (VWRV VHQWLPLHQWRV SXHGHQ
JHQHUDU WDQWR UHDFFLRQHV IXQFLRQDOHV
FRPR GLVIXQFLRQDOHV 'HQWUR GH ODV
UHDFFLRQHV IXQFLRQDOHV HV SRVLEOH TXH
DSDUH]FDQ FRQGXFWDV FUHDWLYDV DFWLYL
GDGHV IRUPDWLYDV R UHFUHDWLYDV (Q HO
FDVR GH ODV UHDFFLRQHV GLVIXQFLRQDOHV
TXH SXHGHQ LQFUHPHQWDUVH DTXHOODV
FRQGXFWDV TXH LPSOHPHQWDPRV SDUD
UHJXODU QXHVWUDV HPRFLRQHV QHJDWLYD
HQFRQWUDPRV FRPR HMHPSOR FRQVXPLU
QRWLFLDV FRPSXOVLYDPHQWH HQWUH
RWUDV´
1HUYLRVLVPR
'H KHFKR HO ROHJLR GH OD 3VLFR
ORJtD GH 0DGULG (VSDxD VRVWXYR HQ
XQ LQIRUPH TXH RWURV VHQWLPLHQWRV
QHJDWLYRV SHUVLVWHQWHV TXH SXHGHQ
YLYLU ODV SHUVRQDV HQ HVWD FXDUHQWHQD
VRQ QHUYLRVLVPR DJLWDFLyQ R WHQVLyQ
FRQ VHQVDFLyQ GH SHOLJUR LQPLQHQWH
R SiQLFR
$GHPiV OD SHUVRQD SXHGH H[SH
ULPHQWDU RWUDV VLWXDFLRQHV FRPR TXH
³QR SXHGH GHMDU GH SHQVDU HQ RWUD FRVD
TXH QR VHD OD HQIHUPHGDG R OD SUHRFX
SDFLyQ SRU HQIHUPDU 1HFHVLWD HVWDU
SHUPDQHQWHPHQWH YLHQGR RHQGR
LQIRUPDFLRQHV VREUH HVWH WHPD 7LHQH
GL¿FXOWDG SDUD FRQFHQWUDUVH R LQWH
UHVDUVH SRU RWURV DVXQWRV /H FXHVWD
GHVDUUROODU VXV ODERUHV FRWLGLDQDV R
UHDOL]DU VX WUDEDMR DGHFXDGDPHQWH
(O PLHGR OH SDUDOL]D OH LPSLGH VDOLU
D OD FDOOH´
$ VX YH] HO ROHJLR SUHFLVy TXH KD
TXH SRQHU DWHQFLyQ VL OD SHUVRQD ³HVWi
HQ HVWDGR GH DOHUWD DQDOL]DQGR VXV
VHQVDFLRQHV FRUSRUDOHV H LQWHUSUHWiQ
GRODV FRPR VtQWRPDV GH HQIHUPHGDG
VLHQGRORVVLJQRVQRUPDOHVKDELWXDOHV
/H FXHVWD FRQWURODU VX SUHRFXSDFLyQ
SUHJXQWD SHUVLVWHQWHPHQWH D VXV
IDPLOLDUHV SRU VX HVWDGR GH VDOXG
DGYLUWLpQGROHV GH ORV JUDYHV SHOLJURV
TXH FRUUHQ FDGD YH] TXH VDOHQ GHO
GRPLFLOLR 3HUFLEH XQ DXPHQWR GHO
ULWPR FDUGtDFR UHVSLUDFLyQ DFHOHUD
GD KLSHUYHQWLODFLyQ
25. VXGRUDFLyQ
WHPEORUHV VLQ FDXVD MXVWLILFDGD 2
SUHVHQWD SUREOHPDV SDUD WHQHU XQ
VXHxR UHSDUDGRU´
7RUUHV H[SUHVy TXH KD RWUDV
VLWXDFLRQHV TXH SXHGHQ KDFHU GH OD
FXDUHQWHQD DOJR PXFKR PiV WRUWXR
VR ³+D XQD VLWXDFLyQ TXH DOJXQRV
WHRUL]DQ FRPR µWRR PXFK FORVHQHVV¶
HV GHFLU PXFKD FHUFDQtD 3RU PiV TXH
DPHPRV D QXHVWURV IDPLOLDUHV DKRUD
FRPSDUWLPRV ORV PLVPRV HVSDFLRV
FRQ HOORV DJXDQWDUORV HV PXFKR PiV
GLItFLO $GHPiV TXH HO PLHGR QRV KDFH
PiV HPRFLRQDOHV 0XFKRV WRPDPRV
DFWLWXGHV LUUDFLRQDOHV RQRFt XQ FDVR
HQ HVWRV GtDV GH XQD SHUVRQD TXH QR
SHUPLWtD QL TXH VH DEULHUD OD YHQWDQD´
(O SVLFyORJR DGYLUWLy TXH ³KD XQD
VLWXDFLyQ H[WUD TXH SXHGH DIHFWDU D
ODV SHUVRQDV HV HO DEXUULPLHQWR
$XQTXH HQ HVWRV GtDV HV QRUPDO SRU
OD IDOWD GH UXWLQDV FODUDV SXHGH SDVDU
TXH ODV SHUVRQDV FRPLHQFHQ FRQ XQD
DxRUDQ]D PDO VDQD FRPLHQFHQ D GH
MDU GH KDFHU SDUD HO IXWXUR SDUD SHQVDU
HQ HO SDVDGR´
/D DQVLHGDG GXHOH
/D LQFHUWLGXPEUH GHO YLUXV KD JRO
SHDGR D XQRV PiV TXH D RWURV (V HO
FDVR GH ORV RGRQWyORJRV SDUWLFXODUHV
TXLHQHV QR KDQ SRGLGR HMHUFHU VX R¿
FLR GH PDQHUD DSURSLDGD
$GULDQD 6DQWDPDUtD RGRQWyORJD
SDUWLFXODU OH GLMR D HVWH 'LDULR TXH QR
DEUH VX QHJRFLR GHVGH TXH VH GHFUHWy
OD FXDUHQWHQD ³R KH GHFLGLGR FXLGDU
PH (MHUFHU OD RGRQWRORJtD EDMR HVWDV
FRQGLFLRQHV HV PX GLItFLO 8QR HVWi
H[SXHVWR DO FRQWDJLR SRUTXH WUDEDMD
FRQ VDOLYD SRU PiV TXH VH WHQJD
FDUHWD GHPiV HO ULHVJR HV ODWHQWH´
H[SOLFy
6HJ~Q FRQWy ³KDFH SRFR PH OODPy
XQ SDFLHQWH GHVHVSHUDGR SRUTXH WH
QtD XQ GRORU GH PXHOD TXH OR HVWDED
DWDFDQGR GHVGH OD PDxDQD 'HFtD TXH
VHQWtD TXH VH OH LED D FDHU OD FDUD R
PH DUULHVJXp /R FRQR]FR KDFH PXFKR
WLHPSR /R DWHQGt SHUR QR WHQtD QDGD
6HPHKL]RUDURORPDQGpSDUDOD(36
(OPpGLFRJHQHUDOTXHORYLROHGLMRTXH
SRGtD VHU XQ FXDGUR GH DQVLHGDG´
6DQWDPDUtD VRVWXYR TXH QR YROYHUi
D DWHQGHU D QDGLH PLHQWUDV SDVD OD
FXDUHQWHQD ³(V YHUGDG TXH R YLYR
GH PL QHJRFLR GH OR TXH KDJR SHUR
QR SXHGR KDFHU QDGD 3RU DKRUD PH
EDQGHR FRQ ORV DKRUURV TXH WHQJR
0L PLHGR HV D VDOLU SHUR WDPELpQ KH
KDEODGR FRQ PXFKRV SDFLHQWHV TXH
WLHQHQ HO PLVPR PLHGR /D FDOOH HV XQ
SHOLJUR SDUD WRGRV´
+D XQD VLWXDFLyQ
H[WUD TXH SXHGH
DIHFWDU D ODV
SHUVRQDV HV HO
DEXUULPLHQWR
7RUUHV
KDK KE^hE/ ĚĞů ĂŝƐůĂŵŝĞŶƚŽ͕ ůĂƐ ƉĞƌƐŽŶĂƐ ƉƵĞĚĞŶ ƐƵĨƌŝƌ ƐĞŶƐĂĐŝſŶ ĚĞ ĞŶĐŝĞƌƌŽ͕ ĂŶƐŝĞĚĂĚ LJ ƚƌĂƐƚŽƌŶŽƐ ĚĞů ƐƵĞŹŽ͘ ͬ W
/D SDQGH
PLD PXQ
GLDO KL]R TXH
ORV VHUHV
KXPDQRV
FDPELDUDQ
VXV UXWLQDV
$KRUD QR
VROR FRQYL
YHQ FRQ VXV
PDVFRWDV
IDPLOLDUHV
WDPELpQ
WLHQHQ TXH
DSUHQGHU D
HQIUHQWDU
RWURV DVXQ
WRV
35(283$,21(6 48( 6( 98(/9(1 '2/(1,$6
/DV XUJHQFLDV
HQIHUPHGDGHV
GH OD FXDUHQWHQD
26. 12 EL NUEVO SIGLO DOMINGO 3 DE MAYO DE 2020
E
L REINICIO de las operaciones
en sectores de la construcción
y las manufacturas, a partir
del pasado 27 de abril, fue como se
esperaba: a cuentagotas. El mensaje
confuso de las autoridades sobre las
condiciones de funcionamiento tanto
desde las empresas como en sus tra-
bajadores, fue el principal problema
para que la actividad económica del
paísrecobraraenalgosuimpulsopara
dar paso a una recuperación total, una
vez culmine el proceso de cuarentena
ordenado por el Gobierno.
El ministro de Comercio, José
Manuel Restrepo, dijo a EL NUEVO
SIGLO, que “hasta el jueves último
que se recogió información de los
19 departamentos y las ciudades,
que tienen entre el 76% y 86% de la
industria colombiana, del total de
empresas que es de 86.000 manufac-
tureras, el número de autorización es
del 22%; es decir, 16.664 donde so-
bresalen Medellín con 8.250, Bogotá,
Cali, Bucaramanga, Cali, Cúcuta y
Barranquilla”.
Sostuvo que “el número de em-
presas que han sido validada en sus
protocolos son 3.840, es decir, cerca
de 4.000 empresas, varias de ellas
están en procesos pedagógicos y
otras pudieron arrancar su proceso
de producción. Algunas ciudades han
tomado la decisión que la industria
arranque luego, pero lo están hacien-
do para que no se cope el 35% del
transporte masivo. Pero todo va en
marcha con el criterio de gradualidad
y cumplimiento de la bioseguridad”.
'H DFXHUGR FRQ FLIUDV H[WUDR¿FLD-
les, pero que surgen de constructoras
y empresas manufactureras, cerca
de 1 millón de trabajadores salieron
SRU SULPHUD YH] GH VX FRQ¿QDPLHQWR
obligado en las casas para empezar a
trabajar.
Para el sector de la construcción
salieron alrededor de 200.000 perso-
nas y en el de manufacturas 800.000,
en todo el país. Medellín fue la ciudad
donde más se notó la presencia de
trabajadores, según el alcalde Daniel
Quintero, cerca de 50.000 personas
comenzaron a trabajar desde el lunes
pasado.
De acuerdo con la presidenta de
Camacol, Sandra Forero, el proceso
dereactivacióncomenzódeunaforma
ordenada, cumpliendo con los están-
dares que exigen los protocolos tanto
de sanidad como de seguridad, a su
vez,esunproceso gradualyordenado,
en el 90% de los municipios donde
hay obras.
Una de las mayores
complicaciones que han
tenido las empresas es
en la generación de re-
gistros para poder tra-
bajar. En Bogotá, por
ejemplo, solo entraron
a operar 26 empresas
privadas de construc-
ción que contaban con
la autorización de la
Alcaldía de Bogotá.
Ya han sido aproba-
das otras 126 obras de
HGL¿FDFLRQHV VXPDQGR HQ WRWDO
que pueden operar a partir de la
otra semana en la Capital, con lo que
podrán trabajar entre 2.500 y 3.000
personas.
En el país
En Antioquia, cerca de 30.000
empresas y casi 400.000 perso-
nas se inscribieron para solicitar el
permiso de trabajo y movilidad. En
Cundinamarca, al menos 141 puntos
de manufactura iniciaron de manera
gradual. “Entre parques industriales,
centros empresariales y plantas, esos
141 puntos pueden llegar a casi 1.000
empresas”, aseguró Nicolás García,
gobernador de Cundinamarca.
Entre tanto, en Bucaramanga, em-
presarios del calzado no reanudaron
sus labores pues señalan que no les
alcanza el dinero para pagar la mano
de obra.
Por su parte, el sector de la cons-
trucción también acató las normas
de bioseguridad. En Barranquilla los
constructores de varios proyectos in-
mobiliarios empezaron sus protocolos
de trabajo.
Según Jorge Segebre, director de
Camacol Atlántico, en su gremio es-
peran “que entre el 4 y el 11 de mayo
estemos en el 100% de las obras”.
Infraestructura
Encuantoaobrascivi-
les, se reactivaron las del
corredorAnapoima-Mos-
quera, en Cundinamarca,
con 421 empleados, “con
HVWR VH EXVFD EHQH¿FLDU
al sector agroindustrial,
comercial y turístico de
servicios comunes, y a
más de 145.000 pobla-
dores”, indicó Guillermo
Toro, director técnico del
Invías.
Asimismo, en Cali,
después de 34 días de aislamiento
obligatorio, se reiniciaron labores en
construcción y manufactura.
En todo el país y cerca de las
construcciones, así como en algunas
industrias se nota mayor presencia
de vendedores de alimentos y tinto.
(Q OD FRQVWUXFFLyQ GH HGL¿FDFLR-
nes, el presidente de la constructora
Amarilo, Roberto Moreno, dijo que
“hemos avanzado mucho en el proce-
so de implementación del protocolo
de bioseguridad; en muchas de las
obras hemos ya logrado cumplir con
todos los lineamientos y las estamos
reactivando. Nuestro compromiso es
llevar a cabo un proceso gradual y
escalonado, priorizando el cuidado
de la salud de nuestros colaborado-
CAUTELOSO PERO SOSTENIDO ARRANQUE DE DOS SECTORES
Radiografía de la reactivación económica
Lentamen-
te el país
comienza a
tener mayor
actividad,
debido a la
reapertura
de algunos
subsectores
de la cons-
trucción y
las manu-
facturas. Sin
embargo,
la falta de
claridad en
los proto-
colos ha
demorado
la operación
de muchas
empresas y
trabajadores
MILES DE trabajadores de la construcción salieron a trabajar en todo el país, se calcula que cerca de 200.000 ya lo hacen siguiendo
los protocolos de seguridad. /ENS
res, sus familias y los colombianos.
Nuestro compromiso es continuar
construyendo los sueños de los co-
lombianos”.
Sin embargo, en el sector de infra-
estructura ya son varios los proyectos
que están ejecutándose. Uno de ellos
es el túnel de La Línea. De tal forma
que, el Instituto Nacional de Vías
(Invías) reveló que reinició labores
en el Cruce de la Cordillera Central,
cumpliendo con los protocolos de
bioseguridad.
En estas obras trabajan al menos
3.000 personas. Por otro lado, la
Agencia Nacional de Infraestructura
(ANI) informó que en Antioquia y el
Eje Cafetero, una docena de proyectos
de cuarta generación reiniciaron las
obras mediante 150 frentes de traba-
jo. Entre las principales obras están
la Autopista al Mar 1, que conecta a
Medellín con el túnel del Toyo, en el
occidenteantioqueño,yqueavanzaen
la construcción del segundo tubo del
túnel de Occidente, con 4,6 kilóme-
tros, cuyo avance es del 75%.
Asimismo, en Santander se rei-
niciaron obras en la vía entre Bu-
caramanga y Barrancabermeja, y el
corredor que conectará a Santander
con Cúcuta, indicó Jaime René Ro-
dríguez, secretario de Infraestructura
de Santander.
Mientras tanto, en Barranquilla se
mantienen los trabajos de moderniza-
ción y ampliación del aeropuerto Er-
nesto Cortissoz, además de las obras
de terminación de la circunvalar de
la Prosperidad, corredor de carga que
conecta a Barranquilla con Malambo,
que cuenta con más de 95% de avance.
De otro lado, en Cali existen 32 con-
tratos de obras, de los cuales 14 se
van a reiniciar con las medidas de
prevención necesarias. Así lo señaló
el secretario de Infraestructura de la
ciudad, Juan Diego Flórez, al recalcar
que en ese paquete están las denomi-
nadas ‘obras del sur’, con las cuales
se busca desembotellar la salida hacia
Jamundí.
Manufacturas
Referente a las manufacturas,
algunos sectores como el textil, rei-
niciaron su actividad bajo un estricto
protocolo de seguridad.
En concreto, aquellos que mos-
traron un reinicio en sus operaciones
fueron fabricación de productos
textiles, confección de prendas de
vestir, curtido y recurtido de cueros,
fabricación de calzado, fabricación de
artículos de viaje, maltas, bolsos de
mano, artículos similares, así como la
fabricacióndeartículosdetalabartería
y guarnicionería.
También, la industria de la madera
y corcho, excepto muebles, así como
la de metales, química y fabricación
de maquinaria, aparatos y equipos
electrónicos volvieron a operar, pero
en menor escala
Empresas
avanzan
rapidámente
en protocolos
sanitarios
para
trabajar
REVISTA
27. 13EL NUEVO SIGLO DOMINGO 3 DE MAYO DE 2020REVISTA
Por Pablo Uribe Ruan*
B
RASIL, el de ahora, con Jair
Bolsonaro, se parece a un cuen-
to del brutalismo realista de
Rubén Fonseca. La tragicomedia
de las redes sociales, los acalorados
discursos, las playas con gente que se
salta el aislamiento, han hecho que,
por un momento, se olvide el coro-
navirus y la atención se enfoque en la
crisis al interior del gobierno.
Hace unos días, el presidente de
Brasil decidió liderar una manifesta-
ción contra el aislamiento obligatorio
ordenado por los principales goberna-
dores del país. Desde el planchón de
su carro, todo iba bien, muy bien, has-
ta que -por no se sabe qué- el “capitao”
(como le llaman) tosió. Nadie quedó
estupefacto, y siguió el acto en contra
de la cuarentena y el clamor por un
reapertura económica, pese a que el
país lidera el número de fallecidos por
Covid-19 en Latinoamérica. “Soy el
Mesías, pero no hago milagros”, dijo
días después Bolsonaro; suficiente
SDUD JHQHUDU HVD FRQ¿DQ]D DEVROXWD
en él de sus seguidores.
Muchos brasileños comparten la
posición del presidente de Brasil, y en
/DWLQRDPpULFD $QGUpV 0DQXHO /ySH]
Obrador. La economía, defienden,
debe convivir con el virus, con un
aislamiento menor restrictivo que
se enfoque en los mayores y vulne-
rables. Sin embargo, esta tesis no ha
sido respaldada por todo el gabinete.
/XL] 0HQGLHWWD H[ PLQLVWUR GH 6DOXG
insistió en aislamiento, y perdió su
puesto el 16 de abril. Y hay otros que
también han salido del gabinete, pero
por otros temas.
Poco después de la salida de Men-
GLHWWD HO MXH] KDVWD KDFH VHLV GtDV
H[PLQLVWUR GH -XVWLFLD 6HUJLR 0RUR
presentó su carta de renuncia. Lo
KL]R PRWLYDGR KD SXEOLFDGR (VWDGR
de Sao Paulo, por las investigaciones
que adelanta la Policía Federal contra
el hijo de Bolsonaro, Carlos, quien
aparentemente dirige una red de no-
ticias falsas que promovió las marchas
contra la cuarentena. La de la tos de
VX SDSi (Q HVWRV GtDV HO MHIH GH OD 3)
también fue destituido.
La renuncia de Moro, un popular
ministro que previamente había
dirigido el escándalo de Lava Jato,
se ha convertido en el golpe político
más duro para Bolsonaro en lo que
lleva en Planalto. Una de los ejes
de su gobierno, la lucha contra los
corruptos, queda sin su principal
FDEH]D 0RUR TXLHQ DGHPiV KD GLFKR
que está dispuesto
a poner toda la in-
formación a dispo-
sición del Tribunal
Superior Federal
Pi[LPD DXWRUL-
dad en justicia) y
del Congreso. Así,
se han despertado
los fantasmas del
pasado.
El proceso
A pocos días
del Mundial Bra-
sil 2014, las mismas calles donde se
marchaba contra el aislamiento eran
HO HVFHQDULR GH LQPHQVDV PRYLOL]D-
ciones contra Dilma Rousseff. Fue
culpada por el TSF y un cuerpo de
investigadores de Curitiba, al sur de
Brasil, donde Moro tenía su equipo,
de maquillar las cuentas públicas.
Ni el fútbol, ni los Juegos Olímpicos
frenaron las marchas. Tampoco paró
HO RQJUHVR TXH ¿QDOPHQWH DEULy XQ
juicio político (impeachment) contra
OD VXFHVRUD GH /XOD FXR ¿QDO IXH HO
mismo que el de Fernando Collor de
Melho (1993): salida anticipada de la
presidencia.
(Q HVH WLHPSR %ROVRQDUR HUD FRPR
PH GLMR RQVXHOR 'LHJXH] HVFULWRUD
del principal y casi único perfil de
él, en la revista Piauí, un congresista
conocido por sus posiciones ultrade-
rechistas, muchas veces divertidas,
pero con poco potencial para ser
SUHVLGHQWH 8Q GtD UHFLELy D 'LHJXH]
HQ VX R¿FLQD DGRUQDGD GH FXDGURV GH
los generales de la dictadura militar
“Castello Branco, Arthur da Costa e
6LOYD (PtOLR *DUUDVWD]X´ VLQ VHU
preguntado, dijo: “¿De quién quieres
que ponga una foto? ¿Dilma? ”. Y se
rió a carcajadas. “Mira lo que vas a
escribir sobre mí. Por favor, no des-
truyas un sueño
de 25 años”, fue lo
último que le pidió
D 'LHJXH]
(O SRODUL]DGR
Brasil, caracteri-
]DGR SRU FLHUWR SD-
cifismo moldeado
desde los tiempos
de don Joao y don
3HGUR HPSLH]D D
volcarse contra su
Presidente. Hace
cuatro, y hace seis,
OR KL]R FRQWUD ORV
líderes del Partido de los Trabajador
(PT). Ahora, el 48% de los brasileños
dice que Bolsonaro ha cometido ac-
tos de corrupción por interferir en la
LQYHVWLJDFLyQ FRQWUD VX ¿MR SLGH VX
renuncia. Sí, todo esto en medio de la
pandemia.
Para evitar que la crisis escale,
%ROVRQDUR KD PRYLGR VXV ¿FKDV $SR-
yado por una coalición de partidos de
ultraderechayderecha,sehaacercado
al centro, “el centrao”, y le ha ofre-
FLGR YDULRV SXHUWRV HQ HO *RELHUQR
una apuesta que contradice otra de
sus banderas de campaña: evitar el
transaccionismo a cambio de apoyo
SROtWLFR (VWD DSHUWXUD VLQ HPEDUJR
no parece tener la misma cabida en
HO (MHFXWLYR
(Q %UDVLOLD OD FRDOLFLyQ GH %ROVR-
QDUR DKRUD FLHUUD VXV ¿ODV FRQ PiV
HYDQJpOLFRV PLOLWDUHV (Q UHHPSOD]R
de Moro, ha nombrado a André de
Almeida Mendonça, pastor y aboga-
do, que puede ser determinante en la
DSUREDFLyQ GH XQD UHIRUPD SDUD ÀH[L-
ELOL]DU OD SRVHVLyQ GH DUPDV HQ HO SDtV
D OD TXH 0RUR VH RSRQtD (O JDELQHWH
tiene 22 militares, varios pastores y la
FDEH]D HFRQyPLFD GHO JRELHUQR 3DXOR
*XHGHV FXDV SRVLFLRQHV D IDYRU GHO
OLEUH PHUFDGR KDQ HPSH]DGR D FKRFDU
con las de los militares, representados
principalmente por el vicepresidente
Hamilton Mourão.
0HVHV DWUiV *XHGHV KDEtD LQVLVWL-
GR HQ VX SODQ GH SULYDWL]DU HPSUHVDV
S~EOLFDV VLPSOL¿FDU LPSXHVWRV HQ
un paso para reactivar a una econo-
mía que venía dando buenas señales:
0,8% en 2019 después de la recesión
de años anteriores. Con el virus, y la
H[LJHQFLD GH DPSOLDU HO JDVWR S~EOLFR
aquel plan puede quedar postergado.
De hecho, el gobierno ha prometido
un paquete de rescate por 1,6% del
PIB.
Cerca de cumplir dos años en la
presidencia, Bolsonaro enfrenta la
primera gran crisis política de su
PDQGDWR (QIULDGD SRU DKRUD SRU HO
virus y el aislamiento, la investigación
SRU REVWUXFFLyQ D OD MXVWLFLD FRPLHQ]D
un largo camino en el Congreso y los
tribunales, donde aún posee una coa-
lición que puede congelar cualquier
intento de juicio político.
*MPHILL EN ƐƚƵĚŝŽƐ ĂƟŶŽĂŵĞƌŝĐĂŶŽƐ
ĞŶ ůĂ hŶŝǀĞƌƐŝĚĂĚ ĚĞ KdžĨŽƌĚ ;ĞŶ ĐƵƌƐŽͿ͘
ŽůĂďŽƌĂĚŽƌ ĚĞ ů EƵĞǀŽ ^ŝŐůŽ ĞŶ ƵƌŽƉĂ
Jair Bolsonaro y la pandemia de las
noticias falsas: ¿camino al juicio político?
En menos
de dos
semanas,
el popular
ministro
de Justicia,
Sergio Moro,
renunció
y fue
destituido
Mendietta,
hasta
entonces
ministro de
Salud. Se
trata de una
crisis que no
sólo tiene
detrás el
coronavirus,
sino que
puede
derivar en
un caso de
obstrucción
de la justicia
“La renuncia
de Moro se ha
convertido en el
golpe político más
duro para Bolsonaro
en lo que lleva en
Planalto”
JAIR BOLSONARO, ĞŶ
ƌĂƐŝůŝĂ͕ ĞŶ ůĂ ŵĂƌĐŚĂ
ĐŽŶƚƌĂ Ğů ĂŝƐůĂŵŝĞŶƚŽ
ŽďůŝŐĂƚŽƌŝŽ ŝŵƉƵĞƐƚŽ ƉŽƌ ůŽƐ
ŐŽďĞƌŶĂĚŽƌĞƐ͘ /Foto archivo AFP